Leidsch Dagblad | 1974 | 28 december 1974 | pagina 4

Zwarte theologie m Afrika

Revolutionaire volkspartij tot kerk verheven

HANOMAG
HENSCHEL

zuinig
van huis uit

KERKDIENSTEN

ZATERDAG 28 DECEMBER 1974

Een van de laatste berichten die we lazen uit Zaire, de vroe
gere Belgische Congo, was, dat met onmiddellijke ingang
het godsdienstonderricht op de scholen moet worden af
geschaft. Daarvoor in de plaats moet komen het vak poli
tiek, staatsgezindheid en traditionele nationale zeden".
Deze maatregel van het ministerie van onderwijs staat in
direct verband met wat we reeds vroeger uit dit land verna
men, dat de regering een decreet had uitgevaardigd waarbij
de revolutionaire volkspartij tot kerk werd verheven en het
staatshoofd Moboetoe tot messias werd uitgeroepen.

Oat de kerk het in Zaire niet ge-
makkeluk heeft, wisten we reeds
lang. Op het Afrikaanse eögen wordt
daar zozeer de nadruk gelegd, da>t
dit heit een en al is geworden. Onder
de stammen die dilt land bevolken
wordt een bepaald nationalisme op
gezweept en deze laatste berichten
doen ons zien waarop het dan uit
loopt. De revolutionaire volkspartij
moet komen in plaats van de kerk
en het staatshoofd wordt uitgeroe
pen tot messias.

Zo iets is in onze wereld waarlijk
niet nieuw. Wie de geschiedenis na
gaat, kan het telkens weer tegen
komen dat, wanneer nationale ge
voelens zich breed maken, 't staats
hoofd, of dat nu een farao, een
koning, een keizer of een president
is, wordt vergoddelijkt. Toen by on
ze oosterburen het woord "Heil" zulk
een geladen klank kreeg, verkeerde
men in nagenoeg dezelfde situatie
ais waarin men nu blykbaar in Zai
re verkeert en het voor de buur
landen misschien geraden is extra
op hun hoede te zijn.

zo geweest dat,
gelie onder een volk ingang vond,
het telkens weer opnieuw op eigen
wijze is vertolkt en dat er dan oook
elementen van dat eigen volk heb
ben meegespeeld. In de HeOaamti uit
de 9e eeuw is Jezus Christus van de
evangeliën ook omgevormd tot een
heroïsche ridderfiguur met de dis
cipelen als zijn paladijnen.

Vrijheid

Missie en zendiing

In de hoofdstad van Zaire, Kin
shasa, heeft men een theologische
faculteit. Hoe het hiermee nu moet
gaan, weten we niet, maar het lijkt
zo op het eerst gezicht dat er niet
veel mogelijkheden meer zijn om
voert te gaan Het was er trouwens
toch al niet gemaikkelijk. We weten
van twee die daar hebben gedoceerd,
een Nederlander en een Belg. Deze
laatste heeft het maar één jaar kun
nen uithouden en met een zucht van
verlichting is hij met zijn gezin dit
jaar naar zijn land teruggekeerd.

Hij had natuurlijk extra tegen
zich dat hij behoorde tot het volk
dat Zaire gekoloniseerd heeft en dat
daarvan bepaalde sentimenten zijn
blijven hangen, is begrijpelijk nu dit
land nog maar betrekkelijk zo kort
geleden zijn zelfstandigheden heeft
verkregen. Ook de Nederlander, die
er eerder was, toen men nog niet
zover dacht om de eenheidspartij tot
kerk te maken, botste bij zijn leer
lingen telkens weer op dezelfde ge
dachten. Men heeft zich onderdrukt
gevoeld. Begrijpelijk. Men heeft de
gedachte dat door de kolonisatie van
de Afrikaanse volken iets is afge
nomen, wat het meest eigene van
hen wa6. Men heeft ze gedwongen
te gaan in een corset zoals koloniale
mogendheden dat altijd hebben ge
daan. En met die kolonisatie zijn ook
missie en zending gekomen. Het is
te begrijpen dat zij deze daarvan
niet los kunnen denken. In zulk een
gedachtensfeer zit Je als blanke die
moet doceren aan een zwarte uni
versiteit, reeds in een uiterst moei
lijke positie. En nog erger wordt het
wanneer studenten by hun theolo
gische studie trachten uit te gaan
van wat zi) zien als authentieke
Afrikaanse gedachten.

