weer op kookpunt,
Genève blijkt een fiasco
rus
„ui„
Deel vleesberg toch
naar de Sow jet-Unie
m nieuwe
Verzetslieden
kabinet van Karamanlis
Turken zetten invasie voortover en weer
beschuldigingen over bestands-schendingen
Nixon wil eerst eens
zichzelf afluisteren
{35g3£T«
in vogelvlucht
in vogelvlucht
Geen nederzettingen
in bezet Jordanië
ZATERDAG 27 JULI 1974
NICOSIA/ATHENE/ANKARA Terwijl de leden
van de Veiligheidsraad zich in New York opmaakten voor
een speciale zitting en in Genève koortsachtig werd ge
werkt aan een voortzetting van het vredesoverleg over
[Cyprus, steeg de spanning op het Grieks-Turkse eiland
gisteren met het uur. Griekenland beschuldigde Turkije
van nieuwe troepenlandingen en gebiedsuitbreidingen op
het eiland in strijd met het bestand en omgekeerd verweet
Turkije Griekenland dat het dit bestand alleen ten eigen
bate wilde uitbuiten en er zich zelf niet aan wilde houden.
De zitting van de Geneefse conferentie werd opgeschort
en het leek zelfs twijfelachtig of het overleg zou worden
ihervat voordat nieuwe internationale inspanningen met
succes zouden worden bekroond om de als kemphanen
tegenover elkaar staande partijen op het eiland effectief te
scheiden. De Griekse minister Mavros zei zelfs, dat de con
ferentie een fiasco was en waarschijnlijk zou worden afge-
Ibroken.
Mavros zei dat Griekenland sinds naar Ankara, vertelden dat Turkije
22 juli 55 Turkse schendingen had donderdag nog meer troepen en
[geteld, de drie van vrijdag inbegre- materieel op Cyprus had afgezet met
n. landingsboten o.m. soldaten, pant-
A1 eerder had de Turkse opmars serwagens, kanonnen en munitie,
in president Glafkos Clerides van President Clerides van Cyprus zet
Cyprus de waarschuwing ontlokt, dat op een persconferentie dat de Turk
se Cyprische nationale garde zou troepen meuwe stellingen inne-
terugvechten als de Turkse opmars men, "ondanks categorische vers
niet eindigde. keringen" van premier Bulemt Ece-
Een woordvoerder van de Verenig- vit van Turkije dat op de plaats rust
de Naties in Nicosia verklaarde dat werd gehouden. Hij zei aan de Griek-
de Turken bezit genomen hadden se. Turkse en Britse ministers
van de stad Myrtoe, 24 kilometer ten
westen van de noordelijke haven
stad Kyrenia. die de Turken al eer
der bezetten.
VN kringen en Griekse kringen
•apporteerden ook gevechten met**
Turkse troepen in de GrieksCypri-
van Buitenlandse Zaken in Genève
telegrammen te hebben gestuurd
waarin hij het "volkomen onaan
vaardbaar" noemt dat Turkije de
vredesconferentie aangrijpt om zijn
opmars op Cyprus voort te zetten.
In zijn persconferentie zei minister aangaande de rechten
Bandjes in termijnen beschikbaar
WASHINGTON Nixons ad
vocaat, James St. Clair, en de
speciale aanklager voor Water
gate, Leon Jaworski, zijn gisteren
overeengekomen dat het Witte
Huis vóór aanstaande dinsdag 20
van <te 64 opgeëiste bandjes zal
overhandigen aan rechter Sirica.
Vóór aanstaande vrijdag zullen de
twee mannen zich beraden over
de overdracht van de resterende
44 bandjes.
Het akkoord werd bereikt onder
dru kvan rechter Sirica, die hard
gedreigd zijn eigen tijdschema te
zullen vaststellen voor de over
dracht van de bandjes als St.
Clair en Jaworski het niet eens
werden. Het hooggerechtshof van
de Verenigde Staten heeft presi
dent Nixon woensdag gelast de
bandjes over te dragen aan rech
ter Sirica, die de relevante delen
eruit zal doorgeven aan Jaworski.
