Opvolging
van de
apostelen
KERKDIENSTEN
ZATERDAG 21 DECEMBER 1974
Hfit zal zo ongeveer een jaar geleden zijn dat iemand bij mij
aan boord kwam met de vraag: wat is eigenlijk de betekenis
van het inzegenen van een predikant wanneer hij in zijn eerste
gemeente wordt bevestigd? Zo vroeg hij het. Hij had dat pas
meegemaakt en was er over gaan nadenken. Waarom gebeurt
dat die ene keer en later niet meer wanneer hij in zijn tweede
gemeente wordt bevestigd. Dit laatste vroeg hij niet, maar het
is wel eens ter sprake geweest toen er enkele predikanten wa
ren die wilden dat ook bij de tweede en volgends bevestigingen
dit zou geschieden met handoplegging.
Een soortgelijke vraag
kwam dit Jaar rond Pasen. Op
televisiekerkdienst had hij het gezien
Rome nog niet
de bisschoppen over de gehele wereld
een voorstel is toegezonden tot wijzi
ging van het gedeelte van het ker
kelijk wetboek- dat dateert van 1917!
dat handelt over het huwelijk.
Nog twee "stellingen", die mij op
vielen: "Een dan (wanneer man
burgerlijke vorm gesloten huwelijk
wordt niet als ongeldig beschouwd",
en: "Het is passend, dat katholieken
vóór hun v huwelijk gevormd zijn".
De schets van prof. Huizing gaat
vooraf door een exegetisch (exegese is
bijbel verklarend) overzicht door dr.
J.H.A. van Tilburg en een historische
beschouwing van de hand van drs.
Th.A.G
maar moeilijk boekje.
"Alternatief kerkelijk huwelijks
recht". J.H.A. van Tilburg, Tfc.A.G.
van Eupen
60 blz. f 7,50.
Theo Kroon.
hem bij de bevestiging van nieuwe lidma-
Alternatief
kerkelijk
huwelijksrecht
„De bisschoppenconferenties kunnen
Voor een kerkelijke viering van de
verloving regelingen treffen, waar zij
maar het staat er toch echt en wel
in het boekje "Alternatief kerkelijk
huwelijksrecht" van prof.dr. P.J.M.
Huizing s.J. Overigens is dit de enige
vreemde "stelling" in het boekje, dat
het licht zag om te llaten zien, dat
het huwelijksrecht meer in overeen
stemming kan worden gebracht met -
huidige theolegische en pastorale in- eredienst van de gemeente
zichten. De Nijmeegse hoogleraar geëindigd, laat de voorganger haar
publiceerde het boekje tegen de ach- heengaan
ten. Eén voor één knielden
en met handoplegging werden ze be
vestigd in het ambt der gelovigen.
Dit te mogen zien was voor hem een
hele belevenis geweest. Hij had het
een vrij natuurlijke zaak gevonden,
hoewel hij er eerst wel wat vreemd
tegenover had gestaan. Hij had het
nog nooit meegemaakt en er zelfs
nog nooit van gehoord. Daarbij kwam
weer die handoplegging ter sprake.
We kunnen daaraan nog toevoegen,
hoewel dit in voorgaande gesprekken
niet is aangeroerd, dat de vraag,
ook wel eens is gesteld waarom al
leen predikanten met handoplegging
in hun ambt worden bevestigd
ouderlingen en diakenen
niet allen, die op enige manier direct
in dienst van de kerk staan?
Om er nog iets aan toe te voegen
dat niet ter sprake kwam; ook de
bevestiging en inzegening van 't ker
kelijk huwelijk geschiedt door hand
oplegging. En ten slotte:
Medewerkers van het Vatikaan verwijderen hier een metalen kistje uit de muur van de St. Pieter
basiliek nadat zij een aantal bakstenen hadden weggehaald voor de plaats waar de kist in het
Heilige Jaar 1950 voor de Heüige Deur was inge metseld. De kist bevat een gouden doosje met
munten en medaillons uit 1950. Op Kerstavond zal Paus Paulus VI de Heilige Deur en tevens het
Heüige Jaar openen.
geeft de zegen.
tergrond van het feit, diat vanuit Hij spreekt die uit, door zegenend.
zijn handen op te heffen.
