goed in de boekenmarkt
"Fenomeen Hitier
scherp geanalyseerd
?5>
"Verhalen van de Grote Koning"
Nederlandse poezie
na '50 werd een
warrige kluwen
Bloedbad Wiriyamu
PAGINA
ZATERDAG 27 JULI 1874
De belangstelling voor de na
tuur is de laatste Jaren omge
keerd evenredig met de beschik
king, die we erover hebben. Ter
wijl we met onze moderne con
sumptiemaatschappij steeds op
nieuw stukjes afknabbelen van
onze toch al schaarse flora en
fauna, breidt het aantal boeken
over de natuur en ons milieu zich
vrijwel dagelijks uit. Prachtige,
vaak kostbare, werken die mees
tal geïllustreerd zijn met fraai
fotowerk.
Die belangstelling voor „wat
leeft en bloeit" is ook op andere
manieren duidelijk merkbaar.
Een universitaire studie in de bio
logie is zwaar „overtekend" en
instellingen als de Vereniging tot
Behoud van Natuurmonumenten
en het Wereldnatuurfonds boeken
de laatste tijd een grote leden
winst. De belangstelling voor de
natuur is er. Zowel in woord,
beeld als in geschrift.
Een van de fraaiste boekwer
ken, die op het ogenblik in de
winkels ligt is de zesdelige Wink
ler Prins Encyclopedie van het
Dierenrijk. Een naslagwerk met
een omvang van 2400 bladzijden
waarvan onlangs het vierde deel
is verschenen. Evenals de voor
gaande delen valt ook hier weer
op het prachtige fotomateriaal
waarvan gebruik gemaakt is en
de verduidelijkende tekeningen en
kaartjes. De tekst bij elk onder
werp is uiterst prettig leesbaar,
zowel voor de geïnteresseerde na
tuurliefhebber als voor de studie
in de biologie of de vakman.
Aan deze tekst werd gewerkt
door niet minder dan tweehon
derd deskundigen in binnen en
buitenland.
Het aantrekkelijke van de ency
clopedie schuilt onder meer in het
feit dat geen dorre opsomming
van allerlei wetenschappelijke fei
ten wordt gegeven maar dat men
ook oog heeft voor bijzondere za
ken. Zoals bijvoorbeeld in deel
IV, waarin aandacht wordt be-
steeds aan het nijlpaard Huberta,
dat zeer grote afstanden aflegde
of over de reuzelongen van een
walvis. Kortom de encyclopedie
is een werk vol wetenswaardig
heden, waarin alles over de die
ren in terug te vinden is. De voor
intekenprijs bedraagt f 65 per
deel.
Eveneens bij de uitgeverij Else
vier verscheen dezer dagen Else-
viers vlinderboek, geschreven
door Kurt Harz. Het boek dat in
de winkel f 39,50 kost omvat 185
bladzijden en bevat niet minder
dan 75 zeer fraaie kleurenfoto's
vanf Werner Zepf. Auteur Kurt
Harz is een vlinderkenner bij uit
stek. Hij beschrijft de verschilen-
de ontwikkelingsstadia van de
vlinder, de omgeving waarin ze
leven en wat bijzonder boeiend
is de functie van de kleuren.
Een apart hoofdstuk is gewijd
aan de vlindertrek, terwijl ook
aandacht wordt besteed aan de
voortplanting. In het hoofdstuk
„Van ei tot vlinder" worden de
achtereenvolgende levensfasen
ren en vissen om ze voor uitster
ven te behoeden. De sinds 1973
op deze toijze beschermde flora
en fauna ondergebracht in
het boekje "Beschermde dieren
en planten" dat bij de Staats
uitgeverij is verschenen. Fraaie
illustraties (aquarellen en teke
ningen) vormen de hoofdmoot van
het boekje-
Helaas verstrekt het boekje
wel wat erg kariigie gegevens
over de planten en dieren. De uit
gave die 96 pagina's telt kost in
de boekhandel f 12.50. Verder kunt
u het per post bestellen bij de
Staatsuitgeverij, Chr. Plant ij nstr.
vl, Den Haag. U betaalt dan
f 13,90. Leden van de Vereniging
tot Behoud van Natuurmonumen
ten krijgen een extra reductie.
Een opmerkelijk natuur boek
verscheen de afgelopen weken
bij de uitgeverij Scheltens en Gil-
tay onder de titel „Geef mij maar
de vrije natuur(Prijs
f 27,50». Het werd geschreven
door Jan Sjoerd Bakker een man,
die van Jongsaf zijn vrije tijd be
steedde met het observeren van
gebeurtenissen ip de natuur. Hij
is controleur van de Vogelwet,
was gedurende 20 Jaar bestuurslid
van de Vereniging voor Vogelbe
scherming en bezit niet in de
laatste plaats een grote ken
nis op het gebied van de na
tuurfotografie.
