De Koerden geven de strijd niet op
Strijd
met Irak
eist
zware
offers
ZATERDAG 24 AUGUSTUS 1974
PAGINA 13
Een na-palm-slachtoffer
na een aanval van Iraakse
regeringstroepen op het
Koerdische dorpje Bawia
(links). Rechts toont een mi
litante Koerd zijn munitie.
Het is een raadsel waarom de Iraakse luchtmacht het Koer
dische dorp Bawia met raketten en napalm heeft verwoest.
Het dorp bezat geen strategische objecten, of de nieuwe school
en de al enige weken functionerende pompinstallatie zouden
daartoe gerekend moeten worden. De bevolking was tijdig
naar de bergen uitgeweken, maar de grondige evacuatieplan
nen konden geen rekening houden met al het vee, en het zal
dan ook wel weer even duren voordat er weer 7000 geiten of
3000 schapen zijn. Het was overigens niet de eerste keer dat
Bawia ophield te bestaan. Tussen 1961 en 1970 werd het dorp
vier keer geplunderd en tenslotte platgebrand. We hebben het
dorp nog kunnen zien. Het pas gekozen dorpshoofd voorop, de
kinderen en de onderwijzer achter ons aan, bezichtigden we de
pomp, het noodhospitaal en de school. Vanaf de daken keek een
aantal vrouwen toe, hoe een groep mannen in de rotsige grond
schuilholen uitgroeven.
I
De onderwijzer keek naar de be- looft de bloedigste en wellicht ook
sneeuwde bergen in de verte. „Deze de laatste te worden. Het Iraakse le-
schullkelders zijn allen voor noodge- ger is door de Sowjet-Unie van het
vallen. Binnenkort worden de bewo- modernste materieel voorzien en de
ners naar de bergen overgebracht, luchtmacht kan binnenkort over 12
Tenslotte zijn we in de bergen vei- nieuwe supersone Tupolews beschik-
liger dan waar ook". ken. De Sowjet-Unie heeft groot
belang bij het onderdrukken van de
De onderwijzer heeft zijn Engels in Koerdlsdhe vrijheidsstrijd. Het
Bagdad geleerd en is, zoals zoveel
koerdisch kader, begin dit Jaar uit
het Arabische gedeelte van Irak
bleek dat Bagdad het met de be<
loofde autonomie niet zo ernstig
nemen. Die autonomie werd na
Jaar oorlog op 11 maart 1970 in
verdrag tussen de Koerden en I
dad vastgfelegd.
vriendschapsverdrag tussen Mos-
en Bagdad verplicht de Rus
tot het aanleggen van olie-in-
het noorden gevlucht, toen stallaties en w^rlo-achtcentrales in
nabij het Koerdische gebied en
langdurige oorlog zou het fas-
tien cistische Ba'ath-regime en daarmee
Principes
Zij moest binnen vier Jaar verwe
zenlijkt zijn. Maar binnen de in Irak
aan de macht zijnde Ba'athpartlJ
bestaat een sterke stroming, die het
toekennen van autonomie aan de
Koerden ziet als verraad aan de
heiligste Arabische principes. Zij be
schouwt het al duizenden Jaren door
de Koerden bewoonde gebied als on-
vervreembaar onderdeel van de Ara
bische bodem en hoe zou het ver
lenen van zelfbestuur aan de niet-
Arabische Koerden kunnen stroken
met het Arabisch geweten of de
Arabische zending in de wereld?
Op 11 maart kondigde de rege
ring in Bagdad dus de beloofde au
tonomie af en veranderde er in fei
te niets. Iraks leider Ahmed Hassan
al Bakr leidt en bepaalt de beslui
ten van de „ministerraad" nog steeds
en de vijf grondwettelijke verplichte
Koerdische ministers hebben con
stitutioneel weinig In te brengen.
Het hoogste gezagsorgaan van de
staat, het Centrale Comité van de
Revolutionaire Raad, wederom aan
gevoerd dooi Ahmed Hassan al-
Bakr, staat alleen open voor leden
van de Ba'athpartiJ en dus alleen
voor Arabieren. Generaal Mustafa
Barzani de Koerdische leider heeft
de autonomievoorstellen dan ook
ve- vorpen en de Parti Demokrati
Kurdistan, de Koerdische politie
ke organisatie, eist een vérgaande
democratisering van Irak.