Al is dit dan niet direct persoon
lijk, zoals in het andere genoemde
wél het geval is, die zegenende han
den spelen hier toch een bepaalde rol
en we zijn zo geneigd te denken,
een niet geringe. Wat betekent die
handoplegging? Het is een vrij sim-
'n kerkelijk huwelijk niet pele en eigenlijk ook wel vanzelfspre-
gemotiveerd zijn) door hen in de kende vraag, maar daarmee komen
we terecht in een warnet van ker
kelijke problemen en twistpunten
waarvan voorlopig het einde nog niet
in 't zicht ls, niettegenstaande alle
LEIDEN Ds. G. Toornvliet,
radio-predikant in Bloemendaal
Eupen. Een interessant spreekt a.s. zondagavond (aanvang
19.30 uur) in een speciale Kerst-
zangdienst in de Marekerk over het
thema "Alle vloeken lopen dood".
P.J.M. Huizing. AMBO Muzikale medewerking wordt ver
leend door het Rijnlands Mannen
koor o.l.v. Sander van Marion.
oecumenische toenadering die we
meemaken.
Naar aanleiding van de beleidscon-
ferentie van de Raad van Kerken in
Nederland, die drie weken geleden te
Lunteren is gehouden, hebben we ge
schreven dat het allermoeilijkste punt
van deze conferentie is geweest het
samen vieren van avondmaal/eucha
ristie. Hier staat geloof tegenover ge
loof, gelijk uit de discussie met kar
dinaal Alfrink gebleken is. Al mag
men het dan nu wat zachter hebben
gezegd dan dat vroeger gebruikelijk
was, in wezen loopt hier een scheids
lijn door de kerken, die nog niet zo
maar is uitgewist.
In het begin van de Jaren vijftig
kende men in de N.H. Kerk het zgn.
Hilversums Convent. Daarvan gin uit
een streven tot vernieuwing van
de hervormde kerk in hoog-kerkelijke
zin. In een aantal stellingen die wer
den gepubliceerd, sprak dit convent
zich ook uit over de sacramenten
als „voertuigen van Gods genade" en
over de tegenwoordigheid van Jezus
Christus in de viering van het H.
Avondmaal, „geheimnisvol, verbor
gen, wezenlijk, werkelijk en waar
achtig onder de gedaante van brood
en wijn". Tegelijk sprak dit convent
zich uit over de „apostolische succes
sie". Dat is de opvolging van de apos
telen. De voorstelling in dezen is al
heel oud, nl. de apostelen
bischoppen hebben aangestel
en door handoplegging de H. Geest
hebben meegedeeld. Deze bisschoppen
hebben zo ook weer hun opvolgers
aangewezen en zo krijgen we een
hele reeks tot op de dag van vandaag.
Door dit koord van bisschoppen zijn
we verbonden met de apostelen en
met Jezus Christus zelf.
In dat Hilversums Convent werd de
apostolische successie zo hoog ge
steld, dat de vraag moest opkomen of
de uitdeling van sacramenten door
predikanten die niet in deze opvol
ging staan, wel geldig kan worden
genoemd. Het stellen van die vraag
bevatte eigenlijk reeds hun antwoord.
De begeerte naar deze reeks bisschop
pen vanaf de apostelen is zo groot
geweest dat verschillende van dit
convent in de kerk van Rome zijn
beland.
Hun gedachten sloten zich dan ook
volkomen aan bij die, welke in deze
kerk gemeengoed zijn. Vinden we hier
ook niet het antwoord op de vraag
waar de moeilijkheden liggen wan
neer er in de Raad van Kerken in
Nederland geloof tegenover geloof
staat en men eigenlijk niet in staat
is samen avondmaal/eucharistie
te vieren? Eén van die redenen ls dat
bij predikanten de wijding door hand
oplegging van een bisschop ont
breekt en zij dus niet staan in die
eeuwenlange reeks die begonnen is
bij de apostelen en bij Jezus Chris
tus.
De reformatie heeft niet willen
weten van een opvolging van perso
nen: wèl van een navolging van hun
geloof.
Protestanten mogen dan ln het al
gemeen voor die apostolische successie
de schouder ophalen en zeggen: wij
zijn door de Schrift direct verbonden
met de apostolen en door hen met
Jezus Christus, of: het christelijk ge
loof is tot ons gekomen in de kerk,
door de rij van geslachten die de
kerk hebben gevormd en uitgebreid,
welke rij teruggaat op die eerste ge
meente die rondom Christus en later
rondom de apostelen bijeen werd ge
roepen dat neemt niet weg dat er
ook kerf ken zijn die aan de aposto-
sche successie een grote waarde toe
kennen en deze successie feitelijk
de structuur van hun kerk bepaalt.
Het is niet alleen de kerk van Ro
me waar men zo denkt, maar ook
de Oosters Orthodoxe Kerken sta an
op deze zelfde grondslag. Ook een ge
deelte van de Anglicaanse Kerk (het
hoogkerkelijk gedeelte) kan deze ge-
dachtengang van de apostolische sue-
cessie moeilijk missen. Eigenlijk leeft
er bij alle kerken die na de Refor
matie hun bischoppelijke vorm heb
ben bewaard, zoiets.
