"Ik hoop
dat dit
kabinet
een brugfunctie vervult
'ARBEID IS MOGELIJKHEID TOT ZELFONTPLOOIING'
Lezers schrijven
cBuiterjjands geld
Minister-president
Joop den Uyl:
Het jaar
1974 was
het jaar
van de
waarheid,
ik hoop
dat 1975
dat ook
zal zijn"
ZATERDAG 21 DECEMBER 1974
PAGINA 11
Tegen de tweehonderd gulden
Ineens, zeg ik nee. Een spontane
reactie. Met het actiecomité heb ik
er niet over gesproken" Minster-pre
sident Den üyl spreekt over de eis
van een groep werklozen. Ze willen
feestdagen, nietwaar? wat meer
geld om handen. Leuk is het toch al
niet om zonder werk te zitten.
Maar Den Uyl ziet het niet zitten.
„Het is niet redelijk tegenover de
mensen die wel werken en daarvoor
het minimumloon krijgen. Of tegen
over de mensen van wie het inko
men ook tegen het bestaansminimun
aanhangt, zoals AOW-ers. En
bedenk, de WW-uitkering is een
grote verworvenheid. Als er nu spra
ke van een financiële noodtoestand
Neen, dus. Spreken met Den Uyl
enkele uren na afloop van de Euro
pese topconferentie in Parijs, is in
elk geval ook spreken over de werk
loosheid. De Nederlandse regering
heeft goedkeurende schouderklopjes
ontvangen voor de oppepper van 3,5
miljard gulden die zij de economie
wil toedienen. Het vooruitzicht van
tweehonderd - duizend werklozen
straks, is te gek voor een kabinet
met een sterk socialistische inslag.
De werkloosheid wordt bestreden
onder andere door opvoering van de
particuliere consumptie. Is dat niet
in strijd met verhalen over selectie
ve economische groei, soberheid?
In zijn negentiende eeuws ingerichte
werkkamer aan Plein 1813 in Den
Haag, gaat Den Uyl er goed voor
zitten. Koffie binnen handbereik, si
gaartje tussen de lippen, de blik
naar buiten, waar het alweer regent.
„Ik heb weinig waardering voor dat
verhaal van de PPR. De instand
houding van de koopkracht past bij
selectieve groei. Volgend jaar blijft
de groei van wat de gezinnen consu
meren zeer beperkt, ondanks de 3,5
miljard. De groei is maar de helft
van wat in de jaren zestig gebruike
lijk was".
De PPR ziet meer in verdeling van
de beschikbare arbeid; werktijdver
korting; deelbanen. Ook senator Al-
beda van de ARP een van de ba
kers van het kabinet denkt in die
richting. Den Uyl vindt 't voorlopig
de verkeerde richting.
„Ik vind, dat de maatstaf van volle
dige werkgelegenheid niet losgelaten
mag worden. Ik erken het recht op
arbeid voor iedereen. Dat is een
fundamenteel recht. Er wordt veel
te lichtvaardig gedacht over korter
werken, verdeling van arbeid. En
het verhaal, dat Je als werkloze blij
moet zijn dat Je niet hoeft te wer
ken wijs ik helemaal af.
„De mensen zijn er niet op voorbe
reid. Arbeid is een mogelijkheid tot
zelfontplooiing, ook voor de gehuwde
vrouw. Deze mogelijkheid mag Je de
mensen niet afpakken. Je moet er
bij de selectieve groei rekening mee
houden. Het verhaal van de PPR
vind ik nogal onbarmhartig. Nogal
van de mensen afstaand"
Hoe hoog de werkloosheid landelijk
ook is, in het Rijnmondgebied is er
een tokort aan arbeidskrachten
„Dat komt omdat de werkgelegen
heid niet goed is gespreid over het
land. Daarom ook gaan we de selec
tieve investerings regeling hanteren
voor dat gebied. In het verleden zijn
hier fouten gemaakt. Wij willen een
bewust spreidingsgebied. Het finan
cieel aantrekkelijk maken voor be
drijven zich buiten de Randstad te
vestigen"
Maar de Haagse agglomeratie staat
werkloosheid en dan bovendien nog
de dreiging van de spreiding van
Inderdaad. Maar de uitbreiding
van de dienstensector in Den Haag
heeft ertoe geleid, dat het wonen
van de mensen in de knel is ge
raakt. Wij willen ruimte scheppen
voor beter wonen. Bovendien: we
zitten vast aan een belofte aan het
noorden en Limburg. De vorige re
gering heeft de toezegging gedaan.
