Kissinger sluit bezetting
van oliebronnen niet uit
Iran driftig bezig met versterking defensie
Twee oliemaatschappijen
chanteren regering van VS
TEER BESTAND
GEEFT ULSTER
NIEUWE HOOP
Slechts om aan worggreep te ontkomen
Meningsverschillen
Brezjnew met Sadat
Smith laat zwarte
leiders niet met
Callaghan praten
191 VRIJDAG 3 JANUARI 1975
WASHINGTON (AP) Een Amerikaanse militaire bezet
ting van de olievelden in het Midden-Oosten zou een 'bijzonder
gevaarlijke koers' zijn, maar is niet volledig uitgesloten, zo
heeft de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Henry
Kissinger gezegd. In een interview met het Amerikaanse week
blad 'Business Week' liet Kissinger zich bijzonder behoedzaam
uit over een eventuele gewapende Amerikaanse interventie,
maar was niettemin op dit punt duidelijker dan ooit. In ant
woord op een vraag zei Kissinger dat Vietnam de Amerikanen
heeft geleerd 'dat het gemakkelijker is om in een oorlog ver
wikkeld te raken, dan er uit te komen'. Toch meende hij dat
er omstandigheden denkbaar zijn waarin de VS geweld zullen
gebruiken.
te hebben. 'Tk geloof dat zij aan een
zeer groot gevoel van onveiligheid
lijden. Zij erkennen dat hun veilig
heid afhangt van de Verenigde Sta-
Kissinger heeft tot dusver altijd ge
weigerd om zich over de mogelijk
heid van een gewapend optreden
tegen de olielanden uit te laten.
Nog vorige week, in een vraagge
sprek met Newsweek, zei de minis
ter dat hij zelfs niet over deze mo
gelijkheid wilde speculeren omdat hij
niet verwachtte dat de oliecrisis ern
stiger vormen zou aannemen.
Maar in het interview met Business
Week, dat even voor Kerstmis plaats
vond,. gaf Kissinger aan dat een der
gelijke drastische Amerikaanse han
delswijze kon worden ingegeven,
door de vrees voor een acute ineen
storting van het politieke en econo
mische systeem der westerse lan
den. Hij sloot uit dat militaire inter
ventie zou worden gebruikt om la
gere olieprijzen ai te dwingen,
maar, zo vervolgde hij, het wordt
een andere zaak "als de geïndustria-
liseerde wereld werkelijk wordt ge- treMünesn tussen de twee laraden
zij weten dat wij in de grond gelijk
hebben "met wat wij doen1'. Aldus
Kissinger.
Kissinger legde grote nadruk op
de noodzaak van versterking van de
samenwerking tussen de oliever-
bruikende landen. Hij waarschuw
de voor het gevaar van louter natio
nale politiek welke naar zijn mening
in het bijzonder in Europa de eco
nomische problemen niet kan oplos
sen en hij zei dat naar mate het ge
voel van onmacht toeneemt de poli
tieke gevolgen "ernstiger" worden.
Hij voorspelde dat binnen de ko
mende drie maanden de voornaam
ste elementen aanwezig zuilenrijn
de olieverbruikende landen. Zon-
een dergelijk programma zou er
ook geen conferentie tussen oliepro-
WASHINGTON Het uitstel van t sche kant erop aangedrongen dat
bezoek van de Sowjetrussische par- Egypte "gedetailleerder" zou zijn,
tijleider Leonid Brezjnew aan Egyp- over nauwe betrekkingen met Mos-
te is veroorzaakt door een verschil kou. Egypte wenste daarop echter
mening over de toekomstige be- niet in te gaan, aldus genoemde
worgd".
niet door de ziekte van Brezjnew,
is van betrouwbare Arabische zijde
in Washington verklaard.
Een van de kernpunten van deze
onenigheid is de Egyptische behoef-
Arabische bron.
