Victor van Vriesland:
sombere levensgenieter
TEKSTPIEREMENT: GRILLIG CABARET
ZATERDAG 2 NOVEMBER 1974
PAGINA 25
Met Victor van Vriesland is de laatste
Nederlandse literaire grand seigneur,
bohémien en sombere levensgenieter
uit de overigens nogal koele tuin van
onze letteren heengegaan. Van Vries
land was een lyricus die zijn syni-
sche levensvisie met een soort van
Franse esprit wist te vergulden. Be
roemd als erudiet en causseur, be
loond met een eredoctoraat, vier ko
ninklijke onderscheidingen, vier li
teraire prijzen en een dozijn legpen
ningen, leefde hij als een rijkaard
zonder veel geld. Hij schreef weinig
en toch veel en zijn verzen deden
hem behoren tot een befaamde ge
neratie van dichters waarvan alleen
A. Roland Holst nog in leven is.
Victor Emanuel van Vriesland
werd op 27 oktober 1892 in Haarlem
geboren als zoon van een welgesteld
zakenman. Hij studeerde Franse let
terkunde aan de universiteit in
Dy an.
Zelf vertelde hij in zijn "Herinne
ringen" dat de wijn hem meer boeide
dan de wijsheid, en dat hij met vrien
den zijn nachten doorbracht, al ver
een lezend bij kaarslicht.
Zijn romantische vlucht in de
iohone letteren werd hem mogelijk
gemaakt door het familiekapitaal, en
aanvankelijk leefde hij als iemand
die zich voornam elke dag Jarig te
zijn. Dat heeft hij tot aan zijn dood
toe volgehouden, hoewel hij zich
eens liet onvallen, dat hij nooit een
minuut in zijn leven gelukkig was
geweest.
HU debuteerde m 1911 in ,De Nieu
we Gids", en daarmee was voor hem
de weg naar de literatuur geopend.
Weinigen hebben zo uitsluitend
^literair" geleefd als hij, en omdat
hij het lezen als zijn werk beschouw,
de, kon zijn rust hij sliep overdag
en waakte 's nachts alleen worden
verstoord door uiterlijke omstandig
heden.
Van Vriesland verbleef tijdens de
Eerste Wereldoorlog tydeiyk in
Zwitserland, waar hij trouwde met
een Frans sprekende Zwitserse. Het
echtpaar vestigde zich in Blaricum,
waar de Jeugdige dichter zo weinig
uitvoerde dat zijn werkzame broer
hem eens woedend toebeet: "Je zit
daar maar in Je fauteuil. Die fauteuil
is je medeplichtige!"
De beurskracht in oktober 1929
maakte met één slag een einde aan
zijn welstand. Hij bleef zitten met
een schuld van een kwart ton en be
sloot in de Journalistiek te gaan. Eerst
als redacteur letterkunde bij de NRC.
daarna als hoofdredacteur van de
Groene Amsterdammer. Verder was
hij redacteur van verschillende lite
raire tijdschriften zoals: "De Vrije
Bladen"; "Forum", "Kroniek van
Kunst en Cultuur"
Stem".
Als dichter van
uitzicht" had hij n
tegelijk de aandacht op zich geves
tigd met zijn enige roman: "Afscheid
van de wereld in drie dagen". Enkele
Jaren later bundelde hij nog novel
len onder de titel 'De ring met de
"De Nieuwe
"Voorwaardelijk
gemaakt en
aquamarijn", maar als prozaschrij
ver bepaalde hij zich verder tot es
says. Zijn belangrijkste werken op
dat gebied zijn: "Onderzoek en Ver
toog" (1958), "Het werkelijkheidsge
halte in de Nederlandse letterkunde"
(1962) en de bloemlezing: "Spiegel
van de Nederlandse poëzie door alle
eeuwen". Zonder omwegen heeft hij
verklaard en bewezen dat hij zijn le
ven lang dol op vrouwen is geweest.
In 1931 was zijn eerste vrouw over
leden, waarna hij hertrouwde. Na de
oorlog is hy weer gescheiden om te
hertrouwen en hij heeft dat nog een
keer herhaald. Dat was zijn vierde
huwelijk.
Als gemengd gehuwde Jood was hij
in de Tweede Wereldoorlog betrekke
lijk veilig, maar om een vervalsing
op zijn persoonsbewijs moest hij in
1943 onderduiken. Hij deed dat in
dezelfde onbezorgde en voorname
stijl waarin hij altijd heeft geleefd.
Toch heeft hij in die donkere dagen
veel geleden, en om de narigheid en
zijn eigen cynisme wat te vergeten
de hele "Chastelard" van Swinburne,
bestaande uit duizenden verzen, in
het Nederlands vertaald.
