Taiwan bewaakt schatten
van de Chinese keizers
SATERDAG 17 AUGUSTUS 1974
EXTRA
Het zwaarst bewaakte mu
seum ter wereld staat op Tai
wan, of om precies te zijn: in
de republiek China, provincie
Taiwan, het eiland dat de Por
tugezen Ilha Formosa noem
den en door bepaalde landen
nog steeds wordt erkend als
het enige echte China.
In de groene heuvels even
buiten de hoofdstad Taipei ligt
het, dat geel-groene gebouw.
Het heet National Palace Mu
seum en het heeft aan de voor
kant zo veel trappen en ter
rassen dat het veel weg heeft
van de gebouwen in de Verbo
den Stad van Peking maar
dat zal wel toeval zijn.
Aan de voorkaait de trappen,
aan de achterkant het werkelijk
interessante gedeelte, de zwaar
bewaakte tunnel dSe diep de heu
vel in gaat waar het museum
voorstaat. Alleen museum-men
sen mogen die heuvel in, en de
verantwoordelijke Taiwannezen
zwijgen over dit ondergrondse ge
bouw, de grootste schatkamer van
Chinese kunst, of, zoalls anderen
zeggen: het grootste rovershol ter
wereld-
Door
Jan van Wie ringen
De Taiwannezen worden
boo6 als zij horen dat er i
zijn die vinden dat de Chinese
kunstvoorwerpen in het museum
in Peking horen te staan, en niet
in Taiwan. Zij weten even goed
als de Chinezen op het vasteland
dat de collectie van het National
Palace Museum meer dan een
kwart miljoen voorwerpen in
1948 in 15 000 kisten is gepakt en
op last van generalissimo Tsjang
Kai-tsjek naar Taiwan is ver
voerd maar op Taiwan heet
dat transport geen kunstroof,
maar een wijze voorzorgsmaatre
gel om eeuwen oude schatten te
redden van de communistische
barbaren. Het is maar hoe je het
bekijkt.
Bedreigd
Deel
Djenglz Khan, een van
de vele schitterende portret
ten in het Nationaal Palace
Museum (foto links). Rechts
een witte aap. In het Natio
nal Palace Museum staan
niet alleen duizenden vazen,
bronzenjade, ivoren en por-
céleinen voorwerpen be
waard, maar er hangen ook
schilderijen zoals deze met
dieren en landschappen.
In de officiële Taiwanese pu
blicaties wordt het transport als
volgt omschreven: „In de winter
van 1948 verslechterde de oorlogs
situatie in Hsü-tsjou en Pang-
p'oe zoveer, dat de hoofdstad zelf
en de kunstschatten bedreigd
werden. De leiders van het paleds.
museum in Pedpmg (zo heet Pe
king op Formosa) en het Cen
trale Museum in Nanking hielden
toen een stafvergadering. Presi
dent Tsjang nam de wijze beslis
sing dat de kunstvoorwerpen
niet vernietigd mochten warden
door de communisten en het
beste werd uitgezocht om naar
Taiwan te warden vervoerd".
Er wordt nooit precies bi) ver
beid hoe dat indertijd gegaan is.
Meer dan 4 000 bronzen voorwer
pen in kisten dat weegt wat.
En brems gaat niet zo gauw
kapot als een verzameling jade
3000 verschillende voorwerpen
of 23.000 porceleinen vazen, scho
tels, kommen, bakken, beestjes.
En dan die kitsjerige Tsjlng
ivoor-toestanden: uiterst breek
bare standaarden voor die be
roemde opengewerkte ivoren bal
len met daarin weer een bal, en
daarin weer een bal soms
meer dan twintig onafhankelijk
van elkaar draaiende ivoren kant
werkjes —hoe vervoert een leger
dat door een land in oorlog?
Het is aangekomen op Taiwan,
al zal nooit precies bekend wor
den hoeveel kapot viel en wat is
gestolen door de medewerkers
van Tsjang, die niet allemaal be
trouwbaar waren. China was
sinds de revolutie in 1912 niet 'n
ideaal museum-land en er wordt
gefluisterd dat het nodige naar
privé-verzamelaars verdwenen.
Het National Palace Museum
bevat dus niet meer dan een deel
van de keizerlijke collecties, en
daarvan de voorwerpen die het
transport door China tijdens de
oorlog met Japan en later naar
Taiwan hebben overleefd. Toch
nog een kwart miljoen voorwer
pen, in één museum. Alles wat
zich maar een beetje sinoloog
noemt gaat er minstens een keer
in zijn leven naar toe.
