Opleiding in kerk:
nooit een eindpunt
KERKDIENSTEN
iVEEL VERANDERD IN LOOP DER JAREN
Beroepingswerk
een miljoen gulden aan prijzen
elke week te winnen in onze puzzelaktie
een Inventum éénpersoons elektrische onderdeken ter waarde ven
133,50; een geschenk van Kon. Fabriek inventum, Bilthoven.
Dat de kerken tegenwoordig in een
crisis verkeren is bijna een gemeen
plaats geworden. Men kan dat op
allerlei wijzen merken en in menige
kerk weten de leden in vele gevallen
niet aan welke kant zij moeten gaan
staan. Ze zouden liever geen keuze
doen. want het gaat dikwijls om za
ken die zij niet kunnen overzien. Dat
is wel heel duidelijk wanneer het gaat
om de toekomst van de kerk. Wanneer
we dit woord „kerk" gebruiken, den
ken we niet aan één bepaalde kerk
hoewel in de ene kerk de vragen zich
meer acuut opdringen dan in de an
dere. Daarmee hangt menigmaal sa
men de kerk als organisme. Iedere
kerk heeft 'n bepaalde organisatie en
de vraag rijst of die nog wel past in
deze tijd. Met die organisatie hangt
nauw samen het bestuur van de kerk.
Of dat nu een synode is of men een
andere naam heeft gekozen, doet er
eigenlijk helemaal niet toe. Ook niet
of het een bisschoppenconferentie is.
Het leiding geven is in een tijd waar-
In er zoveel diepgaand verandert, niet
gemakkelijk. Men worstelt met de be
lijdenis van de kerk. Het handhaven
Van de belijdenis is een zaak met
vele haken en ogen geworden. De
oude belijdensgeschriften uit voor
gaande eeuwen functioneren niet
meer. Overal is er een vraag naar
een nieuw belijden dat niet heen
gaat langs de problemen waarmee de
kerken nu te maken hebben, zoals de
belijdenisgeschriften uit de 16e eeuw
Ingingen op de problemen waarvoor
men toen stond. Op deze belijdenis
van de kerk spitst zich nog al wat
toe. maar telkens weer bemerken we
dat er meer achter zit. Het politiek
spreken van de kerk is ook al zo'n
punt dat telkens weer naar voren
komt. Politiek zijn de leden van de
kerk, welke dan ook, meestal ver
deeld. wat dat politieke spreken weer
bemoeilijkt, wil men namens de hele
kerk iets zeggen. Welke is de functie
van de kerk in deze tijd? Alweer
zo'n vraag waarbij de gedachten uit
een gaan wanneer men denkt aan de
kerk zoals zij moet functioneren mid
den in de samenleving van ons volk.
Zo zouden we nog wel een aantal
dingen kunnen opnoemen. Dat de
kerk het evangelie te prediken heeft,
daarover is men het wel eens. Maar
wanneer het gaat om de toepassing
van het evangelie in onze tijd, komen
er verschillen voor de dag.
Gebreken
En temidden van al deze vragen
staat dan ook die naar de opleiding
van priesters en predikanten. Het is
een paar weken geleden dat iemand
bij mij kwam met de vraag hoe het
nu precies zat met de opleiding van
priesters in de RH. Kerk in ons land.
Hij verkeerde in de veronderstelling
dat de theologische hogescholen die
men hier nu heeft, eigenlijk niets an
ders waren dan de voortzetting van
de vroegere grootseminaries. Na eni
ge uitleg dat er hier toch wel een
grondige verandering had plaats ge
vonden. kwam de vraag: en hoe zit
het dan in uw kerk met de opleiding
van predikanten en in de andere ker
ken? Omdat zulke vragen misschien
meer leven, menen we er goed aan
te doen hierover enige inlichting te
geven. Tevoren zijn we er ons van
bewust dat dit artikeltje niet meer is
dan een zeer oppervlakkig overzicht.
In de loop van de tijden, en in ons
land voorail sinds de laatste 150 jaar,
is er al heel wat te doen geweest over
die opleiding. Er zijn telkens weer
veranderingen aangebracht en na el
ke verandering bespeurde men weer
gebreken en kwamen er nieuwe voor
stellen om verbetering aan te bren
gen. Allerlei aanpassingen bleken ook
nodig omdat de tijd nu eenmaal niet
stilstaat. Maar welke verandering
of verbetering men ook aanbracht, zij
die zich met deze materie meer dan
anderen hebben moeten bezig
houden, zullen nooit het gevoel heb
ben gehad dat er nu een definitief
eindpunt was bereikt. De vraag naar
de ooleiding van priesters en predi
kanten kwam natuurlijk door de
(kwesties rondom de opleiding van
priesters in de r.k. kerk in ons land.