In Zweden en Finland, waar de
Lutherse keren staatskerken zijn ge
worden, schijnt men, naar ons wel
eens ls verzekerd, zeer gesteld te
zijn op die apostollsohe successie en
een bisschopswijding is hier een niet
minder belangrijke plechtigheid dan
dat in de RK. Kerk het geval is. De
Lutherse kerken in Duitsland hebben
ook nog wel hun bisschoppen, maar
hun plaats ls in het geheel van him
kerk toch een volkomen andere dan
dat bij de RK. Kerk het geval is.
Van de enige Calvinistische kerk die
bisschoppen heeft, die van Hongarije
behoeven we in dit verband niet veel
te zeggen. De bisschoppen hebben
hier bijna uitsluitend een administra
tieve functie.
Met die apostolische successie hangt
dus samen het al of niet erkennen
van eikaars ambten. Toen men de
beleidsconferentie van de Raad van
Kerken in Lunteren hield, was de
vraag naar de erkenning van eikaars
ambten niet te ontgaan. In ieder
geval is deze vraag naar voren moe
ten komen toen men sprak over het
gezamenlijk vieren van avondmaal/
eucharistie. En dan loopt men ook
aan tegen die handoplegging. Op zich
zelf zit hier geen onbijbelse ge
dachte in. In het Oude Testament
vinden we die reeds. Jacob zegent de
kinderen van Jozef en hij doet dit
met de oplegging van zijn handen.
In het Nieuwe Testament is er nog
meer sprake van. Jezus Christus legt
zieken de handen op, maar ook kin
deren zegent hij. De apostelen doen
het ook. Onder oplegging der handen
worden beloften geschonden, zieken
genezn en de H. Geest uitgestort.
Harde kernen
In de laatste twee nummers van
het Gereformeerd Weekblad" (6 en
13 dec.) schrijft H. J. Kouwenhoven
over de apostolische successie. Hij
noemt de r.k. leer hierover „één van
de harde kernen" waardoor ,,'t kerk-
zijn van de reformatorische geloofs
gemeenschappen in twijfel wordt ge
trokken of ter discussie wordt ge
steld.
WOORD VAN BEZINNING
Er is een nieuwe rage ontstaan
onder ons. Omkijken naar giste
ren. Naar het leven in de twin
tiger jaren. Wie bij zijn boek
handelaar binnenloopt, ontdekt
„Ot en Sien", de fijnzinnige te
keningen van Rie Cramer en het
heuselijke leesplarukje van „aap,
noot mies". Om van de albums,
gevuld met oude advertenties, de
wereld van de dokter en het nos
talgisch omzien naar andere on
derwerpen maar tez wijgen (want
tk mag niet teved reclame ma
ken). Petroleumlampen en kaar
sen zijn „in", evenals kruiden
en snoep uit grootmoederstijd. De
modestijl van de Jaren twintig
gaat het winnen. En de omroep
verenigingen (dde allemaal ach
ter elkaar hun vijftigjarig jubi
leum vieren) laten ons ook ver
tederd omkijken naar gisteren.
Is God van
gisteren
In die wereld lezen velen vol
gende week de oude woorden uit
het oude boek „en het geschiedde
in die dagenen zij baar
de haar eerstgeboren zoon en
wond Hem }n doeken en legde
Hem neer in de kribbe".
Is dat ook een brokje „nostal
gie" voor U? Iets van vroeger?
Een kom chocolademelk, roerige
kinderen, een kerstverhaal,
sneeuw, een sinaasappel en een
kersbboekje? Wie terugkijkt, weet
dat er veel veranderd is. In de
wereld om ons heen. „Het gezicht
van God na Auswitsch". Toen een
wereld van armoede. En nu kun
nen we ons zelf goed redden Het
wordt razend moeilijk echt kerst
feest te vieren. We lopen het risi
co een stukje ..gisteren" tijdelijk
in te voegen in de wereld van
vandaag. Een stukje „stille nacht"
als een oase in het rumoer van
vandaag te stoppen. Even verte
derd kijken naar de God van gis
teren. Er is veel veranderd: toen
geloof in een God die de mens
kamt redden. Nu geloven we het
wel en er is niet zoveel aan ons
te redden, want we redden ons
zelf well.
En dan zeggen kerkmensen te
gen hun dominee: „Ja, er veran-
lert veefl, maar God verandert
niet". Ik weet niet of dat waar
ls.
