Het leger van
'part-time'
werklozen
wordt
steeds groter
^irdy"
Laatste brieven over
Jan Mulder (4 en 5)
Alles kan in onze overgeorganiseerde maatschappij
Lezers schrijven
Doorgaan met de groei?
De Stem
ZATERDAG 23 NOVEMBER 1974
PAOINA 16
een miljoen gulden aan prijzen
Elke week zijn er!8Birdy tafelgarnituren te
■winnen in onzepuzzelcampage. Winketux f25%
Opnemen van brieven In De redactie behoudt zich
deze rubriek behoeft niet te daarenboven het recht voor
betekenen dat de redactie om bijdragen te telgeren dan
het met de inhoud eens ls. wel In te korten.
Een greep uit het aantal aanvragen
Ivoor werktijdverkorting gedurende
de afgelopen weken:
voor 300 man in de cv-onderdelen-
fabriek in Emmen
Enka Glanzstoff, voor 3.000 man in
Breda
Bald, voor 300 man in het houtbe
drijf
in de ka- Verenigde Buizenfabriek, voor 730 Rubatex, voor 140 man in het che-
man in Limburg en Brabantmiebedrijf in Weesp
in fabriek Raymakers, voor 400 man in de Asselberg, voor 200 man in het me-
De Batavier,
Poppel, voor
kerfabriek
Wavin, voor 220 man in de plastic-
buizenfabriek in Hardenberg den
KVT, voor 170 man in de tapijtfa- Bruynzeel, voor 700 man in de keu- Pastoe. voor 120 werknemers in het
briek kenfabriek in Zaandam meubelbedrijf in Utrecht
Santella Foundation, voor 175 Verto, voor ruim 200 man in de Daalderop, voor 675 man in het
tapijtfabriek in Steenwijk metaalbedrijf in Tiel
taalbedryf in Roozendaal
Blijdenstein-Willink, voor 400 man
in de textiel in Enschede
De Sphinx, voor 945 personeelsle
den in de keramiek in Maastricht
Philips voor 1.800 man in Roozen
daal, Stadskanaal en Winschoten
Karperton, voor 50 man in het
kaasbedrljf in Alkmaar
Werklust, voor 100 man in de Apel-
doornse Machinefabriek
Martens Beton, voor 21 man in het
plasticbedrijf in Oosterhout
Vandra, voor 101 man in het kar-
tonbedrijf in Brabant
Mecona, voor 40 werknemers in het
metaalbedrijf in Made
Bruynzeel, voor nog eens 530 men
sen inde trip'.exfabrlek in Zaandam
Van Gelder, voor 2.000 man in ver
schillende papierfabrieken.
^EXCLUSIVE
.Werktijdverkorting is gewoon verkapte werkloosheid
zegt iemand op het ministerie van Sociale Zaken. Die „ver
kapte" werkloosheid blijkt de laatste tijd bijzonder snel toe
te nemen. Bijna dagelijks komen er op het ministerie van
Sociale Zaken in Den Haag aanvragen van ondernemingen
binnen om korter te werken. „Er zit heel dpidelijk een stij
gende lijn in", merkte men daar.
Door
Jan Kees Kokke
Nederland heeft niet alleen een le
ger van „full-time"-werklozen van
meer dan 160.000 man. Er zijn bo
vendien- vele duizenden „part-time"
werklozen. Mensen, die in het gun
stigste geval elke dag een uur vroe
ger naar huis worden gestuurd. Of,
in ernstiger gevallen, slechts twee
dagen op hun werk hoeven te ver
schijnen. Het Juiste aantal „part-ti-
me' -werklozen is niet bekend. Maar
alléén al in de maand oktober werd
voor bijna dertigduizend werkne
mers een werktijdverkorting aange
vraagd.
De regeling tot werktijdverkorting
toestaat al veel langer. Sinds de
energiecrisis wordt er echter pas
geregeld gebruik van gemaakt. Het
begon met de autoloze zondag,
waarvan de horeca en de garagebe-
drijvende gevolgen ondervonden.
