Bijbelvertalingen en de
reformatie
KERKDIENSTEN
Kritiek op Nedbijbelgenootschap
mmijuunuus
ZATERDAG 31 AUGUSTUS 1974
In een verslagje van de jaarlijkse toogdag van de Gerefor
meerde Bijbel Stichting (GBS) die in het begin van deze
maand gehouden is, lazen we dat daar „scherpe kritiek" is
geuit op het werk van het Nederlands Bijbelgenootschap
(NBG). Het ging over de „vele publikaties" waarmee het
NBG de bijbel onder het Nederlandse volk tracht te bren
gen. En dat dit bijbelgenootschap hier met enig succes ope
reert, bewijzen de verkoop-cijfers die worden gepubliceerd
in het blad dat op geregelde tijden aan leden en begunsti
gers wordt toegezonden. De scherpe kritiek welke door de
voorzitter ds. J. van Haaren, predikant bij de Geref. Ge
meente in Amersfoort, is geuit bestond hierin „dat de mo-
der.re theologie duidelijk in deze uitgaven doorklinkt, zowel
in de vertaling als in de verklarende toelichting".
Statenvertaling
Voordat we in Zeeland kwamen.
"De gereformeerde inspiratieleer
is losgelaten. Evolutie- en revolutie
theorieën worden aangehangen en
een valse oecumene wordt gepropa
geerd". Aldus lazen we in het verslag
van de toogdag. Het zijn, kerkelijk wisten we met dat er onderscheid
was tussen de verschillende uitgaven
van de Statenvertaling, maar daar
heeft men ons toen duidelijk ge
maakt dat de uitgave van het Brits
en Buitenlands Bijbelgenootschap)
(toen nog te verkrijgen) beter was
De GBS trekt haar leden uit een
bepaalde hoek, uit de Geref. Ge
meenten in Nederland en Noord-
Amerika, uit de Geref. Gemeenten in dan die van het NBG.
Nederland (deze zjjn niet dezelfde, Om het verschil te tonen, werden
de laatsten zijn voortgekomen uit ons verschillende teksten opgesla-
de eerste na het geding met dr.
Steenblok in 1953, die in de voorwer-
pelijke prediking in de Geref. Ge
meenten een steeds meer doorvloei- seerd
gen, waarvan ons alleen is bijgeble
ven 2 Kon. 9:8. In de uitgave van het
NBG was deze tekst wat gemoderni-
ende vervlakking meende te moeten
constateren), uit de Oud Geref. Ge
meenten (oorspronkelijk ook ont
staan uit de arbeid van ds. Ledeboer
in de vorige eeuw maar die niet mee
gingen toen ds. Kersten een meer
der verband stichtte en een theolo
gische school te Rotterdam) en uit
bepaalde hervormde Geref. Bonds- stónd.* in
niet
plastisch letterlijk
gemeenten en Chr. Geref. Gemeen waardoor Je wel
uit heit Hebreeuws vertaald. Ze was,
volgens onze zegsman, vervaSist. Nu
zijn wij voor ons, gehecht aan de
Statenvertaling.
Dat is niet alleen omdat we er bij zijn
opgevoed. De Statenvertalers heb
ben getracht zo letterlijk mogelijk
wat er in de oorspronkelijke talen
taal over te zetten,
ten. Deze GBS is het ook die
paalde druk, welke
be-
wat
ref. belijdenisgeschriften en formulie.
ren. Men houdt dus vast. niet alleen
aan de Statenvertaling,
de psalmen van Daitiheen i
In duidelijke taal
derlijke vertaling krijgt. Maar, wie
de bes te vertrouwd is geraakt met die Sta
tenvertaling en deze in de praktijk
van zijn pastorale werk heeft leren
gebruiken, zal onmiddellijk weten
de hand
acht, van de Statenvertaling op
nieuw uitgeeft in een gelijke oude
band met koperen sloten en hoeken.