Er staat in de bijbel dat Jezus
ühristus gisteren en heden en
morgen Dezelfde is en tot ln
eeuwigheid. Dezelfde. Maar dat
wil niet zeggen: Hetzelfde. Er
staat een verhaal in de bijbel
dat God een grote stad, Ninevé,
vernietigen wil. De goddeloosheid
ls zo hoog gelopen dat God het
niet meer wil aanzien. We be
grijpen dat samen met die jon
gen die zei: als ik God was zou
ik die hele beestebende op aar
de in elkaar trappen. Maar de uit
komst van dat vertiaal in de bij
bel is: maar God deed het niet
Hij spaart de stad. God veran
dert blijkbaar. Zo naief is God
blijkbaar. Als wij er een puinhoop
van maken („het gezicht van de
mens na Auswitsch") komt God
met Zijn plan voor de wereld.
Tenslotte zon Hij hen Zijn zoon.
zeggende: mijn Zoon zullen ze
wellicht ontzien.
Met de geboorte van Jezus
Christus is God eens en voor al
tijd onze tijdgenoot geworden.
God is van gisteren. Sterker: van
eeuwigheid. God is bij de tijd. Hij
is er vandaag. Hij is van mor
gen.
Wat is er veel veranderd ln
onze wereld, zeggen we. Ot en
Sien en nu gezellige moderne
leermethoden voor onze kinderen.
Chocolademelk en een sinaasap
pel en een kersbboekje toen. en
een sherry, en borrelhapje en
een stripverhaal nu.
Is dat waar? Is er zoveel ver
anderd? Zijn wij mensen echt lie
ver, blijer, vrijer geworden? God
is mens geworden. Dat is kerst
feest. Maar zijn wij al echt eer
lijk voluit. Mens geworden? Ik
dacht dat wij hardnekkig van gis
teren waren. Een oeroude we
reld en het oeroude kwaad, dat
in de wortel aangepakt moet wor
den. God ls „bij de tijd". Hij is
mens geworden. En Hij nodigt
ons allen uit ook echt volop mens
te worden. Want HIJ wil zo graag
dat er een „morgen" is, een toe
komst voor ons en onze kinde-
R. J. Koolstra
Geref. Predikant
te Leiden
Hij schrijft hierover omdat de Inter
nationale Theologische Commissie
van de R.K. Kerk bezig is geweest
met die apostolische successie en het
resultaat van haar overpeinzingen
heeft neergelegd in een studie: „De
apostoliciteit van de kerk en de
apostolische succesie".
Daarbij is natuurlijk de nadruk op
het ambt van de bisschop gevallen.
„Door het teken en instrument daar
van deelt Christus in de loop der ge
schiedenis aan zijn volk de vruchten
van zijn leven, dood en verrijzenis
mee". De aanstelling van de twaalf
apostelen wordt gezien als van funda
mentele betekenis.
Zonder enige moeite hebben
de ontstane gemeenten zich onderwor
pen aan het gezag van de nieuwe
ambtsdragers na hen, de bisschoppen
en zij hebbep „in hun gezag dat van
Christus herkend". Toch wil deze in
ternationale comm. niet zover gaan
te ontkennen dat „geestelijke hoeda
nigheden direct op te merken zijn in
de protestantse ambten en kerkge-
gemeenschappen. Maar men kan toch
onmogelijk spreken van een wettig
ambt, omdat daarvoor de gemeen
schap met het wereldepiscopaat ver
eist ls. En dan kan men ook de pro
testantse sacramenten, inzonderheid
dat van het avondmaal moeilijk
aanvaarden.
Het 't staat en waarom n' geza
menlijke avondmaal/ eucharistie vie
ring niet mogelijk is, weten we dus
nu weer. We moeten nog even terug
komen op die handoplegging bij pre
dikanten wanneer zij in hun eerste
gemeente worden bevestigd. Ik voor
mij geloof dat het een behouden res
tant is van de priesterwijding. Als zo
danig herkennen protestanten het na
tuurlijk niet meer. Wij hebben ook
geen bisschop om de wijding te vol
trekken ln de protestantse kerken.
Toch kan die handoplegging ook
dan een zinvol teken zijn, zoa ls het
ook zinvol ls wanneer een vader in
Israël zijn kind de hand oplegt en ze
gent wanneer het zelfstandig zijn
weg moet gaan.
Eén van onze theologische hoogle-
laren, zag die handoplegging als
een bijzonder soort bede voor het ko
mende werk als herder en leraar. Het
heeft dus niets te maken met de apos
tolische successie. Misschien zijn er
nog wel protestanten die in deze hoog
kerkelijke richting denken, maar dan
zitten ze op een ander spoor.
