Menno Brouwer: na Indie
n halve eeuw Insulinde
■IHHi
tentoonstelling Ik zie lk zie. wat u
i Haver Tot 31 augustus.
9Tu
DONDERDAG 29 AUGUSTUS 1974
Schilder van Tempo Doeloe is niet meer
Hari Besar (officiële feestdag) door Menno.
Na twaalf Indische jaren is Menno eerste wereldoorlog
de oost
Meetoren Brouwer
half ging. De meeste Nederlanders
eeuw lang Indië blijven schilderen
niet het levende Inuië maar de
dierbare herinnering aan Insulinde.
Want hij had het gezien als een
totok, een tijdelijke bezoeker. Het den ingevx>erd"
E-'ropese element in de kolonie had Loos-Haaxmffn
hij haarscherp in focus gekregen:
het land en de mensen van het
land waren aangenaam-exotisch ge
bleven.
Veertig Jaar was hij, toen hij
voorzagen in hun kunstbehoef
ten met .Romantische staalgravures
en de glimmende chromolithogra
fieën, die bij scheepsladingen wer-
(mevr. J. de
„Verlaat Rapport
Indië") Met frisse ogen observerend,
tekende Menno caricaturen waar
mee hij de ambtenaren en planters
amuseerde als een geestige en spitse
causeur. Hij exposeerde in 1911 in
gezondheidsredenen de tropen Batavia. Op die tentoonstelling hin-
moest verlaten. Eenennegentig
hij. toen hü in juli overleed. Zijn wo
ning in Rijswijk is nog vol van Insu
linde.
Er zullen maar weinig volwassenen
zijn, die nooit iets van Menno als
illustrator onder ogen hebben ge
had school- of kinderboeken, dentikoos
schoolplaten, vooroorlogse bundels maakt'
ovër „Mooi en nijver Insulinde" Een va
plaatjes in een album
ook tekeningen van Albert
Hahn. Louis Raemaekers, Jan Sluy-
ters en Piet van der Helm. Het laar
daarop schreef het Soerabaja's
Handelsblad naar aanleiding van
een andere expositie over zijn werk:
„Fris, gedistingeerd en lollig. Stu-
héér
pret
plaats illustrator. Hij had, in Ne- derlanosch Indië". De in de Am-
derland, ook een praktijk als por- sterdamse Jordaan geboren Wy-
sterdamse academie, nog onder Al- machtige ambtenarij én tegen zijn
lebé. Maar voor de Indische doeken, concurrent, mr. Thomas van t Ba-
die hij in Nederland schilderde, had taviaasch Handelsblad. „De krant
zonnigheid, een oudivoren toon. Ze sche pers, „kwam er boven op, omdat
zijn 'aangemaakt' met tempo doeloe,
veracht alls gekoesterde herinnerin
gen.
De artistieke Zwolse notariszoon
Menno vond al vroeg er
zijn bestemming, toen hij
K. W. (Wybrands) hem dagelijks
uitschold, en ieder dan .Thomas'
antwoord wilde lezen, dat even grof
als de aanval",
feilloos De tekeningen van Menno waren
oor de even amusant als het schrijven van
T entoonstellingen
Koord, Studio, tentoonstelling van
werk van Will Sorel -schilderijen, teke-
Drukkerl
verf, acrylpastel
en met 14 september.
Leidse bioscopen
LIDÖ: The Stlng'. dag.
9.15 uur, zo. ook
LUXOR: 'Het bloe
2.30, 7.00 en 9.15 i
STUDIO: 'American Graffiti', dag. 2.3
deling dag. van 15 tot 18.30 uur.
Endegeest: dinsdag en vrijdag 18
14.30 uur; 's zondags 11—12 uur en
1415 uur; eerste klasse: de gehele
Avondbezoek
g van 11.00 tot 12.00 u.
van 13.30 tot 15.30 u.
van 19.00 tot 20.00 u.
van 13.30 tot 14.30 u.
van 18.80 tot 19.30 u.
voor de kinderzaal. ult-
de ouders, alleen op
i 18.80 tot 19.30 i
ACADEMISCH ZIEKENHUIS
Steenstraat 1 Tentoonstelling "Zuid-
Voor alle patiënten (behalve klnde-
-en) zij- -*-
Elke
het ren) zijn de bezoekuten als volgt:
penburg 28) Werkd 10
Oudheden (Ra-
TRIANON: 'Be^Hur^'dag. 2.00
uur., 14 Jaar.