In het verslag van de toogdag lazen
wc ook nog dat men behalve de huis- men "tegen zo'n wonderlijke verta-
bijbel die reeds verschenen is. even- llng aanloopt. De kanttekeningen
eens wil uitgeven een zakbijbel, waar- -neipen dan meestal wel verder op
ln ook opgenomen zijn de psalmen ln weg men de beste uitgave van
de berijming van 1773 plus de ge- de statenbijbel weer opnieuw ultge-
met de kanttekeningen
laat men deze laatste dan ook le-
zeker bij plaatsen die bij eerste
eveneens aan de oude psalmberij- ]ezlng ^t duister zijn Men zal
ming en de belijdenisgeschriften van ook kunnen lezen dat zelfs de
de 15e en begin 17e eeuw. Dat men statenvertalers wel eens wat verle-
dus blijkbaar helemaal is afgestapt hebben gezeten en een keuze
hebben moeten doen. Ook zal men
overgegaan naar de berijming van be^^en dat er in de kanttekenin-
slechts twee eeuwen geleden, vinden 5taan; ook vertaald
we Jammer, want in de berijmde
psalmen van 1773 zit heel wat meer
van de geest van de moderne theo
logie van die tijd (en ook van onze
tijd) dan men vermoedt, in ieder ge
val is Datheen zuiverder gerefor
meerd, als het daarom gaat. In die
pslamen van 1773 moet de gemeente
zingen om een voorbeeld te noe- hun werk niet als onverbeterlijk heb-
van God als 't eeuwig opper- gerekend. Zij hebben geweten
n. Zo iets vinden we niet bij
Datheen en het is onbijbels ook.
moeilijk en moei-
Zij hebben het werk
verricht naar hun beste weten.
Waarom is het NBG overgegaan tot
het maken van een nieuwe verta
ling? Om de dood eenvoudige reden
dat de taal, die wij nu spreken niet
meer de taal is van de 17e eeuw. Dit
zit, waarlijk niet alleen in het ver-
konten van "ende" in "en" en derge
lijke wijzigingen. Wanneer wij spre
ken en schrijven drukken wij ons uit
op een andere wijze. De woordkeus
en de bouw van de zinnen is een an
dere geworden. In de vertaling van
1952 heeft men ziioh toch nog zoveel
mogelijk gehouden aan het oude
voorschrift om zo letterlijk mogelijk
weer te geven wat er in het oorspon-
kelijke staat. Sindsdien is de ont
wikkeling bij het NBG verder ge
gaan en zijn er vertalingen gekomen
in de omgangstaal. Wanneer de bij
bel vertaald moet worden in, zeg
maar, een Afrikaanse taal of dialect,
kan men zich in vele gevallen niet
houden aan een letterlijke vertaling.
Daar zijn geen woorden voor en zo
heeft men zich moeten aansluiten
bij de omgangstaal die daar gespro
ken wordt. Datzelfde heeft men nu
ook getracht te doen met het over
zetten in onze eigen taal, opdat het
woord van de bijbel door de gemid
delde Nederlander beter zou kunnen
worden verstaan. Over het resultaat
kan worden getwist, maar we heb
ben niet de indruk dat de "moderne
theologie" hier een hand in het spel
heeft gehad. Wat die "gereformeer
de inspiratieleer" betreft, daarin
heeft men gedeeltelijk gelijk, vooral
als men de Statenvertaling als zoda
nig daaronder ook laat vallen. En
dat doet men, terwijl men vergeet
dat een vertaling altijd slechts een
vertaling is.
Verontrusting
In dat verslagje van de jaarlijkse
toogdag van de GBS zien we een
stukje van de verontrusting die over
kerkelijk Nederland gaat, voorzover
het behoort tot de protestantse de
nominatie.
Hier ging het dan speciaal over de
vertaling van de bijbel, maar we
zullen ddt toch breder moeten zien.
Heel in het algemeen zullen we kun
nen zeggen dat die verontrusting
overal naar boven komt, waar men
het gevoel krijgt dat er oude ver
trouwde paden worden verlaten. In
de kerk, zo in het algemeen, is men
nog al aarzelend voor nieuwe wegen.
De "vaderen" blijven een niet ge
ringe invloed uitoefenen. Dit wordt
wel eens afgedaan met het woord
"conservatisme", maar dit is op zich
zelf een dooddoener en daarmee is
men niet van de verontrusting af.