Daarover lezen we de laatste tijd
nog al eens iets in de krant. Iedereen
weet dat er daarover het een en an
der te doen is in het bisdom Roer
mond en aan de r.k. theologische ho
geschool te Amsterdam. Maar hier
toch waarlilik niet alleen. Wie het
Landelijk Pastoraal Overleg in Noord-
wij kerhout gevcflgd heeft. weet. dat
de bisschoopen Jn ons land reeds ge
ruime tijd zioh hebben bezig gehou
den met de onleiding van de toekom
stige vrijgestelde dienaren van de
kerk, die in de parochies ©n bisdom
men leiding moeten geven. Iedereen
kan ook weten dat de zorg voor vol
doende priesters ni©t gering is. Gezien
de structuur van deze kerk. waar in J
't verleden bijna alles rustte oo dej
priesterstand, moet hier de oplei
ding van priesters belangrilker zijn
dan de opleiding van predikanten
in enige andere kerk.
Het'concilie van Trente besliste in
1563, omdat men hoogst ontevreden
was met de opleiding van priesters,
dat iedere kathedrale kerk 'de hoofd -
ker kvan een bisdom) een instelling
moest hebben waarin „knapen van
hun twaalfde Jaar af een literaire en j
theologische vorming als voorberei
ding tot de priesterlijke bediening"
ronden kunnen krijgen. Zo zijn de
kleinseminaries en daaropvolgend de
grootseminaries ontstaan, die het tot
in onze tüd hebben uitgehouden. De
gehele priesteropleiding geschiedt in
laa+ste instantie onder verantwoorde
lijkheid van de bisschop. Naast deze
bisschoppelijke seminaries had iedere
kloosterorde en congregatie een ei
gen opleiding voor hen die tot pries
ter gewijd wilden worden, hetzij om
dienst te kunnen doen in parochies,
hetzil om in de missie te kunnen
worden ingezetZo waren er in ons
land heel wat mogelijkheden om tot
priester te worden opgeleid. We me
nen dat er zelfs meer dan honderd
waren. De bisschoppen in ons land
hebben deze gedeeldheid terecht be
schouwd als een verspilling van
krachten. Daarom zijn de theolo
gische hogescholen gesticht, waar al
de opleidingen werden samengebun
deld. Door het RÜk werden deee op
leidingen, evenals die van predikan
ten van protestantse kerken, gesubsi
dieerd. wat een niet geringe finan
ciële verlichting betekende..Daarmee
was een einde gekomen aan de se
minaries. De kleine liepen toch al
leeg en de grote werden opgeheven.
Verlegen
Op het Landelijk Pastoraal Overleg
dat onlangs gehouden is, gaf kardi
naal Alfrink, na vragen die waren
Een beeld van de Zwitserse garde, onderdeel van de in totaal
tachtig man sterke bewakingsdienst van het Vatikaan. De
bewaker zweert voor bescherming te zullen zorgen desnoods
ten koste van zijn leven. Terwijl de overige leden van de
beicakingsdienst tegenwoordig gercapend zijn met pistolen
fde laatste tijd zijn talrijke anonieme bedreigingen tegen de
Vatikaanse gebouwen binnengekomen; bezoekers van de
musea worden onderworpen aan controles), houdt de Zwit
serse garde vast aan een eeuwenoude traditie. Zij krijgt geen
moderne wapens maar houdt het bij haar hellebaarden.
WOORD V I V BEZtXMXG
Soms wil je trachten om alles
eens op een rijtje te zetten via je
eigen, zeer subjectieve gedach-
tenspinsels. Ging het de vorige
keer over kinderen, nu gaat het
over volwassenen. Kinderen groei
en per slot op om volwassen te
worden. Vol-groeid. Maar wan
neer zijn ze dat? Waar ligt de
grens en is er wel een grens? Is
er ergens een lijn te trekken tus
sen die twee werelden, die van
het kind en die van de volwas
sene? Er zijn samenlevingen waar
dat duidelijk wel zo is.