Dan ontbreekt er niet een aanval
op missie en zending. Dat zulk een
ontwikkeling zorgen baart, spreekt
vanzelf. Al te ongerust moeten we
ons ook weer niet maken. Door heel
de geschiedenis van de kerk is het

Zaire mag dan op het ogenblik een
sprekend voorbeeld zijn hoe een volk
zich als natie aam het vormen is en
daarbij mogen we ons hart vasthou
den, laten we echter wel weten dat
het ln heel Afrika zo ligt. We moe
ten nog verder zien dan naar het
zwarte deel van onze wereldbevol
king alleen.

Deze eeuw van vrijmaking en zelf
standigheid voor menig volk, heeft
een diepgaande geestelijke invloed
en dat zal 1n de kerken aldaar di
rect merkbaar zijn, want een kerk
kam dan alleen kerk zijn, wanneer
ze geworteld staat in het leven van
het volk.

Dat Mozambique na een tienjarige
strijd van en tegen het Frelimo, het
komende jaar helemaal in vrijheid
zijn eigen weg mag gaan, is van
niet te onderschatten betekenis voor
de omringende landen. In Rhodesië
en Zuid-Afrika proeft men daarvan
reeds het een en ander. De kerken
hebben daarmee ook te maken. En
ook de theologie zal daarvan invloed
ondergaan. Als we vragen waar die
invloed dan zal blijken, komen we
terecht in de zwarte theologie.

Nu is die zwarte theologie niet
ontstaan in Afrika, maar in Nooüd-
Amerika, waar de 6üaven in de vo
rige eeuw wel vrij zijn geworden,
maar op andere wijze toch weer in
knellende banden en structuren zijn
gehouden. De Aanren hebben vroeger
het geloof aanvaard van hun mees
ters. Zij hebben zwarte kerken ge
vormd waar het hier en daar walt
anders toeging dan in onze blanke
kerken. Daar is ook een eigen theo
logie ontstaan, een theologie die uit
drukking gaf aan hun hunkeren
naar waarlijke vrijheid en verlos
sing, waarvan het evangelie spreekt.

De bijbel, waarvan men uitgaat
blijfit natuurlijk gelijk. Maar de
theologie, het denken over heit bij
belwoord, blijft niet gelijk. Zij kan
dat ook niet, omdat theologie nu
eenmaal rekening moet houden met
de omstandigheden waaronder men
sen gezamenlijk moeten leven. Theo
logie is noooit een herhaling van al
tijd weer dezelfde waarheden, zoafls
sommigen wel zouden willen. Tel
kens komen er voor de kerken nieu
we vragen op, omdat die omstandig
heden waaronder zij moeiten leven
cn werken niet gelijk blijven. En
gelijk opgaand daarmee komen er
andere stukken uit de bijbel naar
boven en worden andere accenten
gelegd.

Negerkerken

doch/te dat God is een God van be
vrijding en verlossing, die zijn volk
uit het diensthuis van Egypte heeft
uitgeleid, grote nadruk kreeg. Wie
wel eens gehoord heeft het lied van
Mazes, een van de negro-spirituaüs,
"Let my people go" (laait mijn volk
gaan) proeft dait dilt uit hun hart
gezongen Is en dat hier een stuk
geloof ligt, waaraan men zich vast
klemt, zoals wij datt niet zouden kun-
nen. In de 16e eeuw, de tijd van de
Reformatie zal men ook anders te
gen het verhaal van de uittocht uit
Egypte hebben aangekeken dan wij
nu nog in staat zijn. Toen gaf de
theologie ook een bepaalde betekenis
aan: Ik ben dfe Here uw God, die
u uit het diensthuis heeft uitgeleid.