Jaworski eiste dat het Witte Huis j
binnen een week de bandjes zou
overdragen, maar St. Clair zei dat-
het geruime tijd kon duren voor
de bandjes waren verzameld, ge-
jtreerd en geeedgemaakt
de overdracht. Voorts wil Nixon
eerst de banden nog eens beluis
teren "omdat hij meent te moe-
te weten wat hij precies afgeeft",
aldus St. Clair. Hij stelde voor
dat hfj wekelijks aan de recht
bank zou rapporteren hoe het met
deze procedure stond, zonder een
tijdstip voor de overdracht vast te
stellen. Sirica wees dit gisteren
eerst van de hand en stuurde Ja
worski en St. Clair de rechtszaal
uit om het samen eens te worden.
Na afloop daarvan zei St. Clair
dat Nixon het akkoord nog moet
goedkeuren. De 20 bandjes die
Sirioa voor as. dinsdag krijgt zijn
bandjes waarvan het, Witte Huis
al eerder een "gekuiste versie"
heeft gepubliceerd.
De populariteit van president
Nixon is overigens nog nooit zo
laag geweest. Volgens de Jongste
peiling van het instituut Gallup
vindt slechts 24 pet van de Ame
rikanen dat Nixon het als presi
dent goed doet. Acht maanden
geleden bedroeg dit percentage
nog 69.
ADVERTENTIE
i Cyprus in de om-
Turkse landingsvaartuigen ontschepen troepen en oorlogswapens op de kust i
geving van Kyrenia. Deze bestandsschendingen waren de oorzaak van het mislukken van het
Geneefse overleg en het bijeenroepen van de Veiligheidsraad.
üche dorpen Sisklopoe en Aylos Er- Gunes dat Tm-wje wil dat de oonfe-
molaos, 20 kilometer ten zuidwesten
m Kyrenia.
De toenemende spanning werd on
derstreept door het bijeenroepen van
zitting /an de Veiligheidsraad
der Verenigde Naties gisteravond, ter
bespreking van beschuldigingen van
Cyprische officiële zijde aan het
Turkse adres van bestandsschendin
gen.
Een Turkse militaire zegsman
mocht dan gisteren in Ankara ver
klaren dat hij niets afwist van her
oplevende gevechten, zijn minister
van buitenlandse zaken Turan Gu
nes zei dat aanvaarding van een
wapenstilstand door zijn land, niet
de Turk-
Cyprioten niet werkten".
In Londen verklaarde het Britse
Mavros dat ministerie van Defensie dat de Royal
Air Force tot dusver 7526
van 46 nationaliteiten die door
crisis op Cyprus verrast waren,
Brindisi vol
vluchtelingen
BRINDISI De havenstad Brin
disi op de punt van de Italiaanse
"laars" aan de Adriatische Zee is het
bruggehoofd geworden van een in
tensief verkeer overzee en in de lucht
tussen Griekenland en Italië. Veer
boten en vliegtuigen brengen dage
lijks honderden toeristen die door de
gebeurtenissen op Cyprus en in Grie
kenland werden overvallen, naar
Brindisi.
De overvolle hotels weigerden nog
meer mensen op te nemen en tal van
mensen slapen op de stranden of in
de plantsoenen na vergeefs te heb
ben geprobeerd plaats te krijgen in
de treinen die meer dan vol vertrek
ken naar Rome en verder noord
waarts.
vootZr
rentie van Genève voortgaat,
danks de bedreiging van
hij zou kunnen weglopen.
"Wat ons betreft ls overeenstem-
de discussie", zei Gunes.
Het ministerie noemde de lucht
brug "een van de omvangrijkste hu
manitaire acties van de laatste tijd".
De Britse luchtmacht en het Britse
Cyprus niet verder zouden opruk
ken. „Dat is niet gevraagd en ais het ^neefo^de twee Britse bases op*Cy- ATHENE Premier Konstantanos nister, zoals ook drie conservatieven sie maakte bekend dat de militaire
TTo'amoriHï won de Radicale Unie Party, de door politie voortaan geen zeggenschap
zelf opgerichte groepering. Zij meer zal hebben op terreinen die (f)
Athanasios Tsaldaris, Emma- niet strikt tot haar bevoegdheid be-
horen. o
Deze militaire politie was onder
Staat Rallis heeft brigade-generaal Dimitrios Ioannidis
Brits militair per-
yiasse'
.0P.'^ónn-VcPp fe
er^m0,en
nió9»»oU
boolie»
ottW\W°,,n
p^p>tM4,°
_art>eq»«n
ww>w«» ,egei
„o«.^en,P
moon«»*
wobP«>«eWen
betekende dat Turkije geen "gebruik instemde met
wel gevraagd was zou ik die
lofte niet kunnen geven", zei hij.