Cairo maakte de Russen voorts dui
delijk dat het zou blijven vasthouden
aan de stap-voor-stap vredesonder
handelingen met Israël en dat het
daarbij gebruik zou maken van de
Russische wapens ter vervan- goede diensten van de Amerikaanse
ging van het materieel dat in de ok- minister van Buitenlandse Zaken
toberoorlog van 1973 verloren is ge- Henry Kissinger,
gaan. In deze omstandigheden voelde
Egypte heeft weliswaar aanvulling Brezjnew er weinig voor naar Cairo
van zijn oorlogstuig uit de Sowjet- te gaan terwijl de Sowjet-Unie de
Unie ontvangen, maar het is in te- kans liep bij de vredespogingen in
genstelling tot Syrië niet bevoorraad het Midden-Oosten aan de kant te
met de nieuwste Russische Mig-23 blijven staan.
gevechtsvliegtuigen. President Anwar Sadat heeft ver-
In tevoren gevoerde discussies over klaard dat hij "volledig begrip heeft
akkoorden die tijdens het bezoek varf voor de redenen die de Russische
Brezjnew tot stand gebracht zou- partijleider er toe brachten zijn be-
Russi- zoek aan het Midden-Oosten uit te
stellen". Sadat noemde deze redenen
niet, maar zei wel dat er nog ge-
ONTSPOORD Bij een ongeluk schillen bestaan tussen de Sowjet
2? !5E££? Si!* «t t» treinen zijn gisteren m Unie en Egypte.
Hij liet nu duidelijk de mogelijkheid
open dat de Verenigde Staten zijn
oliebevoorrading met militaire mid
delen zal veilig stellen, zelfs als er
kans is op vergeldingsmaatregelen
v$n Sowjet-zijde.
Elders in het lange interview sprak
Kissinger op bezorgde toon over een
mogelijke herleving van de Ameri
kaans-Russische koude oorlog door
de pogingen van het Congres om wij
zigingen in het binnenlandse politie
ke klimaat van de Sowjet Unie af te
dwingen.
Als voorbeeld noemde hij de on
langs aangenomen wet op de han
del met de Sowjet Unie, waarin het den kunnen worden is
Congres kredietverlening aan Mos-
kou bindt aan aantal beperkingen.
ÏÏT Neu p^cT'
van wie 12 ernstig. Het ongeluk ge
beurde toen een forensentrein1 van
Penn Central door een onveilig sein
heenreed en van achteren op een
algemene andere trein van dezelfde maatschap-
De hevige strijd in Vietnam en Cambodja ondanks het officiële
bestand vergt dagelijks talloze slachtoffers. Deze soldaat van
het Zuidvietnamese leger brengt een kind in veiligheid uit
het moordende strijdgewoel.
enigde Staten belangrijke
licht wezenlijke mogelijkheden tot
onderhandeling ontnomen", zei
Kissinger in dit verband.
"Als deze trend in de Verenigde
Staten doorzet, mag
verharding van de Russische stand
punten worden verwacht in
Europa, in het Midden-Oosten, in
Zwidoost-Azie".
Deze specifieke verwijzing naar de
Sowjet-Unie maakte deel uit van
Kissinger's veel bredere kritiek op
het Congres dat de Amerikaanse
buitenlandse politiek naar zijn zeg
gen met kleinzielige bemoeizucht in
de wielen rijdt.
De Amerikaanse minister, be- ongelukken met dodelijke afloop
klaagde zich in het vraaggesprek
voorts over onvoldoende
pij botste. Van de 'schuldige' trein
ontspoorden vijf rijtuigen, van de
tweede vier.
VERKEERSDODEN In West-
Duitsland zijn rond de jaarwisseling
zeker .62 personen bij verkeersonge-
vallen om het leven gekomen. De WASHINGTON - Twee oliemaat- pijen
LONDEN Het Ierse repu
blikeinse leger IRA heeft don
derdag officieel het bestand met
veertien dagen verlengd dat het
nlf dagen geleden ter gelegen
heid van Kerstmis had ingesteld.
