1
'Bajesmaf: een boek
van achter de tralies
Kanjers op maat
vis
sport
Schilder en schrijver werkten samen
Korte notities uit
Bijzonderhedenboek
ZATERDAG 2 NOVEMBER 1974
PAGINA 17
Dit al al weer de laatste hen
gelsportrubriek van dit seizoen.
Een half Jaar lang heeft u op
deze plaats wekelijks iets over de
sportvisserij kunnen lezen. Ter
afsluiting van deze reeks vandaag
nog wat „hengelsnippers", die op
mijn bureau zijn achtergebleven,
zodat we straks tegen het be
gin van het nieuwe visseizoen
met een .schone lei" kunnen be
ginnen.
Om te beginnen nog iets over
KRO's Kanjer Koning Competitie
waaraan ik tijdens het seizoen
aandacht besteedde. De strijd is
inmiddels gestreden en het is
leuk om te zien hoe groot de vis
sen waren die ditmaal als „re
cordexemplaren" werden geboek
staafd. Zo was de grootste voorn
38,5 cm, drie centimeter korter
dan de grootste winde.
De kanjer-brasem werd in het
IJsselmeer gevangen en haalde
net de zeven decimeter niet: 69.8
cm. Iets kleiner was de grootste
zeelt, namelijk 61 cm. De prijs
voor de grootste karper van het
seizoen moest worden gedeeld. Er
waren namelijk twee exemplaren
van 97 cm. Verder vielen in de
prijzen een baars van 48.5 cm,
een snoekbaars van precies een
meter en een aal, die nog juist
drie centimeter langer was.
Ook dit Jaar werden er weer
twee bijzondere vangsten beloond.
Dat waren een barbeel van 79,5
cm en een kroeskarper van 38.5
cm. Wat de zeevissen betreft: de
grootste tong die werd gemeld
was 51 cm, de grootste zeebaars
78 cm en een langste geep 81
cm. Tot .Kanjer Koning" van
1974 werd uitgeroepen de heer J.
G. van Stuyvenberg uit Hel die
op zijn prestatielijstje van dit
seizoen had staan, een zeelt van
51 cm. baarzen van 46, 42 5, 44.5
en 48,5 cm. Snoekbaarzen van 72
en 64.5 cm, een voorn van 31.5
cm, een brasem van 69.8 cm en
twee karpers van 66.5 en 70 cm.
In een van de rubrieken van
het afgelopen seizoen vertelde ik
u ook iets over het feit, dat de
meerval inmiddels onder de be
schermde inheemse diersoorten
hoort, en dat de kweekproeven
van de Organisatie ter Verbete
ring van de Binnenvisserij met
deze vissen daardoor in gevaar
waren gekomen. Immens deze
meervallen zouden volgens het
besluit van het ministerie van
CRM niet in kweekvijvers gehou
den mogen warden. Daarover
werden destijds schriftelijke Ka
mervragen gesteld door de heren
Van der Sanden en Ter Woonst.
Juist dezer dagen kwam het
bericht, dat voor het meervalpro
ject van de OVB een ontheffing
is verleend voor dit besluit van
CRM. Staatssecretaris Meijer
De enige speciaalzaak voor al uw
HENGEL
SPORTARTIKELEN
DE SPORT
HAARLEMMERSTR. 11. tel. 24020
deelde mee, dat nu een weten
schappelijk onderzoek zal worden
ingesteld naar de gevolgen die
het meervalproject in het bij
zonder het uitzetten van gekweek
te meervallen in onze wateren
voor gevolgen heeft voor de fau
na. Met de uitkomsten in de hand
zal een definitieve beslissing wor
den genomen. Overigens mocht
er in ons viswater nog meerval
rondzwemmen, die daar van na
ture aanwezig is, dan kan met
een stelsel van een volledige ge
sloten tijd. vallend onder de Vis-
serijwet, deze soort worden be
schermd.