Toen had dit een zeer reële be
tekenis in ons volksbestaan, die het
nu niet meer heeft. Wanneer er niu
gepreekt wordt over die verlossing
uit Egypte kan men dilt of een
woord laten zijn voor bekeerden (en
dat Ib het ook wel) of voor hen dtte
zich daarvoor houden, of men moet
het hebben over Afrikanen, Zuid-
Amerikanen enz. die nog altijd on
der een slavenjuk zuchten en dan
kan men terecht komen bij het anti
racisme fonds van de Wereldraad
van Kerken.

Terug naar de zwarte theologie
in Afrika. In dat werelddeel is men
in betrekkelijk weinig jaren in een
geheel andere situatie terecht ge
komen. Maar men voelt er nog altijd
de klemmende hand van de vroegere
overheersers, die in de structuur van
deze landen met hun stammen diep
hebben ingegrepen. Er is door hen
aldaar iets uit elkaar geslagen. Ze
voelen zich arm en berooid en zien
de oorzaak voornamelijk in de blan
ke overheersing. Dat hier ook kort

zichtigheid in het spel is, ontkennen
we niet. Wanneer er daar gepreekt
wordt over armen aan wie het evan
gelie verkondigd wordt, armen die
zalig geprezen worden, want hunner
is het koninkryg, of uit de lofzang
van Maria, dat God machtigen van
de troon heeft gestoten en nederigen
(vernederden) verhoogd, moet dat
zelfde evangelie in Afrika anders
klinken dan by ons. In de oorlogs
jaren hadden wy immers ook een
andere theologie en werden er ande
re accenten gelegd.

Toen werden er ook paalman ge
zongen die men voordien niet kende.
Wat zullen wij het de zwarte Afrika
nen dan euvel duiden ails bepaalde
gedeelten van de bijbsfl hen, in de
bijzondere aituaitoe waarin zij ver
keren, op een geheel andere wijze
aanspreken? Kunnen wy het hen
kwalijk nemen wanneer zy van 1 Oor.
1:27 en 28 ook lezen: God heeft wat
zwart Is uitverkoren opdat Hij wat
blank Is beschamen zou? Wij zitten
niet in hun situatie en dat moeten
we hier toch altyd bedenken

GevaTen

Ziftten er geen gevaarlyke kanten
aan die zwarte theologie? Dat zeker,
maar zitten due niet aan alle theo
logie, al was heit alleen maar het
gevaar van eenzijdigheid? Dat terug
zoeken van het Afrikaanse eigen.de
Afrikaanse zied, de Afrikaanse steum-
mencultuur met alles wat daaraan
geestelijk vastzit, brengt zonder twij
fel zijn gevaren mee en die zal men
ook waarlijk wel ontdekken, nog af
gezien van het fetifc dat het hen
ook niet mogelijk zafl wezen terug
te schakelen naar wat eenmaal ge
weest Is.

Maar wy moeten henzelf die ge-

In de Sint Pieter te Rome
heeft Paus Paulus het Heilig Jaar
geopend.

varen laten ontdekken en dat kan
wei eens gaan lang, dwaalwegen
heen. Een maand geileden maakten
we een gesprek mee met een zwarte
Zuid-Afrikaanse predikant. Er wend
toen ook gevraagd naar de zwarte
theologie en wat due e'geniyk ln-
hoeflti. De man was in zyn antwoord
zeer voorzichtig en kwasn in feite
aflleen voor de dag met die meerdere
verbondenheid die er ls in het stam
verband, van waaruit heel het leven
bepaald wordt. Dat stamverband Is
uit elkaar geslagen. Maar op dat
zelfde kunnen ook wy wijzen wan
neer we terugblikken naar het nog
ndet zo verre verleden toen men meer

WOORD VAN BEZINNING

"Koop hier! Vandaag voor geld-
morgen voor niets".

In grote witte kalkletters stond
het op de etalageruit van een
kleine s'jagery in de Kinkerstraat
lm Amsterdam. Zo probeerde ln
mijn studententijd een kleine
middenstander zijn bedrijfje
gaande te houden ln de concur
rentiestrijd.

