Opstand in
huis van
bewaring
Auto's
botsten:
4 doden
Boeren lopen
sympathie te
het gevaar
verspelen
LOTTO GAAT DRAAIEN
r~(^\y)va/icfcaqr
l ...en g/s
Gebouw in Groningen bij brand ernstig beschadigd
Man in been geschoten
TVmorgêffl
DUITSE TV
MAANDAG 5 AUGUSTUS 1974
GRONINGEN (ANP) Bij een opstand door ongeveer 20
van de 71 gedetineerden is gisteravond zware schade aange
richt in het huis van bewaring in Groningen. De opstand
mondde tenslotte uit nadat de zolderverdieping grotendeels
was vernield in het in brand steken van het dak. Op het dak
bevonden zich toen nog een tiental opstandelingen die zich kort
erna echter overgaven. Door de enorme vuur- en rookontwik
keling was het voor hen ook niet langer mogelijk op de zolder
verdieping te blijven.
De schade die in het huis van be
waring is aangericht is zo groot dat
de Groningse hoofdofficier van Jus
titie mr. Ph. M. Schenkenberg van
Mierop na afloop verklaarde „dat
het voor een groot gedeelte de eer
ste tijd wel niet meer te gebruiken
zal zijn". De dieper liggende oor
zaak van de opstand is onduidelijk.
De aanleiding was een strafmaatre
gel met betrekking tot een drietal
gedetineerden. In verband met moei
lijkheden die zij met een bewaker
hadden er zou een vechtpartij
zijn geweest zou het drietal wor
den overgebracht naar Veenhuizen.
De betrokkenen gingen hiermee
niet akkoord, evenmin als een aan
tal andere gedetineerden. Zo ont
stond kort na een kerkdienst 's mid
dags een uiterst onrustige stem
ming.
Omstreeks vijf uur was zelfs sprake
van een complete opstand. De op
standelingen (aanvankelijk 12 man,
later 20) drongen door op de zolder
verdieping en konden vandaar op het
dak komen. Om ongeveer kwart voor
zes begonnen de luid schreeuwende
opstandelingen hier zware vernie
lingen aan te richten. Vele honder
den dakpannen werden naar beneden
gegooid, er werden gaten in Ret dak
gehakt en ook in het gebouw werd
rigoreus huis gehouden.
De grote vleugel waarin de opstand
uitbrak was toen door de bewakers
verlaten. De opstandelingen „wapen
den" zich met o.a. gummistokken en
messen uit de kantine.
De communicatie met de gede
tineerden verliep via een megafoon.
Op de vraag van de waarnemende
Groningse hoofdcommissaris wat de
opstandelingen wilden kreeg hij te
horen: „Wij zillen niet dat die Jon
gens naar Veenhuizen worden ge
bracht".
Later werden pogingen onderno
men om de gestichtspredikant, ds.
Hoekert, te laten bemiddelen. Dit
mislukte omdat de gevangenen wei
gerden twee man naar beneden te
sturen voor een gesprek. Het huis
van bewaring was inmiddels aan alle
kanten volledig omsingeld door ge-
stichtswachten en Groninger politie
mensen, waaronder met karabijn en
schild uitgeruste leden van de mo
biele eenheid. De afbraak op en in het
gebouw ging inmiddels door. Justitie
en politie besloten nog niet op te tre
den. Wel werd besloten een aantal
goedwillende eevangenen af te voe
ren. Zij werden overgebracht naar
het hoofdbureau van politie en Veen
huizen.
Omstreeks kwart over acht. toen
zich vrijwillig al enkele opstandelin
gen hadden overgegeven, besloot de
rest de zolderverdieping in brand te
steken. Even later laaiden de vlam
men metershoog op. Het vuur kon
zich razendsnel verspreiden omdat
op de zolderverdieping o.a. een meu
belopslag was ondergebracht. De zol
derverdieping brandde in korte tijd
vrijwel geheel uit, maar de Gronin
ger brandweer kon uitbreiding voor
komen. Wel liep het gebouw zware
waterschade op. De brand betekende
ook het einde van de opstand. De
opstandelingen gaven zich allen over.
In hoeverre er de laatste tijd al
een gespannen verhouding binnen het
huis van bewaring heeft geheerst is
niet duidelijk. Volgens mr. Schen
kenberg van Mierop zou hiervan
niets zijn gebleken.