Het boek heeft geen wetenschap
pelijke aspiraties, maar probeert
de lezer attent te maken op het
moois dat er vaak dichtbij huis
te bewonderen valt. Veel van zijn
beschrijvingen stammen van plek
jes die hier niet ver vandaan lig
gen zoals het Haagse Bos, de Was-
senaarse Duinen of de Nieuwkoop-
se Plassen. Zij geven blijk van
een grote liefde voor de natuur.
Het boek is verluchtigd met 25
kleuren- en 50 zwart-witfoto's die
de schrijver zelf heeft gemaakt.
Stuk voor stuk Juweeltjes die een
groot vakmanschap verraden.
Alleen zijn constatering dat de
reiger een uiterst schuwe vogel is
lijkt te worden weersproken door
het feit, dat deze vogel op het
ogenblik in flinke aantallen in
stadssingels wordt aangetroffen.
Bij dezelfde uitgeverij verscheen
het boek „Serengeti mag niet
sterven" geschreven door prof.
dr. Bernhard Grzimek. De naam
Grzimek is bij de natuurliefheb
bers is Nederland zeker niet on
bekend want van hem verscheen
de 16-delige encyclopedie „Het le
ven der dieren", dat nog zal wor
den uitgebreid met enkele delen.
Grzimek was tot voor kort direc
teur van de Frankfurter dieren
tuin en heeft in Duitsland sedert
enkele Jaren een eigen natuurpro
gramma op de tv. Bovendien is
hij hoofdredacteur van het blad
„Das Tier".
Het boek is gewijd aan t schit
terende natuurpark Serengeti in
Tanzania, waar zebra's, gnoes,
gazellen, leeuwen, hyenahonden,
struisvogels en gifslangen leven.
In 1959 verscheen het voor de
eerste maal. Inmiddels is het in
twintig talen vertaald, terwijl de
verfilming werd bekroond met de
Amerikaanse Oscar Academy
Award. Tragische bijzonderheid
van het boek is, dat de zoon van
Bernhard Grzimek, Michael tij
dens een van de tochten per vlieg
tuig boven dit park neerstortte
en overleed. Het boek verhaalt
over de gevaren die het tweetal
trotseerde en de ontberingen die
werden geleden.
Dat maakte het werk behalve
interessant ook spannend. De il
lustraties in het boek zijn aan de
film ontleend. De prijs van het
fraaie werk 4s f 34,90.
Over de natuur heel wat dich
ter bij huis gaat het boekje „Wel
en wee in de dorpstuin", ge
schreven door J. P. Stam-Dressel-
huys. Het boekje werd in op
dracht van de Bond van Platte
landsvrouwen uitgegeven door de
uitgeverij Terra in Zutphen. De
schrijfster publiceerde in het blad
"De plattelandsvrouw" Jarenlang
een tuinrubriek. Een selectie
daaruit is nu opgenomen in het
boekje dat f 12,50 kost.
Het boekje zit boordevol raad
gevingen voor het tuinieren, maar
leert ook de tuin anders dan an
ders te zien. De dochter van de
schrijfster zorgde voor de zeer
fraaie tekeningen in het boekje.
Het leven in de duinen is het on
derwerp dat de auteur K. Huls
bos aanpakt in zijn Elsevierboek
„In de duinen" dat 224 bladzij
den telt en f 14,90 kost. Het is de
vierde, gewijzigde en uitgebreide
druk van „Het wondere leven in
onze duinen". Geïllustreerd met
meer dan 60 foto's van de auteur
zelf vertelt hij op boeiende wijze
over de dieren vlak aan de kust.
Hij heeft het verder over de re
creatie in het duingebied en ten
slotte komt ook het belang voor
de drinkwatervoorziening nog ter
sprake. Dat brengt mij bij een
paperback waarin de hele ge
schiedenis van de drinkwatervoor
ziening in ons land wordt ver
teld. Het werk is geschreven door
ir. K. W. H. Leeflang, oud-che
micus van het Provinciaal Wa
terleidingbedrijf van Noord-Hol
land en kreeg als titel
„Ons drinkwater in de stroom
van de tijd". Op 228 pagina's
geeft de auteur een beeld van de
waterwinning zoals die in de loop
der Jaren heeft plaatsgevonden.