Na de bevryding nam hy meer
dan ooit tevoren deel aan het literaire
leven. In 1954 werd hij benoemd tot
doctor honoris causa aan de Leidse
universiteit. Hij was drie Jaar lang
president van de Internationale
PEN-club en lange tijd voorzitter
van het Nederlandse PEN-centrum.
Over zijn dichterschap is veel ge
schreven. Als wijsgerig scepticus
overheerst bij hem de realiteit. Hij
mag dan mystiek zijn genoemd, het
bleef toch altijd sombere filosofie in
versvorm. Zijn elegisch-meiancholi-
sche bundels, waaronder "Herha
lingsoefeningen (1935) "Vooronder
zoek" (1946) "Tegengif" (1959) en an
dere zijn opgenomen in zijn in 1968
uitgegeven "Verzamelde gedichten".
Het zal niet altijd uit literaire be
wondering zijn geweest dat hij veel
vertalingen op zijn naam heeft staan,
want van een klein eregeld bij zijn
AOW kon hij niet rondkomen. In
zijn door Alfred Kossmann opgete
kende "Herinneringen" (1969) ver
telde hij onverschrokken over zijn
literaire léven en verzweeg vriend
noch tegenstander. Want ook aan
felle opponenten heeft het deze voor
Nederland wel zeer uitzonderlijke le
venskunstenaar niet ontbroken.
Expositiezaal gemeentelijke archief- 14 Jaar hebben
dienst. Bolsotkade 2a- tentoonstelling kinder afdeling
I entoonstellingen
Openingstijden dag.
Kunstzaal Heuff Hoflaan 7. Wasse
taar Expositie Els de Haas - schilde-
Den; Frans de Haas - schilderijen en
•renten; Tos ca van den Haak pias-
leken en tekeningen. Van 19 okt t/m
nov OpeningstUdens van 10 uur v.m.
DC Jaar Leldens Ontzet"
Vanaf 27 sept
en van 14-17 l
en 4 oktober alleen 's ochtends
e donderdagen 10. 17, 24 e
Leidse bioscopen
LUXOR: "The Great Gatsby" dag.
2.00 en 8.00 uur. zo. ook 5.00 uur. 14
laar.
LIDO: "Juggernaut", dag. 2.30, 7.00
toegang op de
Elisabeth-ziekenhuis tlasseafde-
llngen Volwassenen dag
Kraam af deling
tot 19.45 uur; kinderafdeling dag. van
16 tot 18.30 uur; 3e klasse: dag. van 14
tot 14.46 uur en v 18.45 tot 19.46 uur;
Kraamafdeling: dag van 16 tot 16 uur
en van 18.46 tot 19.45 uur; Kinderal-
deling dag. van 15 tot 18.80 uur.
Endegeest: dinsdag en vrbdag 18—
14.3C uur; 's zondags 11—12 uur en
18 oerde klasse
Lvdia Luvten
Stadsgezichten.
TRIANON: "Alicia", dag. 2.30. 7.00
en 9.30 uur. zo. 2.15. 4.30 en 9.15 u.
18 laar.
CAMERA: "The Conversation" dag.
Avondbezoek
I 18.30 tot 20 00 1
voor de kinderzaal. ult-
de ouders, alleen op
ACADEMISCH ZIEKENHUIS
ningstUden dag
Oldrlch Kulhanek
14 laar. Kindermatinee: "Ro
il e:
AI
land made
18 laar.
REX: "The best of New York Erotic
Film Festival", dag. 7.00 en 9.15 uur.
ma., dl., do., vr. en zo. ook 2.30 i
18 laar. Kindermatinee: "Asterix
Cleopatra", woe. en za. 2.30 uur
Nachtvoorstelling: "Sex zonder r
dl. ook ren) ;„;r
volgende bezoekuren
Zaterdag en zondag:
Atelier X»e Scherf' NassaulaaD 41
Oegstgeest tel 50220 Ana v d Helde-
Kon exposeert eigen werk oa glas
buieen
Galerie This Eye. Noordelnde 2a. ex
positie van tekeningen en schilderijen
van cursisten Tot 1 dec. openings
tilden dl en do van 8—10 uur nam.