..Maar het lijkt op het ogenblik wel
of er sprake is van een sneeuwbalef
fect", zegt een woordvoerder van het
ministerie van Sociale Zaken.
„Vooral in de afgelopen weken nam
het aantal aanvragen tot werktijd
verkorting enorm toe. Gemiddeld
bedraagt de werktijdverkorting zo"n
twee dagen per week". Het hoogte
punt in de werktijdverkorting is nog
lang niet bereikt, zo gelooft men bij
„Sociale Zaken". Tal van aanvragen
zijn nog in behandeling. Dat kun
nen kleine bedrijfjes zijn. Maar ook
zeer grote, zoals Enka in Breda, dat
voor niet minder dan 3.000 man
werktijdverkorting heeft aange
vraagd. En Van Gelder Papier voor
2.000 man.
Als een bedrijf werktijdverkorting
heeft aangevraagd, betekent dat dat
de situatie nog net niet zo hopeloos
is dat er ontslagen moeten vallen.
Maar wel dat de toestand kritiek is.
De voorraad wordt te groot, of de
hoeveelheid orders is te klein. Met
andere woorden: de produktie is niet
lu overeenstemming met de vraag.
De vergunning tot werktijdverkor
ting wordt dóór het ministerie gege
ven, als is aangetoond dat de be
drijvigheid abnormaal laag is en bo
vendien van tijdelijke aard. Het ri
sico gedurende de eerste twee weken
moet door het bedrijf zelf worden
gedragen.
Indien de aanvraag tot werktijdver
korting wordt goedgekeurd, kan de
onderneming van de bedrijfsvereni
ging 80 procent van de niet gewerk
te uren of dagen terugbetaald krij
gen. De rest van het loon moet de
onderneming zelf betalen. De be
drijfsvereniging haalt dit geld uit de
door haar beheerde pot, die is be
doeld om de werkloosheidsuitkerin
gen gedurende de eerste acht weken
te betalen. Dat fonds wordt gevuld
met een deel van de werkloosheids-
premies, die werkgever en werkne
mer opbrengen.
Nog wat cijfers. In de week van 7
tot 12 oktober werden 334 aanvragen
voor in totaal 14.524 werknemers
van kracht. In de laatste week van
oktober werden 356 vergunningen
voor werktijdverkorting voor in to
taal 13.339 mensen gegeven.
De vakbeweging is er niet kapot
„Het is niet zo verschrikkelijk. Het
is gewoon een begeleidend ver
schijnsel van de economie", zegt een
woordvoerder van de industriebond
NW.
„Wel is het de vraag nu er zo'n
stroom van aanvragen loskomt of
de arbeidsinspectie wel in voldoende
mate kan nagaan of de aanvraag
voldoet aan de doelstelling van de
regeling voor werktijdverkorting.
Zelf kan de vakbeweging niet in de
boeken van het bedrijf kijken. Bo
vendien knabbelen we op deze wijze
wel een stukje van onze WW af.
Het aantal dagen, waarvoor werk
tijdverkorting geldt, wordt namelijk
afgetrokken van het aantal dagen,
waarop iemand recht heeft op een
WW-uitkering".
Voor de werknemers heeft de werk
tijdverkorting in beginsel overigens
geen rampzalige gevolgen. Het ge
wone loon, met de_ vaste toeslagen
maar zonder de óverwerkuren ui
teraard wordt meestal gewoon
doorbetaald.
De golf van aanvragen tot werktijd
verkorting begon begin dit jaar bij
DAF, dat verschillende perioden on
geveer steeds 3.000 man in de perso
nenautofabriek in Born enige dagen
per week korter lietx, werken. DAF is
overigens nog steeds niet over de
moeilijke periode heen. Want tussen
Kerst en Nieuwjaar zal het perso
neel collectief drie snipperdagen
moeten opnemen, zo is met de on
dernemingsraad overeengekomen. De
voorraden zijn namelijk nog steeds
te groot.
