Opheffing
van het
prijs
beleid
is niet
haalbaar
Italië staat zo wankelals haar scheve toren
Wispelturige Strauss
heeft in '76 kans op
het kanselierschap
Minister Lubbers:
Corruptie-gemakzucht-parasiterende bureaucraten-lachwekkende misstanden
ZATERDAG 9 NOVEMBER 1974
PAGINA 19
DEN HAAG „Het prijsbeleid van die regering blijft
strak. Wel zal er rekening worden gehouden met bepaalde
eisen over een langere periode. Opheffing van het prijs
beleid is geen haalbare kaart, ook niet voor de detailhan
del, hooguit voor deelgebieden. Bij opheffing zou men
reageren met snelle prijsstijgingen uit wees dat er op korte
termijn weer een nieuw prijsbeleid komt". Dit stelt minis
ter Lubbers van Economische Zaken in een vraaggesprek
dat wij met hem hadden.
De kritiek dat het huidige prijsbe
leid dateert van twee Jaar geleden
en daarom is achterhaald, legt de
minister naast zich neer. De kritici
gaan volgens hem voorbij aan het
feit. dat het prijsbeleid aan de ont
wikkeling wordt aangepast. Dit is
midden dit Jaar nog gebeurt. Ook
is de regering overgegaan tot het
voeren van een prijsbeleid per sec
tor.
In het bedrijfsleven wordt het
prijsbeleid vaak een „loden last"
genoemd bij stagnerende omzetten
en een inkrimping van de markt.
De bewindsman spreekt over een
regelmatig veranderende „economi
sche realiteit", waar anderen zich
nogal eens vam het begrip „con
junctuur" bedienen. De regering
past zich voortdurend aan bij die
realiteit. Dit kan de indruk wekken
dat er géén beleid wordt gevoerd.
Maar dit is niet waar.
Rente
Minister Lubbers: „We zijn op weg naar een zekere mate
van vooruitlopen op de ontwikkelingen. Wél moeten we in dat
geval rekening houden met sterke weerstanden. Men is snel
beducht voor een te grote planmatigheid".
veranderingen in het prijsbeleid
voor de detailhandel voor te berei
den. Dit gebeurt in overleg met de
branche-organisaties. In het overleg
wordt bekeken wat precies binnen
of buiten het prijsbeleid moet gaan
vallen. Ook wordt bezien hoe de
doorberekening van loonkostenstij
gingen moet geschieden. Ook de
rente is een belangrijk punt in de
kostprijsontwikkeling. Het overleg
zal de komende maanden nog
voortduren.
Minister Lubbers wil nog wel eens
kwijt dat het prijsbeleid ook voor
de werkgevers voordelen heeft. „Het
is niet alleen rot doen tegen het
bedrijfsleven". De winstontwikkeling
in de export is gunstig. Alle werk
gevers zijn gebaat bij een matiging
van de inflatie.
De moeilijkheden bij de onderhan
delingen over een centraal loonak-
koord voor het volgend Jaar liggen
vooral bij het cijferwerk. zo meent
de bewindsman. Hij legt er de na
druk op, dat nog steeds het be
drijfsleven zelf verantwoordelijk is
voor het welslagen van het centraal
akkoord. „Wij als kabinet dragen
een zware verantwoordelijkheid voor
de sociaal-economische ontwikke
ling".
Een regelmatig terugkerend verwijt
is dat er op het ogenblik in Neder
land geen industriebeleid wordt ge
voerd. Minister Lubbers: „Ik be
strijd dit. Er is om te beginnen het
globale beleid van afremmen en sti
muleren. Daartoe reken ik ook re
gionale instrumenten als de Selec
tieve Investerings Regeling in het
westen. Dan is er het sector-struc-
tuurbeleid en vervolgens het beleid
ten aanzien van de individuele be
drijven. Mijn doelstelling is om het
beleid meer op de sectoren te rich
ten".
