Poging tot
politieke
zelfmoord
Vredeling
11%
Spaarrentetot
STEUN VOOR ERGST
GETROFFEN BOEREN
'Aanpak van twee kanten'
Benzine bij witte
pomp goedkoper
Vredeling had nooit defensieminister willen zijn
GS in Zuid-Holland
tegen geheimhouding
gegevens over bron
luchtverontreiniging
Treiler is vertrokken
Kamercommissie over Surinamers:
DONDERDAG 29 AUGUSTUS 1974
DEN HAAG Het voor Henk
Vredeling moeizame vraagge
sprek met Vrij Nederland moge
vanwege de weinig parlementaire
uitlatingen als een bom zijn inge
slagen, verbazing heeft hij met
zijn ondubbelzinnige uitspraken
in politiek Den Haag amper ge
wekt.
Door
Reny Dijkman
Henk Vredeling hoefde niet
zo nodig minister te worden: laat
staan te blijven. Als defensiemi
nister schrok hij zich in het be
gin te pletter wanneer manschap
pen voor hem in de houding
sprongen. De defenslewereld was
hem bij binnenkomst vreemd, hij
stond er zelfs wat vijandig tegen
over. Die afkeer stoelde op herin
neringen aan de laatste oorlog,
toen velen van zijn vrienden aan
de goede zijde sneuvelden.
Zijn hoop op de post "land
bouw" werd getorpedeerd door 't
doortastende optreden van for
mateur Burger. Het werd defensie.
Vredeling heeft ruim een week
nodig gehad om die bittere pil te
slikken. Na 17 Jaar voortreffe
lijk Kamerlidmaatschap,
waarvan vele gecombineerd met
het Europees Parlement, "vonden
Den Uyl en Burger dat ik aan re
geringsverantwoordelijkheid toe
was". Zo typeerde hij het zelf in
een interview in onze krant.
Gelukkig is hij als minister tot
nu toe niet geweest. Het was niet
zozeer hetwerk dat hem afkeer
inboezemde als wel het volkomen
verlies van zijn persoonlijke vrij
heid.
"In Brussel", kon hij met heim
wee mijmeren", werkte ik ook
hard. Maar rond half elf trokken
we met de hele club de stad in:
parlementariërs en journalisten.
Dan werd er niet meer geschreven,
er bestonden geen functies meer.
Nu is dat alles anders".
Een hoge barrekening uit de be
ginperiode van zijn ministerschap,
die prompt door een paar kran
ten werd gepubliceerd, was de
eerste harde waarschuwing. Niet
vermeld werd dat hij voor vijf
man betaalde. Heit gaf reacties uit
zijn achterban die hem pijn de
den.
Vredeling heeft het onheil niet
alleen voelen naderen. Hij heeft
het ook misschien onbewust
gezocht. Lang voordat dit inter
view plaats vond, voorspelde hij
somber: "Bij Vrij Nederland ga
'ik geheid door de mand". Hij zag
er erg tegenop en wist tegelijk dat
het het uur van de waarheid voor
hem was, omdat hij zijn aange
boren openhartigheid in een lang
vraaggesprek niet in toom zou kun
nen houden. Het verhaal da£ ten
slotte ontstond, Is ae defensiemi
nister ten voeten uit: eerlijk, on
parlementair, soms ongenuan
ceerd en volstrekt vergetend dat
hij sprak als minister.
Ministerschap
Zelf mocht hij dan weinig zien in
zijn "baanitje", anderen, ook poli
tieke tegenstanders, vonden zijn
beleid "niet slecht". Hans Wie
gel, fractievoorzitter van de VVD,
plaagde hem er soms mee:
"Henk, ik zal je het graf in prij
zen". Vredeling was daar niet ge
lukkig mee. Het nam het spel
van de tegenstand voor hem weg.
Er bleef weinig te vechten over.
Wel viel men zwaar over zijn
doorlopend onparlementaire optre
den. De Kamer eiste verantwoor
ding van hem na zijn uitlatingen
in het Noorse Bergen over óe
"omgekeerde Breznewdootrine".
Een kreet die hij lanceerde in
de zeer late uurtjes.