Deze verlenging, 12 uur voor het
eerste bestand zou verstrijken,
heeft nieuwe hoop doen rijzen
dat een einde van de guerrilla in
Noord-Ierland en de bomaansla
gen in Engeland mogelijk is.
Toch was er gisteren sprake
van enige teleurstelling omdat
men hoop had gehad dat de IRA
het bestand voor onbepaalde tijd
zou verlengen teneinde het vin
den van oplossingen voor de po
litieke geschillen te vergemakke
lijken. De IRA heeft echter dui
delijk gemaakt dat het van de
Britse regering verwacht dat zij
van de adempauze van twee we
ken gebruikt maakt om meer
concessies te doen, wil er een ein
de komen aan de nu al vijf jaar
durende oorlog die aan 1.400
mensen het leven heeft gekost.
Zo verwacht de IRA een inten
tieverklaring dat de Britten zich
uiteindelijk geheel uit Noord-
Ierland zullen terugtrekken en
dat een einde komt aan het in
terneren van verdachten zonder
dat deze worden berecht. De
Britse troepen die nu in de
rooms-katholieke wijken in
Noord-Ierland patrouilleren zou
den in de barakken moeten wor
den teruggetrokken.
De voorlopige afdeling van het
IRA voegde aan de bekendma
king van de verlenging van het
bestand tot 16 Januari de waar
schuwing toe dat de situaite zou
worden "bekeken met als doel de
hervatting van offensieve mili
taire actie" als tegen die tijd
geen positieve resultaten waren
geboekt vzoor een blijvende oplos
sing.
De Britse staatssecretaris voor
Noord-Ierland, Merlyn Rees,
staat nu opnieuw voor de moei
lijke opgave een formule te vin
den waarbij de tere vrede wordt
gehandhaafd zonder dat het er
op lijkt dat Londen buigt voor de
dreigementen van de buiten de
wet staande guerrilla-organisatie.
Als gebaar van goede wil liet
de regering in Londen dinsdag
20 gedetineerden onvoorwaarde
lijk vrij. Zij schold voorts de rest
van de straffen kwijt van 100
gevangenen die in maart op vrije
voeten zouden komen en ver
leende 50 gedetineerden een ver
lof van drie dagen op erewoord
ter gelegenheid van de Jaarwisse
ling.
Het IRA zei echter dat deze
"geringe ontwikkelingen" niet
voldoende waren om over te gaan
tot een permanent bestand. Hier
voor zou aahzienlijke vooruitgang
moeten worden gemaakt.
De Britse regering blijft intus
sen in nauw contact met Ierse
kerkelijke leiders, onder wie een
groep protestanten, die als be
middelaars hebben gediend met
de voorlopige vleugel van het
IRA.
Inmiddels is er onder de "ha
viken" bij de protestanten een
stijgende achterdocht dat Lon
den een "uitverkoop" aan het
IRA voorbereidt Een woordvoer
der van de bekende havik Domi
nee Paisley zie: "Dit bestand is
duidelijk bedoeld om de provisio
nals tijd te geven zich de her
groeperen en herbewapenen"^
blijven verplichten inlich-
meeste "d'ödmvielênm" Beleren (19) schappiJ<>n hebben de Amerikaanse ttagen over hun prijspolitiek te ver-
Noordrijn-Westfalen (12) en Neder- raring gechanteerd door te dreigen strekken.
In Bremen. Hamburg K""
SOARES IN MOSKOU De
king van de zijde van de Europese
landen bij zijn pogingen om tot ont
spanning in 't Midden-Oosten te ko
men. Bepaalde, niet door hem met
name genoemde Europese landen,
zijn systematisch tegen alle Ameri
kaanse initiatieven in dat gebied".
