Donor-transplantatie
van huid in Rotterdam
AARDGAS BRON VOOR EIWIT
Vaccin anti zwangerschap
twee of drie jaar effectief
Mens was er
blijkbaar al
viermiljoen
jaar geleden
ZATERDAG 9 NOVEMBER 1974
De Amerikaanse antropoloog dr. Karl Johanson
van het Cleveland Museum voor Natuurlijke His
torie en dr. Maurice Taieb van het Wetenschappelijk
Research Centrum in Parijs hebben tijdens een we
tenschappelijke expeditie in het oosten van Ethiopië
min of meer bij toeval dte oudste resten van een mens
gevonden, die meer dan drie miljoen, wellicht tegen
de vier miljoen jaar geleden moet hebben geleefd.
Het gaat om een bovenkaak, die gevonden werd
door de Ethiopiër Alamajehoe Asfaw, die eerst
meende te doen te hebben met de kaak van een uit
gestorven hyena-soort. Later zijn nog meer kaak-
delen gevonden van deze zeer grote ouderdom.
Door deze vondst moet de geschiedenis van de
mens min of meer „herschreven worden", want niet
alleen dacht men dat de mens hooguit twee miljoen
jaar oud is, maar bovendien meent men thans op
grond van deze vondst de ontstaanplaats anders te
moeten lokaliseren.
De kaakresten werden gevonden in het Afar-ge
bied in Oost-Ethiopië in de nabijheid van de Awash-
rivier. Het gaat om een complete bovenkaak met
alle tanden en kiezen compleet, een halve bovenkaak
en een halve onderkaak, eveneens met tanden en
kiezen.
Het voorlopig onderzoek dateert deze resten zeker
anderhalf miljoen jaar ouder dan de tot dusver
oudste vondst door Richard Leaky, de Amerikaanse
antropoloog die niet zo heel lang geleden opzien
barende vondsten deed aan de oevers van Lake Ru
dolph in Kenia. Vóór die laatstgenoemde vondsten
schatte men de ouderdom van het genus „mens" op
ruim één miljoen jaar, na die vondst werd het twee
miljoen en thans is de ouderdom van de mens blijk
baar weer ongeveer verdubbeld. De nu gevonden
kaakresten zijn veel vollediger en daardoor ook we
tenschappelijk veelzeggender dan de vondsten van
Leaky.
Via ingewikkelde evaluaties van de vondst heeft
men geconcludeerd, dat de vondsten in Ethiopië lei
den tot de revolutionaire opvatting, dat de oorsprong
van de mens niet in Afrika heeft gelegen zoals tot
dusver was aangenomen op grond van de ontdek
kingen van Leaky. We vondsten schijnen ook aan te
tonen, dat de mens nog ouder moet zijn geweest dan
de „exemplaren" waarvan thans de resten zijn op
gegraven.
In Rotterdam is men onlangs, eerder dan in het voornemen
heeft gelegen, begonnen met experimenten op het gebied van
donor-huidtransplantatie, waarvoor speciaal daarvoor ontwik
kelde en aangepaste ruimten en instrumenten in het Zuider
ziekenhuis in gebruik zijn genomen. Deze speciale inrichting
bestaat uit twee Laminar Low Units (op de foto). Aanvankelijk
was men van plan geweest om in het ziekenhuis tot januari
eerst wat ervaring op te doen met lichtgewonde patiënten, maar
twee zwaargewonden bij een explosie en brand bij Shell heeft
men als eersten in behandeling genomen.
Een Laminar Plow Unit is een
ruimte waar voortdurend gefilterde
kiemvrije lucht onder geringe over
druk (iets meer dan de buitenat
mosfeer) door stroomt. De patiënt
ligt als het ware in een zachte
kiemvrije bries, waardoor gevaar
voor besmetting met bacteriën uit
de ziekenhuis-omgeving kan worden
voorkomen.