Geleerden en toeristen uit de
Verenigde Staten kunnen dat
makkelijk doen, want officieel er
kent Washington Taiwan nog
steeds. De ambassades in Taipei
stromen echter leeg sinds Peking
tot de Verenigde Naties is toege
laten en de Nederlander die per
sé naar Tai Pei wil al of niet
voor dat National Palace Mu
seum moet nu allerlei caprio
len uithalen om aan een inreis
visum te komen.
In Europa is nu nog één am
bassade van Taiwan, in Portugal
maar dat zal nu wel niet lang
meer duren. De ambassade in
Madrid is sinds vorig jaar ook
dicht. Een tussenlanding in Dis.
sabon ligt niet op de route naar
Taiwan en niemand stuurt zijn
paspoort graag een week of wat
weg in de hoop dat het met een
paar stempels er in weer terug
komt. Handiger is dan ook om
op weg naar Taiwan
een paar dagen door te brengen
to de hoofdstad van een be
vriende natie: de Filippijnen by-
voorbeeid, of Thailand of Zuiid-
Vietnam. Het blijft wel uitkyken
geblazen, want diplomatieke be
trekkingen worden tegenwoordig
zo snel verbroken dat het niet
meer by te houden is. In Tokio is
de ambassade van Taiwan ook al
dicht.
Aanbevelingsbrief
Er is nog een andere mander
om aan een goed reis-document
te komen. Wel geen visum, maar
een aanbevelingsbrief, op ver
toon waarvan op het vliegveld
van Tadpei onmiddeliyk een echt
visum wordt verstrekt. Tot voor
kort was zo'n brief alleen te kry-
gen via de heer Van Ketwich-
Verschuur, de voorzitter van de
Vereniging Nederland-Vry China,
die belangstellenden een soort
vragenlijst zond die dan ingevuld
naar Duitsland werd gestuurd,
waar een Soen Yat Sen informa
tie-bureau gevestigd is met aan
het hoofd iemand die recommen-
datie-brieven kan uitschryven.
Nu is er sinds 1973 ook zo'n
bureau in Den Haag (Van Stolk-
weg 10) met aan het hoofd de
heer J. Haalebos (070-545988) en
zyn brieven helpen echt, hoewel
een verstokte Mao-ist die in Ne
derland enigszins bekend is mis
schien beter via Manilla naar
Taipad kan reizen, zonder de be
middeling van deee heren. Over
stappen moet toch, want Neder
land erkent Taiwan niet en de
KLM vliegt niet op Taipei.
China Airlines natuurlijk wel,
en Cathy Pacific, Japan Airlines,
Philippine Airlines, maar niet
rechtstreeks vanuit Amsterdam.
Weinigen verwachten dat ook,
want nu tweederde van alle lan
Het National Palace Museum even buiten Taipei, de hoofdstad van Taiwan of Formosa. In dit
gele gebouw met groen tegeldak worden meer dan een kwart miljoen Chinese kunstwerken be
waard, die afkomstig zijn uit de keizerlijke paleizen in Peking. In de heuvels achter het museum
is een bomvrije bunker gebouwd voor het geval het eiland in oorlog raakt met de Volksrepubliek
China.
den ter wereld de laatste twee
jaar voor Peking-China heeft
gekozen en Taiwan de rug toe
keert nemen velen aan dat de fut
er op Taiwan een beetje uit is.
De vyttien miljoen Taiwannezen
zitten echter helemaal niet by de
pakken neer, zoals dat heet. In
tegendeel, zy zyn druk aan het
in- en uitpakken, want Taipei
bruist van de ha ndelsener gie en
de bekende waarnemers zyn het
er over eens dat het eiland een
grote economische bloeiperiode
doormaakt.
komst van dit eiland: niemand
trekt zich terug en giganten als
de Ford Motor Company volgen
het voorbeeld van Gulf Oil, Phi
lips en RCA en vestigden een fa
briek op Taiwan. De meisjes krui
pen all voor een paar Taiwan -
dollars achter de lopende band.
In koor
Modem
Taipei ligt to een dal tussen
een reeks vry hoge groene ber
gen. De stad is modern, er wor
den grote wolkenkrabbers ge
bouwd en in het drukke verkeer
ryden airconditioned taxi's met
s'lereo-installaties. Het Hilton-
hotel zal nu wel ongeveer klaar
zyn en er staan andere hotels to
de steigers, want de zakenmensen
op Taipei verwachten stromen
toeristen. Ook veel bedryven
hebben vertrouwen in de toe
rig.