Wie daar vandaag langs kwam
en probeerde "morgen" een goed
koop stukje vlees te bemachtigen
werd opnieuw geconfronteerd met
dezelfde zin. Vandaag voor gefld-
morgen voor niets.

Het is ailitijti vandaag. Dat mogen
we bedenken in deze onbestemde
dagen tussen kerst en oudjaar.
"Waar biyflt de ttfd?" verzuchten
we. 'Wat ls dat jaar voorbij ge-

Jij hebt ook
een neus

vlogen" zeggen we tegen elkaar.

Het te niet waar. De iUd gaat
nftet voorbij, wy gaan voorby.
Het jaar vliegt niet om. wy
vliegen en jakkeren door de ge
schiedenis.

We zyn mensen van de dag.
We leven. Dat begint met een
geboortekaartje. Een naam - een
brokje leven - adem. Een paar
mensen daaromheen. Mensen, die
van je houden. Je mag e»r wezen.
Je mag er zyn van hen. Ze zou
den het verschrikikeiyk vinden
als er iets met je zou gebeuren.
Je ademt, beweegt, praat van
daag. Je oefent invloed uit. Je
maakt geschiedenis. Je maakt
vrienden en misschien ook wed
wat vyanden. Je bent iemand: de
man van Je vrouw, de moeder
van je kinderen, de vriend van
anderen. Een mens van de dag.
Het eindigt met een doodsbe
richt.

Een schokkende zaak: het be
roert anderen. De mensen van
wie je er mocht zyn. Tussen dat
begin en dat einde ligt tyd.
hebt die tyd. In de bybri heet
die tyd altijd consequent "dlag"
of "dagen" ais het over mensen
gaat.

En als het al eens een enkele
keer over "jaren" gaat, dan staat
toch nog altijd het woordje "da
gen" er vlak by. De dagen onzer
jaren daarin zyn zeventig jaar
en als we sterk zyn tachtig
Jaar.

Daarom is het wys die dagen
te teilen, één voor één. De joden,
die wel geleerd hebben in hun
geschiedenis hoe snel Je adem
kan wonden afgesneden, hebben

een mooie uitdrukking om duide-
ïyk te maken dat een mens van
de dag zioh niet teveel moet ver
beelden. Als iemand eens al ta
elgenwys optreedt, zeggen ze ge
amuseerd: die man heeft ook een
neus. De neus om aan te gaven
dat een mens adem ontvangt. Dat
het een puur geschenk ls te mo
gen leven.

Onze adem is van God Onze
tyien zyn in zyn hand. Hij houdt
ons elke dag de gelegenheid open
om er op een bepaalde manier
te zyn. Je bent er niet voor niks.
1974 ls straks voorby. Onherhaal.
baar. En toch: het is niet echt
voorby. Er is geschiedem.s ge
maakt. We hebben Invloed op
elkaar uitgeoefend. Ten goede,
ten kwade. Niemand leert voor
ztohzelf.

Een oud kinderversje zegt: maar
al wat gedaan is uit liefde tot
Jezus, dait houdt zyn waarde en
zafl eeuwig bestaan. Het is ook
waar tussen mensen. Wat gedaan
is int liefde, dat houdt zjtn waar.
de. Dat houdt het uit.

De kleine geschiedenis van uw
eigen omgeving zou er anders
uitzien, als u er niet was. U bent
er, u ademt, u hebt een neus.
bent er vandaag. Stap in de ge
legenheid, die het leven (God?)
u als een open deur voorhoudt. Je
holt er zomaar aan voorby. "Nee,
ik heb nu geen yd" zeggen we
tegen elkaar. Het klinkt vaak als:
ik heb nu geen tyd" zeggen we
voor jou".

Het moment is dan voorby. De
kans, de gelegenheid voor vriend
schap, liefde aandacht. God zegt
nooit: Ik heb nu geen tyd, geen
belangstelling voor jou. Van Hem
ontvangen we immers de tyd.
God heeft tyd voor my.

Tyd hebben voor een ander ls
aandacht, liefde hebben voor die
ander. Daarom is God liefde. *liy
is het die ons Zyne vriendschap
biedt' staat er in een psalm van
de oude berüming.