Rtlksmuseum van Oudheden 4 Ra
penburg 28) Werkd 10 uur voorm.—
6 uur nam zond 1—5 a nam
Joh de Wittstraat 40 Galerie Ka
binet Gaper Wisselende expositie dl
t/m ea 2—5 8r
dien
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Wanneer voor ernstige patiënten door
lopend bezoek wordt toegestaan, kan
de hoofdverpleegkundige hiervoor spe
ciale kaarten verstrekken
Alphen aan den Rijn
ggSÖjJ&SSïï'fiS
afdeling 13.30-14.15 uur. alleen voor
echtgenoten 19—20 u.: Kinderafdeling
eabeth ulekenhuls)
do twen- Bezoekuren Ziekenhuizen
met vrtldag 9
Oiaconessenhuls Middag bezoekuur:
overige familieleden Kinderen beneden
oudere 18
18.30 a
Geluidshinder Schiphol
Klachten over geluidshinder van
vliegverkeer van en naar Schiphol
kunnen dag en nacht worden gemeld
by het Informatiecentrum Geluids
hinder Schiphol (020—175000).
teuws
2 november 1974.
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
Uit Madrid wordt gemeld,
dat bij Villa-Franca een ge
vecht heeft plaats gehad met
twaalj bataljons Car]isten on
der bevel van Cucula waarbij
de Carlisten geslagen werden,
en 120 dooden, vaandels en tal
van krijg gevang enen verloren.
(Adv.) Ruhr-Kachelkolen,
Grove Qualiteit, tegen den
prijs van 90 Cents per mud,
voor de schop op, blijft de on-
dergeteekende deze nog gerui-
men tijd aanbevelen, terwijl
hij zijne Engelsche Kolen,
korte en lange turf, Cokes en
verdere brandstoffen tot de
civielste prijzen verkrijgbaar
heeft gesteld aan zijn Maga
zijn, Kraaierstraat No. 19, Lei
den, Ph. van der Heyden. N.B.
Men kan zich ook voor de le
vering gedurende den Winger
abonneeren.
In een vergadering te Al
lahabad tot leniging van den
nood der slachtoffers van de
jongste overstroomingen in
Britsch-Indië is medegedeeld,
dat in het district Meeroet
zevenhonderd dorpen werden
verwoest en 600 personen en
40.000 runderen verdronken.
In twee andere districten
werden honderd dorpen geheel
en 450 gedeeltelijk verwoest.
In de Oostzee zijn de eerste
geslaagde proefvaarten gehou
den met een "zeilschip zonder
zeil", dat op die Germaniawerf
te Kiel gebouwd is volgens de
aanwijzingen van Anton Flett-
ner, den directeur van het Ber
liner Flettner Konzern. Het
nieuwe vaartuig heeft in plaats
van masten en zeilen twee
metalen cylinders van 15 m.
hoogte en 3 m. doorsnede. On
der den invloed der luchtstroo-
mingen maken deze cylinders
100 omwentelingen per mi
nuut, waarbij zij een arbeids
vermogen ontwikkelen, dat
voor het in beweging brengen
van het schip vijftien maal
zooveel uitwerking heeft als
een zeil van gelijken omvang.
67—126. De heer Hippolitos sprong in zijn helikopter en vloog
weg en Panda keek hem verbaasd na.
W-ioat vreemd.mompelde hij. „Waarom zou hij deze grond
zo-maar aan Sjors Oliegoed geven? Zou dat iets te maken heb
ben met die natuurschoon-lieden die hem met boetes dreigden?
Hoe-dan-ook, Sjors zal wel blij zijn! Nu is deze heuvel met
olie en al van hem!"
Hij stapte naar de olievinder, die juist bezig was om enkele
dynamietstaven te verzamelen, waarmee hij de brand onder
de boortoren wilde doven.
,J)it zal het vuur bedwingen," prevelde hij. ,^Maar niet uit
te maken. Daar is meer ggeld voor nodig en dat wordt mij
straks gebracht door de rijke Hippolitos".
Jk denk het niet," zei Panda. Jnplaats van geld krijg; je deze
papieren".
Sjors keek even beteuterd, maar toen hij de dokumenten door
las, klaarde hij zienderogen op.
„Kijk, kijk, kijk," sprak hij, de staven dynamiet achteloos
wegwerpend. „Dat is nog eens aardig!'Nu hoef ik me niet langer
te vermoeien met dit vuur, en met olie. Ik weet een makkelijker
manier van geldoprapen, partner
PANDA STRIPBOEKEN; 2 of 3 complete verhalen.
Nu aan de balie van uw krant voor f. 6,90 per deel.
I
De
avonturen
van
Jommeke
Het
geheim
van de
put
Kooktip
GEVULDE RIBCAR-
BONADES
Laat de slager 4 dikke,
ontbeende rib (var
kens) carbonades hori
zontaal opensnijden,
maar niet geheel door.