De tegenwerping dat het huidige
beleid meer een reageren op ont
wikkelingen is dan een duidelijk
omlijnd plan, wordt door de minis
ter grotendeels onderkend. „Ja,
maar we zijn op weg naar een ze
kere mate van vooruitlopen op de
ontwikkelingen. Wel moeten we in
dat geval rekening houden met
sterke weerstanden. Men is snel be
te grote planmatig-
Duidelijke les
De minister zegt een duidelijke les
te hebben getrokken uit het faillis
sement van de Verenigde Limburgse
Bakkerijen (VLB), en met name uit
het verwijt van de vakbonden dat
de regering niet langer steun heeft
verleend tegen eerder afspraken in.
„De realiteit is", aldus de bewinds
man, „dat de verantwoordelijke
mensen voor het behoud van VLB
deze verantwoordelijkheid niet heb
ben kunnen waarmaken. De hele
affaire bewijst eens te meer dat en
meer provocerend overheidsbeleid op
het gebied van structuurverbetering
en investeringen nodig is".
Wat betreft de ontwikkeling in het
buitenland, waarvan onze economie
zo sterk afhankelijk is, signaleert
de minister een langzamere groei
van de internationale handel, de
ontwrichting van een aantal econo
mieën Engeland en Italië) en een
verminderde bevolkingsgroei. Deze
ontwikkelingen zijn mede schuldig
aan het ontstaan van overcapaciteit
in ons bedrijfsleven.
Bonn Een grapje van Wim Kan
leek ook lange tijd op Franz-Josef
Strauss van toepassing: „Man van
de toekomst en dat zal hij altijd
blijven ook". Een niet gering aantal
ingewijden acht het zeer wel moge
lijk dat „Strauss" toekomst volgend
jaar al (hij wordt dan 60) heden
kan worden. Dat zou gebeuren als
de voorzitter van de Beierse chris-
telijk-sociale unie door zijn eigen
CSU en de landelijke zusterpartij
CDU zou worden uitverkoren tot
kandidaat voor het bondskanse
lierschap 1976.
Een dergelijke verkiezing is nog
geenszins zeker. Maar het is teke
nend voor de sfeer, niet alleen bij
de regeringspartijen (sociaal-demo
cratische SPD en liberale FDP),
maar ook in het kamp van de
christen-democratische oppositie,
dat Strauss' kansen actueel ge
spreksonderwerp zijn geworden.
De positie van Franz-Josef Strauss
in de CDU/CSU is na de parle
mentsverkiezingen in Beieren, eind
oktober, sterker dan ooit. Zijn par
tij haalde daar een droomrecord
van 62,1 procent van de stemmen.
Zijn grote rivaal voor het kanselier-
sohap, CDU-voorzitter Helmut Kohl,
was bij alle uiterlijk vreugdebetoon
verre van gelukkig met deze uitslag.
Het kon de solide, maar ook ietwat
vlakke politicus niet welkom zijn
dat de positie van de energieke en
kleurrijke Beier tegenover hem zo
zeer werd versterkt.
Kohl zelf, minister-president van
Rijnland-Pfaltz (hoofdstad Mainz)
moeit zellfs zijn examen nog afleggen.
Volgend jaar maart worden in zijn
deelstaat parlementsverkiezingen
gehouden. Het is zeer de vraag of
Kohl kans zal zien de CDU aan
een winst van 8,5 procent te helpen
de trotse score van Strauss in
Beieren. Kohl had kortgeleden nog
verklaard dat er eindelijk eens een
CDU-kandidaat voor het kanselier-
schap moest worden aangewezen om
de indruk van besluiteloosheid van
de oppositie weg te nemen.
Maar Strauss trok een streep door
die rekening. Hij verlangde dat een
kandidaat pas in mei-juni volgend
jaar wordt benoemd en Kohl ging
voor die eis prompt door de knieën.
Strauss' oogmerken zijn duidelijk:
zien hoe Kohl en een tweede rivaal,
Stoltenberg, minister-president van
Sleeswijk-Holstein, het er in hun
verkiezingen afbrengen. Valt dat te
gen, dan kan Strauss desgewenst
zijn eigen kandidatuur met des te
meer kracht voordragen.