Daar is een zo scherpe schei
dingslijn tussen de wereld van het
kind en die van de volwassene dat
er a.h.w. een nieuwe geboorte
plaats moet vinden om van jongen
man te worden. Dat gaat dan via
een pijnlijke 'groentijd". Een vol
komen eigen wereld met eigen
rechten en eigen plichten, met 'n
geheel eigen code en eigen imago.
Groentijden in elke vorm hebben
wij afgeschaft- Wij "maken ken
nis". Dat heeft iets onschuldigs.
Volwassenheid
i nergens dóórheen om
van de ene wereld in de andere te
komen. Waarom niet? Omdat wij
niet meer te maken hebben met
twee volkomen gescheiden en ver
schillende werelden. Het een is
meer geworden tot een latere fase
van het andere. Daarmee is wel 't
begrip volwassenheid mistig ge
worden. Het staat ter discussie.
Aan beide kanten van de lijn (die
niet meer bestaat) kan er over ge
praat worden en dat dienen we
serieus te nemen. In het algemeen
kun Je wel waarnemen dat de nei
ging bestaat de inbreng van de
jongere kant ("inspraak") iets
zwaarder te nemen dan de in
breng van de ouder kant ("betut
teling").
Dat de oudere meer ervaring
zou hebben wordt vrij gemakke
lijk opzij geschoven door jeugdig
idealisme en geëngageerdheid. Dat
daar op zichzeflf vaak verrassen
de dingen uit voorkomen is even
geweldig als logisch. Belachelijk
wordt Wet echter wanneer een
oudere generatie op grond daar
van een jongere generatie gaat be
handelen als was deze zijn volwas
sene gelijke. Symptomatisch is 't
dat in onze samenleving eerst al
les moet worden uitgeprobeerd en
uitgepraat om de waarde ervan te
bepalen. Zo in samenleven, hu
welijk, liefde, om er maar een
paar te noemen. Je zou geweld er
nog aan toe kunnen voegen.
Symptomatisch is het dat juist in
onze samenleving zo ontzettend
veel mensen hun identiteit "kwijt"
zijn. Dat er juist in onze tijd zo
ontzettend veel mensen op zoek
zijn naar zichzelf. Even sympto
matisch is het dat juist in onze sa
menleving een uitgebreid "opspo
ringsapparaat" deze mensen ten
dienste staat. Een hele 6erie psy
chiaters, psychologen, instituten
enz. Tot in details uitgewerkte
cursussen, trainingen enz. Dat al
les om jezelf te vinden, mens te
worden, volwassene te worden. Is
dat nu werkelijk de manier. Kim
je het nu echt zo leren?
Waar zijn de levende voorbeel
den, de "gewone" volwassenen,
die van zichzelf geen probleem
maken. Die zich onafhankelijk
opstellen t a v. de wereld om hen
heen, die een duidelijk eigen per
soonlijkheid? Ze zijn er wel, maar
het is net of ze niet gezien mogen
worden in deze samenleving. Door
hun echtheid zouden ze de onecht
heid van de rest ontmaskeren. Ze
worden bij herkenning dan ook
meteen onschadelijk gemaakt als
ouderwets, super gefrustreerd, te
weinig genuanceerd. Erg zwart wit
klinkt dit wel, dat weet ik. daarom
schrijf ik het ook zo op. Het gaat
om een geestesgesteldheid, om 'n
klimaat van leven. De echte vol
wassene past niet in deze maat
schappij, mag er niet in passen.
Hij moet "aangepast" zijn. Jezus
isohappij, mag er niet in passen.
Hij moet "aangepast" zijn. jezus
was er ook zo eentje. Volwassen,
volgroeid, onafhankelijk, vrij, 'n
persoonlijkheid, een mens "uit één
stuk".
Hij is eraan kapot gegaan, hij is
daar ook uit opgestaan. Wanneer
wij geloven dat wij in hem een
nieuwe schepping zijn, dan houdt
dat in dat wij opgeroepen worden
tot een nieuwe volwassenheid, met
een eigen persoonlijkheid en dui
delijk herkenbaar als echt voor al
diegenen die op weg zijn.