"Waarom zijn de Europeanen zo
vijandig tegenover de Verenigde Sta
ten", zo vroeg Kissinger zich af en
hij meent het antwoord gevonden
de levering
J olie voor militaire doeleinden als zij
geen ontheffing zouden krijgen van
de wettelijke verplichting inlichtan-
him prijsbeleid aan de over-
Buitenlandse held te vereóhaffen.
van de marine in McMurdo Soud
Het schip neemt deel aan weten
schappelijk onderzoek van de Zuid-
In brieven aan Mobil Oil en Gulf pool, samen met de Sowjet-Unie, En-
Oll noemt Jackson dit 'niets min- geland, Japan en andere landen,
der dan chantage'en hij dringt erbij Hij verklaarde dat de brandstof
hen op aan de olieleveranties onver- bmstreeks 9 januari op de plaats van
wijld voort te zetten. De senator bestemming moet zijn om een onge-
dreigde dat anders een onderzoek stoorde bevoorrading en de veilige
Zaken Mario Soares is gisteren voor door 't Congres niet uitgesloten moet terugkeer van het vaartuig te verze-
een officieel bezoek in Moskou aan- Senator Henry Jackson verklaar- worden geacht. keren, voor het door het ijs wordt in
gekomen, zo meldde het Russische de dat een dochtermaatschappij van Senator Jackson is voorzitter van gesloten.
persbureau Tass. Soares, die zojuist Gulf Oil had gedreigd de brandstof- de vaste commissie voor onderzoek Wat Mobil betreft zei Jackson dat
een bezoek aan India heeft afgeslo- levering aan een onderzoekdngsvaar- Van het Congres. het Ministerie van Defensie kostbare
tien, zal naar verwacht twee drie tuig van de marine in het Zuidpool- voorzieningen zou moeten treffen
dagen in Moskou blijven. Hij werd gebied te staken en dat Mobil Oil Gulf Oil is, aldus Jackson, nog als deze maatschappij er niet voor
op de luchthaven verwelkomd door geen brandstof meer wilde leveren steeds niet begonnen met het trans- zorgt dat de Amerikaanse bases in
zijn ambtgenoot Gromiko en andere voor de Amerikaanse bases in Rur- port van een speciale soort dieselolie Turkije vbldoende worden bevoor-
hoge functionarissen, aldus Tass. kije als de regering deze maatschap- vanuit Venezuela naar een schip raad.
SALISBURY (AP) Topfiguren
van de zwart-nationalistische Afri
kaanse Nationale Raad (ANC) heb
ben van de Rhodesdsche regering -
Smith geen toestemming gekregen
om naar Loesaka in Zambia te vlie
gen waar zij een onderhoud hadden
willen hebben met de Britse minis
ter van Buitenlandse Zaken James
Callaghan, die hen had uitgenodigd.
Deze schokkende ontwikkeling
werd wereldkundig gemaakt door
Edson Sithode, zelf lid van de dele
gatie die naar de Zambiaanse hoofd
stad had willen vertrekken.
Het gezelschap dat al sinds dins
dag voor vertrek gereed stond, bes ton
uit delegatieleider dr. Elliott Gabel-
lah, Joshua Nkomo, ds. Ndabaningi
Sithole, Henry Kachidza en Edgar
Tekere.
Edson' Sithole vertelde dat de re
gering in eerste instantie beweerde
dat de Zambiaanse regering geen
landingsrechten had aangevraagd
voor het chartertoestel dat de dele
gatie in Rhodesië had moeten afha
len. Daarnaast zou de Zambiaanse
regering hebben verzuimd om langs
de officiële kanalen een verzoek tot de
vlucht in te dienen.
"Deze beweringen komen' ons on
gegrond voor, omdat de Bhodesische
regering ons bij eerdere gelegenheden
wel toestemming boor een reis naar
Zambia heeft gegeven" zei Sithole.
'De consequenties van deze onwijze
beslissing kunnen een ruïneuze uit
werking hebben op wat er tot dusver
uitzag als een poging om de grond-
wétteldjke problemen van het land
op te lossen."
De vraag die nu in Salisbury rijst
is of de regering soms tot haar besluit
is gekomen uit gekwetste trots, om
dat zij door de gesprekspartners van
de ANC zou zijn gepasseerd.