Men zal ook moeten proberen die
verontrusting te begrijpen. We zijn
allemaal op een bepaalde manier op
gevoed. Dat wat we als kind hebben
geleerd, blijft in zeer vele gevallen
de achtergrond van het leven. Daar
bij kan ook behoren die oude Staten-
greep uit de
bijbel, die als een kostbaar erfstuk
is verkregen en op een ereplaats
pronkt. Daartoe kan ook behoren de
Latijnse mis, zoals die vroeger in de
RK Kerk algemeen gebruikelijk was,
of het kerkboek waarmee groetmoe-
der naar de kerk ging, of de drie for
mulieren van enigheid, waarin de
reformatie in ons land, dikwijls on
der de rook van brandstapels, haar
geloof tot uitdrukking heeft gebracht
en waaruit men in zijn jeugd is on
derwezen.
Met al deze dingen kunnen samen
hangen een stuk werkelijk christe
lijk geloof. We kunnen zeggen dat dit
bijkomstigheden zijn. Zeg dit weer
niet te vlug. Een mens kan het ge
voel krijgen dat hij iets van zijn ge
loof zal kwijtraken wanneer hij de
oude gegevenheden loslaat en dat
dan het fundament van zijn zalig
heid gaat wankelen. Men kan het
dan ook niet begrijpen, zoals mij on
langs door een lezer is geschreven,
dat ik met oosters orthodoxen een
gemeenschap gevoel, ook wanneer ik
van heel hun kerkdienst niet meer
heb verstaan dan Jezus Christus,
halleluja en amen. Men beluistert
daarin dan blijkbaar ook een "val
se oecumene", terwijl die oosters or
thodoxe kerken in deze eeuw meer
martelaren voor him christelijk ge
loof hebben gekend dan welke kerk
ook.
WOORD VAN BEZINNING
Psalm 42, die we bespreken, was
de lievelingspsalm van vorige ge
neraties. Hij wordt nu veel min
der gezongen. Staat dit "hijgen
naar God" te haaks op ons ho
rizontale denken? Er doen grote
misverstanden mee in deze ver
schuiving van de waardering.
De didhter verblijft in het land
van Herman, daar waar de Jor-
daan ontspringt. Hij is ver van
Sion, Jeruzalem, van het cen
trum van zijn land en volk.
Waarom, zo vragen we in het al
gemeen is iemand ver van huis?
Hat eerste antwoord zou kunnen
zijn: hij is geëmigreerd, want hU
is gevlucht. Ik denk aan Jona, die
weigerde de goddelijke opdracht
aan de Nindvieten te brengen en
er vandoor ging. Een derde reden
is: omdat htf verbannen is. Aan
HEIMWEE
deze laatste mogelijkheid moeten
wij denken bU psalm 42. De dich
ter is achterna gezeten, over de
grenzen gedreven, opgejaagd en
nu voelt hij zich ontheemd in
dait vreemde land. Hij verlangt
naar zijn volk, naar zijn land.
Hij verlangt naar God. Treffend
wordt diit weergegeven ln de oude
berijming:
't Hijgend hert, der jacht
ontkomen,
schreeuwt niet sterker naar
't genot
van de frisse waterstromen,
dan mijn ziel verlangt naar
God.
Er is geen sprake van vlucht
voor het lerven als zodanig. Inte
gendeel: hij is juist voor het le
ven opgekomen, voor het leven
met God en de naaste. HU is vol
van die God van bevrijding, wil
bij Hem blijven en van Hem ge
tuigen. Hij heeft zijn mond niet
gehouden. Hij is opgekomen voor
gerechtigheid en voor heit rechte
leven van mensen met elkaar.
HU heeft beweging gebracht, om
dat hij zich niet kan neerleggen
bU de bestaande toestanden. HU
heeft op zere tenen getrapt.
Daarom, om zUn overtuiging, om
zijn geloof, is hU niet langer ge
duld en uit het land gejaagd.
Verbannen! Zo gebeurde het toen.
Zo gebeurt het nu.
In dat verre land voelt hU zich
als een vogel, die uit zUn nest
geworpen is, vervreemd, verloren
geraakt. Het heimwee wordt
steeds sterker. Wanneer zal hU
weer thuis zUn, voor Gods aan
gezicht verschijnen, met zUin ge
loofsgenoten zingen ter ere van
God?
De mensen ln zUn nieuwe om
geving hebben hem als een gelo
vige leren kennen; ook daar heeft
hU niet gezwegen. Maar zUn ge
loven is anders dan het hunme.