Gunes zei dat hij in beginsel
be~ prus in veiligheid gebracht.
zal maken van zijn rechten krach-
I tens het onalhankelijkheidsverdrag rende
1960 voor Cyprus".
wel
Karamanlis van Griekenland heeft
gisteren de formatie van zijn drie hem zelf opgerichte groepering. Zij
dagen oude regering voltooid met de
laghan, VN-soldaten als neutraliee-
macht te laten optreden,
zoveel "illegale groe-
Gifschandaal
MUNCHEN In Beieren zijn de
autoriteiten *n „gifschandaal
lhe«w'
dleten'
Gunes zei dat de Engelse minister pen" op Cyprus actief zijn, dat het
van buitenlandse zaken Callaghan moeilijk zou zijn. Hele Turkse dor- --
hem een bufferzone tussen Turkse pen op Cyprus zijn volgens hem door dusver onbekende omvang op het
en Griekse troepen op Cyprus had deze "illegale, militaire, semi-mili- spoor gekomen,
voorgesteld. "Ik kan weigeren noch taire en Eokagroepen" omringd. Een
eenzijdige bestandverklaring is daar-
,D om naar zijn mening onmogelijk.
het paleis der "Eerst", aldus Gunes, "moeten deze dat eigendom is van
groepen uiteengedreven worden". ~f|É|||
tegen het vorige militaire regime.
Eerder op de dag had het er de
schijn van gehad dat Karamanlis in
moeilijkheden was geraakt door riva
liteit tussen conservatieve en radi-
Minister
gisteren het vaderlanderschap terug
gegeven aan dertig Grieken die er
door het vorige militaire bewind van
beroofd. Onder hen zijn kran-
I instemmen en ga ruggespraak hou-
I den met mijn regering", zei hij in de
wandelgangen v:
Naties in Génève.
Volgens Gunes zou Callaghans zo-
e 600 meter breed moeten zijn. De terugkeer na
j Britse minister heeft voorts voorge- vóór de coup
steld dat Turkse enclaves in over we-
gend Grieks-Cyprische gebieden op
In het 900 inwoners tellende plaats
je Althgnenberg, ten noordwesten
van Münohen, zijn op een terrein
bank tien
tallen "vaten ontdekt die restanten
cale elementen uit verzetsbewegin- tenuitgeefster Heleni Vlachoe, film-
Cyprus, bescnermd zouden worden dus Gunes, "i
De*^ Turkse mlnister zei ook nog dat levensgevaarlijke chemicaliën
de situatie op Cyprus blauwzuur, zwavelzuur en zoutzuur
TWi ...n 15 Juli die aartsbis- bevatten. Het terrein ligt in de on-
schop Makarios verdreef, uitgesloten middellijke nabijheid drink-
Makarios i
actrice Melina Mercoeri (gisteren uit gaan.
die door het vorige Parijse ballingschap teruggekeerd) en
lady Amalla Fleming, de Griekse we-
duwe van de Britse ontdekker
het pennicilline.
In de Griekse staatscourant
door de VN.
Turkse Journalisten
avond van Cyprus terugkeerden
waterleiding van het plaatsje.
Volgens deskundigen was de partij
chemicaliën voldoende om een dode-
lijk gevaar voor de bevolking in het
dele"nageleefd, omdat de artikelen gebied van München op te leveren.
Griekse gemeenschap gekozen. On-
gister- der hem werd de grondwet
gen.
Drie
bewind gevangen waren gezet wegens
vermeende samenzwering tegen de
bestaande orde, zijn door Karaman
lis opgenomen onder de elf die hij
eerder om zich heen had verzameld.