S. J.M. HULSBERGEN
Hartebrugparochle 8, 9.30 u. (Latijnse
mis) 10.4
(zat.
Marekerk, 10.30 i
5.00 ds. O. C. Kunz. Werkendam.
Maranathakerk. 10.00 u. ds. H.
Bethlehemkerk.
J. de Jong; (zat.
Petrusparochie 9. 10.30 en 6 u. (zat.
Antoniusparochie 9.30, 11 en 12.15 u.
(zat. av. 7 u.).
Vrije Kath. Kerk (Vreewijkstraat 19)
Oud Kath. Kerk (Zoeterw. singel 50)
Joint Service, of the English and
American Episcopal, and Old Catholic
Church. (Zoeterwoudseslngel 50) Nine
Bevrijdingskerk, 9.00 u. ds. M. J. Wa- Lessons and Carols, 7.30 p
AARLANDERVEEN:
Herv. Gem. 10 u. ds. Lindenburg te
Ter Aar HA. 7 u. ds. M. H. Boogert te
Diaconessenhuis, 10.30 u. ds, H. D. de
16) 11.30 u. Samenkomst
Geref. Kerk 10
de Jong te Alphen.
6.30 u. ds. Fr.
Vredeskerk. 10.00 u. ds. H.
Dorpshuls Aardam 9
Jeugdkapel „De Goede Herder" 10.30 u.
mevr. P. RobbersVan Berkel
Gemeenschap van Kerken (Merenwijk)
10.00 u. oecumenische dienst Chr. de
Jonge
Geref. Kerk
n.: ds. Koolstra
Petrakerk (Surinamestraat) 10
ds. Koolstra; 5 u.: ds. Hortenslus
Oude Vestkerk (Oude Vest 133): 10
ds. 8ytsma; 5 u.: ds. Post
Beloftekerk (Robijnstraat): 10
5.30 u. ds. M. Hane-
Jeugdkapel de heer G.
Martha-Stichtlng "Rijnstroom" 10.80 u.
de heer Vogel.
D. H. Elderman. Katwijk- 5 u.V ds! Kerkgebouw Oudahoorneeweg 10 u. i
Sijtema R- Oort.
Bevrijdingskerk (Aer Bruunstr.)10.30 Sionskerk Hooftetraat 9.30 u. ds. A.
v. Netten. Leiderdorp: 5
Gezinsdiensten „Jeugdhaven": 10 u.:
„De Mirt", dhr. Venema; 10 u.: ..Het
Mierennest" dhr. Spijker.
Ger. Gem. 10 en 4.30 u. ds. Bogaard
Chr. Geref. Kerk 10 en 5 u. ds. Carller
Baptistengem. (Oude Rijn) 10 u. ds. v.
Mameren
gem. (Lokhorstkerk)
Nieuwe Apost. Kerk (H. Rijndijk 24)
2.30 u.. Vestestraat 10 t
Evang. Luth. Kerk 10.15 u. Kinder
kerstfeest.
Leger des Heils 10 u. helld.
1. M. Hoogendyk m.m.v.
3 u. ds. S. W. Verploeg.
Geref Kerk Maranathakerk Raadhuis
straat 10 u. ds. A. Borman, 6.30 u. ds.
M. van Harmeien.
Salvatorlkerk W. de Zwijgerlaan 10 u.
ds. W. P. H. Pouwels te Hillegom, 6.30
ds. A. Borman m.m.v. Geref. kerkkoor.
De Goede Herderkerk Ten Harmsen-
str. 9 u. ds. M. van Harmeien. 7 u.
ds. G. de Ruiter m.m.v. Con Amore
Geref. (Vrljgem.) 10.30 en 5 u. ds.
Wesseling.
Woords.
te Boekoop, 6.30 u. ds. M. H. Geert-
Geref. Kerk 10 u. ds. Versluys, 5 u ds.
RK St. Mlchaelkerk Rijndijk (zat. 7
u.) 9 u.
Koudekerk aan den Rijn. Rldderhof
zo. 10.30 u.
RK kerk der Engelbewaarders (zat. 7
u.) 8. 10. en 11.30 u.).
RK Kerk 8
Molukse Evang. Kerk. 11.00 u. ds.
Sitanala.
Volle E vangel legem eente (Kinder
vreugd) 10 u. H. van Leeuwen.
BENTHUIZEN:
Herv. Gem. 9.30 em 8 u. dienst dee
woords.
stens. De Kaag 7.00 ds. J. v. d. Velden.