De tekst is verluchtigd met een
groot aantal zwart-witfoto's. De
paperback is slechts in beperkte
oplage gedrukt en verkrijbaar
door storting van f 15.- op giro
rekening 46.19.34 t.n-v. VEWIN
in Rijswijk onder vermelding van
„Ons drinkwater".
Terug naar de natuur, en wel
vlak bij huis. Bij de uitgevers
maatschappij Kosmos verscheen
de tweede en geheel herziene
druk van het boek „Tuinvijvers en
waterplanten". De Duitse auteur
Hans Jürgen Papenfuss geeft de
lezer adviezen over de aanleg
van een vijver in de tuin, de keuze
en de verzorging van de planten
en tal van andere wetenswaardig
heden die betrekking hebben op
vijvers en waterplanten. Waar
nodig paste de Nederlandse tuin
architect B. J. Galjaard de tekst
aan de Nederlandse omstandig
heden aan. Het boek bevat 43
foto's en 38 tekeningen en kost
bij de boekhandel f 16,50.
Van weer een heel andere kant
wordt de plantenwereld benaderd
in net boek "Gifkeuken der na
tuur" uitgegeven voor Nijgh en
Van Ditmar. De schrijver Franz-
Martin Engel gaat diep in op
twee functies die de plantenwe
reld in de loop der eeuwen voor
de mens heeft gehad: enerzijds
de giftige werking, anderzijds de
geneeskrachtige werking. Beide
uitersten, die zo blijkt uit het
boek toch niet zover van el
kaar verwijderd lflgigen alls het Fel
eens schijnt. Achtereenvolgens ko
men in het boek aan de orde, de
gifflora van Nederland en Duits
land, de „toverkruiden" het
volksgeloof, medicijnmannen,
kwakzalvers, kruidenvrouwen,
heksensabbat, hasjiashrakers en
verslaafden aan mescaline en he
roïne.
Ook de genotwekkende stof
fen in de planten worden in het
zeer interessante boek uitvoerig
behandeld. Het boek wordt beslo
ten met een zeer boeiende be
spreking van vele gifplanten. De
beschrijving gaat vergezeld van
fraaie kleurenfoto's. De prijs van
het boek is f 28,50.
Een opmerkelijk boek schreef
Joost de Klerk onder de titel
„De platwormen vervelen zich".
In dit bij Agon Elsevier versche
nen boek probeert hij de lezer
met een veelheid van bewijsma
teriaal te overtuigen, dat de mens
zich in niet zo gek veel dingen
onderscheidt van het dier. Het
boek heeft geen wetenschappelijke
pretenties, maar geeft op zeer
amusante wijze gerangschikt een
beeld van de ontdekkingen die
deze eeuw via veldbiologlsche
waarnemingen en ethologisch on
derzoek zijn gedaan. Met elke
pagina wordt duidelijker dat de
mens ondanks alle verwor
venheden onlosmakelijk verbon
den is met de natuur. In „De
platwormen" wordt dieper inge
gaan op verschijnselen als Jacht
instinct, broedzorg, sociaal be
sef, seksualiteit, het doden, com
municatie en het verstand. De
vlotte schrijftrant zorgt er voor
dat u het boek in één adem uit
leest.
Tenslotte nog aandacht voor het
boek „Overheid en milieu" ver
schenen bij uitgeverij Het We
reldvenster (Prijs f 17,90). Het
werk, met een voorwoord van mi
nister Vorrink van Volksgezond
heid en Milieuhygiëne, bevat de
inleidingen en voorlopige conclu
sies van vijf regionale conferen
ties, die werden georganiseerd
door het Instituut voor Bestuurs
wetenschappen en de Stichting
Centrum Milieuzorg.
Het punt waarom het
in dit boek gaat is dat in
Nederland de laatste Jaren een
duidelijk milieubewustzijn is ont
staan, maar dat er op tal van
terreinen veel langs elkaar heen
wordt gewerkt. De bedoeling van
het werk is om op bestuurlijk ge
bied tot een coördinatie en een
betere communicatie te komen.
Inderdaad worden de eerste
schreden op dit pad met dit boek
gezet.
BRAM VAN LEEUWEN
van de .Adel der insecten" onder
de loep genomen.
Zij die geïnteresseerd zijn in
het vlinderleven kunnen we ook
het boekje „Dagvlinders" uit de
serie Meulenhoff bibliotheek voor
de Natuur adviseren. In dit boekje
dat 192 bladzijden telt en f 16,50
kost worden alle 84 soorten dag
vlinders, die in Nederland voor
komen afzonderlijk behandeld.