In een commentaar op Oallaghan's
toernee door Oost Afrika merkte de
Rhodesische omroeporganisatie op:
"Zijn huidigé aanpak van de affafre
Rhodesië zou veel beter zijn gediend
-als hij zich net zoveel moeite zou gé
ven om de blanke leiders en de stam
hoofden te horen als de Afrikaanse
nationalisten."
Half jaar voor
Leidenaar die
auto stal
LEIDEN/DEN HAAG De
Haagse rechtbank veroordeelde een
21-jarige losarbeider udt Leid,en tot
zes maanden en een week gevange
nisstraf, waarvan een week voor
waardelijk met proeftijd van 2
Jaar en aftrek van de tijd in voor
arrest doorgebracht.
Verdachte had een geparkeerde
auto weggenomen en maakte
daarmee een plezierritje naar Kaat-
wijk. Hij had ook een andere auto
opengebroken en daaruit een radio
gestolen.
STRAAT VAN ORMOEZ (AP)
Ongeveer eenmaal per uur vaart
een supertanker geladen met ruwe
clie door de Straat van Ormoez, op
weg van de Perzische Golf (door de
Arabische landen stug de Arabische
golf genoemd) via de Golf van O-
man naar de afnemers in de geïn
dustrialiseerde wereld.
Tijdens het doorvaren van de
Straat van Ormoez worden de reu-
zenscljepen nauwkeurig in de gaten
gehouden én bewaakt door 's we
relds grootste hovercraft-marine, die
van Iran.
Sinds Maoïstische rebellen opere
rend van hun kampen in de bergen
van Oman uit tweemaal in de af-j
gelopen Jaren zouden hebben ge
tracht in de Straat van Ormoez
een supertanker te kapen of tot
zinken te brengen heeft de Keizer
van Iran een groot deel van het
geld bestemd voor zijn defensie be
steed aan het beschermen van
de belangrijke smalle verbinding tus
sen de Perzische Golf en de Indi
sche Oceaan.
Meer aan 80 procent van alle o-
lie die Japan en 60 percent van de
olie die West-Europa nodig heeft is
afkomstig van pompstations, ."termi
nals" en raffinaderijen van Iran,
Koeweit, Irak, Saoedi-Arabië, Gattar
en Aboe Dabi.
In Bandar Abbad, in de buurt van
de befaamde stad uit de oudheid
Ormoez die eens de ontdekkingsrei
ziger Marco Polo verblufte door haar
pracht en praal, heeft Iran de groot
ste marinebasis van het Midden*
Oosten gebouwd waar de hovercrafts
samengetrokken zijn. En een kilo
meter of 15 verderop is Iran bezig
met het bouwen van de grootste
luchtmachtbasis van het hele Midden
Oosten-
De Sjah van Iran heeft besloten
alles in het werk te stellen opdat
de enige zeeroute via welke zijn
kostbare olie de wereld moet berei
ken, optimaal beveiligd is.
Met het aanleggen van de basis is
grote haast gemaakt en in het mi
litaire gebied zijn ondertussen al
een staalfabriek, een scheepswerf en
een satellietstad voor het onderbren
gen van 80.000 arbeiders verrezen.
Vooral in de wintermaanden wordt
er fanatiek hard gewerkt omdat in
de andere seizoenen de temperatuur
kan stijgen tot 45 en zelfs meer
graden in een klimaat waar de lucht
vochtig kan zijn dat alle activiteiten
er worden beperkt en versmoord.
Bandar Abbas, waar ongeveer 10.000
mensen woonden, was een Jaar of 10
geleden niet meer dan een slaperige
vissersplaats die er stoffig en door
de zon verbleekt bijlag.
Het is er enorm veranderd in die
10 jaar. Hoeveel mensen er nu in
de stad wonen weet eigenlijk nie
mand; de schatting loopt tot 80.000.
Het gaat er hard en vlot aan toe
in en bij Bandar Abbas maar nu en
dan veel te vlot om het bij te hou
den en dat leidt soms tot verbazen
de verspilling en verkwisting.