Pauluskerk 10 u. ds. J. v. d Velden.
Geref. Kerk 10 en 5 u. ds. De de Heer,
Leiden.
Chr. Geref. Kerk 10 en 4.30 ds. D. H.
Bleema.
Ger. gem. 10 en 4 u. ds. D. Hakkenberg
Geref. Kerk Vrijg. Pr. str. 10 Eredienst
230 u. ds. v. d. Haar Gouda.
Geref. Kerk Vrijg. Salvatorl, 10.45 ds.
Schuurman, 5 u. ds. Schuurman.
Keretsamenkomst ds. Gravendeel
hoogmis 11.30, Poelpolder (zat.
Heymans, 6.30 u. drs. Jac. Kattenberg den Rijn
Voorschoten Jeugddienst.
Ontmoetingskerk 10 u. ds. A. Vink,
Katwijk aan Zee.
Trlumfatorkerk 5 u. Herv. - Geref.
dienst, voorgangers ds. F. Pijlman,
liturgie en ds. M. Heymans, prediking.
Geref. Kerk 9 u. ds. G. van Halsema
17.00 u. ds. R. de Vries
RK Kerk St. Jan de Doper. (zat. 7.00
uur) 9.30 en 11.15 uur.
Mgr. Bekkersschool 18.00 uur.
Plas, 6 u. ds. Koelman.
Oude Kerk 10 u. ds. Van Roon, 6 u.
kand. Hoek.
Ichthuskerk 10 u. ds De Vos, 5 u ds.
Vroeglndeweij.
Pniëlkerk 9.30 u. kand. Romein, 6 u.
ds. Vink.
Groen van Prinsterersohooi10 u. da.
Boer.
Overduin 2 u. ds. Van Ieperen.
Triomfatoricerk, 10 u. ds. R. de Vries, Geref. Kerk, Vlnkenlaan
ds. H. Heymans.
Gemeenschappelijke dienst
Geref. Kerk 10 en 5 u. leesdienst.
Soefi Beweging Universel (kerk voor
allen) 4 u.
Buitenhuis, 6.30 urjlI
ds. Spier (Nieuwerbrug) 10 u. dhr. £^'^71
O «JA rlc CultaTiViii lo terCUMll. l
ds. Wesseling.
u. Dienst
Evang. Centrum (Zijlsingel) 2) 10
evang. ZJJlstra.
a|. Chr. C
dhr Dikkes.
Evang. Chr. Gem. (Middelstegracht)
10 u. dhr Dikkes.
Geref. Kerk (vrijgem.) 10 u. leesdienst
5 u. ds. Hordijk.
Middernachtsgroep (Zw. Singel 21)
6 u. dhr. Van der Kleur.
RK Kerk Leonardusparochie 9. 10.45
12 en 6.30 u. (zat. av. 7 u.)
Lodewijksparochie 9. 11. 12.15 en 6 u.
H. Middelares 9.30 en 11.30 u. (zat.
av. 7. u.) St. Josephparochie 8.30, 9.30
11 u. (zat. «v. 1 u.).
Rem. Geref Gem.: Kerkgebouw Van
Mandersloostraat 5 u. dienst.
Baptisten Gemeente: Triomf atorkerk
Molenwerfstr. 10 en 6.30 u. ds. Koek
koek. tti uooru; uertu. uwu. w.ou ca u.uw
Leger des Hells, Corn, de Vlamings- dienst: Vrijz. Herv., 10 u. in
-5erk de hêer P. v. d. Laarse: nun-
>tergemeente, 9.30 u. in Concordia de
leer Th. Verwoerd: Verg. v. gelovigen,
"°'30 róehws«.J!7: Bethel. en 5.30.
Rldderveld "D
weg (zat. 6.30
11 u. Pred. J. Setjsener.
Kapel. Dennenlaan 12. Molukse Pro
testantse Kerk. 9.30 n. Mej. ds. Nussy
van Capelle aan den £TsmL
RK Kerk Rldderveld 10.30
LEIDERDORP:
Hoofdstraatkerk
Herv. Gem. 9.30 u. de heer J. Goed
hart te Nieuwkoop. 7 u. Volkskerst
concert ln 't Spant.
Geref. Kerk oostenkerk 9.80
Jos G. Los. 7 u. in 't Spant Volks.
kerstzangdienst.
RK kerk (zat. 7 u.) 7.30, 9.30 en 11.15
2^. IS. 10 u. da. W. L. Heümans Herv. Gem.: Grote kerk 10 u. d.. Car-
9M uïao JJfTÏÏ?1 (m' 7 8'15" S*1""7 Kerstdienst Jongeren.