Ook in 1971 brak in het Groningse
huis van bewaring een opstand uit.
Naar aanleiding daarvan stelde toen
de zgn. commissie-Woltman een uit
voerig onderzoek in. Tegen de leiders
van de opstand toen werden later
stevige gevangenisstraffen geelst.
Tijdens die opstand werd ook een
aantal bewakers gegijzeld.
Op de vraag in hoeverre de ge
ringe personeelsbezetting in het huis
van bewaring de opstand vergemak
kelijkt heeft, stelde mr. Schenken
berg van Mierop vast: „Veel bewa
king is er zeker ook op zondag niet
in de huizen van bewaring".
De directeur van het huis was Juist
gisteren van een vakantie uit Spanje
teruggekeerd.
De opstand trok een enorme pu
blieke belangstelling.
De vlammen laaiden gistermiddag hoog op nadat gevangenen het dak van het Groningse huis
van bewaring in brand hadden gestoken.
BERGHAREN Bij een botsing
tussen twee personenauto's op een
kruising in Bergharen zijn gister
avond de vier inzittenden van een
van de twee auto's op slag gedood. De
slaohtoffers zijn de 27-jarige C. W.
vam Doorn en de 22-jarige mej. J.
A W. van Falier en de 27-jarige
J. L. Falier en diens 25-jarige echt
genote W. van Falier-Van Son, allen
uit Aarle Rixtel. De inzittenden van
de andere auto, waaraan door de
eerste auto geen voorrang werd ver
leend, werden zwaar gewond opge
nomen in het ziekenhuis. Het zijn
een vader met zün dochtertje uit
Horsen.
MIDDELBURG/ DEN HAAG
Door de huidige acties krijgen de boe
ren de publieke opinie eerder tegen
dan mee. Die waarschuwing richtte
zaterdag in Zierikzee de voorzitter
van het overlegorgaan van de drie
centrale middenstandsbonden, de
heer H. Pors, tot een vergadering
van enkele honderden Zeeuwse land
bouwers. De heer Pors gaf de boeren
te verstaan dat de inkomensontwik
keling in het midden- en kleinbedrijf
nog veel ongunstiger is dan in de
landbouw.
De middenstands-leider riep de
boeren op hun acties op te schorten
tot de behandeling van de begrotin
gen voor landbouw en middenstand
in de Tweede Kamer. Pas daarna
zouden middenstand en landbouw ge
zamenlijk tot acties moeten over
gaan wanneer, zoals Pors zei, "het
kabinet de noden van de zelfstandi
gen opnieuw aan zijn laars lapt".
De heer Pors zei acties die het pu
bliek treffen niet doeltreffend te
achten. Op dezelfde dag werden uit
gerekend in Zeeland duizenden va
kantiegangers de dupe van nieuwe
demonstraties en blokkades. De Gre-
velingendam, de Brouwersdam en de
Zeelandbrug waren in de ochtend
urenlang versperd door blokkades
met tractoren en ander landbouw-
materieel. Hoewel er hier en daar fi
les ontstonden van 25 km nam het
publiek de urenlange stagnaties in t
algemeen rustig op. Alleen vanaf de
Brouwersdam werd een incident ge
meld toen een automobilist door een
gaatje in de versperring wilde glip
pen.
Een landbouwer sloeg daarop met
een krik een deuk in de auto. De au
tomobilist slaagde er echter in zijn
weg te vervolgen. De rijkspolitie ad
viseerde het verkeer zaterdagochtend
gebruik te maken van de verbinding
via Bergen op Zoom. Deze route werd
's middags anderhalf uur geblok
keerd. In Venlo bezetten boeren za
terdagochtend de verkeersrotonde.
Het was de le maal dat de Lim
burgse boeren op *t actie toneel ver
schenen.
De voorzitters van de grote land
bouworganisaties hebben dit week
einde opnieuw aangedrongen op be
ëindiging van de acties. Volgens drs.
R. Zijlstra van de Nederlandse Chris
telijke Boeren- en Tuindersbond is.
gezien de betrekkelijke rust van dit
weekeinde, gebleken dat de herhaal
de oproepen worden verstaan. "De
directeur van de stichting Public Re
lations Land- en Tuinbouw, de heer
F. A. M. Wilbers, hebben de acties
hun nut gehad. Ze dienen nu te wor
den opgeschort in afwachting van de
besluiten van de regering.