De axgeiopen maancen Bericht
te ik u ook over de oprichting
van een Studiegroep Nederland
ter Bevordering van de Karper-
visserij. Inmiddels is het eerste in
troductienummer van deze stu
diegroep verschenen, dat hoe
kan het ook anders de naam
,De Karper" draagt. Naast een
aantal artikelen over karpervis
sen van de hand van Dick Lang-
henkel, Rini Groothuis, Jan de
Winter en Jan Junge wordt in
een „woord vooraf" van het co
mité gezegd dat de studiegroep
jaarlijks 3 tot 4 maal een speciaal
karpernummer zal uitgeven.
Doelstelling van de studiegroep
is de contacten tussen karper
vissers onderling te stimuleren,
het uitwisselen van gegevens en
ervaringen, waardoor meer in
zicht wordt verkregen in de ma
terialen en technieken om deze
sterke sportvis te kunnen vangen.
Naar aanleiding van de drie ar
tikelen over het zeevissen nog een
verduidelijking waar het het wer
pen betreft. Bij het inzetten van
de worp, moet wanneer de hengel
de stand tien voor tien heeft inge
nomen, de lijn losgelaten worden.
Bovendien mag bij het werpen
het lood nooit voorbij de molen
komen.
Mocht u toch iets over de hen
gelsport willen blijven lezen, dan
is er altijd nog een aantal speciale
vissportbladen. Zo verschijnt bij
de uitgeverij Interdijk het
maandblad „Vissport", waarop
u een jaarabonnement kunt krij
gen voor f 18,50. Losse nummers
zijn voor een bedrag van f 1,75
verkrijgbaar in vrijwel alle kios
ken en tijdschriftenwinkels.
Verder bestaan er ln ons land
twee bondsbladen waarop u zich
kunt abonneren. Dat zijn Pisca-
tor (f 6 per Jaar op girorekening
178393) van het Centraal Neder
lands Hengelaars Verbond
(CNHV) en De Nederlandse Hen
gelsport (f6 p. jaar) van de Al
gemene Hengelaars Bond Wete
ringschans 106, Amsterdam.
Ook in het buitenland verschij
nen er tal van week- en maand
bladen die geheel aan de sport
visserij zijn gewijd. Zo verschij
nen in België: „Voor en door
de visser" en ,De Belgische sport
visser". Duitsland is vertegen
woordigd met onder meer „Fisch
und fang" en „Blinker" en in En
geland verschijnen twee week
bladen in grote oplage speciaal
voor de hengelaar. „Angling ti
mes" heeft een oplage van bijna
150.000 exemplaren, en „The Ang
lers Mail" wordt eveneens in een
zeer grote oplage verkocht. Er be
staat ook een maandblad .Ang
ling" geheten.
In de afgelopen jaren heb ik
via deze rubriek al verschillende
malen gewezen op de onhoud
bare situatie bij het begin van
het nieuwe seizoen, wanneer er
aieuwe vergunningen moeten
worden aangeschaft. Men moest
daarvoor bij politiebureau of ge
meentehuis vaak lang in de rij
staan, wat nu niet bepaald be
vorderlijk was voor de strijd te
gen de zwartvissers. Ik deed toen
de suggestie daarbij de PTT of de
WV in te schakelen. Juist voor
dat ik deze rubriek afsloot ver
aam ik dat er met ingang van
het nieuwe seizoen een betere re
geling komt waarbij alle postkan
toren in Nederland zullen wor
den ingeschakeld. Het zal dus mo
gelijk worden het visbijdragebe-
wijs of de kleine visacte bij het
postkantoor te kopen. Bovepdien
wordt ook de postcheque en gi
rodienst ingeschakeld. Volgend
Jaar mei zullen daarover nade
re mededelingen volgen.
En nu we toch aan het voor
uitblikken zijn. Er zullen de ko
mende maanden weer een aan
tal nieuwe visboeken verschijnen.
Zo verschijnt in de week na Sin
terklaas een boek dat is vertaald
door Keet Ketting. Het gaat hier
om een standaardwerk in de
sportvisserij, namelijk „The com-
pleat angler" van Isaac Walton.