Bij een brandwondpatiënt moet
het huidverlies door transplantatie
van de eigen huid worden opgevan
gen. Vaak is het huidverlies echter
zo groot, dat dit niet tijdig kan, en
de patiënt overlijdt.
In Amerika zijn proeven genomen
met transplantatie van donorhuid,
zodat de patiënt buiten direct le
vensgevaar komt, waarna de „vreem
de" huid in etappes wordt vervangen
door de eigen huid.
Het resultaat was zo goed (van
tien vroeger ten dode opgeschreven
patiënten bleven er acht in leven)
dat ook de Nederlandse medische we
reld tot transplantatie met huid van
een donor wil overgaan.
In het Radiobiologisch Instituut
van TNO in Rijswijk is voor dit doel
speciale apparatuur ontwikkeld,
waarin voor vrijwel onbeperkte tijd
beschikbare donorhuid kan worden
bewaard.
Zoals bij iedere transplantatie moe
ten aan de patiënt bepaalde stoffen
worden toegediend om afstotings
reacties te voorkomen of vertragen.
Dat houdt echter automatisch in.
dat de afweer tegen bacteriële In
fecties wordt ondermijnd. Bij een
brandwondenpatiënt zal daarom be
handeling in de steriele ruimte van
de Laminar Plow Unit een onmis
bare voorwaarde voor succes zijn.
Dergelijke ruimten zijn in ons land
verder alleen nog maar in het Rode
Kruisziekenhuis in Beverwijk in ge
bruik, waar een speciale afdeling zich
met brandwonden bezighoudt.
Men heeft het nuttig gevonden een
tweede „brandwondencentrum" in te
richten in Rotterdam gezien het na
bijgelegen industriegebied waar de
kans op ernstige branden en brand
wonden relatief groter is dan elders.
De onderzoeker van de medische hogeschool in het Ameri
kaanse Virginia dr. Giovanni Costa, die een ademtest heeft
ontwikkeld, waarmee met een zekerheid van 86 procent kanker
kan worden opgespoord in een vroegtijdig stadium. Deze me
thode werd onlangs hekend gemaakt tijdens een internatio
naal kankercongres in Florence. De test werkt met behulp van
kleine capsules met licht radioactief materiaal.
Indiase artsen hebben een ent
stof vervaardigd, die zwangerschap
twee drie jaar kan verhinderen
zonder afbreuk te doen aan de ge
zondheid of het sexuele leven van de
•vrouw. Dat heeft dr. G. P. Talwar
•van het Indiase rijksinstituut voor
medische wetenschappen dezer da
gen in New Delhi bekend gemaakt.
De werking van het vaccin berust
er op, dat het lichaam van de vrouw
antistoffen gaat produceren,
zwangerschap verhinderen. Dat zou
het enige effect zijn, want de sexue
le gevoelens en mogelijkheden wor
den niet aangetast, en ook de men
struatie blijft na de inenting een
normaal verloop hebben. Het prepa
raat bestaat uit een bepaalde tak
van een hormoon.
Het vaccin, waarnaar Talwar en
zijn medewerkers vele jaren hebben
gezocht, is al geruime tijd op effec
tiviteit en bijverschijnselen getest op
dieren. Enige tijd geleden gebeurde
dit ook op zes vrouwelijke vrijwilli
gers en het bleek geheel aan de ver
wachtingen te voldoen.
Deze proeven worden voortgezet,
want men wil over langere perioden
de effecten kunnen beoordelen alvo
rens het middel in gebruik te nemen
voor een grootscheepse actie tegen de
bevolkingsgroei.