R. STEENSTRA,
Herv. predikant
te Leiden-
gesteld over het bisdom Roermond,
waar de bisschop naast de theo
logische hogeschool te Heerlen een
eigen priesteropleiding begint in het
nabijgelegen Rolduc, te kennen dat
men algemeen wat verlegen zat met
die priesteropleiding. Vroeger wisten
jongens op twaalfjarige leeftijd dat
zij priester wilden worden. Nu weten
zij het nog niet als zll achttien zijn,
ook al volgen ze een theologische op
leiding. De belofte van het verplicht
ongehuwd blijven speelt hier ook een
rol. In Amsterdam zo hebben we
kunnen lezen hebben de studenten
de partij gekozen van hun hoogleraar
die de komende maand in het huwe
lijk treedit. Hij wordt daarom ontsla
gen. waartegen hij bij de burgerlijke
rechter tn verzet komt. wat wel een
„interessante rechtszaak" zal worden.
Aldus ls voorspeld.
De opleiding van predikanten is
enige eeuwen lang een staatszaak ge
weest. Toen de universiteit van Lei
den in 1575 werd gesticht, was dit al
lereerst om dienaren des Woords voor
de gereformeerde-hervormde kerk op
te leiden. De staat benoemde ook de
hoogleraren. Dat is zo gebleven tot
1876. Toen werd de theologische fa
culteit omgezet in een faculteit voor
godsdienstwetenschap. De vakken die
een bij uitstek kerkelijk karakter had
den, werden toevertrouwd aan de ker
kelijke hoogleraren, welke door de
synode van de N.H. Kerk werden be
noemd. De algemene kerkgeschiede
nis viel onder godsdienstwetenschap.
De vaderlandse kerkgeschiedenis werd
toevertrouwd aan een kerkelijk hoog
leraar. Verder moesten deze de bij
belse theologie, geloofs- en zedeleer,
kerkrecht, symbolische en liturgische
geschriften enz. doceren. Specifiek
kerkelijke vakken dus. Na de laat
ste wereldoorlog is aan de opleiding
toegevoegd vier maanden leervica-
riaat. gevolgd door vier maanden se
minarie te Driebergen, om met el
kaar de gezamenlijke toekomstige
kerkelijke taak onder ogen te zien.
Maar ook dat gezamenlijke verblijf
van vier maanden leverde moeilijkhe
den op, hoezeer men ook van het
nut overtuigd was.
Toen in 1834 de Afscheiding los
brak, was een van de bezwaren de
opleiding van predikanten, die men
zelf ter hand ging nemen, eerst te
Nieuwendijk en later in Kampen.
Die bezwaren tegen de opleiding her
haalden zich toen de Doleantie van
1886 in 't zicht kwam en de Vrije
Universiteit in 1880 werd gesticht te
Amsterdam. Men wilde, evenals de
Afgescheidenen dat de opleiding van
predikanten geheel een zaak van de
kerk zou zijn. Daarmee wilde men
verzekerd zijn van het goede kerke
lijke gehalte van de dienaren des
Woords. Tegenwoordig worden deze
opleidingen, evenals die van de Chr.
Kerk te Apeldoorn, door de staat ge
subsidieerd.
In de Ev, Lutherse Kerk. de Re
monstrantse Broederschap en de
Doopsgezinde Broederschap heeft
men een opleiding als die van de
hervormde predikanten, aan een
staatsuniversiteit (of 'n gemeentelij
ke als in Amsterdam) met daarnaast
kerkelijke hoogleraren te Leiden
(remonstrant) en Amsterdam (lu
thers en doopsgezind) De Vrije Evan
gelische Gemeenten hebben een
eigen theologische school te Utrecht
en de Geref. Gemeenten te Rotter
dam. Dit zijn dan wel ongeveer de
predikantsopleidingen van de kerken
die we in ons land kennen. Het is
niet onbelangrijk hoe een priester en
predikant wordt opgeleid. Maar ge
heel bevredigend zal het wel nooit
worden. De persoonlijke instelling
en de veranderingen die zioh in de
samènleving voordoen, zullen hun
invloed blijven uitoefenen. Men mag
van de opgeleiden ook niet verwach
ten dat zij robots zullen zijn.
S. J. M. HULSBERGEN.
Ned. Herv. Kerk
Beroepen te Voorthuizen J. Koele
te Nljkerk.
Bedankt voor Woudenberg A. W.
van der Plas te Oltgensplaat, die
bedankte voor Monster.
Bedankt voor Ede: M. B. van de
Akker te Stellendam.
Geref. Kerken
Beroepen te Oppenhuizen D. J.
Ras, kandidaat te Amsterdam.
Beroepen te Arnemuiden drs. C.