Impulsief als hij is, werd hij al
snel een v. de zorgenkinderen van
Den Uyl Eens stapte hij voor
tijdig op uit de ministerraad, om
dat hij baalde van alles. "En als
ik mijn bril inpak, dan ga ik
dóór.
Zijn affectie voor de VVDM bij
het begin van zijn ministerschap
was begrijpelijk. Het was de vak
bondswereld waar hij zelf uit
kwam en het waren niet óe uni
formen waar hij, tot hij de leiding
kreeg over defensie, grote moei
te mee had. Zijn weinig vleiende
opmerkingen over uniformen zijn
intern wel als schokkend erva-
Vredeling heeft hardnekkig zijn
best gedaan om niet populair te
worden. Het enige wat hij bereik
te, was het tegenovergestelde.
Juist zijn relativeren van het
baantje "minister" trok de men
sen aan. Hij sprong er noncha
lant mee om met een "take it or
leave it" mentaliteit. Met precies
dezelfde nonchalance behandelde
hij de generaalskwestie. "Ieder
een die ontslag wil, kan het krij
gen", is zijn aevies en dat gold tot
op de dag i
Macht heeft Henk Vredeling,
nooit aangetrokken. Zeker niet in
deze vorm. Dat het er een keer
zéér duidelijk uit zou komen, wist
praktisch iedereen die hem ken
de. Hij zelf ook. Na het interview
en voor het uitkomen van het blad
heeft hij al te kennen gegeven:
"Dit is wel het einde van mijn
loopbaan". Gewoon als een con
statering, zonder een vleug van
emotie en vermoedelijk amper
met spijt.
De nota is er. Dat verduveld
moeilijke ei heeft hij gelegd. De
kritiek is mild. Er staat niemand
meer in ae ring om tegen Henk
Vredeling aan te boksen en als je
dan Vredeling heet, ga je provo-
Mocht de defensieminister hier
om aftreden dan kan daarbij dui
delijk worden aangetekend dat
hij het zichzelf heeft aangedaan.
Het ministerschap heeft hij wat
onverschillig ondergaan. Geprik
keld door het aureool, keihard
werkend en zuchtena onder de een
zaamheid van het leiderschap,
waar hij vanaf de eerse dag te
gen heeft gerebelleerd. Mocht hy
het veld ruimen dan doet hij dat
niet met spijt. Maar Den Haag
zal dan wel in hem een bekwaam
en kleurrijk minister missen.
!>EN HAAG „Een poging tot politieke zelfmoord". Zo
(vordt iin politiek Den Haag het vraaggesprek gekarakteri
seerd, dat minister ir. H. Vredeling heeft gehad met Bibeb
'an Vrij Nederlamd. De weerslag van het gesprek is in het
►lad van deze week afgedrukt.
►e woordvoerdfcr ven defensie zei gis-
frraivond, dat de bewindsman t inter-
lew v. tevoren heef t gelezen en goed-
ekeurd. „Het blijkt een persoonlij-
e zaak tussen de minister en de
jurnalist te zijn geweest en de mi-
Ister heeft van het interview nie-
land van te voren in kennis ge
leld". zei defensievoorlichter A.
ligting.
bedeling spuit in het vraaggesprek
wse kritiek op vier van zijn colle-'
i's. Deal Uyl, Lubbers, Pronk en
an der Stoel. Ook heeft hij als
enigrerend ervaren uitlatingen ge-
aan aan het adres van de ambte
aren van defensie en leden van de
Hjgsmacht. Ven Vredelings partij,
e PvdA, wordt in het voorbijgaan
yenmin een fraai beeld geschetst,
pe jongens van Nieuw-Links heb-
?n niet in de gaten dat de Partij
Bn de Arbeid internationaal niets
oorstelt. De PvdA is zo nationalis
ed als de oost. Joop den Uyl is
e grootste nationalist die er be-
;aat. Dat heb ilk hem recht in
in smoel gezegd in een minlster-
lads vergadering. Dan kijkt ie
eel ongelukkig. Ik bedoel dat pe-
agogisch", aldus Vredeling in Vrij
ederland.