Met deskundigen op het gebied van
bevolkingsgroei en -politiek en vraag
stukken op het gebied van de voed
selvoorziening maken de autoriteiten
van India zich ernstige zorgen over
de bevolkingstoename in dat land en
over het algemeen in Oost-Azië. De
belangrijkste factor in een gerichte
bevolkingspolitiek is, dat het achter
gebleven ontwikkelingspeil de in de
hoger ontwikkelde wereld gangbare
middelen ter voorkoming van een
bevolkingsexplosie ondeugdelijk ma
ken, en bovendien veel te kostbaar
in een schaars te-economie. Periodie
ke inenting, slechts eenmaal per twee
of drie jaar, kan een uitkomst bren
gen, die met andere middelen onder
de vigerende omstandigheden niet be
reikbaar is.
Het is bovendien zo, dat een tijde
lijke toepassing van het middel (ge
durende b.v. tien tot vijftien jaar) al
het gevolg zou hebben, dat de eco
nomische ontwikkeling van deze ge
bieden een kans krijgt en dat juist
daardoor de omstandigheden worden
geschapen om met de „conventionele
middelen" een stabilisatie van de be
volking tot stand te brengen.
Een heel groot deel van de wereldbevolking, naar schatting vijftig procent, heeft een tekort
aan eiwitvoeding. In vele gevallen is dit tekort gering, maar niettemin is het voor honderden
miljoenen rampzalig. Over het waarom daarvan straks meer. Over de gehele wereld wordt naar
stig gezocht naar aanvullende eiwit-produktie. Een belangrijke vooruitgang schijnt nu geboekt
te zijn door het laboratorium van Shell in Sittingbourne in Engeland. Men heeft daar een (overi
gens niet geheel originele) methode ontwikkeld om eiwit rechtstreeks te winnen uit aardgas.
Dit soort eiwit (Single Cel Protein, of kortweg SCP) zou bijzonder geschikt zijn voor de verrij
king van veevoeder. In veevoeder wordt veel hoogwaardig eiwit vermengd, afkomstig b-v. van
plantaardige stoffen en vismeel, die ook voor menselijke consumptie geschikt zijn. De vondst
zou niet de voeding voor de mensen direct ten goed komen maar wel door besparing van eiwit
ten, die voor menselijke voeding geschikt zijn.
Voedseltekort voor een groot deel
van de mensheid, die met zachtjes
knorrende of luidkeels schreeuwen
de magen rondloopt is op zichzelf
al een zeer ernstig probleem. Eiwit
tekort in die voeding is om be
paalde redenen catastrofaal. Bij ei
wit-tekorten tijdens zwangerschap
en in de eerste levensjaren treden de
fecten op in de hersenontwikkeling.
Bij extreme verschillen in de eiwit-
voeding is het derhalve denkbaar, dat
die onderontwikkeling van de herse
nen in de onderbedeelde delen van
de wereld een intellectueel achter
blijvende bevolking als consequentie
heeft. En dit betekent op den duur
een verdere achterstand in ontwik
keling van die volken, en naar het
zich laat aanzien ook een sterkere
bevolkingstoename. De achterstand
in de hersenontwikkeling is ook er
felijk, zodat zich na enkele gene
raties verschillende types mensen
zouden kunnen ontwikkelen: geeste
lijk volgroeid en matig in aantal
toenemend, en geestelijk achtergeble
ven en sterk toenemend in aantal.
Naar de uiteindelijke gevolgen van
zo'n desastreuze ontwikkeling kan
men slechts gissen.
Iedere poging, om het eiwit-tekort
in de voeding waar ook ter wereld
op te heffen verdient derhalve gro
te belangstelling en waardering.
De voedingswaarde van het door
Shell uit aardgas geproduceerde ei
wit SCP heeft een eiwitgehalte van
75 procent, waarmee de beste kwa
liteit vismeel benaderd zou worden
en de kwaliteit van verrijkt sojameel
worden geëvenaard.
Het onderzoekersteam van Shell,
dat zich in Sittingbourne al sinds 1965
bezighoudt, zou voor een doorbraak
hebben gezorgd. De sleutel van de
methode van Shell is het gebruik van
een gemengde bacterie-cultuur. Het
is gebaseerd op het samenstellen van
een mengcultuur uit een aantal als
reincultuur gekweekte bacteriën.