Wij moeten nu het vuile werk op
knappen. Een ondankbare zaak. De
affaire met het Centraal Bureau
voor de Statistiek is het voorspel
geweest voor de verplaatsing van de
Centrale Directie van de PTT.
„Ik besef wel de problemen die het
gemeentebestuur van Den Haag
heeft. Ik ken die problemen uit
mijn tijd als wethouder van Am
sterdam. Terugloop van de bevolking
van grote steden. Verkrotting oude
wijken. De werkgelegenheid. Zonder
overheidshulp zijn die problemen
onoplosbaar. De vorige regering is al
begonnen met de gezondmaking
van de gemeentefinanciën. Wij ga^-n
daarmee door. We doen aan wo
ningverbetering - de plannen van
staatssecretaris Schafer. We zijn op
weg naar een nieuw evenwicht in de
grote steden tussen wonen en wer
ken."
-)1
Johannes Marten den Uyl, 55 Jaar,
minister-president, lid van de Partij
van de Arbeid, leider van een crisis
kabinet, zit in de kamer die oud
premier Biesheuvel 11 mei 1973 ver
liet. Uiterlijk is er nauwelijks wat
veranderd. Alleen een nieuw behan
getje. Geen andere schilderijen. Ook
het portret van de Koningin staat
op dezelfde plaats. „Ik zoek het niet
In uiterlijkheden," zegt hij.
Wie is die man?
Lid van de Partij van de Arbeid.
Dat staat buiten kijf. Den Uyl ver
werpt de leuze: hoe dichter bij de
Kroon, hoe minder partijman. „Ik
streef bewust naar herkenbaartieid.
Sta niet boven de partijen, zoals een
fburgemeester. Het moet duidelijk
Bijn, dat er een socialistische minis
ter-president is in Nederland.
w.De crisis in de politiek in de Jaren
restig is toch juist ontstaan door de
onduidelijkheid. De grote partijen,
dat was een pot nat, dacht men. Ik
•wil in grote objectiviteit leiding ge
ven aan de ministerraad en een
open oog hebben voor alle burgers
in dit land. Maar in mijn optreden
hoort mijn eigen politieke overtui
ging tot uitdrukking te komen. Dat
is een bewuste keuze, daar maak Ik
mij kwetsbaar mee. KVP en ARP
vallen daarover. Het zou vreemd
zijn als dat niet gebeurde nu er na
vijftien Jaar weer een socialist mi
nister-president is."
Dat hij herkenbaar ia, leidt Den Uyl
af uit de stapels brieven die hem
degelijks worden gestuurd.
„Een veelvoud van wat gebruikelijk
was. Iedereen krijgt antwoord. Het
is niet mogelijk gebleken een telefo
nisch spreekuur in te stellen. Maar
ik probeer de mensen wel op te zoe
ken. Werkbezoeken. Laatst aan het
Westland. Enkele uren gepraat met
een ondernemingsraad. Werkt zeer
stimulerend. Wil ik vaker doen."
Leider van een criskabinet?
„Nou, alleen voor zover men bedoelt,
dat dit kabinet nogal wat crises
heeft bezworen. De oliecrisis, twee
gijzelingen hier, de kaping in Tunis."
Boeren, middenstanders, vrachtwa
genchauffeurs lopen te hoop.
..Dit kabinet haalt veel overhoop.
Heeft een indrukwekkend program
ma. Er is wel acht Jaar nodig om
het te voltooien."
Het kabinet steunt op progressieven
en christen-democraten.
..De spanning is sinds de verkiezin
gen voor provinciale staten toegeno
men. Dat erken ik. Dat vind ik niet
erg. Voordeel is, dat de beide groe
peringen herkenbaar blijven.
Ran in 1977 de samenwerking wor
den voortgezet?