ZU zeggen: als je gelooft dan heb
je het goed en gaat het niet goed
dan berust Je en pas Je Je aam.
Maar de dichter bentwoordt niet
aan het beeld van het rustige
vertrouwende geloof. HU klaagt,
hU schreit, hU voelt zioh verla
ten. Alle ellende gaat om hem
als de baren van watervloeden.
HU gaat in het zwart, verkeert
im rouw. God is een beetje dood
voor hem. Waarom vergeet GU
van heimwee naar die God. De
omstanders begrijpen hem niet, ze
voelen zich door hem lastig ge
vallen en beginnen hem te sar
ren en te honen: waar is nu uw
God? Hun geplaag is als een
doodsteek in zijn beenderen.
Luther kende de nood van de
psalmist als zUm eigen nood. Eens
zat hU moedeloos neer met zUn
handen ander zUn hoofd. ZUn
vrouw stond ineens op van haar
stoel en sloot de luiken van de
ramen op klaarlichte dag. Luther
keek verbaasd op en vroeg:
'Waarom sluit Je." "Wel", ant
woordde zU, "ik zde toch aan
Maarten Luther dat God dood is."
Toen stond Luther op en schaam
de zich: "God is niet dood."
De psalmdichter vermant zich
ook en zegt:
Wat buigt gU u neder, o mijn
ziel,
en zijt gU onrustig in mU?
Hoop op God. want ik zal
hem nog geloven,
mUn Verlosser en mUn God!
Wat ons te denken en ite gelo
ven geeft is dit: De vluchtende
Jona wordt door God in de klad
den gegrepen en opnieuw voor
een opdracht geplaatst. Maar de
verbannen dichter, die het mee
God heeft gewaagd, wordt aQeen
galaten. God trekt zich terug, zo
lijkt heit. Zo gebeurt hot met
Gods geliefden volgens de bUbel
ZU zUn de vooruitgeschoven pas
ten im de wereld, zU moeten de
lasten vam het leven dra.gen, zU
buiigen zich onder da zonden van
de wereld. ZU komen God niet
tegen. Hun verlangen naar God
neemt toe. ZU verteren vam heim
wee naar de levende God. Arm
voelen ze zich, intens arm. omdat
ze zo volledig op God zUn inge
steld. Onrustig is hun hart in
hen, omdat het slechts rust in
God kan vinden. Over Jezus zege
het oude avondmaalsformulier
daarom mag ik "im mijn hoogste
aanvechting verzekerd zUn, dait
HU verlaten werd, opdat wU mdm-
meer meer verlaten zouden wor
den".
Als wU psalm 42, God lovende,
meezingen, belUden wU met het
Joodse volk, dat mens zijn is:
honger en dorst hebben, verlan
gen en hygen. Zalig, die hongeren
en dorsten naar de leivende God,
want zU zullen verzadigd worden
door ZUn tegenwoordigheid.
M. J. WAGENVOORDE,
Herv. predikant
te Leiden.
Er ls blijkbaar in ons land ruimte
voor een nieuw tijdschrift, dat zich
vooral richt tot protestantse veront
rusten. Men heeft het de naam ge
geven van "Aktueel Evangelie". Het
is de Nederlandse uitgaven van een
Engelstalige publicatie "Present
Truth" en het wordt uitgegeven door
"een groep ohristenen in ons land, die
tesamen met de uitgevers van "Pre
sent Truth" streeft naar een objec
tieve verkondiging van het zuivere
Nieuw Testamentische Evangelie,
alsmede naar het herstel van de re
formatorische beginselen, geformu-
in de 16 eeuw'. Men vindt dat deze
ernstig worden bedreigd" door een
aantal moderne religieuze ontwikke
lingen in het christendom".
Wat er im ons land gaande
is, heeft blijkbaar een internationaal
karakter. Het aluit zich ook aanv bij
wat er in ons land gaande is, wanneer
we de doelstelling lezen: "Herstel van
het Nieuw Testamentische geloof op
grond van de grondbeginselen die in
de 16e eeuwse reformatie werden
raatgelegd". Deze grondbeginselen
moeten leiden "tot een hernieuwd
onderzoek van alle traditionele op
vattingen en gedachten over de chris
telijke waarheden". De eerste num
mers zijn vooral gericht tegen Ro
me, alsof allee, in de vier eeuwen die
er over.ieen zijn gegaan, gelijk ge
bleven ls. We vragen ops af of de H.
leven is. We vragen ons af of de H.