Het gevolg is dat sinds vier maan
den de vierde Arabisch-Koerdische
oorlog in dertien Jaar woedt. Het be
de Russiche investeringen
dan 1 miljard gulden in gevaar kun
nen brengen.
Olie
De Russen hebben Iraks olie no
dig voor hun verdere industriële ex
pansie, de olievelden in Oost-Sibe-
rië liggen te ver en de exploitatie
daarvan is te kostbaar om in de
snelgroeiende oliebehoeften van de
Sowjet-Unie te kunnen voorzien.
De Koerden beseffen dat heel goed.
In het verleden steunde de Sowjet-
Unie onze aanspraken op auto
nomie zeer voorzichtig, maar nu
hebben we geen enkele steun meer
te verwachten. De Russen le
veren Bagdad wapens in ruil voor
olie en dat terwijl de Prawda óns
knechten van het internationale olie
kapitaal noemt. Dr. Mahmud Os
man, secretaris-generaal van de Par
ti Demokrati Kurdistan, doet het
met een schouderophalen af. Wij
bedreigen niemands belangen.
„Het enige wat wij willen is een
vrij en autonoom Koerdistan bin
nen een democratisch geregeerd Irak.
Daar vechten we al meer dan der
tien Jaar voor en we zijn niet be
reid onze strijd op te geven".
Hoe lang gaat die oorlog duren?
Ik weet het niet. We hebben alle
landen om steun gevraagd, om poli
tieke druk op Bagdad uit te oefe
nen. We wachten op de resultaten".
Die zijn er niet veel. Bijna onop
gemerkt reisden de afgelopen maan
den de Koerdische 'ex-minister Ab
dul Rahman en ex-ambassadeur Di-
zayee door Europa om begrip te
kweken voor de moeilijke positie van
de Koerden. De Parti Demokrati
Kurdistan heeft verzocht zich te
kunnen aansluiten bij de Socialisti
sche Internationale en de bei-
Reportage van
H. Botje en
Arthur Bagen
de Koerden hebben in ons land daar
toe contact opgenomen met de Partij
van de Arbeid, maar of de aan
sluiting lukt is een open vraag.
Iran
Het enige land dat de Koer
den openlijksteunt is Iran. Even
als de Perzen zijn de Koerden een
Indo-europees volk en Perzië. dat zelf
een aanzienlijke Koerdische minder
heid van circa 2,5 miljoen telt, kan
moeilijk tolereren dat de Koerden
van Irak met uitroeiing worden ge
confronteerd. Daarenboven zijn de
verhoudingen tussen Irak en Perzië
in het algemeen slecht en een Per
zische interventie wordt door veel
Koerden niet als onmogelijk be
schouwd.
De pan-Arabisten in Bagdad clai
men de Perzische provincie Khuzi-
stan, waar een Arabischspreken-
de groep woont, er zijn wrijvingen
De Koerden trekken zich
met hun vrouwen en kinde
ren terug in de bergen waar
zij minder gevaar lopen bij de
aanvallen vanuit de lucht
door Iraakse vliegtuigen.
over heit gebruik van die itiver de Ti- van de Engelsen in de Perzische golf
gris en het geschil over de souverei- over te nemen en heeft daarbij een
niteit over de Shatt-al-Arab, toe- aanzienlijk aantal politieke succes-
gamgsweg tot Iraiks enige haven Bas- sen behaald. De Ba'ath-partij, die
ra en de Perzische havens Abada-n ook de Golf als .Arabische bodem"
hep bijna op een complete oortog uit. beschouwt, ziet in de Sjah de erf-
Perzië probeert daarenboven de rol vijand en laat dat aan alles mer
ken. Er zijn ook grote godsdiensti
ge geschilpunten. Evenals de Perzen,
hangen de Arabieren in de aan Per
zië grenzende Zuidiraakse laagvlak
te de Shi's-richting binnen de Is
lam aan terwijl sinds mensenheuge
nis in Bagdad de Soenni-moslims
regeren cn, even traditiegetrouw, de
Shi's-b.-oeders in het zuiden onder
drukken.