Bijman, kandidaat aldaar, die dit
beroep heeft aangenomen.
Geref. Kerken vrijgemaakt
Beroepen te Axel L. Doul te Eni
schede-zuidwest.
Beroepen te Loppersum en Weste-
rendam G. A. Snip, kandidaat te
Groningen.
LEIDEN
HERVORMDE GEMEENTE
Hooglandse Kerk 10 u ds E. M.
Panneko^k 11.45 u Oecumenische stu-
"'Sr- 10.30 ds M. J. Wagen-
voorde. 5 u ds J. N. de Ruiter Beek-
bCMaran ithakerk 10 u ds H. J. van
1 Achterberg T r
Konlngskerk 10 u ds A. J. Lam-
plng.
Vredeskerk 10 u. ds.. K. Bouhuys.
iVallone 10.30
10 30 u dhr. A. Faas.
Geme-nschap
Evang. Centrum (Zijlsingel 2) 10 u,
J. Zijlstra (dl. 8 u evang. Zijlstra)
Midr
Jeugdkapel Vredeskerk 10 u dhr J
Aarlanderveen Herv. Gem. 10 u
ds G. G. van Hoegee. 7 u ds M. H.
Boogert te Leiden. Geref. Kerk 10 u
ds Rietveld te Den Haag 6.30 u ds J.
M. VIij ai te Lelden. Chr. ^Gereform.
R.K. kerk (zat. 7 u) 7.30 eix
Ter Aar Dorpshuis Aardam 9
i ds SiJ fci
Beloftexerk (Robijnstraat) 10
ds S. Erlnga, Den Haag. 5 u ds G. de
10.30 u Petra-
kerk dnr C. Rip.
Ger. Gem. 10 en 4.30 u ds Boo-
0&cm\ Geref. Kerk 10 en 4 u ds Rib-
bers.
Geref. Kerk (vrijgem.) 10 en 5 u ds
Drost.
Baptl8tengem. (Oude Rijn) 10 u ds
Van Mameren.
Evang. Luth. Gem. 10.15 u ds Hap
pee.
Rem. Doopsgezinde gem. (Lokhorst-
kefk) 10.15 u ds. H.
Evan,?. Chr. Gem (Mlddelstegrt.)
10 u dhr Dikkes.
Nwe. Apost. Kerk (H. Rijndijk 24).
10 l
3 M. van Harmeien e
Koudekerk aan den Rijn. De Bron Rld-
derveld Troubadourweg 9 u ds J. H.
Zwierts „e Koudekerk, 6.30 u -
Vennep Herv. Gem. 9.30 scheld i
KatwijK aan Zee Herv. Gem Nieu-
ee Kerk 10 u ds J. Catsburg. 6 u ds
i Feenstra. Chr. Geref
St. Josephkerk (zat. av. 7 u), 8.30,
9.30 en 11 u en 6.30 u.
Haagse Schouw (zat. av. 7 u) 8.30,
9 30 en 1.30 u.
Hartebrug 8. 9.30 Hoogmis 10.45, 12,
Petruskerk (zat. av.*7 u) 9. 10.30 u.
Hoogmis 12 en 6 i
Lodewijkskerk
,30. 12.15 en 6 u.
Leonardusparochie 9, 10.45. 12
6.30 u (zat. av. 7 u).
Vrij. Kath. Kerk (Vreewljkstr. 19).
in ii
;er des HeUs 10 u heiligingsdlenst
bouw Corn, de Vlamingstraat 10
F. Wüst. RK. Plus X. kerk
lndeweij 6 u ds L. Boer. Groen
Prinstererschool 10 u ds W. Kool zie
kenhuis 'Overduln" 2 u ds D. W.
Koelman. Geref. Kerk Vredeskerk:
9.30 u ds R. de Vries, 5 u ds F. Pijl
man. Trlumfatorkerk 9.30 u ds D. H.
Elderman 5 u ds R. de Vries. Chr.
Geref. Kerk 10 u ds H. C. van der
Ent 5 u ds H. C. van der Ent. Geref.
Kerk (vrijgemaakt) (Remisestraat),
8.30 en 3 u ds Hoff. Geref. Kerk (vrij-
kt bulten verband) 9 u ds Oe-
1 Zwolle 7 u ds Oene. Geref Gem
u ds KrH. 11
7 u ds Quak. i
ve ontvangen. Chr. Geref.
ds De Graaf 2.30 u afscheid van ds
De Graaf.