Geest tegenwoordig niet kan waai
en zoals hij het wil en of we hier geen
rekening moeten houden, zoals dat
reeds in Hand. 2 het geval was, dat
het anders kan gaan dan anders.
S. J. M. HULSBERGEN.
gers, Kitwljk a.z.).
schappelijke startdienst)
redeskerk 10 u ds Mr. C. G. Mui-
Oecumenische Werkplaats (Plantage
16) 11.30 u samenkomst.
Jeu|dkapel Vredeskerk 10 u mej.
A J^ügdfapel6 "i>e Goede Herder" 10*.30
u mej. A. N. C. Burggraaf.
Gemeenschap van Kerken Meren -
wijk) 10 uur oecumenische dienst
pastoor Van Well.
Geref. Kerk
Zulderkerk (Lammenschansweg 15)
10 u ds Koolstsa. 5 u ds De Zeeuw
Voorschoten.
Petrakerk (Surlnamestraat) 10 u
dr Vlijm, 5 u ds Koolstra.
Oude Vestkerk (Oude Vest 133): 10
u dr ff. van der Zwaan, 5 u ds Hor-
tenslus.
Beloftekerk (Robljnstr.) 10 u de
heer l.. E. van Loo. 6 u ds Bovenberg.
Bevrijdingskerk (Aerent
Geref. Gem. In Ned. (Konlngskerk),
11.30 en 5.30 u leesd. .„v
Jehova Getuigen (Hogewoerd 175)
2.30 u Vestestraat 10 en 3 u.
RK Kerk H. Antonius (zat. av. 7 u)
8.30 11 en 6.30 u.
Leonarduskerk (zat. av. 7 u) 8.30,
9.30. 1 en 6.30 U.
St. Josephkerk (zat. av. 7 u). 8.30,
9.30 en 11 u.
Haagse Schouw (zat. av. 7 u) 8.30.
9.30 en 1.30 u.
Hart ibrug 8, 9.30 Hoogmis, 10.45 12
en 6.30 u (zat.av. 7 u).
Petruakerk (zat. av. 7 u) 9, 10.30 u.
Hoogmis 12 en 6 u.
Lode wij kskerk (zat. av. 7 u) 9.30 11
2.15 en 7 u.
Vrij Kath Kerk Vreewljkstr. 19) 10
Leger oes Hells 10 u heUlglngsd
.30 u verlosslngssamenkom-4- -
aplteln en mevr J. Lelssenaar.
Oud Kath. Kerk (Zoeterwc
gel 49) 10 u.
Evang. Centrum (Zijlsingel 2) 10 u
J. Zijlstra (dl. 8 u evang. Zeegers).
Mlddernachtsgroep Zoeterwoudse-
slngel 31) 6 u dhr Van der Keur.
Plnkstergem. (Oude Rijn 3) 3 u dhr.
W. Mei |er.
Aarlan lerveen Herv. Gem. 10 u
ds Van der Staat te Aalsmeer 7 u ds
M. H. 'ioogert te Lelden. Geref. Kerk
10 en 6.30 u ds A. Borman te Alphen.
Chr. Geref. Kerk 9.30 u Dienst des
7.30
dienst. 5 u dr Vlijm.
r Venema.
Ger. Oem. 10 u leesd., 7.15 u kand.
Moerkerken.
Baptistengem. (Oude Rijn) 10 u ds
Van Mameren.
Evans. Luth. Gem. 10.16 u ds J. Hap-
P8Rem. Doopsgezinde gem. (Lokhorst-
kerk) 10.15 u ds H. van BUderbeek.
Chr. Science (Steenschuur 6) 10.30 u
Holl. dienst
Evang. Chr. Gem. (Mlddelstegracht)
10 u dhr Dlkkes.
üwtL apost. Kerk (H. Rijndijk 24)
1050 u ds J. Vos en 6.30 u ds B. Koek
koek te Waddinxveen. Geref. Kerk
(Vrijgemaakt) 950 en_ 6.30
agssamenkomst o.l.v.
- elssenaar.
Zoeterwoudsesin-
Alphen aan den Rijn Herv. Gem.