Het zij Charalambos Protopapas,
advocaat en socioloog, Dimitros Tsa-
tos, een hoogleraar, en George Man-
gakis, eveneens hoogleraar.
Karamanlis benoemde ook de libe
rale voorzitter van het laatste parle
ment. Dimitros Papaspyroe, tot mi-
onder het vorige militaire regime de
hoogste veiligheidsinstantie in zowel
militaire als civiele zaken geworden.
De militaire politie zou zich zelfs ook
martelingen te buiten zijn ge-
Naar Suriname De Surinaam-
minister van Sociale Zaken Soe-
scheen gisteren het bericht dat 72 perman, heeft op het kabinet van de
brigade-generaals uit actieve dienst gevolmachtigde minister van Surina-
zijn ontslagen, hoewel ze him rang me in Den Haag ongeveer twintig
behouden. Toch is dit vermoedelijk maatschappelijk- en opbouwwerkers
geen routine-ontslag, aangezien dit
bevordering in
meebrengt.
ontvangen. Een aantal van hen
volgende rang is bereid terug te gaan naar Suri
name om te gaan werken op het mi-
Het Griekse ministerie van Defen- nisterie van Sociale Zaken.
YA\P
-.-CtfST
P^A\eS«inU
unlip««^
BRUSSEL (ANP) De Europese
Commissie heeft opnieuw nadrukke
lijk en formeel ontkend betrokken te
zijn bij de levering van ongeveer
50.000 ton Europees rundlvlees aan
de Sowj et-Unie. Beweringen dat
Europees commissaris Lardinois er
bij de Sowjet-instamties op zou heb
ben aangedrongen vlees uit de ge
meenschap af te nemen, werden met
klem tegengesproken. „Nonsens", zo
zei men over deze berichten.
De commissiewoordvoerder onder
streepte nogmaals dat Europese ex
porteurs de voorraden vlees uit de
interventiebureaus kunnen opkopen.
Wat zij er mee doen is volledig hun
eigen zaak, aldus de woordvoerder.
Iedereen die uit de gemeenschap
rundvlees uitvoert krijgt momenteel
de normale uitvoerrestitutie (subsi
die) van gemiddeld 60 rekeneenhe-
den (meer dan 200 gulden) per
100 kg, onverschillig naar welk land
fhet vlees uitgevoerd wordt.
De commissi ewoordvoerder ont
kende ten stelligste dat voor de ex
port van rundvlees naar die Sowjet-
Unie een meer dan normale uitvoer-
subsiidie zou worden verleend.
De levering aan de Sowj et-Unie
is vorige maand al begonnen, aldus
een Reuter-bericht. Het contract
voor 50.000 ton meer dan een
derde van de EG-dntervenfcievoorraad
is rondgekomen al voordat de EG-
ministerraad vorige week besloot tot
een invoerstop voor rundvlees.
Volgens Reuter is het vlees ver
kocht voor 830 dollar per ton, wat
zou neerkomen op ongeveer f2,15
per kg. De wereldmarktprijs was,
toen het contract werd afgesloten,
ongeveer 1000 dollar per ton.
Als leveranciers noemt Reuter een
groep Europese firma's, waarbij het
Franse huis Louis Dreyfus en de
Franse ooöpeartieve organisatie So-
copa. De onderhandelingen voor een
volgend contract zouden volgens dit
persbureau 25.000 ton rundvlees en
25.00 ton varkensvlees betreffen.
Het nu gecontracteerde vlees is,
behalve uit Franse, ook uit Ierse in-
terventievoorraden afkomstig.
Bij het Nederlandse Produktschap
voor Vee en Vlees acht men het
hoogst onwaarschijnlijk dat het con
tract ook Nederlands vlees omvat.
Zoalls bekend is hier te lande Frans
en Iers interventtevflees opgeslagen,
maar zijn Nederlands eigen interven-
tievoorraden rundvlees maar gering.
JERUZALEM Het Israëlische
kabinet heeft zich gisteren eensge
zind uitgesproken tegen het zonder
toestemming van de regering vesti
gen van nieuwe Joodse nederzettin
gen in bezet gebied. Dit betekent
naar alle waarschijnlijkheid dat on
geveer 150 aspirant-kolonisten die
zich klandestien in de omgeving van
Nabloes hebben gevestigd, zullen wor
den verwijderd.