De oorspronkelijke tekeningen
worden in deze uitgave van
Strengholt overgenomen. Dezer
dagen komt er bovendien
een boekje uit dat is geschreven
door Hans (A) van Onck, de men
tor van de schrijvende vissers in
samenwerking met de Belg Erick
van Hecke. Tenslotte is er in voor
bereiding een boek over zeevissen
van de hand van bekende Am
sterdamse hengelsportwinkelier en
auteur. Jan Schreiner. Het gaat
om een paperback die zal wor
den uitgegeven door Elsevier en
die een sterk uitgebreide en ge
moderniseerde versie zal zijn van
de pocket „Van scharhaak tot
vechtstoel".
ELAN echte visboten.
YAMAHA-
OUTBOARDS.
2 tot 55 pk. 2 jaar garantie.
Echte service door fabrieks-
monteur.
Boot-Centrum b.v.
Bewaring I aan de Weteringschans.
Hij is er op afgegaan en raakte
gefascineerd. Net als ik, toen ik 1
A.,,1 het eerst zijn gevangenis-schilderij-
/\ad Wagenaar k h d lt
zag. Zo kwam het dat we zijn
gaan samenwerken".
Een uitspraak van een Nederlandse gevangenenbewaarder:
„Als zo'n vent een jaar of tien op de ring heeft gezeten is hij
bajesmaf. Als hij overgeplaatst wordt moet je hem er uit dra
gen. Wij zijn ook bajesmaf hoor. Ik heb wel eens ruzie met
mijn vrouw omdat ik de gewoonte heb alle deuren achter me
te sluiten en dan nog even zo te controleren of ze wel dicht
zitten. En altijd voel je of je je sleutels wel bij je hebt. Dat is
ook bajesmaf".
Dinsdagmorgen, als in de Schevc-
ningse strafgevangenis een gijzeliiig
nog steeds gaande is, zegt in het
Amsterdamse restaurant Americain
de schrijver J. Bernlef: "Natuurlijk
heeft zo'n actie van een stel
gedetineerden weer de nodige
dwarsliggers tot gevolg in het
streven naar een menselijker
strafsysteem.
Behoudender
Het Nederlandse volk is veel
behoudender dan zijn overheid in
die beweging om het strafstelsel
meer humanitair te maken. Ik heb
gemerkt dat er bij het ministerie
van Justitie heel progressief gedacht
wordt, terwijl de man in de straat
eigenlijk nog steeds vasthoudt aan
het systeem van "water en brood"
voor die bajesklanten. Zo'n actie als
in Scheveningen voedt die overtui
ging natuurlijk
Er moest veel gepraat worden voor
bij het ministerie van Justitie
schilder en schrijver de toestemming
kregen om de Nederlandse strafin
richtingen te kunnen bezoeken.
Men vertrouwde het niet zo erg, ook
in de loop van het project nog niet",
vertelt Bernlef, "maar toen er na een
maand of wat nog geen sensatiere
portage van onze hand in een blad
als Panorama of zo was verschenen,
gingen de deuren vlotter open. We
hebben ons strikt aan de afspraken
gehouden en tot de publlkatie van
dit boek (gesubsidieerd door het
ministerie van CRM) niets naar
buiten gebracht".
Bernlef en Zuyderland vertoefden in
de strafgevangenissen van Hoorn,
Scheveningen en Veenhuizen; de
huizen van bewaring in Amsterdam,
Haarlem, Utrecht, Maastricht en
Zwolle en in de Groningse
Mesdagkliniek.
Zuyderland schilderde en Bernlef
praatte met bewaarders. "Ze zijn een
groep die zich vergeten voelt", zegt
de schrijver, "Je merkt hoe fijn ze
het vonden om ook eens aandacht
te krijgen voor hun zorgen binnen
zo'n gevangenis. Dan zegt zo'n
bewaarder opeens dat hij ook
"bajesmaf" is...
Op een dag vroeg ik: schrijven
jullie nou nooit iets op over Je
ervaringen? Bij die gelegenheid
kwam dat "Bijzonderhedenboek" te
voorschijn, waarin voor de directeur
dagelijks genoteerd wordt, wat de
bewakers met de gevangenen
meemaken, meestal negatieve dingen
natuurlijk.