Minister Boersma benadrukte za
terdag in Brandpunt dat de regering
bereid is te helpen. "Die bereidheid
bestaat alleen als ey een goed over
leg kan worden gevoerd. Als men op
de barricaden blijft is het onmogelijk
goede beslissingen te nemen. We la
ten ons het mes niet óp de keel zet
ten", aldus Boersma.
De bewindsman wees tevens op her,
Europese karakter van de huidige
problematiek. "We kunnen geen een-
DEN HAAG - De 23-Jarige C.
Schoolbroeck uit Zoetermeer is zater
dagavond laat op een duinpad bij de
Camping Ockenburg in Den Haag
door een onbekende man in het dij
been geschoten. De heer Schoolbroek
liep met twee vrienden te wandelen
op het duinpad toen de onbekende
man uit het struikgewas tevoorschijn
kwam. een vuurwapen op het drietal
riohitte en zei: "Ik schiet Je dood."
Hij vuurde tweemaal.
Vannacht is de 46-Jarige Van E. uit
Schaesberg bij een steekpartij in een
cafe m deze Limburgse plaats ernstig
gewond geraakt. De steken werden
hem toegebracht door zijn 49-Jarige
vrouw. De man was na een echtelijke
ruzie naar het café toegegaan. De
vrouw kwam daar later de zaak uit
vechten.
De man is met "'lepe steekwonden
in de bo^st opgenomen in een zieken
huis in Heerlen.
Den Haag Vanaf de eerste week
van september kunnen zes balletjes
uw geluk in de lotto bepalen, want
na ruim een jaar stagnatie is de
kogel dan eindelijk door de kerk:
de lotto mag gaan draaien! VIA
EEN INGENIEUS TREKSYSTEEM
MET BALLETJES KUNT U ZON
DAGS OP DE TELEVISIE AL DE
UITSLAG ZIEN. Voor de
Stichting de Nationale Sporttotali-
sator is die vertraging geen grond
geweest om met de armen over el
kaar te blijven zitten. Directeur P.
J. C. Lut vertelt: "We hadden er al
enigszins rekening mee gehouden.
Op 15 mei hadden we een brief van
de drie betrokken departementen -
CRM, Justitie en Economische Za
ken - waarin werd goedgekeurd dat
we met de uitvoering van een aan
tal zaken konden beginnen. Het
licht stond toen eigenlijk al op
groen, maar het is nu pas in het
Staatsblad gepubliceerd".
Als Paul Lut de term „enigszins"
gebruikt, gaat daarachter duidelijk
een berg van werk schuil. Koud
twee maanden waren er om voorbe
reidingen te treffen, de moeilijkhe
den met papierschaarste het hoofd
te bieden, te overleggen met de de
partementen, het trekkingssysteem
in andere landen te bestuderen, het
gehele lottosysteem elders onder de
loep te nemen en dan is plotseling
de kogel door de kerk. „U kunt be
gin september beginnen," zegt de
overheid.
Directeur Lut is daarop voorbereid
en toebereid. In september, gelijk
met het nieuwe voetbaltotoseizoen
kan ieder een gokje per lotto gaan
wagen. Deze maand worden of zijn
deels al die brochures en circulaires,
naar de afdelingen verstuurd, de
verenigingen worden ingelicht en
natuurlijk de liefhebbers.
„Ik hoop dat de lotto ook vrouwen
trekt", zegt de heer Lut. „Juist de
vrouwen! De toto overbrugt name
lijk niet de groep die meent dat je
verstand van voetbal moet hebben
om mee te kunnen spelen. Het Ne
derlandse lotto-systeem biedt meer
mogelijkheden op een hoofdprijs,
die op kan lopen tot een half mil
joen, dan het Duitse.
Het Duitse systeem is 6 goed ra
den van de 49 getallen dat geeft
een kans op de hoofdprijs van 1 op
14 miljoen. Wij gaan uit van 41 ge
tallen, waardoor de kans 1 op 4,5
miljoen wordt. Op de 100 miljoen
kolommen die voor de Duitse lotto
worden ingevuld vallen wekelijks 3
tot 5 eerste prijzen".