Deze mengcultuur levert met aard
gas als „voeding" de waardevolle ei
witstructuren.
Shell overweegt, een proeffabriek
te bouwen in Amsterdam voor de
verdere praktische ontwikkeling. Met
de produktie van die fabriek moet
worden nagegaan, wat de voedings
waarde en wat de eventuele al of niet
giftige bijverschijnselen zijn
van SGP voor proefdieren als pluim
vee, herkauwers, varkens, vis etc.
Sommige van die onderzoekingen
worden vermoedelijk uitgevoerd door
de Colbom-groep in Engeland, die
een grote reputatie heeft op het ge
bied van research met betrekking tot
veevoeder. Men heeft nog slechts va
ge plannen voor een daaropvolgende
commerciële SGP-fabriek, die zeker
niet voor 1908 in gebruik kan komen.
Zoals gezegd is het nieuwe procé
dé niet geheel nieuw.
Aardgas en olie zijn in vele op
zichten broer en zus. Het zijn beide
koolwaterstoffen, die dienstbaar ge
maakt kunnen worden voor de win
ning van energie, zij komen dikwijls
gezamenlijk of in nauwe geologische
relatie voor.
In Engeland, Italië, Rusland, Ja
pan en enkele andere landen wor
den al eiwitrijke 6toffen. geschikt
voor veevoeder, vervaardigd door
procedé's waarin aardolie als voe
dingsbodem voor gistingsproces
sen wordt gebruikt. In de ontwik
keling van die methode heeft het
Instituut voor Landbouwkundig On
derzoek van Industriële/Biologische,
Biochemische en Chemische Produk-
ten (ILOB) in Wageningen een gro
te rol gespeeld, evenals het Cen
traal Instituut voor Voedingsonder
zoek van TNO in Zeist. Het ging
daarbij om het testen op waarde,
bruikbaarheid en gevaren van het
met aardolie verkregen „toprina". Er
werden geen giftige bijverschijnselen
aangetoond bij het gebruik van to
prina in zes generaties varkens, meer
dan 700 exemplaren rundvee en ve
le generaties pluimvee.
Het ls een tragi-komische speling
van het noodlot, dat deze ontwikke
lingen ten behoeve van de opheffing
van een tekort (eiwit in de voeding)
zich afspelen in een periode dat de
grondstoffen voor deze procedé's,
aardolie en aardgas, al even schaars
schijnen te worden. Maar dan moet
worden bedacht, dat nog veel van
die grondstoffen ongebruikt verloren
gaan omdat zij voor de energiewin
ning niet interessant zijn, om eco
nomische of politieke redenen.
Onlangs werd een gigantisch pro
ject bekend om in Saoedi-Arabië,
een van de rijkste olielanden ter we
reld, een staalfabriek te bouwen,
waarin Nederland een belangrijk
aandeel zal hebben. Als energiegron
zal daarbij liet aardgas worden ge
bruikt, dat vrijkomt bij de oliewin
ning. Dit aardgas wordt tot dusver
in enorme permanent hels laaiende
fakkels verbrand omdat men er geen
raad mee weet: men beschikt er niet
over de technologische kennis en
ervaring om 't te, winnen, op te slaan
en te benutten, terwijl de door t wes
ten gefinancierde oliemaatschappijen
er geen gat In zien om voor de win
ning van deze energie kostbare in
stallaties te bouwen. Daarvoor zijn
de garanties tegen nationalisatie en
zware heffingen te gering
Met behulp van dergelijke verspil
de hoeveelheden aardgas zouden de
hongerende massa's (niet alleen van
mensen maar ook van vee) in cen
traal Afrika voor vele ,vele Jaren
geholpen zijn, wanneer men er in
zou slagen aardgas volgens aan
vaardbare procedé's in eiwitten om
te zetten.