„Met werktijdverkorting hebben we
duidelijk ontslagen kunnen voorko
men", zegt een woordvoerder van het
DAF-concern.
„Als we gewoon waren blijven door
werken, waren de voorraden tot on
verantwoordelijke hoogte opgelopen,
met alle gevaarlijke gevolgen van
dien". De DAF-ledding merkt wel op
dat gedurende de werktijdverkorting
het absenteïsme het verzuim dus
duidelijk minder werd.
„Als men al een paar dagen per
week niet hoeft te werken, dan is de
behoefte om een dag vrij te nemen
natuurlijk aanmerkelijk minder
groot", verklaart men bij DAF.
„Het personeel voelt zich ook min
der snel niet in staat om te werken".
Ook concludeerde men bij DAF dat
een vermindering van de werktijd
met een bepaald percentage, niet tot
gevolg heeft dat de produktie met
datzelfde percentage afneemt. Dat
verschijnsel heeft men vooral ln het
begin van de werktijdverkorting
duidelijk waargenomen. De maatre
gel had aanvankelijk dus niet het
beoogde remmende effect op de pro
duktie.
Het Philips-concern dat voor ruim
1800 man in ons land werktijdver
korting heeft aangevraagd con
stateert sinds kort internationaal
zelfs een toeneming van de werkij
ver. Dr J. Offergeit, lid van de raad
van bestuur:
„Nu wegens het vrij plotselinge in
zakken van de verkopen in verschil
lende sectoren de situatie moeilijker
wordt, worden aan de andere kant
het verloop en het verzuim kleiner
en werken de mensen harder". In en
kele fabrieken is het verloop zelfs
teruggezakt van 30 naar minder dan
10 procent.
De gevolgen van de werktijdverkor
ting worden pas over enige tijd goed
duidelijk. Een groot aantal bedrijven
heeft namelijk wel al werktijdver
korting aangevraagd, maar die zal
pas eind deze maand, begin volgen
de maand ingaan. Op het ministerie
van Sociale Zaken heeft men de in
druk dat er slechts zeer incidenteel
niet gebruik wordt gemaakt van de
aanvraag tot werktijdverkorting.
De regering neemt maatregelen
om de economische crisis tegen te
gaan. De produktie moet worden op
gevoerd. Leve de consumptiemaat
schappij en de verkwisting! Dit ter
wijl al 15 Jaar lang de deskundigen
waarschuwen waar dit uiteindelijk
toe leidt. Dit terwijl Juist het tweede
rapport van de Club van Rome ver
schenen is, hoewel bijna doodgezwe
gen door de Nederlandse t.v., radio
en de meeste kranten. In dit tweede
rapport en op het congres te Berlijn
zijn deskundigen, na enorme studies
eD computerberekeningen, tot de
conclusie gekomen dat, als de groei
doorgaat zoals in de laatste 15 jaren,
de wereld omstreeks 2000 onleefbaar
is.
We gaan ten onder aan groei,
verkwisting, vervuiling, milieuram
pen, energie- en voedseltekort (het
begin is er al). Maar toch maar door
gaan alsof er niets aan de hand ls.
Het succes van ministers, economen
en technologen op korte termijn is
belangrijker dan dat straks onze kin
deren omkomen in een onleefbare
■wereld.
Volgens de Club van Rome en an
dere deskundige ecologen en biologen
zal het gedragspatroon van de wes
terse mens fundamenteel moeten
veranderen, willen er iq deze eeuw
geen miljarden mensen omkomen
door honger en milieurampen. Wil
len we het voor onze kinderen en
kleinkinderen nog een beetje leefbaar
houden, dan zullen we nu moeten
beginnen met ons leefpatroon
radicaal te veranderen en een na
tuurlijker en gezonder leefwijze vol
gen. En zeker geen gevolg geven aan
de uitnodiging om nog meer te gaan
kopenHet werkloosheidvraagstuk
kan wel op een andere manier wor
den opgelost (kortere werktijden,
vrijwillige pensionering op 60-Jarige
leeftijd etc.)