In Nederland wordt 47,5 procent
van de inleg voor de prijzen ge
bruikt. Het prijzenschemabedrag
wordt als volgt gesplitst:
le prijs: 6 goede voorspellingen
(35% van de prijzenpot)
2e prijs: 5 goede voorspellingen en
reserve-getal (10% van de prijzen
pot)
3e prijs: 5 goede voorspellingen (15
procent)
4e prijs: 4 goede voorspellingen (20
procent)
5e prijs: 3 goede voorspellingen en
reserve-getal (20 procent)
Het overige deel van het geld gaat
naar dezelfde doeleinden als de to-
NEDERLAND I
18.45 Fabeltjeskrant (NOS)
18.55 Journaal (NOS)
19.05 AVRO's Super King Size Toppop (AVRO)
20.00 Journaal (NOS)
20.21 Alle Hens, tv-serie (AVRO)
21.15 Televizier Magazine (AVRO)
22.05 Jane Eyre, tv-serie (AVRO)
22.55 Scholing en nazorg (Socutera)
23.05 Journaal (NOS)
NEDERLAND II
18.45 Fabeltjeskrant (NOS)
18.55 Journaal (NOS)
19.05 Black Beauty, tv-serie voor de jeugd (NCRV)
19.30 De Beverly Hillbillies, tv-serie (NCRV)
20.00 Journaal (NOS)
20.21 Zo vader, zo zoon, spelprogramma (NCRV)
20.45 Doc Elliot, tv-serie (NCRV)
21.35 Talent in wapenrok, talentenjacht onder de militairen
(NCRV)
In de afgelopen winter hield de dienst Welzijnszorg
van de Koninklijke Landmacht een grote talenten
jacht onder de militairen. In de Generaal Spoorka-
zerne in Ermelo maakte de NCRV een reportage van
de finale. Gasten: Sandra en Andres (.Telefoonbaby').
Rita Hovink („Sonny") en The Bentley's („When the
Saints").
Luisterend naar Oosterse godsdiensten (NCRV)
Vanavond wordt het programma herhaald dat de aan
dacht richt op het Boeddhisme van Japan, Taiwan en
Nepal: het Mahayana Boeddhisme.
Journaal (NOS)
22.25
22.50
Lieist anderhalf uur lang, een
voetbalwedstrijd iang dus (is
dat eigenlijk wel zolang?) be
steedde Brandunt zaterdag-
avmd aandacht aan de boeren
opstand in Nederland. Het
was bij tijd en wijle een emo
tionele confrontatie tussen
enerzijds de boeren in de zaal
en anderzijds de „autoritei
ten" in de persoon van ir. Lar-
dijois, minister Boersma en de
heir Mertens van de Katholie
ke Tuindersbond. In een inlei
dend filmpje zei een boer bij
een wegversperring: „Die Lar
dinois, die mogen ze van mij
de nek afsnijden." Vervolgens
zwenkte de camera naar de
studio en daar zat „Die Lardi-
nols" Hij vond het niet leuk
om te horen, zei hij.
„Zo'n debat laat bij mij altijd
verwarde gevoelens achter. Er
is enerzijds dc groep die zo in
het nauw zit (dat bleek niet al
leen uit de emoties, maar ook
üit enkele cijfers: de rundvlees
prijs is met 15 procent gezakt,
de aardappelprijs met 40 pro
cent. maar de kunstmestprijs is
mat 12 procent gestegen en de
brandstofprijs met 100 procent)
dat zij uit hoofde daarvan al
het grootste gelijk van de we
reld heeft en er zijn anderzijds
technocraten, die precies
weten hoe het allemaal komt
en in elkaar zit, en die daarom
weer het grootste gelijk van de
wereld hebben.
Het verdrietige van mensen als
Boersma en Lardinois is, dat
zi1 zonder twijfel als iedere
niet-corrupte politicus hun ui
terste best doen er zoveel mo-
geliik voor hun achterban uit
te slepen als mogelijk is, al
was het alleen maar omdat
iedereen z'n werk zo goed moge
lijk doet en ook graag gewaar
deerd wordt door de mensen
voor wie hij het doet. Maar
dat hun werk: hét vergaderen,
het gepas en gemeet, het geven
cn nemen, het in acht nemen
van de redelijkheid naar alle
ka iten al vechtend voor de ei
gen belangen met ook nog het
oog op de toekomst gericht,
een zo andere wereld uitmaakt
dan die van de öoer die zijn
koeien moet melken en zijn
hooi moet binnenhalen, en die
bij aj zijn gesloof en geslaaf
merkt dat hij achteruit boert in
plaats van vooruit.