Veel mensen op Taiwan doen hun
uiterste best om bezoekers uit het
Westen duidelijk te maken hoe
fijn het is om een Chinees op
Taiwan te zyn en niet te behoren
tot „de slachtoffers van de Mao-
tirannie" op het vasteland.
Vooral Journalisten worden over
stelpt met mooi gedrukt informa
tie-materiaal vol uitstekende kleu
renfoto's en prenten waaruit dui
delijk moet blijken hoeveel pretti
ger het is om to het „democra
tische en welvarende vrije China"
te wonen dan to het ryk van
Mao.
Hoe mooi, welvarend en inter
essant Taiwan ook mag zyn (de
reisbureau-folders verklaren in
koor dat de oude Chinese tradi
ties nergens beter bewaard zyn
dan Juist op Taiwan), toch is de
samenleving op dit eiland niet
precies het beste voorbeeld van
wat de vrye wereld" te bieden
heeft. Taiwan noemt zich graag
Vry China, maar de vrijheid is
van een zeer bepaald soort. In
Taiwan wordt by officiële gele
genheden, door de radio en be
paalde evenementen onbehaaglijk
veel de nadruk gelegd op de
waarde van de Chinese tradities,
het Confucianisme, de grote wys-
heden van de eerbiedwaardige
voorouders en het evenwichtige
Taoïsme. Op Taiwan
wordt griezelig positief gedacht.
Het is een soort Morele Herbewa-
penings-eiland, waar nog lekker
zwairt-wit wordt gedacht volgens
het bekende koude oorlogspa
troon: socialisme is communisme
en dus slecht; de liberale demo
cratie en het recht op die vrye on
derneming zyn heilig.
Om te zorgen dat de wy'sheden
der ouderen niet verloren gaan
wordt de Jeugd van Taiwan, meer
dan 60 procent van de bevolking,
zeer zorgvuldig opgevoed en via
allerlei dwingende overheidsmaaf-
Sen Memorial Hall met een le
vensgroot beeld van .de vader
van de Chinese Republiek" op een
manshoge sokkel tussen twee
vlaggen van Taiwan. Overal
zwermen schoolkinderen in don
kere uniformen die precies op
Mao-pakjes lyken; daartussen
een Amerikaans echtpaar uit Dal
las (dat heb ik even gevraagd).
De vloeren zyn ingelegd met al
lerlei houtsoorten en langs de
wanden staan hoge glazen kasten
waarin de ene kostbare scroll
naast de andere: oud. ouder,
oudst. De schilderyen worden om
de drie maanden verwisseld en
de rollen die hun beurt hebben
gehad verdwijnen dan weer in de
geheimzinnige tunnel achter het
museum.
Enig zoeken en wat vragen
het kantoor van de afdeling voor-
hohting. Twee giechelende Chi
nese meisjes achter schrijfmachi-
nes. een serieuze Chinese Jongen
to een zwart pak. Inlichtingen?
Waarover? Het museum? Ja, ja,
dat kan. Deze kant uit graag.
Gang in, gong uit, grote mar
meren trappen en dan het kleine
kantoor van dr. R. Wang. Hoofd
i' van de tentoonstellingsafdeling.
Tussen Stapels boeken en tyd-
schriften zit hij te zuchten en
thee te drinken. Hy kampt met
grote problemen en wil daar best
over praten. De verzekeringen
byvoorbeeld.
regelen behoed voor het afglyden
naar het verderfelijke niveau van
langharige nietsnutten. Gevaar
lijke lectuur komt het land niet in
(Amerikaanse strips wed), de ha
ren zyn keurig kort en scholieren
krijgen geen toegang tot dancings.
Deze laatste bepaling heeft ge
leid tot de oprichting van Audio
Centres, vry ongezellige luisterza
len, waar Jongens met hun meis
jes naar gladde Frank Sinatra
muziekjes mogen luisteren, maar
niet kunnen dansen. Nippend aan
hun glas mango-sap turen de be
zoekers vanuit htm verstelbare
stoel naar het toneel, waar al
leen een tape-recorder staat tus
sen een batterij speakers en
om elf uur moet iedereen naar
huis, wan!t dan Is heit bedtyd.
Politie-staat?
Is Taiwan een politie-staat?