Bésef tocti waar het om gaat! Het
voortbestaan van de mensheid en
het leven op aarde staat op het spel!
Het is zoals prof. Edward Goldsmith,
hoofdredacteur van „The Ecologist"
zei: „De politici vechten als kinderen
om een stuk chocola, terwijl er een
tijdbom in de kelder ligt. De reep
chocola is de werkgelegenheid,
de tijdbom het ecologische vraag
stuk: het zijn of het niet meer zijn.
We hebben hoogstens nog vijf Jaar
tijd om tot inkeer te komen, maar
dan dienen we nu direct te beginnen.
Allen die beseffen dat het fout gaat
of er aan twijfelen, móeten zich nu
verenigen om alles in het werk te
stellen dat de stem van de Club van
Rome en die van de deskundige eco
logen doordringt tot in elke huiska
mer. Vandaar onze actie „Anders
denken Anders doen We willen
niet op de stoel van de politici gaan
zitten, maar wel iedereen bewust
maken van datgene wat dreigt.
We kunnen ons niet keren tegen
de natuurlijke ordening, maar die
nen daarnaar te leven. Een natuur
lijker leefwijze moet gericht zijn op
gezondheid en welzijn en niet op
hebzucht en welvaart. Het gaat om
onze kinderen en hun nageslacht.
Door anders te denken en ook anders
te doen, kan de fatale weg naar de
ondergang worden verlaten. Het
woord en de daad is aan u.
ELSA VLEER-JAGERMAN.
Grootveenweg 29
Norg.
De Voorlopige Revolutionaire
Regering van Zuid-Vietnam
(VRR) is geen communistische
organisatieer heeft slechts een
zeer kleiln gedeelte communisten
zitting in. De VRR bestaat uit
twee partijen: het Front Natio
nal de Liberation (FNL) en de
Alliantie van de nationale en de
mocratische krachten voor de
vrede in Vietnam. Het FNL be
staat uit Socialisten, Democra
ten, niet partij gebonden mensen
en Oommunisiten. De Alliantie
bestaat uit; Religieuzen (boed
dhisten en Katholieken) en niet
partij gebonden mensen. De Al
liantie is zeer gematigd progres
sief; ze streeft bv. naar de eer
biediging van de democratische
vrijheden en privé-bezit!
De VRR is een bundeling van
alle nationalistische krachten die
ondanks hun onderlinge ver
schillen gezamenlijk strijden,
om het Amerikaanse imperialis
me en haar handlangers (Thieu)
uit hun eigen land te verdrij
ven, daarbij (natuurlijk) gehol
pen door de Vietnamezen die in
het Noorden wonen. Vietnam is
immers één land. (zie de ak
koorden van Genève en Parijs)
KOEN GO
Gezien de laatste wedstrijden van
Feyenoord, in het byzoinder tegen
Ajax, moet het meneer Barnhoorn
toch wel zijn opgevallen dat Van Ha-
negem veel kan "versieren" bij di
verse scheidsrechters. Neem het ge
val Haan. Het pleit toch voor hem,
dat hij alleen aan voetballen dacht.
Om nu op het onderwerp Jan Mul
der te komen, zou de heer Barnhoorn
ziek moeten worden van Feyenoord
daar twee Jaar geleden deze club
f 575.000 teveel voor Jan Mulder vönd
en een Jaar later, samen in strijd
ging met Ajax voor f 1.500.000?
L. DE WINTER
Muiderkrlng 72
Leiden.
Dat de heer Van Hanegem een
groot voetballer is lijdt geen twijfel.
Maar, als voetballiefhebber, elke
maandag Voetbal Extra lezend, er
ger ik me toch wezenloos aan de uit
spraken van deze man. Volgens mij
pure bladvulling, daar het niets an
ders dan wartaal is. Hij spreekt zich
namelijk geheel tegen. Wanneer 1
Ajax bijvoorbeeld van Feyenoord
verliest, dan hebben de Ajacieden,
volgens Van Hanegem dan, altijd wel
een excuus (scheidsrechter slecht,
Haan doodgeschopt door Van Hane
gem; kortom kinderachtige Amster
dammers). Speelt Van Hanegem te
gen Barcelona en zit hij 4 maal 3
kwartier in de tang van Neeskens,
dan vertelt hij na afloop dat de
scheidsrechter is omgekocht.