Adventskerk Jullanastr 10 u ds J. H.
Bogers, 4.50 u Zangdlenst, 5 u Geza-
meiijke Jeugddienst voorgangers ds
J. H. Bogers en ds Pr. de Jong
v. Jongerenkoor Octopu
nep. Kruiskerk Gouwsh
Oost. Opstand La gskerk
kestraat 10 u ds Joh. Stehouwer 6.30 10
Jeugdkapel
tha-Stichting
hr C. Pouw. 20 u Oecumenische dienst
Pastoor F. Wüst. Oudshoornseweg 10
Chr. Geref. Kerk 10 en 5 u ds Car- u ds R. Oort. Hooftstraat Slonskerk
9.30 en 650 u kandidaat Blom te
Utrecht. De Goede Herderkerk Ten
ibadourweg 9 u ds J.
Vos. 10.30 u ds Hoogendljk Gezamen-
u ds A. Vink. Groen van Prlnsterer-
school 10 u ds L. Boer. Ziekenhuis
"Overduin" geen opgave ontvangen.
Geref. K»rk: Vredeskerk 930 u de hr
B. Brouwer 5 u ds Verschoor van Lei
derdorp. Trlumfatorkerk 9.30 u ds D.
I I Klaauw
(Hoofds:raat) 10 u ds v. d. Klaauw.
7 u ds Elaersma (Sole Mlo) 9.30 u ds
Elgersma. Terrein v. d. Berghstich- kerk (zat. 7 u) 8, 10 11
1 ds J. Blokland, Rotterdam.
Chr. Ge.-ef. Kerk 10 u ds H. C.
Ent 5 u ds H. C. van der Ent. Geref.
Vrijgemaakt bulten verband
heer B. Brouwer, ting 10 u ds J. Bosman Gem. dienst.
50-.1arlg bestaan van Stichting) Wadrllnxveen Herv. Gem. Brug-
Kerk (St. Jeroen) 8, 1
Gebouw Corn, de Vlamingstraat 10 en
6 30 u. R.K. Bonlfacluskerk (zat. 7 u)
- - - (Zat. 7 u). RlddeT-
750 9. 10.30 en 12 u
u) (Maria ter Zee)
Plus X.
veld De Bron H. Geestkerk (z
u). Kapel Dennenlaan 12 Molukse.
Prot kerk 9.30 u ds Peslwarissa. Mo
lukse Evang. Kerk 11 u ds Sitanala.
{&T
Benthuizen Hervormde Gemeente
9.30 uur ds Den Dikken, 6 u kand Van
der Valk te Gouda. Geref. Gem. 9.30
u leesdienst 3 u ds Honkoop (woens
dag 7.30 u ds Noort te Krimpen a. d.
Ussel).
Bodegraven Herv. Gem. (Dorps
kerk) 3.o0 u dr Balke 6.30 u ds Mos-
tert (Sal-atorkerk) 9.30 u ds Kamer
beek, 5.30 u ds Kleermaker (Bethle-
Bultenhuls. Geref. Kerk (vrljgem.)
9.30 u leesdienst 4u ds Peenstra.
Hazerswoude Herv. Gem. 9.30 en
land Openbare Lagere School Voor- Noordwijkerhout Herv. Gem. 10
- - Bln de Dorpsstraat ds J.
len) Sportlaan. Katwijk aan Zee aan
vang dlmst: 4 uur.
Koudekerk Herv. Gem. 10 u ds A.
G. v. d. lenden (HD) 7 u dhr Stroo.
7 u) 8. 950. 11 en 7 u. H.
1 Jezus (zat. av. 7 u) 8.30. 10
1 Vliet 6.30 u ds J. v. d. Heu
vel, Betnelkerk 9.30 u ds J. v. d. Heu
vel. 5 u ds J. H. Bogers te Alphen a.d.
Rijn. Geref. Kerk Kruiskerk 9.30 u
ds D. J. Modderaar. 5 u ds B. Koek
koek (m.m.v. Kerkkoor) Ontmoetlngs-
kerk 10 u ds B. Koekkoek 5 u ds
D. J. Modderaar. Chr. Afgesch. Gem.
9 30 en 5 u ds A. P. Verloop. Oud Ge
ref. Gem. in Ned.. Zuidkade 158 10 en
leesdienst. R.K. Ontmoetings-
_.ï.ist met geestelijk gehandicapt
ten; voorganger ds J. Bovenberg, Let
den. Hoofdstraatkerk 10 u mr. J. Reu-
gebrlnk C.30 u ds J. A. van Netten.