Ik vind dat een geweldig woord.
Het illustreert voor myn gevoel
het gebeuren ln de stal van' Beth
lehem. Daar werd God mens.
Daar werd de eeuwigheid tijd.
God werd een mens van de dag.
Een Joodse maxi met een neus.
Wat door deze man gedaan werd
aan vriendschap voor mensen
houdt het uit. Het biyft eeuwig
bestaan.

Koop die waarheid vandaag.
Voor niets. Gratis. Omdat het
genade is En als ik eigenwijs zou
denken: "we zullen morgen wel
es zien. morgan is er weer een
dag"? Dan kom»t de wyshei'd van
het joodse voCk me zeggen: "ach
mens, jy hebt ook een neus."

R. J. Koolstra,
Geref. predikant Leiden.

samenleving kende dan wy nu ken
nen. Die is by ons ook uit elkaar

geslagen en wy ziftten ook kerkehjk
hier met brokken.

S. J. M. HULSBERGEN.

ADVERTENTIE

efficiënt transport

Automobielbedrijf ADRI MULDER B.V.
Rijnsburgerweg 86 b, RIJNSBURG. Tel. [phone]

Beroepingswerk

NED. HERV. KERK:

Beroepen te Zwyndrecht: S W Ver_
ploeg te Oudshoorn; te Bruinfisse:

E. Kempenaar te Werkendam.
Aangenomen naar Utrecht: G. Jon
kers te Vriezeveen.

Bedankt voor Wczep: A. Breure te
Wastbrcek. Voor Gouderak: M. B.
van de Akker te Stellendam; voor
Koobwykerbroek: J. den Besten te
Hubsen.

CHR. GEREF. KERKEN:
Bodankt voor Ridderkerk: B. van
Smed'an te Amersfoort, voor Zwaog-
westefinde: J. van Am-stel te En
schedé.

GEREF. GEMEENTEN:

Bedankt voor Oudemirdum: R Boo
gaard te Leitien. Beroepen te Hil
versum: N. W Sohreuder te Gces.
Bedankt voor GorinohemJ van
Haaren te Amersfoort.

GEREF. GEM. in Nederland:
Beroepen te Gouda: M. van Beek te
Opheusden. Bedankt voor Dordrecht;

F. Mallan te Vlaardingen.

Pinkstergem. (Oude Rijn 3) 8

peren. Geref. Kerk (Vredeskerk) 10 uu
cu' De Vries. 6 u ds Pijlman Triomfa-
torkerk) 10 u ds Elderman. 5 u ds De
Vries. Chr. Geref. Kerk 10 en 5 u ds
\.d. Ent.

Koudekerk Herv. gem. 10 u ds van

17.80 Ridderveld "De Bron" H. dei Most te Rotterdam, 7 u dhr Stroo.

straat 10 en 6.30 u ds Koekkoek. Leger
des Hells Corn, de Vlamingstraat 10 u
en 6.30 u. R. K. Bonlfacluskerk (zat. 7
uur) 8.30, 10 u. Ned. koorzang en 11.30
u pred. P. Wüst. R. K. Plus X. kerk
7 uur) 9, 10.30 Ned. koorzang

gersma, 6 u ds Warnlnk (v.d.
stichting) 11 u ds Warnink. R.E
(Maria ter Zee) 8. 0.30. 11 i

1 Oecum. studentendlenst.

Marekerk 10.30 u drs R.

door Kerstconcert.
Molukse Evangel 1-
ds. Sltanala, Molukse

Geref. Kerk 10 u ds Swlerts, 7 u ds Hul

10 u drs E.

B. Ruitenberg.

Jeroen 8. 9.30, 11 en 12.11

Herv. Gem. 10 uu
Dorpsstraat., i>s. a
Sr* öuli juatJi (aal.
iUUbi i uur. buit Vu
ui) b. «30. 11 /u öuu
is Ui De mik. (bat. av

Li.óO U. Hapei 3Uig ba

i W. Chr. Smits,

in«enen. o.ou u as oueurseu. ouuep-

ÏSL1, 10 uur H. pmgatcerk 9 u en half elf dB J P. Hon- '10 u.)