-16.00
18.30—20.00
Voor
volgende bezoekuren
prematurenafdeling gelden de
Maandag t/m
Wisselende expositie dl
Kindermatinee: 'Allee ln Wonderland',
Galerie De Luwte. Baljuwstraat. Kat-
wiik aan Zee expositie van schilderijen
etsen en tekeningen van Peter Cox
openingstilden vaD 7—0 uur nam
tone, Raamsteeg 2, Lelden. Tentoon
stelling Dieren op Postzegels Van
Kinderafdeling dage-
r ernstige patiënten door-
toegestaan, kan
ge hi<
ciale kaarten verstrekken.
Alphen aan den Rijn
RUnoord: le en 2e klas 11—11.80
13.30—14.15 en 18.30—19.30 u.; 3e klas
r, *7* 1 L lopena oezoex worat toegestaan, kan
Bezoekuren Ziekenhuizen de hoofdverpleegkundige hiervoor spe-
Olaconessenhuls: Middagbezoekuur:
Avondbezoekuur:
maandag tot en met vrijdag 9
overige familieleden. Kinderen beneden
kinderafdeling
St. EUsabeth-ziekenhuis
De Lakenhal dag 10-5 uur Zondag tot 14 45 urnen vÏÏS Geluidshinder Schiphol
1—5 uui nam 18 45
Rijksmuseum voor de geschiedenis dag
der natuurwetenschappen Steenstraat echtj
Kr aamafdeling
Ma t/m za 105
Hoff tentoonstel-
Tot 15 tot 18 3
kinderafdeling dag
Klachten over geluidshinder van
vliegverkeer van en naar Schiphol
kunnen dag en nacht worden gemeld
bi) het Informatiecentrum Geluids
hinder Schiphol (020—175000).
teuws
29 augustus 1974
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
Te Offenburg in Baden heb
ben de stemgerechtigde Katho
lieke i en Protestanten afzon
derlijk moeten stemmen over
de ooi ichting van gemengde in
plaats van kerkelijke scholen,
voor'nupig voor den tijd van
tien ''aren. Van de 716 stemge
rechtigde Katholieken zijn er
363 opgekomenvan wie 362
voor en 1 tegen de gemengde
school hebben gestemd. Van
d,e 121 stemgerechtigde Pro
testanten zijn er 82 opgeko
men, die allen er voor gestemd
hebben Deze uitslag ten gun
ste der gemengde school werd
den volke met kanonschoten
verkondigd, waarna d}es avonds
een feestmaal werd gehouden.
Vijftig jaar geleden:
Een politie-rechtbank te
Panjs heeft bij verstek tot
twee maanden gevangenisstraf
en 200 frs boete veroordeeld
prinszs Eugenie Galitzin, in
1864 te Petrograd geboren. Zij
weri schuldig bevonden aan
het zich toeeigenen van goe
deren uit verschillende groote
winkels zonder deze te beta
len. De prinses had op de ge
wone wijze der winkéldieveg-
ges gehandeld en werd op hee-
teriaad betrapt, terwijl zij be
zig was een el of wat zijde on
der haar mantel te verstoppen.
Een huiszoeking leidde daar
op tot de ontdekking van een
aanzienlijken voorraad bijeen-
gestrten stoffen en byouterie-
en. Men liet de prinses op vrije
voeten, met het gevolg dat zij,
toen de zaak voorkwam, ergens
in Zwitserland bleek te wonen.
De veroordeeling moest der
halve bij verstek gaan.
Wybrands, maar grof was de teke
naar nooit. Hij raakte niet, zoals
dat destijds voor Journalisten ge
bruikelijk was, van tijd tot tijd in
het cachot (de overheid oefende
censuur uit). Henry Borel had dat
overigens wel nuttig gevonden. In
1912 schreef deze auteur: „Als deze
leuke tekenaar dan eens zijn eerste
persdedicten aan zijn jasje krijgt,
heeft hij een prachtige gelegenheid
om allerlei officieren van Justitie,
rechtercommissarissen, presidenten
van de raad, enz. enz. te vereeuwi
gen in caricaturen, zodat de schrik
er voorgoed in komt en deze delic
ten voortaan tot de onmogelijkhe
den behoren. Daar profiteert dan
meteen de gehele Indische pers
Terug in Nederland, hield Menno
een aandeel in de beeldvorming die
ons hier over Indië werd verschaft
en die ons allerminst voorbereidde op
de Indonesische onafhankelijkheids-
eisen. De tekenaar was geen Mul-
tatuli. Hij was, zijn spitse pen ten
spijt, veeleer een dromer. In aqua
rel en en pastel maakte hij zijn
beste dingen, vooral naar thema's
die zijn verbeelding ruimte lieten.