Noordwljk-Blnnen Herv. Gem.
(In Ger. Kerk. Vlnkenlaan) 10.30 u ds
A. K. van der Schoot (Voorschoten).
7 u ds J. Streef land (Noordwljker-
hout). Geref. Kerk 9 u ds E. Warnlnk
5 u kand. De Lange (Amstelveen) V.
den Bergnstichting 11 u ds A. G.
Baayen (Rijnsburg). RK. Kerk St.
Jeroen (zat. av. 7 u) 8, 9.80, 11 en
Nleuwenhuyzen
menkomst ln gebouw Ned. Protest.
Bond. RK. Kerk (zat. av. 7 u) 8, 9.30
11 en 5.30 u.
Valkenburg Herv. Gem. 10 u ds
Bouwman te Katwijk aan Zee. 6.30 u
ds Achterberg te Lelden (Jeugddienst
Dijk te Amsterdam.
Geref. Kerk (vrijgemaakt) 9.30 u,
Hoogenkamp 10 u klnder-Jeugdkerk in
Boerhaa/eschool. R.K. Kerk (zat. 19
u) 9 u (hoogmis) 10.30, 11.45 en 5.30
Remisestraat) .0 u LeesdënS 5 u i!
12 Molukse
Kerk 9.30 u ds Peslwa-
van Capelle aan den IJssel. Mo-
3vangel lsche Kerk 11.00 u ds
Ideinachtsgroep (Zoeterwoudse-
ngel 2) 6 u dhr Van der Keur.
Pinks".u-gem. (Oude Rijn 3) 3 u dhr.
Soefi-beweging (Gerecht 10) 11.15
Benthuizen Herv. Gem. 9.30 en 6
u dienst des woords. Geref. Gem. 9.30
en 6 u eesd lenst (woensdag 7.30 u,
ds Van Haaren.
Bodegraven Herv. Gem. (Dorps
kerk) 9.30 u ds Harkema te Zeist 6.30
u ds Van Embden (Salvatorkerk),
9.30 u ds Rothfusz te Ermelo 6.30 u dr
W. Balke (Bethlehemkerk) 9.30 u ds
Klusener. 6.30 u ds H. Roelofs. Geref
Kerk 9.30 u ds Kersten. 6.30 u ds Sv-
brandy (Nieuwerbrug) 9.30 u ds Kof-
Rijnland Openbare Lagere
oorstraat 100 9.45 u.
Universel (kerk vooi
Sportlaan Aanvang dienst 4 u.
Koudekerk Herv. Gem. 10 u ds A.
J. Hartkamp (Hillegom) 5 u ds
E. Warnink. R.K. Kerk Maria ter
See 8. 0.30 11 en 7 u (zat. av. 7 u).
Noord wljkerhont Herv. Gem. 10
Zaal De Zwaan. Dorpsstraat ds
schulden, gelijk ook
ven onze schuldenaren". Medewerking
van het combo "Teil the World". Hulp
en Hell: i0 u dr G. de Ru. Den Haag.
Aula Noord-Hofland 9.45 u ds Mete
ring (Avondmaal en H. Doop). Kapel
Rijndijk 10 u Vlc. Berkhof. De Werf:
10.15 u jongerendienst. Geref. Kerk
9, 10.30 en 5 u Ds Reedijk. Gereform.
Kerk (Vrijgem) 9 30 en 3 u ds E. Teu-
nls. Vemendaal. R.K. Laurentluskerk
(zat. 7 u) 8.30 10.30 u hoogmis 12 u.
H:r ,*2ï?,e Moeder «odskerk (zat. 7 u) 8. 10 11.30
.7 S'rof.ïand R.K. Kerk
av. 7 u) 8. 10. 11.30 en 7 u. St. Viktor
(zat. av. 7 u) 8. 9 30. 11 en 6 u. H.
Hart in De Zllk (zat. av. 7 u) 9.30. 10
en 11 30 u. Kapel Saneta Maria (zat.
av. 7.15 u) 10 u. Kapel Sint Bavo 9.30
zanggroep en zangklas. Baptistengem
(achter Van der Valk Boumanweg
236) 10 u dhr de Vries 5 u ds Agter-
eek. R.K. Kerk 9, 10 en 12 u (zat. av.