Snijd 100 g varkenslever
in smalle repen en maal
of snijd ze zo fijn moge
lijk, fruit een klein, rag
fijn gesnipperd uitje in
wat boter licht goudgeel,
roer de lever er door en
neem de pan dan onmid
dellijk van het vuur. Meng
er nog zout en royaal
versgemalen peper door,
een volle theelepel salie
(van verse salie aanmer
kelijk meer), enkele
druppels citroensap en
een rauw ei. Vul de car
bonades met het mengsel
en steek de randen met
houten prikkers aan el
kaar vast. Bestrooi ze
met weinig zout en braad
ze in ruim boter in 15
min boven niet te fel
vuur aan beide zijden
goudbruin.
WINA BORN
RFMCÏ1E"
school-
kpant.
AIS> elk verhaal
foutloos was zou
die stomme bureauredactie
helemaal niks meer
ie poem hebben!
„Tekstpierement" kwam deze vaardige pianist Henk Bokkinga.
week in het Amsterdamse „Tekstpierement" is een brandnetel
theatertje „Tingel Tangel" het tussen de cabaret-rozen. Op het
publiek amuseren met nieuwe eerste gezicht een Jolige groep,
liedjes, dansjes en grappen. „Wit op waarbij de ernst ver valt te zoeken.
Zwart" is de titel van het Ze zeggen zelf dat Je gerust de
gevarieerde, ditmaal zeer grillige en barricaden mag beklimmen en
ook wat ongelijkwaardige program- daarnaast ook nog amusant mag
ma, dat werd samengesteld door Jos zijn. En het ensemble staat nog niet
Brink en Frank Sanders op teksten op de planken, of Je denkt aan een
van de eerste. Sytha Bolt en Guuske avondje pret zonder pretentie.
Kotte voltooiden het optredende Vergeet het maar. Direct onder de
kwartet met aan de zijlijn de oppervlakte gaat de bedoeling van
dat alles schuil. Dat is al merkbaar
in de verbluffend knappe teksten, de
dikwijls ontroerende, lachend ge
brachte dialogen en het goede
samenspel.
Naast al dat Wit ook het Zwart,
want om het geheel niet topzwaar
te maken, zyn sommige scènes van
een ontnuchterende onnozelheid,
dikwijls om-en-om in het program
ma verdeeld. Naast „Junta", een
ensemble-nummer, het matige
„Voorarrest". Tussen mooie nummers
als „Kerkhof" en „Foto", het
kinderachtige „Echte boter". Voor wie
de zwarte kanten voor lief wil
nemen, zal toch voldoende poezie,
venijn, soms wat droefheid, ïaar
meestal vrolijk verborgen ernst
kunnen ontdekken bij het zien van
dit warrige, gekke, leuke prograim-
„Tekstpierement" komt op 21 maart
a.s. met dit nieuwe programma naar
het RUnlands Lyceum ln Oegstgeest.
Cornelia B 1 pass 1 Ouessant nr Pes-
Begonia 31 te Rlo Haina
Capulonlx 31 90 v Fortaleza nr St Ja-
Copan 31 v Armuelles nr Loe Ange-
Coral Obella p 1 Texel nr Stade
Dladema 31 180 nw Freetown nr Rot
terdam
Dosina 31 300 o Trinidad nr Hovlc
Esso Bonaire 31
ia. Bahrein
E VAART Gaasterdljk 31
te Harvey Gardenia 1 te Miami
31 v Antwerpen nr Rotter- Gooiland 31 v Amsterdam i
Alcor 1 te Santos v
Ares 31 te BonPlre
Asian Express 1 120 z Merauke
Manilla
Atlantic Star 1 v Rotterdam nr Ai
werpen
Gulf Italian 31 200 i
Huelva
Hercules 31 te Corlnto
Hermes 81 te Paramaribo
Madison Lloyd 31 530 zzw Abldja
nr Dubal
Mercurlus 1 te Curacao
Merwe Lloyd 31 120 zw Freetown 3
Rotterdam
Mitra 31 300 no Natal nr Mena
Prlnsendam 31 v Sibolga nr Soeraba.
Ja
Putten 1 rede Basrah
Straat Nagasaki 1 te Hamburg -
Straat i
i Dien
Brunsbtlttel nr
i 31 540 zo Ceylon
150 z Madagascar
r Punta Are- Schie Lloyd 31 te Genua
nas Steenkerk 1 rede te Doha verw
Lelykerk p 31 Eastlondon nr Tanga Straat Franklin 31 te Kaapstad
r Pointe Nolre
Streefkerk 30 v Kaapstad nr Durban
Telana 1 200 o Sicilië nr Eleusls
Trident Amsterdam 31 te Cartagena
Trident Rotterdam 31 te Barranqull-
la
Wester kerk 31 v Bordeai
bon
Zarla 31 90 zw Penang
Geef niet, hoor.
Een fris bad is goed
voor de slanke lijn.