Die twee werelden nu. komen
in zo'n brandpuntdebat scherp
omxijnd naar voren. De boeren
drukken zich soms wat onhan
dig uit (als Boersma uitlegt
dat de regering eer compensa
tie van de hogere aardgasprij-
zen een subsidie heeft uitge
trokken. roept een boer dat hij
geen subsidie wil maar lagere
prijzen, niet beseffend dat zo'n
lagere prijs via zo'n subsidie
tot stand komt), ze zijn in hun
opwinding soms oeledigend en
in ieder geval emotioneel, en
de ministers met hun verga
dertechniek slikken hun emoties
en kwaadheid in (Je ziet ze af
en toe koken van woede, maar
"fce hebben de fluit van de tuit
genomen zodat we het niet
kunnen horen) en oeginnen
met getraind engelengeduld
weer uit te leggen dat het alle
maal niet zo simpel in elkaar
zit.
Eigenlijk zit ik al Jarenlang te
wachten op het moment dat
een minister of een presentator
eens iets op dezelfde toonhoog
te en met dezelfde emotie te
rug vecht tegen zijn aanvallers.
NICO SCHEEPMAKER
zijdige nationale maatregelen ne
men. We gaan niet de Europese land
bouwpolitiek kapot maken. De mid
delen die de Nederlandse regering
heeft zijn betrekkelijk beperkt".
"Maar", aldus Boersma, "we zul
len de knelpunten opnieuw bekijken,
bijvoorbeeld de gevolgen van de ener
giecrisis en de sterke stijging van de
veevoerprijzen. We zullen ook bekij
ken of we de stijging van de aardgas-
prijzen nog vertraagder kunnen
doorvoeren. Het gaat duidelijk om
mensen die aan het eind zijn".
Lardinois noemde prijsverhogingen
"bijzonder moeilijk, zo niet onmoge
lijk".
Spectrum. NOS: 19.00 (S)
huisvrouw. 8.45 Voor de kinderen. 9.00
Moeders wil is wet in vakantiesfeer.
10.00 De wereld om ons heen
Informatieve rubriek. 10.20 (S)
to-opbrengst. De heer Lut is blij
dat toto en lotto- nu naast elkaar
gaan draaien. De toto is het laatste
Jaar nogal teruggezakt. Was de op
brengst in 1972 '73 nog 60 mil
joen, in het afgelopen voetbalsei
zoen haalde men de 46,5 miljoen en
deze opbrengst was nog geflatteerd
door een reclamecampagne. Met
lede ogen heeft de sporttotalisator
de harde Nederlandse guldens ja
renlang naar Duitsland zien gaan.
„Ik schat dat er door Nederlanders
voor 25 tot 40 miljoen Jaarlijks in
de Duitse lotto wordt gespeeld".
Maar met die Nederlandse gdldens
kan men nu misschien via de lotto
een duidelijke aanvulling geven op
de steeds verder slinkende toto-op
brengst en kunnen sportaccommo
daties, het verenigingsleven en de
hierbij betrokken maatschappelijke
en culturele instellingen weer wat
gaan floreren.
Om mee te doen met de lotto of
toto hoeft men nergens lid van te
zijn. Voor de lotto wordt 1.50 per
twee kolommen betaald en maxi
maal 9 gulden per formulier plus
een kwartje administratiekosten per
formulier.
De uitslagen worden zondags via
een televisietrekking in het NOS-
sportprogramma bekend gemaakt.
De prijzenpot van toto en lotto zal
niet worden samengevoegd.
De heer Lut: "Ik verwacht vanaf
september een langzame opbouw
van de lotto. Het is natuurlijk niet
de gunstigste tijd van het Jaar om
te starten met al die vakanties,
maar langer wachten zou onver
standig zijn".