We willen geen politiek van de
appy few bedrijven; dan moet je
e tussenfase niet overslaan. Het is
pel belangrijker dat je de textiel-
rbeiders in Twente over de ontw
ikkelingssamenwerking vertelt, dan
at je in Boekarest gaat praten
ver de economische groei. Dat is
lijn grief tegen Jan Pronk. Dat is
En elite-denker, een corpspik".
rear secretaris-generaal Luns van
Navo: „De man irriteert me zo
Eweldig. Als ik de vent nog één
voor mijn voeten krijg, schop
hem de goal ln. Hij praat naar
ij verstand beeft en dat is niet
Eel".
iver minister Lubbers van econo-
lische zaken: „Die Ruud, weet-ie
Bel". Bibeb zei dat Lubbers haar
ertelde dat hij de defensienota
had gespeld. Vredeling: „Ik heb dat
ding nog niet één keer achter el
kaar gelezen". En: „Mijn ambtena
ren... Als ik moet loop ik over al
die lui heen. Max van der Stoel
niet. Defence planning questions
van de NAVO. Daarvan vind ik dat
ik dat zelf moet doen. Nee, zeiden
ze bij buitenlandse zaken. Die den
ken dat ze alles te vertellen hebben.
Ik was zo ontzettend kwaad. Ik ben
daar zo mordicus tegen. De rol van
hier tot gunder. Laat ze barsten.
Max van der Stoel loopt er achter
aan met zijn bckkie. Krijg je daar
voor 120.000 gulden per jaar. Te
veel. Ik vind, dat ministers 30.000
gulden moeten krijgen, dan kan je
eindelijk zien wie het écht willen
zijn".
Van de PvdA reageerden fractielei
der drs. E. van Thijn in de Tweede
Kamer en partijvoorzitter A. van
der Louw in een gezamenlijk com
muniqué op het interview. Zij
noemde het „hoogst ongebruikelijk
voor iemand op zo'n hoge post".
Van Thljn en Van der Louw namen
aan, dat de uitlatingen van Vrede
ling onderling tussen de betrokken
kabinetsleden zullen worden uitge
praat. ..Overigens zijn wij van me
ning, dat ieder vogeltje zingt zoals
het gebekt is en Vredeling is be
paald geen nachtegaal", aldus de
verklaring van Van Thijn en Van
der Louw.
Volgens dr. R. J. H. Kruisinga,
fractievoorzitter van de CHU, kun
nen de verhalen over de eensge
zindheid binnen het kabinet-Den
Uyl „in de prullebak" gegooid wor
den. Mr. W. Aantjes, fractieleider
van de ARP, vond de hele kwestie
„een zaak van het kabinet en van
de partij van de heer Vredeling".
KVP-fnactiel eider mr. F. H. J. J. An-
driessen vond het verbazingwek
kend, dat minister Vredeling uit
spraken doet over zijn collega's in
het kabinet. Hij zei verder dat ie
dereen er recht op heeft zo snel
mogelijk te horen wat de andere
ministers van de uitspraken vinden.
ADVERTENTIE
A De rente die wij vergoeden op spaargelden,
loopt van 5% voor dagelijks opvraagbare tegoeden,
tot ii% voor onze Vaste Termijn Spaarrekening
(5 jaar vast).
Vraag bij een van onze kantoren ook eens naar ons
spaarpapier dat,afhankelijk van de gekozen looptijd,
=H^een rente geeft van 7-io1/2%
nederlandsche middenstandsbank
Minister Vredeling (Defensie)
DEN HAAG De commissaris der
koningin in Zuid-Holland. mr. M.
Vroijk. heeft gisteren in, Den Haag
het startsein gegeven voor een pro
vinciale emissieregistratie luchtver
ontreiniging (PER). Dit is een pro
ject tn samenwerking tussen het ryk
en de provincie, waarbij zoveel mo
gelijk de luchtverontreiniging door
bronnen als industrie, verkeer, tuin
bouw en verwarmingslinstallaties
centraal gemeten en geregistreerd
zal worden. Het TNO verleent tech
nische medewerking. Het rijk will een
landelijke registratie van deze gege
vens in de komende vier jaar rand
hebben.