„Ik hoop, dat het kabinet een brug
functie vervult. Dat aan het einde
van de rit de conclusie is: we moe
ten nagaan of we samen verder
kunnen. Maar de mogelijkheid van
een crisis voor 1977 sluit ik niet uit."
Den Uyl loopt als premier andere
ministers voor de voeten, zegt de
KVP.
„Er is nu eenmaal een toenemende
behoefte aan coördinatie van het
beleid. Naarmte die behoefte groeit
wordt het ambt van minister-presi
dent zwaarder. En de aard van het
beestje zal er ook mee te maken
hebben."
Maar wie is nu Den Uyl als persoon,
als politiek dier? Daarover kan men
oud-kamerlid Gerda Brautigam aan
het woord laten. Zij schetste eens
dit beedd van de man
„Ik kan eigenlijk het beste zeggen
wat hij niet is. Het is niet zo'n engeschien meer bij gebaat is dat Je
man uit een stuk, waar schrijvers kind naar de goede school kan, dat
van boekjes over vaderlandse ge- het zich helemaal kan ontplooien,
draagzame gelijkhebbers. Nou, dat is tien Jaar geleden geschreven. Toen
Joop niet. Helemaal niet."
heeft hij erg veel kritiek gehad.
gekke is dat al die stukken met el
kaar in tegenspraak zijn. Het is bij
voorbeeld een harde knokker met
„Een paar jaar geleden heeft hij
een zeer scherpzinnig opstel ge
schreven over de smalle marges van
weergaloos incasseringsvermo- democratische politiek. Heel amaly-
J vijand meppen hem tisdh zet hij uiteen dat Je een maat-
i jlulkelpoppetJe. Hij schappij als de onze niet van de ene
de andere dag op de andere kan omturnen in
heilstaat. Maar dat Je de smalle
gen. Vriend
maar het is
valt nooit t
kant is het een gevoelige kwetsbare
man. Als Je hem een kat verkoopt marges die Je gelaten zijn, bijvoor-
dan komt het aan. En dan gaat hij beeld in goede wetgeving, kan ge-
om Je heen dribbelen. Dan moet het bruiken. En dat dat precies het ver
worden recht gebreid. Nou. dat doe schü kan zijn tussen uitzichtloos-
Je dan, want het is een aardige heid en perspectief, tussen hoop en
man, Je laat hem niet barsten." wanhoop. Nou, dat is een hele koele,
„Het ls ook een hyper-intelligente broodnuchtere Joop den Uyl."
man die zeer koel kan analyseren. t,M&ar dan is er ineens ook weer
de laatste tijd Jö de Joop den Uyl. die doodgelukkig is
kamertje zit dat
de rook met een
gediend is met stuk of vijf mensen om zich heen
hij dan op een achterna-
Het begint
wereld een beetje door te dringen aishij in
dat ons geluk misschien niet zo he- blauw staat
lemaal alleen
alle dingen die we kopen. En dat de
kwaliteit van Je bestaan er mis-
Den Uyl: "Ik wil in grote
öbejectiviteit leiding geven
aan de ministerraad en een
open oog hebben voor alle
burgers in dit land. Maar in
mijn optreden hoort mijn
eigen politieke overtuiging
tot uitdrukking te komen.
Dat is een bewuste keuze,
daar maak ik mij kwetsbaar
mee."
middag de hele vaderlandse of liever
nog de hele wereldgeschiedenis ef-
fentjes voor de komende vijftig Jaar
gaat zitten regelen. Nou, er zijn
mensen die dat inspireert. Mij irri
teert dat grenzeloos en ik roep dan:
dag Jopie, Je vergeet dat Je mense
lijk gedrag niet van een blauwdruk
'kan aflezen."
„En er is die Joop den Uyl die Je
uit de buurt moet blijven als hij er
gens intensief mee bezig is, want
dan kan je wel een grauw en een
snauw krijgen."
„Er is ook de Joop den Uyl, die als
jij in de geweldige rotzooi zit, alles
laat liggen en naar Je toekomt om
te kijken of hij Je ergens mee kan
helpen. En dat is gewoon een hele
solidaire fijne kameraad."
„Ja. Ik bedoel, als Je alles bij elkaar
in een zin zou moeten zeggen, dan
zou Je geloof ik moeten zeggen: een
hele boeiende man die als Je met
hem te maken hebt gehad niet on
gemerkt in je leven passeen."