•45, 11.30
OEGSTGEEST:
Herv. Gem. (Groene Kerk) 10.30 u. ds.
Den Tonkelaar (Pauluskerk) 10 u. ds.
Sasse (Gemeentecentrum) 10.30 u.
prof. Van Blemen, 7 u. ds. De Haan.
Geref. Kerk 10 u. ds. Vegter. 7 u. zie
(Gemeentecentrum)
Engelbew. (zat.
NIEUWKOOP:
Herv. Gem.: 9.30 u. ds. G. van Doorn;
J. H. Bogers, te Alphen aan
Geref. Kerk: 9.30 u ds. G. den Heeten.
te Nieuw Vennep; 6.30 u. drs. S. Boon
stra, te Amsterdam.
Chr. Geref Kerk: 9.30 u. en 6.30 u.
Dienst dies Woords.
RK. Kerk (zat. 7 u.) 7.30. 9. 10.45 en
de. P. Hula-
7 u. ds. Ruitenberg.
Geref. Kerk: 9.30 en 4.30 U. ds. Wijn
gaarden.
Chr Geref. Kerk: 9.30 u. leesdienst;
3 u. dB. v. d. Kamp.
NOORD WIJK-BINNEN
Herv. Gein. (in Geref. Kerk, Vlnken
laan): 10.30 u. dr. J G. B Janeen:
u. ds. D. Keunlng.
de. E.
5 u. ds. A. C Kertsen (Den
Haag); Van den Berghstichtlng: 11 u.
ds E. Warn ink
RK. Parochie 'St. Jeroen: 8. 9.30. 11
en 12.15 u. (zat.av. 7 u.).
NOORD WIJK AAN ZEE:
Herv. Kapel: 10 u. da. D. Keunlng;
5 u dr. J. G. B. Jansen.
De Rank. Golfbaan: 10.45 u kand.
Snijder (Vlaardlngen); 7 u. de heer
K. J. Visser (Gouda); 9.30 u. ds. A. L.
Lapré.
Sole Mlo: 9.30 u. dr. J. G B. Jansen.
Geref. Kerk: 10 u. ds. A. O. Kertsen
(Den Haag); 5 u. ds. E. Verburg (Was
senaar).
Ned. Prot Bond, Dulnoordachool10.30
u ds. G. A. Hooijkaas (Den Haag.
R.K. Parochie Maria ter Zee: 8. Ó.30.
11 en 7 u. (zat.av. 7 u.).
NOORD WIJKERHOUT
Herv. Gem.: 10 u in Zaal Brama,
Dorpsstraat, ds. J. Streefland.
R.K. Kerk Sint Jozef (zat.av. 7 u.)
8. 10. 11.30 en 7 u.
Sint Viktor (zat.av. 7 u.). 8. 9.30. 11
Kapei Sancta Maria' (z
Kapel St. Bavo: 9.30 uur.
OUDE-WETERING:
Herv. Gem.: 9.30 u. ds. Lalleman.
Geref. Kerk: 9.3"
Geref.
(Petrakerk): 9.30 u.: ds.
(zat. av. 6.30 u.).
RIJNSATERWOUDE:
Chr. Geref. Kerk 9.30 u. Dienst des
Woords. 2.15 u. de heer P. van Zonne-
SASSENHEIM:
Herv. Gem. 9 en 10.30 u. ds. A. Wes-
tra, 6.30 u. ds. J. G. van Ieperen te
Bergschenhoek.
Geref. Kerk 10 en 5 u. ds. J. Ridder
bos te 's-Graveland.
Chr. Geref. Kerk 10 u. ds. Jac,
A ".ciöuuieuBt jongeren
Geref. Kerk (Dorp): 10 u da' De
Zeeuw; 5 u. ds. Brederveld. Leiden.
Geref. Kerk Vrijgemaakt: 10.16 en 4.30
u. ds. A. Boxman, Ede.
R.K. Laurentluskerk: (zat 7 u) 8 30
10.30 (Hoogmis). 12 u.
Moeder Godskerk: (zat. 7 u.), 8. 11.30
WADDÏNXVEEN:
Herv Gem.: (Brugkerk) 9.30 u. da. H.
Stolk. te Scheveningen; 6.30 u ds D.
van Vliet; (De Hoeksteen)9.30 u dis
D. van Vliet: 6.30 u. ds J v d Heu
vel; (Bethelkerk)9.30 u.'da' J. v d.
Heuvel; 6 u da. W. G. J. v. d Slüys,
te Amsterdam; (Immanuëlkerkj10 u
ds. N. j. Fihik; 5 u. ds. Reerds (Open
Deur-dienst).