Afgelopen zondag had de scheids
rechter het óók weer gedaan. Keizer
zou géén persoonlijkheid hebben om
dat hij enerzijds geen penalty gaf,
terwijl hij anderzijds Van Hanegem
de kaart qnder de neus drukte. Of
dat iets met persoonlijk te maken
heeft... En bovendien: hij trapte
toch naar die tegenstander. Maar
daar rept hij geen woord over.
H. V. LEEUWEN
Splinterlaan 111
Leiderdorp.
(Discussie gesloten - redactie)
Heeft Ron Harms dan alleen maar
kritiek, en moest, hij zonodig begin
nen met rood-rooms? Wat heeft dat
met de zang te maken? Je gaat
naar een concert om van zang en
muziek te genieten. De Stem is een
koor van amateurs, dat op hoog peil
staat en met veel animo en gevoel
repeteert en zingt. Dat er zo weinig
bezoekers waren kwam doordat De
Stem niet genoeg aandacht heeft
gevraagd in de dagbladen. Eigenlijk
had de kerk er ook wel wat van kun
nen zeggen, want menig katholiek
heeft wat gemist, vooral na de pau
ze met het Utrechtse Koor. Er zijn
nog mensen die er van genoten heb-«
ben.
O Mevr. SLOOS-OVERDIJK
De Goejestraat 33
Leiden.
Als je als Jong gezin in Leiden
komt wonen en je hebt 30 jaar in
Den Haag gewoond, dan kom je wel
voor de merkwaardigste verrassingen
te staan. Niet alleen dat je moet
wennen aan een provincie-mentali
teit. ook vele verkeerssituaties zijn
levensgevaarlijk Om over de situatie
ln de nieuwbouwwijken en de schan
delijke sloopwoede in de binnenstad
nog maar te zwijgen.
Goed, je wilt in Leiden gaan wonen
vanwege 't werk hier. Dat kan: een
flat in het Marskwartier is zo gere
geld, dank zU uiterst vriendelijke
mensen bij de Leidse Woningstichting.
Je betaalt de eerste huur, je krijgt 10
dagen vrij wonen om de troep in Je
nieuwe huis op te ruimen en Je ont
vangt 'n formulier waarop de (kleine)
klachten over het huis in moet vui-
icn en binnen een aantal dagen te
rug moet zenden aan de LWS. Dat
klinkt allemaal erg romantisch.
Na een aantal maanden blijkt dat
de flatgebouwen geen regelrechte ver
binding voor voetgangers zullen krij
gen; de wandelroute station-Muider-
fcring Jan Luykenlaan Cruqui-
uslaan voert over parkeerplaatsen, de
rijweg, door de klei en over fietsen
rekken op de stoep. Allemaal heel
plezierig voor mensen met kinder-
Ook blijkt na anderhalf jaar dat
niemand hier iets aan doet, de ge
meente niet, de wijkvereniging niet.
de LWS niet en veel bewoners ook
niet. Tevens blijkt dat de duur ge
huurde flat (f360,- p. m.) gebreken
gaat vertonen, -die eerder niet be
stonden of opgemerkt werden: stank
door luohitkanalen, w.c.-stortbakken
die blijfen doorlopen, stank door da
afvoer van de douche, scheuren in
de betoomuren, krimpend houtwerk,
deurgrendels diie niet sluiten of al
leen met geweld te openen zijn, eerv
door het harder wordende beton
steeds toenemende geluidshinder.