De aspirant-kolonisten ongeveer
35 gezinnen waren donderdag
avond met geweld door politiever-
sperringen gedrongen om zich te ves
tigen op het gebied van Sabastija, de
bijbelse hoofdstad van de koningen
van Israël. Zij bezetten een verlaten
station aan de buitenkant van Na
bloes, de grootste stad in het door
Israël bezette deel van Jordanië. Daar
kregen zij steun van circa 3.000 mede
standers, onder wie enige leden van
de oppositie in het parlement.
Twee maanden geleden probeerden
kolonisten in hetzelfde gebied klan
destien een dorp te vestigen, maar
toen trokken zij zich terug nadat de
autoriteiten militairen te hulp had
den geroepen.
Gisteren protesteerde direct de
burgemeester van Nabloes bij de mi
litaire gouverneur tegen de actie van
de kolonisten, die overigens verklaar
den van plan te zijn ook dorpen te
vestigen bij Jericho, Sjilo en Ma'Ale
Ha'Adumim.
Niet zonder verbazing zal menigeen
hebben vastgesteld, dat de militaire
leiders in Griekenland hun macht op
bijna minzame wijze aan de nieuwe
premier Konstantijn Karamanlis
hebben overgedragen, terwijl er zich
anderzijds al evenmin woede-uitbar
stingen hebben voorgedaan van de
kant der bevolking, die slechts korte
tijd besteedde aan vreugdebetoon. De
overdracht van de macht geschiedde
op een strikt-zakelijke wijze en werd
bezegeld door een handdruk tussen
de president, generaal Ghizikis, en
de nieuwe premier. De reden ligt
voor de hand: in deze tijd van span
ning hebben de Grieken de gelederen
gesloten, de conflictstof begraven en
zich in nationale saamhorigheid op
gesteld om de crisis het hoofd te
bieden. Van alle zijden is de 67-Jari-
ge Macedoniër Karamanlis het ver
trouwen ten deel gevallen om het
schip van staat door de kokende
branding heen te sturen. Volk en
strijdkrachten staan als één man
achter de „redder des vaderlands".
Daarbij komt trouwens, dat deze
gang van zaken als het ware het
verlengstuk is van een uitspraak
van Karamanlis van zeven Jaar ge
leden, toen hij verklaarde dat de
Griekse democratie aan haar eigen
fouten te gronde was gegaan en dat
de kolonels die ondermijnde demo
cratie alleen maar de genadestoot
hadden gegeven. Ten onrèchte be
staat hier en daar de opvatting, dat
een stel op macht beluste militairen
destijds een soort model-democratie
om hals hebben gebracht, maar niets
is minder waar, zoals ook uit de ge
citeerde woorden van Karanmanlis
blijkt. Wat in Griekenland vóór het
optreden van de kolonels bestond
was de karikatuur van werkelijke de
mocratie, gekenmerkt als zij was
door ergerlijke corruptie, bureaucra
tie, onophoudelijke schandalen en
eindeloze intriges die de ontwikke
ling van het land verlamden. Tra
gisch is, dat de militairen niet in
staat zijn gebleken die kwijnende
democratie op bevredigende wijze te
herstellen. De tuchteloosheid werd
niet vervangen door ware vrijheid,
„luisterend naar de wetten", maar
door een dwangregime, dat de repu
tatie van Griekenland buiten de
grenzen grote schade berokkende.
Het symbool van het militaire regi
me. de uit zijn as verrijzende feniks,
bleek een gekortwiekte vogel, on
machtig om zijn vleugels uit te slaan.
Tenslotte deed de affaire-Cyprus de
deur dicht en noopte de generaals
de hulp in te roepen van de vrijwil
lige banneling Karamanlis. Dat de
militairen er tijdens hun bewind in
geslaagd zfjn tal van technische pro
jecten, als de aanleg van wegen en
havens, tot een goed einde te bren
gen, kan zeker op hun tegoed wor
den bijgeschreven, maar was niet
voldoende om het voortduren van
hun bewind pe rechtvaardigen. De
grote vraag is nu wat Karamanlis
kan bereiken om een toestand van
bevredigend evenwicht te scheppen.