Strauss heeft zich altijd nogal ne
velig uitgelaten over zijn bereidheid
kandidaat te staan. .Jk sta niet te
dringen", heeft hij gezegd, .maar
als ik nadrukkelijk gevraagd
word...." En ook (maar dat was al
drie Jaar geleden): „Ik hoop dat 't
Duitse volk nooit zo slecht zal
gaan, dat het gelooft mij als bonds
kanselier te moeten kiezen".
Feit is dat de Westduitse bevolking
relatief nog steeds de grootste wel
vaart in West-Europa geniet, maar
subjectief de economische toestand
als slecht ervaart. Het bericht over
massale arbeidstijdverkortingen en
het dreigende uitzicht op een mil
joen werklozen in de komende win
ter heeft het algemene gevoel van
onbehagen bij de burgerij versterkt.
Dat schept een klimaat, waarin een
kandidatuur-Strauss kan gedijen
ook al staat vast dat hij als ge
schoold econoom nauwelijks alter
natieven heeft voor het beleid van
kanselier Helmut Schmidt, dat nog
steeds sterk op handhaving van de
stabiliteit is gericht.
Hoe dan ook voordat Strauss in
het strijdperk zal treden moet hij
vrijwel zeker wetten dat hij zijn te
genstander Schmidt kan verslaan.
Bij de christen-democraten is hij
zeker de enige die beschikt over een
combinatie van hoedanigheden,
waarmee hij het tegen de „ijzeren
kanselier" kan opnemen: persoonlij
ke magie, politiek instinct, economi
sche kennis van zaken en vooral
ook slagvaardigheid en improvisa
tie-vermogen.
Heeft Strauss een kans na zijn
eventuele verkiezing tot kanseliers
kandidaat Schmidt te verslaan? Tot
zijn wapenrusting behoren niet lou
ter voortreffelijke eigenschappen.
Bij opinie-onderzoeken is vastgesteld
dat hij ook bij geestverwanten wel
iswaar een hoge bekendheids
maar daarentegen een zeer geringe
sympathie-graad geniet.
Zijn wispelturigheid, wendbaarheid
en onbetrouwbaarheid zijn bijna
spreekwoordelijk. Geen Westduits
politicus heeft zoveel schandalen
achter de rug en geen ander dan
de behendige Beier zou die schan
dalen kunnen overleven.
De nood moet wel hoog zijn als
CDU/CSU dit stuk dynamiet tot
kandidaat-kanselier benoemen. De
nood zal nog hoger gestegen moeten
zijn voordat het Westduitse kiezers
volk hem zal helpen aan de absolu
te meerderheid die volgens Strauss
de enige mogelijkheid is om de so
ciaal-liberale regeringsmacht in
Bonn te breken.
Niet zonder venijn merkte hoofdre
dacteur Rudolf Augstein in Der
Spiegel op: Laten CDU en CSU
hem toch vooral in het veld sturen.
Strauss is precies de man die de
regeringscoalitie nodig heeft om
haar eenheid en fcnacht te hervin
den.
ROME De scheve toren van
Pisa, wie kent die verbazingwek
kende architectonische miskleun
niet. Als door een wonder blijft
het ding overeind, tot ongelooflijk
vermaak van miljoenen toeristen.
Velen halen bij het fotograferen
de truc met het perspectief uit,
zodat het thuisfront later op de
foto kan zien hoe Jan met één
hand het gevaarte voor omvallen
behoedt.
Een vergelijking met de Italiaanse
staat valt heel wel te maken. Italië
staat op instorten, buitenlandse hulp
is dringend geboden. Voor de
zoveelste maal dient deze situatie
zich aan, alleen is het nu erger dan
ooit. Zal het Pisa-wonder zich
desondanks herhalen? De meeste
Italianen zien dat niet meer zitten.
Wat er mis is in het avondland: een
economisch totaal bankroet, politie
ke partijen die elkaar letterlijk naar
het leven staan, een uitzichtloze
bureaucratie, lachwekkende misstan
den bij de posterijen, het openbaar
vervoer, huisvesting en ga zo maar
door.