Kerk) 10 30 u ds
liiskerk) 10 u ds W. E. Verdonk
(H.D.) (Gemeentfioentrum) 10.30 u
da A. C. J. v. d. Poel. 10 30 u Jeugd-
kerk) ds P. Bons. Geref. Kerk 10 u.
ds K. Vegter. 7 u ds Brokerhof. Geref.
Kerk vrilgemaakt) 9.30 en 3 u lees-
Geref. Kerk (vrilgemaakt
Alphen aan den Rijn Here. Gem.
Adventskerk Jullanastraat 10 u ds M.
Fokkema. 6.30 u ds P. A. Lefeber.
Kruiskerk Gouwsluls 10 u ds N. J. M.
Hoogeniijk. Opstandingskerk Prinses
Marijkestraat 10 u prof. dr. G. P.
Boskoop Herv. Gem. 9.30 en 6.30
u ds W. L. Heijmans (HA). Geref.
Kerk 9.30 en 5 u ds H. Dijkstra "de
Stek" 11 u ds H. Dijkstra. Chr. Ge
ref. 9.30 en 4.30 u kand. J. K. G. Rui-
Lelmuiden Herv. Gem. 9.30 u ds
Joh. Richter te Reeuwljk 7 u ds S. G.
J. Go/erts te Nleuw-Vennep. Geref.
Kerk 9.30 u ds J. Huizebosch te Wou-
Onrle Wetering Herv. Gem. 9.80
u dhr Drljber te Voorschoten. Geref.
Marijkestraat
Itterzon te De dui. 95HS u. k,0u6«.vU-
en 5 u jeuggdlenst voorganger ds G.
de Ruiter m.m.v. Jongerenkoor Evo
lutie te Noord wij kerhout. Gebouw Na
bij Van Lennepstraat 10 u Jeugdkapel
de heer Vermeul. Zaal Opstandings
kerk Prinses Marijkestraat 10 u Jeugd
kapel ae heer Scholten. Martha-
Stlchtlng "Rijnstroom" 10.30 u ds
Aalbers, Kerkgebouw Oudshoorn-
se weg 10 u ds R. Oort. De Goede Her
derkerk Ten Harmsenstraat 9 u ds J.
P van Santen. Slonskerk, Hooftstraat
9.30 u ds N. de Ruyter te Beekber
gen. 6.3D u ds S. W. Verploeg. Rld-
derveld "De Bron" (Bovenkerk) 10.30
xi ds J. P. van Santen, 5 u ds S. W.
Verploeg. 6.30 u Community Singing
ln de Benadenkerk m.m.v. Alphens
Mannenkoor ds De Ruiter. "De Drle-
hoorneUranusstraat 7 u ds J. P. v.
Santen interkerkelijke dienst. Geref.
Kerk Maranathakerk Raadhuisstraat
Nleuwstraat 27:
ter J. M
Ontmoetingscentrum Snljdel-
wljk (zat. mld. 5.30) 10.30 u.
Hazerswnude Hen'. Gem. 9.30 u
ds H. M. Geertsema (H.A.). 6.30 u ds
Ger R. Gem. 10 en 4 u Leesdlen-
sten. Geref. Kerk Vr. (Prlnc.str.) 10
en 4.30 u ds S. de Waard Vroomshoop.
(Salvatorl) 9.30 en 5 u Erediensten.
Oud Geref. Gem. 9.30 en 3 u Lees-
dlensten. Aktle Kruistochten Ned op
maandag ïv. 8 u ds J. Gravendeel ln
Mariënöurcht. R.K. Kerk Agathakerk
H. Oostenbrug. Chr. Geref. Kerk 9.3
Waddinxveen
nudiw.'
Vliet De H
D. van Vliet 6.30
vel. Bethelkerk 9.30 u ds J. v. d. Heu
vel 5 u ds W. Verboom, Immanuelkerk
0.30 u -is N. J. Flink 7 u ds H. J.
Voors. Geref. Kerk Kruiskerk 9.30 u
ds D. J. Modderaar, 5 u ds B. Koek
koek, Oaunoetlngskerk 10 u ds B.
Koekko ik ,5udsD. J. Modderaar.
Verloop. Oud Ger. Gem.
Zuidkade 158 10 en 6.30 u leesdlenst.
Rem. Gsm. ln samenwerking met
Vrijz. Herv.: geen dienst. R.K. Ont
moeting skerk 8.30 11.45 en 6.30 u (zat.