Betekent de nieuwe vrijheid dat du
bieuze figuren en politieke avontu
riers hun kwalijke activiteiten onbe
dreigd kunnen hervatten? Het zal
Karamanlis niet gemakkelijk vallen
onder handhaving van de democra
tische vrijheid de uitwassen binnen
de perken te houden.
Drukkende erfenis voor Karaman
lis is de verslechterde verstandhou
ding met Turkije. Reeds vele malen
hebben Athene en Ankara als hond
en kat tegenover elkaar gestaan,
maar de samenwerking in NAVO-
verband had de betrekkingen duide
lijk verbeterd. Helaas, de kwestie-
Cyprus en het geschil over oliebo
ringen, aan de westkust van Turkije
en de voor die kust gelegen Griekse
eilanden, betekenen een enorme stap
terug, vooral nadelig voor de situatie
in Thracië. Aan de noordkust van
de Egeïsche Zee. strekt zich namelijk
een langgerekt gebied uit: Grieks
van Saloniki tot aan de benedenloop
van de Maritsa of Evros, (Europees-)
Turks van deze rivier tot aan Istan-
boel. Gezamenlijk bezitten Grieken
land en Turkije daar dus een aan de
zee grenzende corridor, die Bulgarije
en Joego-Slavië (en indirect ook de
Sowjet-Unie) van de Middellandse
Zee gescheiden houden. Het is dui
delijk, dat de verscherpte tegenstel
ling tussen de beide NAVO-landen
de afgrendeling aan de Egeïsche Zee
er niet sterker op heeft gemaakt. De
legers, die gezamenlijk voor de ver
dediging van deze corridor moeten
zorgen, zijn dóór de jongste gebeur
tenissen eikaars vijanden geworden.
Vandaar de haastige internationale
inspanning, met name van Ameri
kanen en Britten, om de ruzie zo
snel mogelijk bij te leggen. Bekijkt
men de toestand van de kant van
het Warschaupact, dan is duidelijk
dat het belang van Bulgarije voor
het Oostblok sterk is toegenomen. In
dit verband is van grote betekenis,
dat de Sowjet-Unie er naar schijnt
te streven een corridor door Roeme
nië te verkrijgen, dat ten noorden
van Bulgarije is gelegen. Zou het
Kremlin inderdaad zo'n doorgang
over Roemeens gebied (via de Do-
broedsja) verkrijgen, dan zouden
Sowjetrussische troepen vervoerd
kunnen worden naar Bulgarije, dat
er nu geen heeft. De bedoeling is
niet onduidelijk: Sowjetrussische
legers in Bulgarije (over Roemeens
gebied aangevoerd) zouden, samen
met die in Hongarije, een tang vor
men, die een bedreiging inhoudt voor
het Joegoslavische grondgebied, waar
bij het Kremlin al rekening houdt
met het overlijden van Tito. Zware
militaire druk op Joego-Slavië zou
dit land weer binnen het Warschau
pact kunnen brengen. En daarbij
komt nu, als uitvloeisel van de
Grieks-Turkse wrijving, een nieuwe
factor. De Sowjetrussische strijd
krachten zouden, via Bulgarije, de
NAVO-troepen in Thracië onder
druk kunnen zetten en dit in de
derde plaats ook het met China
verbonden Albanië kunnen bedrei
gen. Met het oog op een dergelijke
ontwikkeling heeft maarschalk Tito
kortgeleden een bezoek aan de Roe
meense hoofdstad Boekarest gebracht
om voor zoveel mogelijk tegendruk
te zorgen. Als Roemenië niet zou
zwichten en dat schijnt het niet
voornemens zijn te doen is dat
gunstig voor Bulgarije, Joego-Slavië
en Albanië. En blijft Bulgarije zon
der Sowjetrussische troepen, dan be
tekent dit tevens een verlichting van
de druk op de Grieks-Turkse macht
in Thracië en Europees-Turkije. De
strategische posities grijpen, al bij
al, wel sterk ln elkaar en maken,
voor het Westen, een verbeterde ver
standhouding tussen Athene en An
kara dringend noodzakelijk.
RL