Factoren, die in elkaar grijpen en
overkoepeld worden door een
enorme, wijdvertakte corruptie die
in het nu dertigjarige christen-de
mocratisch bewind een niet meer
weg te denken element van de
Italiaanse samenleving is geworden.
Tot dusver nog door de meesten met
een zonnige glimlach en een
schouderophalen getolereerd, maar
die houding heeft ook zijn langste
tijd gehad nu de huisvrouw voor
een kilo vlees opeens ruim 15 gulden
moet betalen en de benzine ƒ1.20
per liter ko6t. De Italianen
beginnen de gevolgen van het
gevoerde beleid te merken en dat
komt natuurlijk hard aan.
Hoofdschuldige van de ellende: de
partij van de Demochristani, de
christen-democraten. Pure establish
ment, die zijn grote slemmenaantal
(bijna 40%) voornamelijk te danken
heeft aan het bestaan van de
wormstekige kruiwagens, die de
specie voor het krakkemikkerige
fundament van de staat hebben
aangedragen. Want hoe gaat het:
een zeer groot percentage van de
belangrijkste banen (dus: overheid,
industrie, bankwezen, communicatie)
is onder de 36 DC-kabinetten aan
eigen partijleden toebedeeld. Deze
topmensen willen zich natuurlijk
het liefst omringd zien door
geloofsgenoten. Dus wat doen de
baantjesjagers van de tweede
echelon: zij laten zich haastig als
lid van de DC registreren. Succes
verzekerd.
"Sottogoverno" (onderregering) is de
noemer waaronder de aldus ontstane
stoet van parasiterende hielenlikkers
in de Italiaanse bureaucratie is te
vangen. Duizenden overheidsfuncties
hebben slechts waarde op de
salarislijst, vele zijn speciaal ge
creëerd om de partijgenoot een
genoegen te doen. Talloze Italianen
verblijven enkele uren per dag in
een obscuur kantoortje waar zij, om
een term van Carmiggelt te
gebruiken, "iets onduidelijks in een
hoekje doen".
Droeve gedragsregel is, dat de
Italiaanse burger die iets van de
overheid gedaan wil krijgen maar
beter zijn beurs kan trekken om een
belangrijke handtekeningzetter iets
toe te stoppen dan de uitzichtloze
ambtelijke molen, die draait op het
doorschuifsysteem, te doorlopen.
Nogmaals: het is dertig jaar goed
gegaan, DC-mensen als Rumor,
Fanfani en Moro hebben de meeste
ministerposten al bekleed, maar nu
is het moment van de ontmaskering
toch eindelijk aangebroken. De
vertrouwenscrisis is losgebarsten.
Bommen
En dat niet alleen door de inflatie
(20 procent in een Jaar), het tekort
op de begroting van 40 miljard
gulden of de ruim een miljoen
werklozen die maar zo'n beetje
rondhangen. Wat de beslissende
stoot gaf tot de onvrede was de
reeks afschuwelijke terroristische
aanslagen die het land de laatste
jaren geteisterd hebben, met ais
tragische hoogtepunten dit Jaar de
bommen op het stadsplein van
Bresoia in mei en de twaalf doden
eisende bomaanslag op de trein van
Rome naar München in augustus.
Berichten dat de SID, de Italiaanse
veiligheidsdienst, van de aanslagen
van tevoren op de hoogte was
geweest maar dat de regering er
niets aan had gedaan, brachten het
land tot een kookpunt van
ve ront-waardiging.
Wat was dat nou voor een geheime
dienst, wat voerde die regering
eigenlijk uit? Het had toch
voorkomen kunnen worden?