1 Burg. Trooststraat 4 15.25 u Open-
R.K. Bernarrluskèrk Rljndllk (zat. 7 (zat. 7 u) 10. 11.30 en 7 U. Poelpolder Katwijk Bethelkerk)
u) 10.30 u. R.K. St. Mlchaelkerk Rl1n-
dl1k (zat. 7 u) 9 u. Koudekerk aan den
Rijn Gebouw Ridderhof 10.30
Engelbewaarders Dorp (zat 11 en 5.15
u. H. Engelbew. (zat. 7 u) 7.30. 9.30
Sd.-Afrika tijd. Wllnls.
Nieuwkoop Herv. Gem. 9.30 u ds
Schoonenboom. R.K. Kerk (zat. 7 u), hulzen. Geref. Kerk 9.30
Doorn 6.30 u ds Alma te Vijf- Immanuelkerk 9 30 u ds
Kaag Herv. Gem. 9.30 u ds Car-
itens. R.K. Kerk 8. 10 en 7 u (zat. av.
Wijk. 6.30 u drs. C. Houtman te Lel-
muiden. Chr. Geref. Kerk 9.30 f-
Chr. Geref. Kerk
Evang. Chr. Gem. (ma-
o-school) 10 u ds Agtereek. R.K. kerk
dienst. Goede Herder
kerk Ten Harmsenstraat 10.30 u ds G.
de Ru «iter, 6.30 u ds J. H. ZwitfU f
.er, bed. K.A. Ontmoetlngskerk
6.30 u ds M. Hevmans, bed. H.A. Ge
ref. Kent Open Hof: 9 u ds F. Pijl
man. 6 u ds D. H. Elderman. RTi-
te Nieuwkoop Jeugddienst. Geref. Kerk
WÊÊ
Berg, 5 u ds A. Ge-
Wachttorenbespreking
I II) Ingang t.o. station Noord:
~»:so" u voorganger P. v. d. Helden;
Tesselschadelaan 28 4 u Jeugddienst,
en (dinsdagavond 8 u bijbelstudie).
Warmond Herv. Gem. 10 u dhr
Vink te Katwijk.
Wassenaar Herv. Gem. Dorps
kerk 10 u ds J. E. van Veen Wasse
naar. 4.30 u ds D. van Vliet. Wad
dinxveen. Kievletkerk 9 u jeugdkapel,
(11 t.e.m. 13 Jaar) 10 u drs H. H. v.
d. Kloot Meyburg. Messiaskerk 10 u
ds J. A. G. van Zanten. Dorpscentrum
9.30 u ds H. Stolk. 's Gravehage. Ge
bouw Shalom 10 u Jeugdkapel (12-14
Jaar). Devlerhuls 10 u Jeugdkerk Ge
ref. Kerk 10 en 7 u ds Verburg (Zuid)
sink. Chr. Geref. Kerk 10 en 5 - -
Jac. J. Rebel. Ned. Prou. Bond. af- Werner. RTL Kerk De Goede Herder u) 8* 10, *1.30 en 5.30 t
Orgel in de Nederlands Hei
vormde Kerk te Boskoop.
mbruege -
Blenk, 3.30 u hr Van Gorcum Soes
Geref. Kerk 9.30 u ds Langedljk Drl
bruggen, fa.30 u ds Huizebosch.
Zevenhoven Herv. Gem. 9.30
ds Lalle.ian te Oude Wetering. 7 u
Borman te Alphen aan den Rijn He
Kerkdienst ln Geref. Kerk. Gereforr
Kerk 9.10 en 7 u ds A. Bormaix te A
phen aan dén Rijn. Avonddienst ge
dienst. R.K Kerk (zat. 7 u) 7.45. 9
10.45 u.
Zoeterwoude Herv. Gem. 10 1
ds S. L. Schoch R K. St. Janskerk Zuij
buurtseweg (zat. 7.30 u) 7.30 10
11 u. Chrltus Dlenaarkerk (zat. 7 ij
8.30 10. 11.30 en 6 u. R.K. Kerk Mee
burg (za-.. 7 u) 10. 12 en 6 u.
Zwam.nerdam Herv. Gem. 10 u j
J. Moste.-t en 6.30 u de heer J. Goe'
hart te Nieuwkoop Opening Win te
werk Gea. dienst in de Geref. Kei
Geref. Kerk 9.30 u kandidaat Pletel
ma te Kampen 6.30 u Gez. dienst m
Hervormden. R.K. Kerk (zat. av.