Geref Kerk (Kruiskerk)10 u. de B.
Koekkoek; 5 u. d«. W. F. M Lliide-
boom. te Zwijndrecht; (Ontmoettogs-
kerk): 10 u, ds. W. F. M. Lindeboom;
5 u. ds. B. Koekkoek
Chr Afgesch. Gem.: '9.30 en 5 u. dB.
A. P. Verloop.
Oudi-Geref. Gem. in Ned., Zuidkade
158: 10 en 6.30 u. leesdienst.
RK Ontmoetingskerk: 8.30, 11.45 en
6.30 u. (zat.av. 7 u.)
St. Victorkerk: 10 u."(zat.av 7 u.)
Jehovah's Getuigen Koninkrijkszaal.
Burg. Trooststraat 4: 3.30 u. Openb.
toeepr
king.
Volle Evangelie Gem. 7 u. Sam»
komst (geb. Ned. Prot. Bond).
RK Kerk 8.30. 9.30 hoogmis, 11
5.30 u. (zat. av. 7 u.).
RIJPWETERING
RK Kerk 7.30. 9 u. (hoogmis)
10.30 u. (zat. av. 7 u.).
RIJNSBURG:
Herv Gem. (Dorpskerk): 9.30 ds.
Burgy; 5 u. dis Van Niel; Bethelkerk:
/un 1 R ds.
"U'B. ixuusi,surua/t a.au u. upenö.
toespraak; 4.30 u. Wachttorenbespre-
Voné Evangelie „S4on"
17a: 9.30 u. de heer P. v. u.
Tesselaohadelaan 28: 4 u. Jeug
komst; dinsd. 8 u. Bijbelstud
WOUBRUGGE:
Herv^ Gem.: 9.30 en 6.30 u. ds. Blenk.
Geref. Kerk: 9.30. ds. Langendijk,
Waarder; 6.30 u, ds. Hulzenbosch.
Ned. Prot. Bond (23 diec.. 8 u.( Volks-
Immanuëlkerk: 9.30 u. ds. B. Bouma,
Noordiwijk; 5 u. ds J. Heemskerk.
OegatJgeest.
Maranathak
nen. Den Hl^.
Geref. Kerk Vrijgemaakt: 10 t
leesdienst
Chr. Geref. Kerk: 9.3
7 u. de. Van Sorge. is.
RK. Kerk (Tuinbouwschool): 10.30 u.
(zat.av. 7 u.).
VALKENBURG:
Herv Gem.: 10 u, kandidaat Krispijn,
te Leiden; 6.30 u. ds. v. d. Bogert, te
GorefbUKerk: 9.30 u. ds. Rooze; 8.30 u.
ds. Dijlstra.
11.30 u. (zat.av.' 7
WASSENAAR:
Herv. Gem. (Dorpskerk): 10 u dr.
Frederikse; 4.80 u. de. C. v. d. Bereh;
(Kievietkerk) 10 u. ds. Wiersma; (Mes.
siaskierk) ló u.: ds. Van Zanten;
Dorpscentruml 9.30 u. ds. Vermaat
Verburg;
ua. vi-
Ned. hui. Duuu i xjtuufi
10.30 u. ds. Van Strat
RK. Kerk De Goede Herder:
7 u.). 9.30 en 6 u
/I I MIOVEN:
Herv. Gem. 9.30 u. ds. J. Kaai te
ds. Warn ink; (Zuid) 10 en 5~'u drl
Viym.
Ned. Prot. Bond (Lange Kerkdam 4i6)
D. Hoornstra
Geref. Kerk V;
(zat. 7 u.) 7.45. 9
kt: 9.30 u. lees- ZOETERWÖUDÉ:
- ds. Schoch.
RK St. Janskerk Zuldbuurtseweg (zat.
vuuKnum; 7 ,n w 1n
Herv. Oem.fgiJSlASFZ f| (eat. 7 u.,
RK. Kerk: (zat 19
VOORSCHOTEN:
8.30, 10. 11.30 en 6 u.
RK kerk Meerburg
U.) 10. 12
ZWAMMERDAM:
nerv. Gem. (Dorp): 10 u ds. v. d.
Schoot; 5 u. Kerstfeest luisterclubs
Zondagsscholen; (Hulp en Hedl)10 u.
de heer J Jansen. Voorburg; (Aula
(Clubgebouw. Aat. v.Leeuwenhoek- ö'i
RK Kerk (zat. 7 u.) 8. 10. 11.30
7 u^9.30, 10.30,
VillihnHd: (zat.av. 7 u.). 9.30