Kortom, een dure flat die na ander
half jaar al hard op weg is een krot
te warden. En dan nog de lift, die
vrijwel altijd van slag is, de grendel
van de centrale buitendeur die soms
geheel is verdwenen, de kraakwagen
die wel drie maal per jaar komt. de
postvakken die opengebroken worden,
de fietsenlboxen die geregeld door in
brekers warden bezocht
Dan denk je als eerlijke huurder
dat je rechten hebt, om in een aan
tal gevallen verandering te verlangen.
Ja, ja, dat blijkt erg naïef. Kleine re
paraties worden door de huismeester
verricht en daar wordt het niet
fraaier van. Een brief met klachten
over de stank door de luohitkanalen
en het houtwerk wordt door de LWS
gemakshalve maar met beantwoord;
een sfeer van: wees blij met je (te
dure) woning, nou verder niet zeu
ren!
Algemene klachten over de deurbel:
die uit de centrale hal en die aan het
huis hebben hetzelfde geluid. Dus
veel geloop en ergernis voor niets.
Brief van de LWS; alles ls gecontro
leerd door de leverancier en die
vond (natuurlijk) dat alles goed func
tioneerde. Maar bij ons is niets ge
controleerd. Alternatief voor de be
woners: een andere bel monteren
(wat niet mag) of stomweg de dra
den van de bel uit de centrale hal
doorknippen; belangrijke bezoekers
komen toch wel aan de deur en bo
vendien spaart het 't vele gebel van
leveranciers en zich vervelende kin
deren.
En wie draait op voor de schade
aan het krimpende houtwerk? Vol
gens het huurcontract de huurder,
die dan de dupe wordt van de slechte
bouwkwaliteit: nieuw laten stoppen
en schilderen kost kapitalen. Toch
zal het moeten gebeuren, het huis is
nu continu geventileerd door de vele
krimpscheuren (van l cm breedte),
zodiat de verwarming het niet meer
aan kan (is: energieverlies). Wel
worden de stookkosten voor de huur
der verhoogd en de thermostaat neg
en&ele graden lager afgesteld. Dat
kan zo maar
Maar het mooiste komt nog: de
vele inbraken in postvakken en fiet-
Benboxen. En het is ook zó gemak
kelijk, een postvak ls met één ruk
open en de betaalcheques liggen voor
het grijpen; de centrale deur naar de
fietsenboxen staat vaak open of het
Slot is er uit, of je drukt de deur
eenvoudig in, waarna de papieren
Bruynzeeldeuren geen enkel beletsel
vormen om de diverse gereedschap
pen uit de boxen mee te nemen.
Een proefaotie bij de LWS en ce
wetswinkel leerde ons dat de LWS
niet verplicht kan worden de post
vakken en fietsenboxen beter te be
veiligen. wat zjj dus uiteraard niet
zal doen. De huurder moet het
maar weer opknappen, terwijl de re
cherche steen en been klaagt ovei
deze gammele toestand. Maar die kan
kennelijk ook niets ondernemen.
Er is iets goed mis bU de gemeente
Leiden en bij de Leidse Woningstich
ting. Een redenatie van: wij voldoen
aan de minimumeisen, verder doen
wij niets. Dit is ons inziens een bui
tengewoon asociale gedachtengang.
Je kunt deze vergelijking trekken: er
zijn voorschriften voor brandveilig
heid, gas en elektriciteit, Je moet ie
auto afsluiten, enz., enz. Maar een
bescherming van de huurder die met
een slecht gebouwd nieuw huis worat
opgescheept is er niet. evenals de ver
plichting ontbreekt t.a.v. eisen ter
voorkoming van inbraak. En wie is
verantwoordelijk als wij op de rijweg
(ornaat de stoep ontbreekt) met onze
kinderwagen worden verpletterd door
een autobus? Hopelijk toch niet de
inzittende van de kinderwagen!
Dat kan allemaal in onze over
georganiseerde maatschappij waarin
het rijden zender achterlicht of een
hondekeutel een bekeuring oplevert!
Faim. M. en M. v. d. BOSCH—
DUTTEMELJER.
Muiderkrlng 101, Leiden.