Schepplngskerk 9 u ds J. Geursen 10.30 j
u startdianst met Jongeren: ds H.
Hemstede, regionaal jeugdpredlkant:
thema „Op weg" 5 u ds J. A. van Net-
Baptistengemeente achter r J
c Boumanwe- SBÊt
is. 5 u ds I
10 en 12 u (zat.
Leimuiden Herv. Gem. 9.30 u ds
P. L. J. Wapenaar Geref. Kerk 9.30 u
ds Jos. O Los. 7 u ds. J. Vegh te Aals-
Oegstgeest Herv. Gem. (Groene
Kerk) 10.30 u gastpredlkant (Paulus-
ids W. E, Verdonk (Gemeen-
10.30 u ds M. J. Wagen-
to3spraak: Wat de bijbel 1
voorde. 10.30 u (Jeugdkerk) J. Hylke- dood, de opstanding en het koninkrijk
Gem. v. oorspronkelijk
s Evangel legemeen-
Rijnlands Lyceum) 7.30 u evang te "Sion gemeenschapsruimte Chr.
N. v. d. Brugge. RK. Kerk (zat. av.
7 u) 9. 10.30. 12 en 6 u. Bonaventura
(zat. 6.30 u) 8. 1
ring Herv. Gem. 950
Basisschool "De Savornin Lohman",
Llndengaarde 17a (Groenswaard II),
Ingang achterzijde t.o. station Noord:
9.30 u voorganger P. v. d. Heiden.
1 Laileman. Geref. Kerk 9 3
Warmond Herv. Gem. 10
Den Toukelaar.
RJL. Bernarduskerk Rijndijk,
(zat. 7 U) 10.30 u. RK. Mlchaelkerk
Rijndijk (zat. 7 u) 9 u. R.K. Kerk der
Engelbewaarders Dorp (zat. 7 u) 8
10 en 11.30 u. Koudekerk Dienst ln De
RldderhDf zondag 10.30 u.
Hillegom Herv. Gem. 10 u ds van
Bruggen 7 u ds Boonstra. Geref. Kerk
10 en 5 u ds Pouwels. Chr. Geref Kerk
10 en 7 u ds G. C. van de Kamp. R.K.
Kerk St. Martlnuskerk (zat. 7 u) 8.30
10 u Hoogmis 1150 u 12.45. 650 en 750
u. St. Jozefkerk (zat. 7 u) 8.30. 10 u
Hoogmis en 11.30 u. Kapel Bloems-
waard (zat. 7 u) 8 en 10 u Hoogmis.
Hoogmade Herv. Gem 10 u ds P.
Schoonciuoom. RK. Kerk (zat. 7 u)
Llsse Herv. Gem. Grote Kerk 10
ging: Pauluskerk 10 u ds H. G. Oostln-
10 u drs. M. Roos. R.K. Kerk Meer-
kreuk (aat. 7 u) 8.16. 9.46, 11.30 en 7
Salvatori 950
Leesd lensten.
Rljnsaterwoude
Do8tenbru„,
Rotterdam. Chr. Geref
Cerk 9.30 u Dienst des Woords 2.15 u
Is G. Bojw te Scheveningen. R.K. kerk
zat. 7 u) 7.30, 9.30 en 11.16 u.
Rijnsburg Herv. Gem. (Grote
de
Herv. Gem. Dorps
kerk 10 i dr Th. C. Frederlkse 4.30 u
ds I. K«»k. Zoetermeer, 7 u ds J. T.
Wiersma. Klevletkerk 10 u gezlnsd.,
ds J. r. Wiersma. Messlaskerk 10 u
drs H. H v d. Kloot Meljburg. Dorps-
i ds De Heer (Zuid) 10 en 7 u ds Bech
Ned. Pr »t. Bond (Lange Kerkdam 46)
ds Van Niel, 5 u ds v. d. Boogert.
tochten Ned. maandagav. 8 u ds J. Geref. Kerk Petrakerk 9.30 u ds Baay- 7 U) rk zó. 10 u prot. dienst.