ADVERTENTIE
Opnemen van brieven ln
deze rubriek behoeft niet te
betekenen dat de redactie
het met de Inhoud eens ls.
De redactie behoudt zich
daarenboven het recht voor
om bijdragen te weigeren dan
wel ln te korten.
Discussienota
van Groenevelt
Naar aanleiding van het artikel van
de neer Rotteveel over de discussie
nota van Arie Groenevelt gaarne net
volgende:
Het bezwaar van de heer Rotteveel
rient zich vooral tegen het voorstel
van Groenevelt, zonder proefneming
vooraf, de nele Nederlandse maat
schappijstructuur „om te turnen", de
revolutionaire aanpak dus. De absur
diteit hiervan, om niet te zeggen de
misdadigheid, ls echter voor reke
ning van de veilig buiten schot
blijvende doctorandi achter Groe
nevelt wier gewillige en nauwelijks
begrijpende spreekbuis hij is.
De geslaagde kaping (niet zozeer
6taking) van de Hoogovens maakte
dit eens en voor altijd duidelijk.
Dit bezwaar nu, tegen de massale
aanpak, zou ontzenuwd kunnen woi-
den door te wijzen op de beëindigde
experimenten en doorgevoerde nieuwe
vernoudingen ln Rusland en Joego
slavië twee arbeidersparadijzen
waar de heilsstaat Nederland, naar
de conceptie van de Industriebond
NVV. een soort gemiddelde tussen
zou moeten worden. Er bestaat dus
een mogelijkheid naar de eindresul
taten te gaan zien; men kan die lan
den bezoeken, men kan de desbetref-
literatuur doorwerken
Veel giroter acht ik derhalve het
bezwaar dat de conceptie van Groe
nevelt weliswaar genoegdoening geeft
aan zijn persoonlijke machtshonger,
door de zelfstandige ondernemer, de
concerns, de aandeelhouders deze
macht te ontnemen, maar dat in alle
talen gezwegen wordt over de conse
quenties voor de arbeiders zelf.
Groenevelt laat de Nederlandse ar
beider ruiken aan macht, verkregen
door arbeiderszedfbestuur. Wat hij
wijselijk onvermeld laat. is. dat die
fiere zelfbesturende arbeiders, ver
geleken bij de „uitgebuite" slacht
offers van het Nederlandse groot
kapitaal, povere armoedzaaiers zijn,
die nog graag als gastarbeiders in
Nederland het nederige werk komen
doen: die nog steeds met gevaar voor
eigen leven bii nacht en onitii trach
ten het .paradijs" te ontvluchten.
Het Wenkend Perspectief van
Groenevelt en zijn hele linkse esta
blishment komt neer op het zeer
strak aanhalen van de buikriem en
verder .jnaulhalten"
Hier ligt dje kern van de onhaal
baarheid van de Groeneveltse idea
len: die mensen waar het zogenaamd
om begonnen is. zulten zich het felst
verzetten, mits ze eerlijk voor
gelicht worden over de gevolgen voor
hen persoonlijk.
ADVERTENTIE
Maak het u gemakkelijk: voor alle geldzaken
naar één adres ook voor
LEIDSE SPAARBANK^
Wat hen interesseert is, met wat
voor auto ze volgend jaar naar de
Costa Brava rijden, hoe lang ze daar
kunnen blijven en met hoeveel geld
van de baas in hun achterzak. Dat
klinkt misschien weindg idealistisch,
maar het is zo. Het halen-hebben-
houden is geen specifieke karakter
trek van de WD, zoals graag wordt
voorgespiegeld. Daar komt iedere
mens mee ter wereld, dat is de aard
van het beestje.
De revolutie, waar Groenevelt en
vele jeugdige gedragswetenschappers
zo reikhalzend naar uitzien, zal er
zeker komen, wanneer je de Neder
lander zijn welvaart laat inleveren,
in ruil voor een handjevol uiterst
discutabele „macht".
En toch is dat de ijzeren conse
quentie van de volledig geleide staats
economie; meer dan tien landen in
ons eigen werelddeel staan ons tea
voorbeeld. De incompetentie van
linkse leiders op economisch terrein
is welhaast spreekwoordelijk, en nog
net goed voor het overnemen van
de boter- en gtraanbergen van het
Westen.