Kerk Leonardusparochle 9. 10.46, Bodeg]

usparo

a 6.30 u (zat. av. 7r)

Lodewijksparochie 9. 11. 12.16 en 6 u.
(zat. av. 7u).

H. Middelares 9.30 en 11.30 u (zat. av.

ïrede'skerk 10 u da P. Bons (Secretaris st/jOSephparochle 830. 9.30, 11 u (zat
voor de Zending. Oegstgeest) av. 7u).

Egii.se Wallone 10.30 u Pasteur D. Rlbs
Academisch Ziekenhuis 10 u ds J. E.

Brederveld.

foort, 6.3

Petrusparochie 9, 10.30 en
7u).

prochle 9.30. 11

i Droogers (Beth-
Droogers. 6.30 u
Nap. Geref. Kerk 10 en 6.30 u ds
Verheul (Nleuwerbug) 10 u dh Knop-
pes, 6.30 u ds De Jong. Geef. Kek
(vrijgemaakt) 9.30 u s v.d. Haar. 4 u
ds Feenstra. R. K. Kerk 8. 10 en 11.30
uur (zat. av. 7uur).

nef. 6 u ds G. van Loenen. Bapt.

(Salvatorkerk) 10 ney Wilson. R. K. Kerk 9.

Oegstgeest Herv. gem. (Groene

Leimuiden Herv. Gtm. 9.30 u ds J.
H de Vree. Geref. Kerk Oostenkerk
9.30 uur ds. Jos G. Los. 7 uur ds H. J.
Swierts te Koudekerk aan den Rijn. R.
K. kerk (zat. 7 uur) 7.30, 9.30 en 11.15

us öierat j oetueen'scocimu'M
r uó VvMgeitvosAtttti, i u iu vmi

ts venter.

Voorschoten Herv. gem. Dorp 10 i

5 Boonstra, Leidschenctam 7 ds v.c

Kapel Rijndijk 10 u ds v.d. Schoot.
Clubgebouw: 10 u Jongerendlenst met
oombo Geref. Kerk Dorp 10 u en 5 u
ds Reedijk. Aula Noord-Hofland 9.45
u de De Zeeuw. Geref. Kerk (vrijge
maakt) 9.30 u leeadienet 2.30

Waddlnxveen Herv. Gem. Brug
9.30 u ds J. v.d. Heuvel 6.30 u ds 1
Vliet. De Hoeksteen 9.30 u ds. W. 1
boom. 6.30 u ds J. v.d. Heuvel. Bet
kerk 9.30 u de D. van Vliet, u

grilItrua.ltI,öéüO u itodou., z.tö U UO U
uerei. neut vrijgemaakt buuuen
Dana (Geniee<nin<.cuuiuuj b.to u i
a. berg, u aio uv Jong. u. K.
9. lo-oo en 12 uur iz*tt. av. murj

Kerk (Vreewijkstraat 1») 9 30

l „De Goede Herder" 10.30 u
chr T. J. van der Ploeg.

Gemeenschap van Kerken (Merenwijk)
10 uur oecum. dienst 10 u pastoor Van

Zulderkerk (Lammensch. weg 16): 10
u ds Vlijm. 5 u ds Bovenberg,
letrakerk (Surinamestraat)10 ds
Sijtsma. 5 u dr Vlijm.

Oude Vestkerk (Oude Vest 133): 10 u.
ds Bovenberg. 6 u ds Sijtsma.
Beloftekerk (Robijnstraat): 10 u dr
E. de Vries Scheveningen. 5 u drs A.

Verschoor, Leiderdorp.

Bevrijdingskerk (Aer. Bruunstr.)10.30
v drs Hofmar

Scheveningen,

Llsse Herv. Gem. Grote kerk 10 u ds
J. v.d. Velden, Pauluskerk 10 ds Jac. de
Vos. Katwijk, 7 u dhr. Hoffenaar,
Voorhout. Geref. Kerk 10 u Cand.
Boelhouwer, Amsterdam; 5 u ds Wljn-

A ar la n derveen Herv. Gem. 10 u ds.