Kaag Herv. Gem. 9.30 u ds Roos
- Gouda (jeugddienst). R.K. Kerk 8,
erk Aga
j7u. Foelpolder (zat. 7 u) 9 1
u Mariakerk (zat. av. 7 u) 850, 9.30
en 12 en 5.30 u. H. Engelenbew. (zat.
7 u) 750 9.30. 11 en 5.45 u.
NleuwKoop Herv. Gem. 9 3
Open Hjf 10.30 u ds E. K. Teygeler,
bed. H. Doop. Dorpshuls 6
E. K. Teygeler. Geref.
Jeugddienst. Geref. Kerk 9.30 en 6.30
u ds G. P. Nooteboom. Chr. Geref.
Kerk 9.30 en 6.30 u Dienst des Woords
R.K. Kerk (zat. 7 u) 7.30 9, 10.45
ds. Baayen, Immanuëlkerk:
5 u ds Wilschut. Haarlem.
9.30 en 5 u ds
.lensten viering va
Heilig Avondmaal. Chr. Geref.
u ds W. Heerma te Nui
lerk (vrljgem.) 10 en l
Wolff Evang. Chr. Gem.) 1
0 school 10 u ds A. H. Agtereek (HA)
H.K. Ke.-K tuinbouwschool 10.30 u (zat
Woubrugge Herv. Gem. 9.30 e
- Geref. Kerk 950
Dooper (zat. 7 u) 8, 950 11.15 u. Mgr. A.
BekkerssAool 6 u.
Katwijk aan Zee Herv. Gem.
lijkê diensten met nagesprek. Geref. Nieuwe Kerk lOu ds H- de_V^?®L.
1- -- - Bameveld H. Doop 6 u ds D. W. Koel
man Oude Kerk 10 u ds A Vink Hei
lige Doop, 6 u ds H. de Visser van Bar-
1 6.30 'J J~ 1
De Goede Herderkerk
Ten Harmsenatraat 9 u ds N. J. M.
Hoogendljk dienst met lekenspel! en
Haarlem. RK. Kerk (Zat. av.
r u) 9. 10.45 en 5 u.
Noorlwljk Herv. Gem. Vinken-
ïaan geen dienst (zie v. d. Bergh-
stlchting) 7 u ds D. Keuning (Oude
Kerk) li u ds D. Keuning (HD). 7 u
dr J. j. B. Jansen De Rank 10 u ds
H. van blooten te Nljkerk, 7 u ds
Valkenburg Herv. Gem. 10 u 1
G. Zonneveld, 6.30 u ds G. Zonneveld
Geref. Kerk 9.30 en 650 u ds Rooze.
Geref. Kerk (vrljgem) 9.30 u leesd.,
5 u ds Hoff.
Voorhout Herv. Gem. 10 uur ds.
Hoogenkamp. R.K. Kerk (zat. 7 u), 9
(hoogmis) 1050 11.45 en 550 u.
Voorschoten Herv. Gem. Dorp 10
u ds v. d. Schoot 7 u ds Meljering.
Hulp en HeU 10 u ds Verheule Aula
Noord-Hof land 9.45 u mej. drs.
etelveen. RK. Kerk (zat. 7
i Bezemer Ter
Zevenhoven Herv. Gem. 9.80 u ds
buurtseweg (zat. 7.30 u) 7.30 10 i_
R.K. Christus Dlenaarkerk (zat.
Zwammerdam Herv. Gem. 10 u
ds J. Mostert 5 u Gez. dienst. Geref.
Kerk 9.30 en 5 u ds R. W. Scholten te
De Bilt 's middags gezamenlUk dienst
hervi.mde kerk. R.K. Kerk (zat. 7
u Jongerendlenst. Geref. Kerk 9. 10.30 u) 8, 10, 11.30 en 5.30 1
Beroepingswerk
NED. HERV KERK
Bedankt: voor Nieuw-Lekkerland,
voor Loenen en voor Sint Maartens-
dUk: C. Evers te Leerbroek.
Beroepen: te Voorthuizen P. Koe
man, te Wezep.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen: te Rotterdam H. Ligten-
berg, te Terwolde; te Enkhuizen J.
van Vliet, te Aagtekerk.
Bedankt: voor Meliskerke Chr. van
de rPoel, te Yerseke.