Zo zal het elk land vergaan dat
van zijn leiders als belangrijkste
kwaliteit het lidmaatschap van die
ene partij, die „immer Recht hat",
verlangt. Ons huidige kabinet en het
burgemeesterschap van Rotterdam
mogen in dieze tekenen aan de wand
zijn.
H. J. PEETERS
Rijnziohtweg 38, Oegstgeest.
In 1975 wordt alles
weer duurder. Ook de
Bruynzeelkeukens. Koopt
u daarom dit jaar nog!
Dat scheelt een stuk.
Prijs vinden wij natuurlijk
ook belangrijk. Maar nog belang,
rijker vinden wij kwaliteit en
service.Waarom? Nou eenvoudig,
omdat uw keuken er volgend jaar
nog moet zijn en ook het jaar
daarna en daarna en daarna en
daarna en daarna en daarna
en daarna en...
bruynzeei
De Houtwerf Keukens B.V., Haarlemmerweg 49a, nabij Groenoord-
hal. Leiden-Tel. 071-34544/22212 Bouwbedrijf Vogelaar,
Voorstraat 141,Noordwijk.TeL01719-2170.
Volgend Jaar, 1975, het Jaar van de
vrouw, maar ook het Jaar van de
waarheid voor het kabinet-Den UyL
Niemand minder dan drs. Ed van
Thijn, fractieleider van de Partij
van de Arbeid in de Tweede Kamer,
zei het zo. In 1975 zal duidelik
moeten worden, waarom de PvdA
zich sterk maakt voor het kabinet.
Dan moeten de maatschappelijke
veranderingen tot stand komen die
de „progressieve drie" bij de
verkiezingen hebben beloofd. „De
grond in handen van de gemeen
schap. Meer zeggenschap van de
arbeiders in de onderneming..."
Minister-president Den UyL toch
altijd nog de man van de PvdA ziet
het anders. Voor de vuist weg somt
hij enkele HOOFDZAKEN op die
het kabinet heeft klaargemaakt.
„De defensie is geregeld. Daar is
hard over gestreden in en buiten
het kabinet. Maar het beleid voor
jaren ligt er.
„Het huur- en subsidiebeleid bij de
volkshuisvesting. Ik kan er het
karakter van een compromis niet
aan ontzeggen. Maar wie het
progressieve programma en het
christen-democratische programma
ernaast legt, tiet dat we er wat van
hebben gemaakt.
„Het energiebeleid. Het is toch maar
zo, dat we het eens zijn geworden
over de noodzaak het energiever
bruik te beperken. En dat het
gebruik van kernenergie aan strikte
voorwaarden is gebonden.
.De voorgestelde wijziging van
grond- en kieswet. De gekozen
kabinetsformateur en het districten
stelsel. Het ligt in de Tweede Kamer
heel moeilijk, maar het is een uniek
verschijnsel, dat het kabinet eruit is
gekomen.
„De Oosterschelde en de Dollard.
Grote zaken v
r het milieubeheer.
„De abortuszaak. De betekenis van
de brief van minister Van Agt
daarover is onderschat. Ook door
Anneke Goudsmit van D'66. Ze was
een goed kamerlid, Jammer dat ze
weg is. Maar haar argumenten in de
abortuszaken raken kant noch wal,
De Bloemenhovkliniek zou 1
november worden gesloten, maar hij
ls nu nog open. We hebben als
kabinet enkele dingen vastgelegd,
die onzeker waren. Abortus binnen
drie maanden mag in afzonderlijke
klinieken. En na drie maanden in
erkende ziekenhuizen. Dat zou
degenen die voorstander zijn van
het toelaten van abortus grote
voldoening moeten geven. We
Den Uyl vindt het „grote onzin" als
men beweert, dat de maatschappe
lijke hervormingen nog moeten
komen. Hij wijst op de verkleining
van inkomensverschillen. Het stre
ven daarnaar is bij alles wat het
kabinet doet te merken, meent hij.
Zijn conclusie: „1974 ls het Jaar van
de waarheid geweest. Ik hoop, dat
ook 1975 dat zal zijn".