DEN HAAG (ANP) Met ruime motie van de KVP'er Ter Woorst,
meerderheid heeft de Tweede Ka- waarin de regering werd gevraagd,
mer zich gisteren uitgesproken voor naar de maatstaf van twee procent
directe financiële hulp aan de btw, zodanig te richten dat de ergst
zwaarst getroffen sectoren van land- getroffen sectoren bij voorrang en
en tuinbouw. met spoed geholpen worden. Tevens
Slechts de fracties van WD, Boe- zal tijdig bekeken moeten worden of
renpartij en RKPN stemden tegen de verder geëigende maatregelen nood-
DEN HAAG De treiler "Laga"
is gistermiddag, na een paar dagen
voor Schevenlngen voor anker te
hebben gelegen, met onbekende be
stemming in westelijke richting weg
gevaren. Daarmee heeft de Haagse
eigenaar van het schip, A.O. zijn po
gingen om de 'Laga" aan beslagleg
ging door zijn schuldeisers te onttrek
ken voortgezet.
Even voordat de treiler dfe ankers
lichtte, heeft een sleepboot uit de
Scheveningse haven getracht vast te
maken. Maar de sleepboot verdween
snel toen de mijnenveger M 818 "Dru-
nen" van de marine zich plotseling
Het zien-
De rijkspolitie te water maakt zich
over het verdwijnen van de "Laga"
niet erg druk. Evenmin als mr. Pie-
ters. Zijn commentaar luidde gister
avond: "We moeten gewoon af
wachten waar O. met zijn schip naar
toe gaat. Als hij eventueel eenmaal
in een buitenlandse haven ligt, kun
nen zijn schuldeisers opnieuw beslag
op het schip laten leggen."
Het is overigens niet uitgesloten dat
de "Laga" al meteen bij het binnen
varen van een haven wordt aange
houden op grond van het feit dat er
geen navigatie-apparatuur aan
boord is.
DEN HAAG De problemen die
amennangen met de volksverhui-
vao Surinamers naar Nederland
loeten van twee kanten worden
angepikt: in Nederland, maar ook
i SurUame zelf. Zo'n tweezijdige
anpak moet via de weg van voor-
Ichtlg overleg tot stand komen.
De tweede-kamercommissie voor
'urinaamse en Antilliaanse aan gele
enheden heeft deze algemene visie
•oensdag besproken met premier Den
fyl en de ministers De Gaay Fort-
an en <'an Doorn. De laatste heeft
Kamerieden ingelicht over de aan
bak aan Nederlandse kant.
De Nederlandse regering vindt het
•rlnclpieej onjuist om een toela-
Ingsreieling te maken met het doel
stroom van Surinamers naar Ne-
lerland in te dammen. De regering
.anvaarclt daarbij het risico, dat een
loop" van Suriname de bodem
regslaat onder de plannen voor 't tot
Btwikkeüng brengen van dit Zuid-
Amerikaanse land: een land zonder
mensen kan men niet opbouwen.
In Nederland wil de regering de
Surinamers die hier al zijn en die
nog komen zo goed mogelijk opvan
gen, begeleiden en indien gewenst
voorberaden op terugkeer naar hun
land. De regering heeft daartoe de
interparlementaire beleidscommis
sie voor rijksgenoten, waarvan de
Rotterdamse wethouder G. Z. de Vos
voorzit er is, aangezet tot grotere
activiteit.
Een van de belangrijkste problemen
die de beleidscommissie op te lossen
krijgt, hangt samen met de opeen
hoping van rijksgenoten in de grote
steden, *joral in Amsterdam
Voor wat de oplossing betreft denkt
men aan soortgelijke regelingen als
destijds zijn getroffen om de stroom
repatrianten uit Indonesië op te van
gen in de Nederlandse samenleving.
De grote toeloop van Surinamers is
ondermeer verklaarbaar tegen de
achtergrond van een forse werkeloos
heid (25 procent) en de komende on-
afhank ;ÜJkheid. De Surinaamse re
gering wil eind 1975 een onafhanke
lijke status voor het land hebben be
reikt.
Over de onafhankelijkheid vindt
intensief overleg plaats in de Ko-
n in kr ij liscommissie. Deze commissie
is van man in de eerste helft van ok
tober een advies daarover aan de bei
de regeringen uit te brengen. Een be
langrijk punt daarin zal de regeling
zijn van de nationaliteiten. Er is wei
nig aa.ihang voor het idee om zoveel
mogelijk Surinamers de Nederland
se nationaliteit te ontnemen en op
die manier het probleem van de over
loop van Surinamers op te lossen.