Vrijspraak: Journalisten interviewen
door hen zelf gekozen personen. 21.50
Reportage. 22.15 Voor blinden en
slechtzienden. 22.25 Uitzending van
de Bond zonder Naam. NOS: 22.30
Nieuws. AVRO: Radiojournaal. NOS:
22.50 (S) Hobbyscoop: populair
programma over electronica. 23.20 (S)
N.O.S.-Jazz - Jazz In Aktie.
28.65-24 00 Nieuws.
Hilversum 2
18.00 (S) Bandstand. 18.30 Nieuws.
18.41 Toelichting bij het nieuws. 18.45
NCRV Vocaal Ensemble met zangso
liste: gewijde muziek. 19.00 (S)
Gedichten uit en over Amerika, met
om 19.30 (S) Literama: kroniek over
boeken, schrijvers en toneel. 20.00
Nieuws. 20.05 Avondoverdenking. 20.15
(S) Franse orkestmuziek (gr.). 22.00
(S) Kom vanavond met verhalen: een
serie oorspronkelijk korte verhalen.
22.15 (S) Klassieke madrigalen (gr).
23.00 Bevrijding in het Oude
Testament, college. 23.35 (S) Eigen
tijdse orgelwerken. 23.55-24.00 Nieuws.
Hilversum 3
NOS: 18.02 Joost mag niet eten.
AVRO: 19 02 Drie loopt achter. 20.02
Radiojournaal. 20.05 (S) Take the
8-train. 21.02 De negen-uur-show.
Dreammachine.
van Zijtveld. 2.02 Continu
door. 5.027.00 Voor dag en dauw:
muzikale voltreffers. (2.02, 4.02 en
6.02 Radiojournaal).
DINSDAG 6 AUGUSTUS 1974
HILVERSUM I
AVRO: 7.00 Nieuws. 7.11 Ochtendgym-
(S) Aubade: Klassieke muziek.
10.30 Nieuws. 11.00 Gebakjes en een
beter leven verhalen van wel en
wee. 11.30 Bejaardenprogramma. 11.55
Mededelingen. 12.00 (S) Van twaalf
tot twee. met om 12.30 Nieuws en om
4.30 (S) Interlokaal op
Ariba. KRO: 17.10 Voor de kleuters.
17.30 Nieuws. 17.32 Echo.
HILVERSUM Hl
Ieder heel uur 2 minuten nieuws.
VARA: 7.0? Drie op je boterham. 9.03
(S) Pep op i
Tom Blom
fevarleerde visite. 14.03 Pop-Kontakt
door Eddy Becker. 15.03 Pop-Kon
takt 81: Dvle-draal. 16.30 (8) Mix.
118.55 (K) Journ. VARA: 19.05 (K)
Als de winter maar niet te lang duurt,
Engelse tv-film. NOS: 20.00 <K>
Journ. VARA: 20.20 (K) Zomaar een
een zomeravond, gevarieerd pro
gramma. 21.25 (K) Landleven, tv-se-
22.15 (K) Achter het nieuws. NOS:
NOS: 18.45 (K) Fabeltjeskrant.
18.55 K) Journ KRO: 19.05 (K)
Speedy Gonzales, tekenfilm 19.10 (K)
Peppi en Kokkl, Jeugdserie. 19.30 (Kj
De Melchiors, tv-serle. NOS: 20.00 (K)
Radiojournaal). 8.50 Morgenwijding.
Mg|g (S) Het Romantisch concert
populair verzoek-
1215 Kwispel en om
Licht en Uitzicht- gewijde muziek
Nieuws. 16.03 Klankbord. 16.1'
MAANDAG 5 AUGUSTUS 1974
DUITSLAND I
WDR: 18 00 (K) Nieuws uit
Noordrijn-Westfalen. 18.05 (K) Kin-
derporgramma. 18.15 (K> Betty und
Alexander tv-serle (18 40-19.20 <K)
Journaal). 19.48 (K) Intermezzo 20.00
(K) Journaal, en weerbericht. 20.15
(K) Data, beelden en achtergronden.
(K) Journaal.
DUITSLAND II
£55 Mededelln- 18.25 1K1 Tekenfilmserie 19 00 (K)
Journaal. 19.30 (K) Unser Walter -
Leven me- een zorgenkind, snelserie.
20.15 (K) Dokumentalr
"".00 (K) Journaal. 21.1
inz alltftgllche Geschl
V-spel. 22.30 (K) Journaal.