Heilige steden
Het i'igime in Bagdad heeft tien-
duizen ten. soms al generaties lang
in Irak wonende Perzen de grens
over ge'e» en de in Irak liggende
heilige steden Najaf en Karbala,
voor de Shi'iet even belangrijk als
Mekka, voor de Perzen gesloten. Be
halve i«m slag voor de vrome Per
zen betekende dat ook een klap voor
de Iraakse Shl'ieten, die daarmee een
grote iron van inkomsten zagen ver
dwijnen. Dat de Shi'ieten weinig lust
hebben m opdracht van hun onder
drukkers de door Perzië gesteunde
Koerden in het noordelijke bergland
te bevechten bleek wel bij een be
zoek ran een krijgsgevangenkamp.
De meeste krijgsgevangenen wa
ren Shi's-moslims, die zich zonder
veel verzet gevangen hadden laten
nemen. De Koerden spreken nog
al geringschattend over de gevechts
capaciteiten van het Iraakse leger.
De voortdurende politieke zuiverin
gen in Bagdad zorgen voor een regel
matige uitdunning van de hogere
legerrangen en dat komt de gevechts
kwaliteit niet ten goede, ondanks de
voortdurende aanvoer van Russisch
materieel, waarvan de Koerden ove
rigens het nodige buitmaken.
Problemen
De Koerdische gevechtstactiek is
eenvoudig en effectief. D Iraak
se kampen op Koerdisch gebied
v/orden omsingeld, de bergwegen met
rotsblokken geblokkeerd en elke aan
voer verhinderd. „Middeleeuws maar
doeltreffend", zoals een Koerdische
verzetsstrijder 't uitdrukte. De Koer
den zelf hebben ook hun transport-
proble nen. Er zijn bijna geen we
gen en lange muildier-karavanen
trekken over de bergruggen en door
de kloven om de partisanen aan de
fronten van het hoognodige te voor
zien.
Voordeel is hierbij dat de aan-
voerroutes veranderlijk en daarmee
vrij onkwetsbaar zijn. En de beweeg
lijkheid maakt het de Koerden mo
gelijk commandoraids uit te voeren
op het door het Iraakse leger bezet
te Koerdische heuvelland, met als
hoofddoel de olievelden rond de
Koerdische stad Kirkuk. Wij kun
nen onmogelijk toestaan dat Bagdad
onze olie gebruikt om er de tegen
ons gerichte uitroeiingsoorlog mee te
financieren. We zullen onze aanval
len vooral gaan richten op Kirkuk".
Aldus Idries Barzani, generaal
Mustafa Barzani's zoon en vermoe
delijke opvolger. De aanvallen heb
ben inmiddels plaatsgevonden. De
olievelden branden en de PesJ Mer-
ga's, de Koerdische guerrillastrijders,
hebben aanvallen uitgevoerd op de
Iraakse kampen die het oliegebied
bewaken. Het Iraakse leger, niet
getraind voor de stryd in de ber
gen, heeft de voornaamste gevecht-
taken moeten overlaten aan de Migs
en Hj jeshins van de luchtmacht,
hoewel ook het bombarderen in de
bergen weinig effectief is. Dat heeft
de strijd in hot centrale bergland in
Vietnam afdoende bewezen.
V olkerenmoord
De luchtaanvallen richten zich dan
ook op de burgerdoelen en in fei
te tracht Bagdad een oplossing te
forceren door massale genocide Dit
heeft onder de Koerden de discussie
over afscheiding van Irak en aanslui
ting bij Iran versneld In de Per
zische pers zijn al artikelen ver
schenen die hiervoor pleiten, maar of
de oplossing politiek haalbaar zal zijn
blijft een open vraag. De oorlog laat
in Iraaks Koerdistan duidelijk spo
ren na. Hele streken zijn ontbost. de
dorpen üggen verlaten of zijn ver
woest. het luchtafweergeschut rond
om Galola het Koerdische zenuw
centrum, ratelt dag en nacht Maar
het moreel is hoog. Ik sterf liever in
vrijheid dan dat ik leef onder de
diotatuar, zo zei een hoogleraar uit
Bagdad. De 2,5 miljoen andere
Koerden in Irak denken er niet an
ders over.