In de Tweede-Kamercommissie
overheerst de opvatting, dat de werk
gelegenheid in Suriname forse im
pulsen moet krijgen. Ook wordt ge
dacht aai mogelijkheden om sociale
uitkeringen, waar Surinamers in Ne-
Politie leert
jeugd brommen
GOES De politie van Goes
gaat Jongelui die bijna zestien Jaar
zijn leren hoe zij zich met de brom
fiets in het verkeer moeten gedra
gen.
De kennis van de verkeersregels
wordt in deze gratis lessen opgefrist,
omdat die na het verkeersexamen
op de lagere school veelal danig in
het slop raakt.
Men wil de brommerrijders in spé
niet alleen de kneepjes van het weg
gedrag bijbrengen, maar tevens
waarschuwen tegen de aanschaf van
nog net in elkaar hangende twee
dehandsbrommers.
zakelijk zijn.
Ook was de kamer van mening dat
het overleg met het Landbouwschap
over de hoogte van de aardgasprijs
voor de tuinbouw voor het seizoen
1974—1975 heropend moet worden.
De motie waarin de regering hiertoe
werd aangezet, ingediend door de
KVP'er Van der Sanden, ondervond
alleen verzet bij PPR, Boerenpartij
en RKPN.
Op initiatief van de WD'er Waal-
kens deed de Kamer de uitspraak,
dat de regering bij de vaststelling van
de energieprijzen rekening moet
houden met de inkomenspositie in de
tuinbouw. Voor deze motie stemden
KVP, WD. ARP, CHU, CPN, DS-
'70, SGP, Boerenpartij, GPV en
Vijf andere moties werden verwor
pen. Een motie van de SGP'er ir
Van Rossum. die een verlaging van
het btw-tarlef voor de sierteeltsec
tor beoogde, werd op verzoek van de
indiener aangehouden tot de alge
mene financiële beschouwingen ln
oktober as.
Hoewel ze op een aantal punten
tegemoetkomingen heeft gedaan,
heeft de overheid de minimum-eisen
van de georganiseerde landbouw op
het gehied van het binnenlandse be
leid toch niet helemaal ingewilligd.
Het Is daarom van des te meer be
lang dat er straks meer besluiten
worden genomen, zowel door de EG-
ministerraad in Brussel als, op
Prinsjesdag, door de Nederlandse
overheid.
Tot deze mening is het dagelijks be
stuur van het Landbouwschap geko
men na kennis te hebben genomen
van het debat in de Tweede Kamer
over de inkomenspositie in land- en
tuinbouw en van de toezeggingen van
de minister van Landbouw.
Het dagelijks bestuur van het
landbouwschap is niet erg gelukkig
met het systeem, dat de minister en
de meerderheid van de kamer willen
toepassen voor de directe Inkomens
verbetering: toeslagen in plaats van
een algemene verhoging van het btw-
forfait, zoals het schap had voorge
steld. Op korte termijn is een billijk
systeem van uitkering in de vorm
van toeslagen niet te verwezenlijken,
vreest het dagelijks bestuur.
De directe inkomensverbetering Is
door de overheid verhoogd van
een bedrag, overeengekomen met
1 3/4 procent btw-forfalt, tot een be
drag overeenkomend met 2 procent
btw-forfalt. Het Landbouwschap be
treurt 't diait daarin geen twee pro
cent v. de sienteeltprodukten begre
pen is.
Zuid-Holland is de eerste provincie
waar mot het project begonnen
wórdt. By zyn inleiding over het
project zei mr. Vroiyk dat GS. van
Zuid-Holland bezwaren hebben te
gen geheimhouding van tal van ge
gevens uit het kamende onderzoek,
zoals dat volgens hem tussen het
ministerie van Volksgezondheid en
Milieuhygiëne en het landelijke ge
organiseerde bedrijfsleven is over
eengekomen.
Op de bijeenkomst in het provin
ciehuis, waar vertegenwoordigers van
het bedrijfsleven, gemeenten. Rijn
mond, het ministerie van Volksge
zondheid en Milieuhygiëne, en van
de waterschappen waren, zei mr.