Inibern document
Dat was een grote ontdekking voor
me, dat "Bijzonderhedenboek" - ik
weet dat bij justitie in Den Haag de
meesten ook niet op de hoogte
waren van het bestaan van .zo'n
boek. Het is een intern document,
als hét jaar om is, wordt het
weggegooid. Ontzettend Jammer, dat
ze niet bewaard zijn; Juist van die
kleine praktische notities van de
bewaarders zou je bijvoorbeeld bij
nieuwbouw of vernieuwingen in het
gehele strafstelsel kunnen profite-
Met het boek "bajesmaf" willen
Zuyderland en hij "de drempel
tussen binnen en buiten verlagen",
zegt Bernlef. "Wat is het om een
straf uit te zitten....? Straf, hoe
denk ik daar zelf over. Emotioneel
is iedereen natuurlijk tegen vrij
heidsberoving, maar je komt er bij
onze wetgeving niet onderuit dat er
gevangenissen nodig zijn.
Maar ik heb nu geleerd dat je
bepaalde soorten gedetineerden bui
ten de gevangenissen moet houden:
al die druggebruikers bijvoorbeeld. Die
jongens raken door gevangenisstraf
alleen maar verder van huis. Ik heb
in het Huis van Bewaring I in
Amsterdam een jongen leren kennen
die er al voor de achtste keer zat.
Steeds na ontslag moest hij weer uit
stelen gaan voor heroïne, omdat ze
nagelaten hadden te proberen hem
te genezen".
Geen effect
"Gevangenisstraf heeft geen effect",
zegt Bernlef, "dat weten ze bij
Justitie ook wel. Men gelooft er
absoluut niet in, maar ja: omdat
het Wetboek van Strafrecht bestaat,
moeten we doorgaan met opsluitin
gen. Maar ik heb gemerkt hoe hard
men bezig is met het menselijker
maken van dat strafstelsel. Van het
isoleren is men afgestapt, men
probeert in de straftijd met
resocialisatie actief te zijn."
"Ik ben in die tijd, dat ik in
gevangenissen kon rondkijken tot
een instelling gekomen, die gelukkig
genuanceerder is dan die harde
linkse visie van: gevangenissen
horen bij het kapitalistische sys
teem, dus moeten ze worden
afgeschaft. Nee, ik geloof dat ze in
Nederland op de goede weg zijn in
het menselijker maken van het
strafstelsel
Maar het blijft natuurlijk parado
xaal in alle vernieuwingen: met de
ene hand strijk je de mensen over
de bol en met de andere hand sluit
je hem op. Je kunt nog zo
progressief zijn bij, bijvoorbeeld,
gevangenisnieuwbouw, maar het feit
is er, dat je met niets meer bezig
bent dan met het vergulden van
tralies".
Tussen de koffiekopjes op tafel ligt
het boek "Bajesmaf" - een produktie
van schilder Siet Zuyderland (32)
en schrijver Bernlef (37). Van
september 1972 tot augustus 1974
bezochten deze twee kunstenaars de
meeste van de Nederlandse gevange
nissen, huizen van bewaring en
Rijksasielen. In "Bajesmaf" brengen
ae verslag uit. Zuyderland doet dat
met een grote serie olieverfbladen
van gevangenisinterieurenop het
eerste gezicht denkt men met foto's
te doen te hebben, maar langer
bekijken levert perspectieven op, die
geen fototoestel zou kunnen vangen.
"Er zit toch een subtiele vertekening
van de werkelijkheid in. Het blijkt
een perfecte weergave, maar er
komt een groot stuk emotie bij Je
over. Zuyderland zit in de grote
Nederlandse schildertraditie van
Vermeer en Saenredam", zegt Bern
lef. Hij zelf vult het boek "Bajesmaf"
met een, op schrijversgebied, soort
gelijk procédé. Hij isoleerde korte
notities van gevangenbewaarders,
ambtelijke mededelingen en frag
menten uit het zogenaamde "Bijzon
derhedenboek", waarin het personeel
van de Nederlandse strafinrichtin
gen dagelijks die dingen opschrijft,
die min of meer buiten de orde
vallen. Ook drukt Bernlef vraagge
sprekken af, die hij had met twee
bewaarders, een man die zich met
gevangenis-nieuwbouw bezighoudt
en een directeur van een Huis van
Bewaring.