Mens eerder
in Amerika
In de bodem van het Califor-
nische schiereiland in Mexico
zijn zestig miljoen jaar oude
fossielen gevonden en ook men
selijke resten van zeker 50.000
Jaar oud. Volgens de gangbare
opvattingen heeft de mens pas
25.000 Jaar geleden zijn intrede
Ln de Nieuwe Wereld gedaan.
De fossiele resten waarom het
gaat werden gevonden bij de erg
droge punt van het schiereiland
langs de Baai van Californië,
waar achttien verblijfplaatsen
van mensen uit die tijd zijn
aangetoond. Voorts omvatten de
vondsten resten van de voor
ouders van paarden, uitgestor
ven haaien, walvissoorten, reu-
zenschildpadden, kamelen en
mastodonten.
Kijken door
gipsverband
een techniek ontwikkeld om
zonder het gebruik van scha
delijke röntgenstraling door een
gipsverband te kijken b.v. of een
beenbreuk is geheeld en het gips
verwijderd kan worden. Dat kan
door middel van geluidsgolven,
aldus dr. John Jurist. Er zijn
met een toestel dat voor dit doel
ontwikkeld is al veertig perso
nen „doorgelicht", voornamelijk
studenten die tijdens het skieën
beenbreuken opliepen.
Het grote voordeel is, dat het
gipsverband zo snel mogelijk
verwijderd kan worden en dat
het stijf worden van gewrich
ten en het krachtverlies van
spieren tot een minimum be
perkt kunnen blijven.
Gordel om
aarde ontdekt
Westduitse geleerden hebben
met behulp van de Europese
kunstmaan Helios (gelanceerd
31 jan. 1972) vastgesteld dat
zich behalve de Van Allen stra
lingsgordels nog een gordel om
de aarde bevindt van elektrisch
geladen deeltjes, aldus het Max
Planck Instituut. De gordel zou
10.000 tot 20.000 km dik zijn en
zich tussen de 100.000 en 200.000
km van de aarde bevinden, ver
buiten de Van Allen-gordels.
Helmut Rosenbauer, die het
bestaan van de gordel heeft vast.
gesteld, heeft er de naam Plas
mamantel aan gegeven. De
gordel ontstaat door een wissel
werking tussen zonnewind en
aardmagnetisme. De invloed op
de aardse atmosferische om
standigheden en het Noorder
licht is waarschijnlijk groot.
Middel tegen
trombose
Een groep Amerikaanse ge
leerden van de John Hopkins
Universiteit heeft een nieuw me
dicijn ontwikkeld tegen het op
treden en voor genezing van
trombose. Dr. John White, as
sistent-hoogleraar aan de ge
noemde universiteit, verklaarde
dat het middel „goed werkzaam
en betrekkelijk veilig" is. Het
middel wordt vervaardigd uit
een gezuiverd extract van het
gif van de Maleisische adder
Ancrod. Het is tot dusver alleen
toegepast op lammeren, maar
andere dierproeven staan op het
programma. Pas over geruime
tijd hoopt men ook mensen als
proefkonijn te kunnen gebrui
ken.
Kunsttabak
in Engeland
Een overheidscommissie van
deskundigen in Engeland heeft
een nieuw vervangingsmiddel
voor tabak voor de consumptie
vrijgegeven. Zesduizend Britten
zullen worden uitgenodigd siga
retten van deze kunsttabak te
roken, althans sigaretten waar
in 10 tot 50 procent van dit ma
teriaal is verwerkt. Het vervan
gingsmiddel wordt gemaakt uit
houtpulp en smakeloos zijn zon
der enig gevaar voor de gezond
heid. Het teergehalte bedraagt
.slechts een kwart van dat van
normale tabak en de activiteit
zou slechts eenvijfde gedeelte
zijn. Aan research is dertigmil
joen gulden uitgegeven en er
wordt momenteel in Schotland
een fabriek gebouwd die 85 mil
joen gulden gaat kosten.
Wetenschap en
technologie
door P. Bok