De stroom van geruchten die na de
aanslag in augustus losbarstte wees
in een richting: extreem rechts had
de terreur op touw gezet. De
Moviemente Sociale Italiano (MSI),
die de neofascistische benden zen
onder de bevolking in parlementaire
vorm verwoordt (bijna 10 procent
van de stemmen) disitancieerde zich
weliswaar, maar de extreem-rechtse
knokploegen zoals de "Ridders van de
zwarte orde", heb "Mussoldini-eskader"
de "Nation, voorhoede" en "Het Jaar
nul" gaven met een huiveringwek
kende trots toe zich met het gooien
van bommen bezig te houden. Een
klopjacht van de politie heeft
inmiddels ook de vergevorderde
plannen voor een rechtse staats
greep aan het licht gebracht,
waarbij honderden belangrijke men
sen uit het Italiaanse openbare
leven waren betrokken, onder wie
een chef van de SID, zodat het
falen van de inlichtingendienst in
augustus meteen ook was verklaard.
Communisten
Maar echt kans op slagen heeft een
rechtse coup naar Grieks of
Chileens model niet in Italië
Daarvoor is de macht van de
communistische partij (de PCI bijna
30% van de stemmen, de grootste
communistische partij van West-Eu
ropa) te groot.
Sinds 1947 zijn ze consequent uit de
regering gehouden, al was hun
invloed indirekt zeer wel merkbaar.
De grootste Italiaanse vakbond, de
Confederazione Generale Italiana
del Lavoro (CGIL), wordt door de
communisten beheerst en vormt met
zjj-n drieëneenhalf miljoen leden een
machtig wapen om de regerings-
koers naar believen te wijzigen. Met
stakinen bijvoorbeeld. Maar nu acht
de CP toch de tijd gekomen om
daadwerkelijk aan de regering deel
te nemen.
Vandaar dat formateur Moro bij
zijn pogingen om de vertrouwde
ooalitie tussen DC en socialisten
(deze groep zou ik bijna vergeten)
voor de 37ste keer van stapel te
laten lopen nu voor het eerst met
serieuze weerstand rekening moet
houden.
De macht van de communisten is in
de loop der jaren gestaag toegeno
men. Zij hebben een volstrekt eigen
gezicht. De Peppone uit de bekende
boeken van Guareschi over pastoor
Don Camillo heeft zijn aanvankelij
ke adoratie voor de Sowjet-Unie
laten varen en is veranderd in een
zelfbewuste Italiaan die nu de tijd
gekomen acht om het roer over te
Er zün in Italië met name op het
platteland totaal communistische
gemeenschappen, die in commune-
vorm een heel wat
soepeler levensbeeld, opleveren dan
andere, door de ambtenarij verziekte
conglomeraties. Het besef, dat er
iets essentieels moet veranderen in
de samenleving heeft vooral de
jongeren aangetast.
Een klein percentage zoekt het in de
sprookjes van de Mussoliniperiode,
de mees ten echter (vooral de
intellectuelen) hebben in hun hart
de switch naar links al gemaakt.
Referendum
Duidelijk werd dat bijvoorbeeld bij
het referendum over de afschaffing
van de echtscheidingswet in mei van
dit Jaar, dot op aandringen van de
teireinverliezende kerk door de
Christen Democraten op touw was
gezet.
Een aanzienlijke meerderheid bleek
de progressieve kant op te willen,
kerk en staat Leden de nederlaag.
Kortom: de enige macht die de
regeringspartij nog in het zadel
houdt is het opportunisme van de
kleine man, die omwille van een
versuft maar verzekerd ambtenaren-
bestaan liever DC stemt dan
brodeloos de barricaden te beklim-
Voor Amerika, .dat denkt in
stratego-termen van NAVO-bases
voor de zesde vloot, is de dreigende
ommezwaai van politiek Italië
natuurlijk een doorn in het oog.
Gelukkig voor Kissinger is er nog
een machtsmiddel, waarmee hij de
uitgeputte Italiaanse regeringsleiders
kan opzwepen om er nog niet het
bijltje bij neer te gooien, en dat is
geld.
Miljarden dollars worden het land
toegezegd in ruil voor voorwaarden
die zelden officieel worden uitge
sproken, maar die zich wel laten
raden: stabiliteit in het land, zodat
de pikbroeken van de slagschepen
ongehinderd kunnen passagieren en
de zesde vloot zijn werk kan doen
in het mediiterane bekken.
r:7"
De toren van Pisa, monumentaal symbool van een krakemik-
keriye Italiaanse samenleving.