G. van Doorn. 7 u ds Vink te Katwjk
aan Zee. Geref. Kerk 10 u ds L. te Neil-
enhuls te Amsterdam. 6.30 u ds G. P.
Nooteboom te Nieuwkoop. Chr. Geref.
Kerk 9.30 u Dienst des Woords. 7 uur

H., d. j. Klein Onstenk te Maassluis. r.
i 10.30 u. Ter

aan den Rijn Herv. Gem.
r Nabij. Van Lennepstraat 10 u

Geref. kerk. 9.30 u en 4.30 u kand. J.
C. Hardeman van Apeldoorn. Geref.
Gem. 9.30 en 6 u ds A. Bac; Pinkster
gem. 9.30 u de eerw. heer Th. Verwoerd
Verg. v. gelovigen. 9.30 en 5 u samen
komst ln lokaal Nieuwstraat 27: Bethel

VA0- Verboom, Immanuelkerk 10 u ds H. J.

'r"-a Voors. 5 u ds N J. LMnk. Geref Kerk

,ver" Kruiskerk 10 u da D. J. Modderaar. 5

_vj u ds B. Koekoek. Ontmoetdngskerk

Hork io u ds B Koekkoek 5 u ds D. J. Mod-

ln Ned. Zutdkade 169, 10 u en 6.30 i
leendienst. Rem. Ger. Gem. to samen
werking met Vrijs. Herv. geen dienst.
RK. OntmoetLngmkerk 8.30 u 11.46

ntoJcrtJkszasl. Burg. Trooststraat 4,
Hit 3.30 u Openbare toespraak: Kostbaar
God zijn de loyalen;

lorp) (zi

i 11.30 i

Snljdelwijk (zat. middag

Ontmoetlngscen-

l 3 u leesdlensten. Aktle Jruist.

g) (Za 19.00 uur) 8.30, 10 hoog-

10.30 1

Hazerswoude Herv. Gem. 10 u en 6.3
u ds M. H. Geertsema. Geref. Kerk 10

j Kerk) 9.30 u ds G. J. v.d. Bogerd; 5
da G. van Doorn (betheiitera.) «.30

bogeid.

f. OrUUUBll.j 1u.U» wvwn».-.- .v w "j-r >-»> -

drs M. C. Kersten, standlngskerk Prinses Marljkestraat 10 kerk

ds Koenekoop. R. K. Barnadus-
Rljndljk (zat. 7u) 10.30 u. R. K.
St. Michaelkerk Rijndijk (zat. 7 uur)

Gezinsdiensten „Jeugdhaven": 10 u:
„De Mirt": dhr Kroon. 10 u „Het Mie-

dj Marijkestraat 10 uur

Jeugdkapel dhr Hartwlgsenu. Kerkge-
touw Oudshoornseweg 10 u ds R. Oort,

Koudekerk aan den Rijn Ridderhof
zondag 10.30 uur

Froogmade Herv. Gem. 10 u ds P.

(aa. 19.00 u) 8.30. 10.30 i

(waaronder creche) 5.45 t
Nieuwkoop Herv. Gem. 9.30 u ds v.
Berg te IJmulden. 6.30 u ds Bod aan
i. Geref. Kerk 9.30 u drs

11 lil ll.",.«u, u.l.uv6uu.ml 1 'in»"f,

tegenover NS station Noord: 9.30 u
ds heer P. v. d Helden; Tes-
selschadelaan 28: 4 u jeugdbij eenkomst
(dlnsdagav. 8 u bijbelstudie)

nueikerik 9.30 u dhr. D. J. Brouwer, Warmond Herv.
Katwijk, b u ds Baayen. Chr. Gerei.

Kerk «.30 en 5 u ds Van Dijk te Gou
da. R. K. Kerk tuinbouwschool 1030 u
(zat. av. 7 u)

Kijpwetering R. K. Kerk 7.30, 9

Warmond Herv. gem. 10 u ds Den
Tonkela&r. R.K. Kerk 8 30. 10 (hoog
mis) en 1130 u (zat. av. 7u).