Vroiyk ook dat het project steunt
op vrijwillige medewerking van om.
de bedrijven. Dr. N. J. A. Groen,
hoofdinspecteur van de Volksgezond
heid voor de Millieuhygiëne. ver
klaarde de basis van vrijwilligheid
uit gebrek aan t4Jd. Een wettelijke
regeling, die iedereen vèrpHdht alle
gegevens over emissie van een bedrijf
prys te geven, zou vier jaar vergen,
en zolang kan volgens de heer Groen
niet worden gewacht.
Dr. Groen vertelaarde dat de ge
gevens onder geheimhouding worden
geregistreerd en in de computer wor.
den vastgelegd. By publicatie zal
volgens hem niet meer worden ver
strekt dan emissietotalen per opper
vlakte-eenheid van negen vierkante
kilometer. "Vingerwijzingen naar een
bepaald bedrijf als vervuiler moeten
worden voorkomen", aldus dr. Groen.
Mr. Vroiyk en de andere leden van
GS. zyn het daar volstrekt mee on-
De commissaris pleitte voor een
grote mate van openheid over de
emissiegegevens. Deze gegevens moe
ten ails basis voor het beleid juist
openbaar zyn, zodat begry'peiyk kan
worden waarom een bepaalde beslis
sing al dan niet wordt genomen, al
dus het standpunt van mr. Vroiyk.
Hy zei dat men in kringen van het
bedryfsleven blijkbaar verwacht dat
publicatie van emissiegegevens per
bedryf groot nadeel voor de betrok
ken onderneming zal meebrengen.
Mr. Vroiyk gelooft dat dit onjuist
is. Hy wees erop dat destyds cyfers
van emissie per bedryf zyn gepubli
ceerd door de saneringscommissie
Rynmond. "My is niet gebleken dat
een van deze bedrijven daarvan biy-
vend nadeel heeft ondervonden", al
dus mr. Vroiyk.
Elk jaar worden er wel records
gebroken als het om de lengte
van zonnebloemen gaat. Een goe
de gooi doet dit jaar de 7-jarige
Wim de Boer uit Oosterbeek wiens
in februari geplante zaadje in
middels is uitgegroeid tot een
plant met een respectabele lengte
4 meter 8 om precies te zijn.
Bevoegdheden De Portugese
premier Gongalves zal in de toe
komst geen militaire bevoegdheden
vallen met onmiddellijke ingang
der de stafchef van de strijdkrachte
generaal Costa Gomes. Volgens di
plomatieke waarnemers in Lissabon
betekent dit een ongebruikelijk gro
te versterking van de positie van G
mes, die voortaan gelijk te stellen
met de rang van minister-president
ROTTERDAM De daling in de
benziinepryzen heeft het westen van
het land bereikt. Een steekproef
heeft uitgewezen dat in Rottendam
de houders van witte pompen de
benzine nu aanzienlijk goedkoper le
veren dan de merkpampen. Twee
van de acht benaderde witte pomp
houder rekenen 94 cent per liter su
per benzine, dit is vier cent minder
dan men by merkpompen moet be
talen. De prijzen by de overige zes
witte poanpen varieerden van 94.5
tot 96 cent per liter. De notering
voor superbenzine in Rotterdam is
op het ogenblik erg laag: 116 dollar
per ton. Begin dit jaar was die no
tering 175 dollar per ton.
In StadSkainaal kunnen automobi
listen by een witte pomp superben
zine kopen voor 91,9 cent per liter.
De prijzenslag aan het benzine
front begon enkele dagen geleden iin
W est - D u itsland. In en rond Han
nover lieten de witte pompen hun
prijzen voor superbenzine zakken tot
80,9 pfennig. Dinsdag volgde het
oosten van Nederland.
Nu de prys in Duitsland steeds
verder afzakt, loopt de omzet van
de tankstations, vooral in de Lim
burgs-Duitse grensstreek belangrijk
terug. Er zyn momenteel reeds
pomphouders die hun omzet met bij
na de helft zagen dalen. "Er komt
hier praktisch geen Duitser meer
aan de pomp", zei een gedupeerde
benzinepomphouder. "er zyn zelfs
vele Nederlanders die de Duitse grens
oversteken om daar de beduidend
goedkopere benzine te tankaa."