Daartoe behoren zijn illustraties bij
Javaanse sagen, mythen en legen
den.
Zijn radius beperkte zich geleidelijk
aan tot Rijswijk, tot exposities in
het Tollenshuis. En voorts kon men
zijn werk zien hangen in het res
taurant Garoeda op de Haagse Kneu
terdijk. Menigeen bewaart met een
oud-ivorig doekje van Menno herin
neringen aan een onherroepelijk ver
leden tijd.
PANDA EN HET SPOOK-SPROOK
11126 "Opbellen"? herhaalde de bediende geschokt. "In dit
huisMaar dat is onmogelijk! Stel dat iemand meneer Hippoli-
tas een olieveld wil verkopen, en een van de telefoons is in ge
sprek! Dat zou een ramp zijn! Meneer Hippolitas wacht nu al ja
ren op een olieveld".
"M-maar ik toil alleen maar heel even Jollipop bellen", zei Pan
da. "Of hij me wat benzine voor m'n auto kan komen brengen.
Heus het duurt minder dan een minuut". De huisknecht
schudde bedenkelijk het hoofd, terwijl hij de schaal vulde met
een verse voorraad truffels.
"Ik zal zien ioat ik kan doen", beloofde hij, terwijl hij naar de
werkkamer van zijn meester stapte.
Hij bleef heel lang weg en Panda begon juist ongeduldig te
worden toen er buiten een dure auto - oor de deur stopte.
"Daar is vast een bezoeker", mompelde Panda. "Nu krijgt die be
diende het zo druk, dat hij me helemaal zal vergeten
PANDA STRIPBOEKEN; 2 of 3 complete verhalen.
Nu aan de balie van uw krant voor f. 6,90 per deel.
I
DE SPAANSE GRENS KOMEN
ZE ZONDER MOEITE OVER.
VER IN SPANJE STAPPEN ZE UIT.
Kooktip
Kies hiervoor 400 g gro
te champignons. Snijd de
steeltjes er geheel af en
gebruik deze eventueel
later voor soep. Splits 1 ei
klop het eiwit stijf.
Roer een glad beslag van
150 g bloem, snufje zout,
2 theelepels olie, 1 eidooie
1,5 dl licht bier, gelei
delijk toegevoegd. Schep er
laatste het stijf
geklopte eiwit doorheen.
Leg de champignon-
Dedjes 2 min in kokend
water met enkele druppels
citroensap en wat zout.
Schep ze eruit, laat ze
uitlekken en droog ze met
doek goed af. Doop
de hoedjes even in het be
en bak ze in enkele
in hete frituur liefst
olie, goudbruin. U
kimt er desgewenst ma
yonaise bij geven, wat
luchtiger gemaakt met
bulgaarse yoghurt, met
eventueel een ragfijn ge
snipperd klein teentje
knoflook en drupje ci
troen erdoor.
WINA BORN
Areas 27 te Amsterdam
Mare Silentum 28 te Rotterdam
Neutron 28 te Amsterdam
Grote vaart
Aalsum 27 1200 o Newfoundland nr
Cleveland
Abel Tasman 28 te Melbourne
Alkmaar 28 te Barbados
Ams teiland 26 v Buenos Aires nr San
Archimede6 27 v Port of Spain nr Bar
Atys 27 v Singapore nr Bangkok
Balong 27 270 wzw Reunion nr Port
Kelang
Chevron Amsterdam 27 v Bahrein nr
Docklift-l 27 4
Ascension nr Du-
Heel sum 27 v New York
Katwijk 27 40 o Pto Rico j
Khasiella 28 te Dundee
Koratla 26 D Muaoat n
Marques
xviyptos te Rotterdam
LeuveOloyd 28 te Hamburg
Martsa 27 16 zw Kaapstad nr Le Ha-
Mfercurlus 28 te Antwerpen
Rijn 27 v Marseille nr Bangkok
Neder Waal 27 500 ono AsoensSL nr
Hamburg
Nedlloyd Delft 27 150 wzw Elealvador
r Cristobal
ruume zo te rascagouia
Loureneo Fhillppia 28 re Kharg island
Ares 27 350 n Pt. Rlco nr Hamburg Ka tel y sla 27 v nr Port Su- Nljkerk 27 v Muscat nr N&cala
Artstoteles 27 100 w St. Maarten n dan Patro 27 v Portland nr Curacao
StJ^Mageihaen 26 v Singapore nr
Straat Talbot 27 v Kopenhagen nr Os
Straat Torres 28 v Hongkong nr Sin
gapore
Straat van Dlemen 27 p East London
nr Ixnxrenoo Marques
Toloa 28 te Charleston