Kerk 9.30 u en 6.30 u Dienst d. Woords

Utrecht. De GoeSe H^derkerk Ten ^oonenboom. RK. Kerk (zat 7 uur, RK. Kerk (zat. 7 u) 730. 9. 10.45 e

10.30 u ds N. J. M. Hoo-

gendljk. Ridderveld "De Bron" Trouba
dour weg 9 u ds S. W. Verploeg. 5 u ds.
N. J. M. Hoogendljk. Geref. Kerk Ma-

IhuiBstraat 10 i

Chr. Geref. Kerk 10 en 5 u ds A. E
bel

Baptlstengem. (Oude Rijn) 10 u ds
Mameren.

Rem. Doopsgez. gem (Lokhorstkerk), ranathakerk
10.15 u ds H. van Bllderbeek.

OManna Qtaancahnnr Al 10 30 II naivar,oriKP._w of

uuu llin.,—Harmeien. De Goede Her-

Nieuwe Apost. Kerk (H. Rijndijk 24) derkerk Ten Harmsenstr. 10 u dB J. A.
3C uur. \an Netten, 6.80 u ds J. Vos, Ridderveld

"De Bron" Troubadourweg 1030 u ds.
J Vos. 6.30 u ds M. Fokkema. Geref.

(hoogmis) en 10.30 u (zat. av. 7 uur).

Noorawlj kemout. Geref.

Dorpshuls 6 u ds D. W. Koelman.

Katwijk Zee. Ontmoetlngskerk 10 u ds
P J. Lalleman. van Oude Wetering.
«30 u ds E. K. Teygeler. Geref. Kerk

Hazerswoude. r. k. kerk ('zat. 7 uur) 9, 7 u Samenkomst (geb. Ned. Prot. h. WOlëbroxxl

430 u ds E. M. Bakker. Nieuwerkerk a.
d. LJssel Klevletkerk 10 u ds J. T.

Wie rem a (H Avondmaal) Messlaskerk
Zanten. Dorps-

5~u'ds Hagen (Zuid) <m~s Orgelfront en kansel in Geref.

Kerk te Alphen na,, den

kerk Meerburg (zat. 7 uur) 10. 12 en

Nieuw Vennep Herv. gem. 930

Bond (RK. Kerk 8.30,

5 u (zat. av. 7 uur).

Valkenburg Herv. gem. 10 u ds Heer

Jehova Getuigen (Hogewoerd 175) 2.30

u. Vestestraat 10 en 3 u.

Evang. Luth. Kerk 10.15 u ds Hallewas

Kinderdijk (Oude Kerk 10.

Noordwijk Herv. gem. (Vlnkenlann)

Leger

verloss!

evang. Zijlstra.

Gem. Kerkgebouw
u en 4 u ds Van der Meer. Baptisten
Gemeente, Triomfatorkerk Molenwerf-

kerk) 10 u ds Vroegindeweil. 5 u ds He
(Pnlelkerk) 9.30 u ds Boer. 6 u ds

Iwljk

u dr Jansen. 7 u ds Keunlng (Ka

el) 10 u ds Keunlng. 5 u ds Laprè (De
ïank) 930 u ds Laprè. 10.45 u ds Treu-
e 3.30 u ds Van Vliet. Geref. Kerk
Hoofdstraat) 10 u drs Verschoor. 5
i ds Elgerama (Vlnkenlaan) 9 u d» El-

Huizeboech. 630 u ds Los. Leimuiden.
Zevenhoven Herv. Gem. 930 u ds
Lindenburg tfi Ter Aar. Geref. Kerk

Voorhout Herv. Gem. 10 u de heer Zoeterwonde Herv Gem. 10 u ds
Schoch. RK. St. Janskerk Zutdbuurt-
aebweg (zat 7.30 uur) 7.30. 10 en 11
uur. RK. Christus Dienaarkerk (zat.

Zwam m er dam Herv Gem. 10 u ds
J. Moetert 17 u drs G. P. Nooteboom te
Nieuwkoop Gez. dienst. Geref. Kerk 10
uur drs. G. P. Nooteboom te Nieuw
koop 17 u Gez. dienst ln Herv. kerk