Op de laatste dag van 1974 lagen
er voor Bandar Abbas ongeveer
twintig vrachtschepen te wachten om
te lossen; er waren erbij die er al
weken lagen. Om het hele havenge
bied heen zijn de velden geel van de
mais en het gerst niet omdat die
daar groeien en op het oogsten wach
ten, maar omdat ze er eenvoudig uit
gestort zijn, maand na maand, are
na are, omdat er niet genoeg ruimte
voor opslag aanwezig was. En dus ligt
dat kostelijke voedsel daar maar te
rotten en te verpieteren.
Iran, na Saoedi-Arabië de groot
ste verdiener aan de olie, had het
graan besteld voor zijn 32 miljoen in
woners en het kwam maar toen het er
was had men niet genoeg vrachtwa
gens om het te vervoeren naar de op
slagplaatsen die er vaak nog niet
waren en dit over wegen die nog
aangelegd moesten worden.
Omstreeks nu is men begonnen het
graan af te voeren. Er zijn veel zwa
re vrachtwagens gearriveerd en de
wegen in het binnenland groeien
langzaam maar gestadig.
In 1971^trokken de Britten zich
terug uit hun marine- en luchtbasis
te Zjoefair en van dat ogenblik af
was de Sjah vastbesloten dat de tan
kers veilig moesten kunnen bliiven
komen en gaan. Iran had zichzelf al
aangewezen als de "politieman van de
Golf" en begon nu die functie uit te
breiden met alle geestdrift van een
land dat daar miljarden aan kan
besteden.
Een paar maanden na het heen
gaan der Britten bezette de Keizer
een aantal kleine eilanden zoals
Aboe Moesa. die toebehoorden aan
het staatje SJarJach, met als reden
dat van die eilanden af met gemak
bijvoorbeeld mortiergranaten kon
den worden afgevuurd op voorbij
gaand eschepen waardoor, als het
raak was, een schip kon zinken en
de vitale doorvaart worden gestremd.
Er zijn wel eens stukken land of
eilanden ingepikt om minder fantas
tische redenen.
De Sjah ging nog verder in zijn
beschermingsdrift en leende in het
afgelopen jaar de sultan van Oman
een brigade parachutisten en infan
teristen compleet met helikopters om
de vorst te helpen een einde te ma
ken aan de Maoïstische rebellie in
zijn land, die wordt gesteund door de
volksrepubliek Zuid-Jemen.
Langs de hele kust aan Iraanse
zijde van de Straat van Ormoez wer
den raketinstallaties en luchtdoel
geschut en radarposten opgesteld.
Het is thans vermoedelijk een van
de krachtigste bewapende stukken
kust ter aarde geworden.
Aan de gevechten in Oman zal
spoedig ook worden deelgenomen door
versterkingen die de Sjah per heli
kopter kan sturen van zijn nieuwe
marinebasds uit.
Die ligt in Tsjachbabar, bij de ha
ven die het dichtst bij de Indische
Oceaan ligt. In de basis zullen spoe
dig de eerste onderzeeboten van de
keizerlijke vloot aankomen alsmede
een aantal nieuwe Amerikaanse tor
pedojagers van de Spruance-klasse.
Het is er dus allemaal olie en oor
logstuig in die hoek van de wereld en
de garnalen- en kreeftvissers uit de
straat van Ormoez weten het.
Voorbij zija de dagen van het
vreedzaam vissen en een snel smok- wel haast zo'n tienmaaJl in prijs de netten van de vissers worden,
keihandeltje er tussen door. Wat er duurder geworden, maar de vangsten steeds zwarter door aangekoekte
wordt gevangen is de laatste jaren worden steeds kleiner. De boten en olie.
Eindelijk zijn ie eerste vrachtauto's gearriveerd om de kostbare voedselvoorraden weg te halen,
die liggen te rotten op de velden bBandar Abbas. Maar de opslagruimten waarheen het voed
sel gebracht moet worden zijn nog niet voltooid.