Kom er maar eens achter by een
bezoek van een paar dagen. Men
sen die hardop durven te klagen
zyn niet te vinden en dat kan
natuurlijk best betekenen dat er
ook niet veel te klagen valt. Be
zoekers uit andere landen kunnen
overal rustig rondlopen en het
hele eiland zonder officiële gids
bezoeken. De Journalisten op Tai
wan hebben wel problemen: hun
telefoons worden afgeluisterd en
zy kunnen niet alles
blioaren.
Cijfermateriaal over alle denk
bare aspecten van de samenleving
op Taiwan wordt op verzoek zon
der enige terughoudendheid ver
strekt economische cyfermate-
riaal wel te verstaan want het
gaat goed met Taiwan en de Tai-
wanezen zyn op him positieve ba
lans net zo trots als op de eerste
verschijnselen van luchtvervui
ling: „wy hebben nu al dezelfde
problemen als het Westen".
Mensen die echt alleen voor het
National Palace Museum komen
houden zich hier meestal niet zo
mee bezig. Het zal ze een zorg
zy n of de oanspronkelyke Taiwan
nezen het goed kunnen vinden
met de emigranten die to 1949
met Tsjang Kai-tsjek mee kwa
men. Wat doet 't er toe, die aan
houdende reeks geruchten dat
Tsjang al Jaren dood is? Dat zyn
familie zich voor gelegenheids
foto's by nationale feestdagen en
zo om een wassen pop opstelt?
Het museum, snel naar het mu
seum met zyn 23.000 vazen!
Kunstbimkcr
Het ligt even buiten de hoofd
stad en het lijkt van buiten een
beetje op een grote gele kunst
bunker. Dat ls het to feite ook.
De hoge muren hebben neuweiyks
ramen en eenmaal binnen blijkt
dat overal met kunstlicht wordt
gewelkt. Dlrekt na de ingang
(veel glas, veel staal) en de be
kende stalletjes met prentbrief
kaarten volgt de grote Soen Y&t
Perfekt
.Het ia allemaal zo veel waard
dat geen enkele maatschappij er
aan wü. Onze verzameling is
praktisch met te verzekeren. Het
hele museum is beter beveiligd
dan welk museum ook en ons
alarmsysteem is perfekt maar
met een oorlog weet Je het na-
tiuuiHyk nooit. De tunnel achter
het museum hebben wy nu zo in
gericht dat alles daar to ieder ge
val veilig is".
Tentoonstellingen zyn In veel
landen in de eerste plaats poli
tieke aangelegenheden en een mu-
seumdarekteur kan dus niet veel
zeggen over <Je kans dat het Na
tional Palace Museum ooit iets
naar Europa zal sturen. De laat
ste keer dat er iets het land uit
ging was to 1960, toen de grootste
schatten naar de Verenigde Sta
ten werden gestuurd voor een
rondreis langs vyf grote steden.
In Nederland wordt in kringen
van de Vereniging Nederland
Vry China met grote stelligheid
beweerd dat Taiwan nooit iets uit
het National Padace Museum
naar Amsterdam zal sturen. .Pe
king zal onmiddellijk een verzoek
todienen om de voorwerpen to be
slag te nemen en naar het vaste
land te sturen, en met het soort
regering dot we nu hebben..."
Uniek
We hoeven er dus voorlopig niet
op te rekenen. Toch Jammer. Het
is natuurlijk griezelige museum
kunst, maar weergaloos en als
overzicht uniek. In de Volksrepu
bliek zouden borden met opschrif
ten er telkens weer aan herinne
ren wat voor soort mensen de
eigenaars van deze voorwerpen
zyn geweest, en ten koste van wie
dit allemaal is gemaakt. De Tai
wannezen hebben ook hun ver
haaltje by de verzameling. „Dank
zy ons bestaat dit ales nog. Dank
zij ons is dit nog te aanschouwen.
"Wij beschermen onze kunst
tegen de woestelingen op het
vaste land, die wy eens weer op
het rechte pad zullen brengen".
De Taiwannezen zyn nog steeds
van plan om het vasteland van
Mao te bevrijden en net als ieder
een die met aanvalsplannen
rondloopt verwacht Taiwan dat
het iedere dag door zyn vyand
verrast kan worden. In heel Tai
pei staan dan ook borden waarop
zelfs voor de allereenvoudigsten
met tekens wondt duodelyk ge
maakt wat zy moeten doen als de
Chinezen komen. Deze borden
zyn waarschyniyk net als de ver
halen over de bomvrye schuil
kelders achter het National Pa
lace Museum propaganda. Alleen
de mensen die in zo'n Chinese
luchtaanval geloven, geloven ook
ln de schuilkelders en de nood
zaak er van.