Leefwereld
Uitlatingen van de gevangenen zelf
komen in het boek niet voor. "Ik heb
de gedetineerden consequent buiten
het boek gelaten. Zuyderland en ik
hebben slechts hun leefwereld
geschetst. Je kijkt en Je leest in dat
boek en het effect moet zijn, dat de
gevangenen door hun totale afwe
zigheid aanwezig gaan worden".
"Bajesmaf" ontstond door een op
dracht, die het Amsterdamse
gemeentearchief aan Siet Zuyder
land gaf: op de lijst van
karakteristieke Amsterdamse gebou
wen en stadsgezichten, die het
archief door kunstenaars wil laten
vereeuwigen, stond ook het Huis van
De schrijver Bernlef, die samen met de schilder Zuyderland
het boek "Bajesmaf" samenstelde.
Hieronder volgt een aantal mede
delingen uit het z.g. "Bijzonderhe
denboek": ambtelijke notities van het
gevangenispersoneel over de gevan
genen.
^.Hiermede verklaart onderget. dat
ged. M. cel 140-C 1937 in de meeste
Franse boeken met ballpoint aante
keningen heeft gemaakt. Het kaft
van zijn blocnote heeft onderget. uit
zijn cel meegenomen en in afwach
ting van uw beslissingen de boeken
uit zijn cel genomen. PS. Ook op de
celmuur heeft hij geschreven.
Rapport:
Mededeling - Op cel 17 is de ver
standhouding niet best op het ogen
blik. Dit komt hoofdzakelijk door de
ged. I.; hij is niet te genieten, moet
morgen voor de rechtbank komen.
Mededeling - Gemeentelijke ont-
smettangsdienst rattenverdelgers
heeft rondom gebouw gift gestrooid.
Mededeling - W. 131 (tweede ring)
zal het toneelgezelschap namens de
ged. bedanken. Aangeboden zal wor-
fc,Onderget. bew. A. A. C. II K. ten
C. rapporteert ged. U. I. C. reg. no.
1795 van cel 95 inzake volgende feit.
Hedenmorgen 31 mei om 7.30 was ik
belast met het uitdelen van de eie
ren op de derde ring.
Toen ik bij de cel van ged. C. aan
kwam lag hij nog in zijn bed. Ik
vroeg hem of hij een ei moest, dat
wilde hij wel. Maar toen ged. C. het
te bezwaarlijk vond om hiervoor uit
zijn bed te komen, vroeg ik hem om
uit zijn bed te komen om het ei in
ontvangst te nemen. Dit weigerde
hij, waarop ik hem zei dat hij dan
zijn ei niet kreeg. Zij reactie hierop
was letterlijk: „Krijg dan de schurft
rooie rothond."
Ik heb ged. C. hierop rapport aan
gezegd. Aldus naar waarheid opge
maakt.
Uit het Bijzonderhedenboek:
Mededeling - cel 11. heeft de letters
G. C. in deur gekrast. Rapport op
gemaakt.
Mededeling - Waar is het zakje met
bruine schoenpoets.
den twee dozen bonbons plus vijf
dozen sigaren voor de heren.
Mededeling - 14 doos Zaanse koe
ken-kransjes voor Hum. Verbond, de
rest naar de P. en RK kerkdiensten.
Zes doosjes Caballero voor Hum.
Verbond.
Mededeling - Attentie cel 140 is he
lemaal overstuur. Tweemaal een as
pirine verstrekt. Had spijkertje in
hartstreek gestoken. Verwijderd door
Hfd. bewaarder H. Hij heeft gezegd
zich van kant te maken, als zijn
echtgenote deze week niet op bezoek
komt.
Sterkte 13 personen. Bestek com
pleet (29). Verder geen bijzonderhe
den.
Een luchtopname van de zich deze week het gijzelaarsdra-
Scheveningse gevangeniswaar ma afspeelde.