Steeds worden ook de rupsen en
poppen afgebeeld, terwijl waar
dat mogelijk is ook de planten
waarop deze vlinders voorkomen
in beeld zijn gebracht.
Liefhebbers die er ieits voor
voelen om vlindert te gaan ver
zamelen en prepareren vinden
in het boekje een aantal nuttige
adviezen. Alle vlinders zijn over
zichtelijk en alfabetisch gerang
schikt zodat het opzoeken van een
bepaalde vlinder vrijwel geen tijd
kost.
In dezelfde reeks, waaraan we
al eerder aandacht besteedden,
zijn nog drie deeltjes verschenen.
Eén daarvan is getiteld „Vogels
van de vrije lucht" en geeft be
halve een uitvoerige beschrijving
en kleurentekening van de 64 in
Europa meest voorkomende vo
gelsoorten veel informatie over de
vogels, die in het wild leven, de
vogeltrek en de vogelbescherming.
Voor de groepering heeft men ge
kozen voor een keuze naar ver
blijfplaats: Vogels bij huizen en
straten, vogels in tuinen en par
ken en soorten die veld en bos
verkiezen. De texeningen van il
lustrator K. Hisek vallen op
door hun natuurgetrouwe weerga-
De flora komt aan bod in de
deeltjes „Bomen in Europa" en
„Planten in veld en bos". Het
bomenboek besteedt aandacht
aan 64 van de bekendste boom
soorten. De tekeningen geven een
beeid van het blad, de bloeiwijze
en de zaden en vruchten. Verder
bevat het boek een schat aan ge
gevens over het belang van de
boom voor ons milieu en de soor
tenrijkdom in bepaalde klimaat
zones.
Planten die u dagelijks langs
de slootkant, op een braakliggend
stukje land of in een verwilderd
parkje aantreft vindt u terug in
het plantenboek je. Ook hier 64
in getal, allemaal voorzien van
een fraaie illustratie en op des
kundige wijze toegelicht. Verder
kunt u via dit boekje te weten
komen hoe u het best een herba
rium kimt inrichten. De deeltjes
kosten f 16,50 per stuk.
In ons land komen ongeveer
1300 soorten hogere planten voor.
Een deel daarvan dreigt te ver
dwijnen. Reden waarom het mi
nisterie van Cultuur, Recreatie
en Maatschappelijk Werk vele
planten op grond van de Natuur
beschermingswet tot „bescherm
de plant" heeft verklaard. Dat
zelfde is gebeurd met enkele die
voor Neerlandici, voor kenners en
liefheboers van de dichtkunst, want
voor een leek is het wel erg moeilijk.
Zinnen als „Het kunstmatig opfok
ken van de neo-realistische mythe
als belangrijk vernieuwend element
en vooral het epigonisme van tal
rijke dichters, die alleen dankzij de
groepsvorming in de belangstelling
zijn gekomen, verklaart het heftig
anti-klimaat dat in Vlaanderen is
„Vijftig na »50", bloemlezing van
de nieuwe poëzie. Samenstellers:
Willem M. Roggeman en Hans van
de Waarsenburg: Uitgerij: Stan
daard Uitgeverij, Antwerpen, P.N.
van Kampen en Zn., Amsterdam/
Baarn; prijs f 14,90.
AJL
De Nederlandse poëzie is na de ex
perimentele stroming van de Jaren
vijftig, dip in de letterkunde dan ook
heel toepasselijk met „Vijftig" wordt
aangeduid in een warrige kluwen
geraakt, waardoor het moeilijk is ge
worden een bepaalde stroming, een
zekere tendens aan te duiden. Men
kan ach natuurlijk afvragen, wat
het nut is van het opplakken van
etiketten op tendensen, die een hele
groepering in de dichtkunst de schil
derkunst etc, betreffen, maai bet be
gint langzamerhand toch wel duide
lijk te worden dat de Nederlandse
poëzie e« op het ogenlik een is van
„we rotzooien maar wat am", om
een vertegenwoordiger var de Ne
derlandse schilderkunst te citeren.
De samenstellers van „Vijftig na
'50", een bloemlezing van de nieuwe
poëzie, hebben het er dan ook wel
moeilijk mee gehad. Het feit dat
vijftig dichters nodig waren om een
overzicht te geven van de heden
daagse dichtkunst zegt aJ genoeg.
In nun inleiding zeggen Willem M.
Roggeman en Hans van de Waarsen
burg: ,De belangrijkste evolutielijn
in de Nederlandse poëzie van de
hier behandelde periode vertoond 'n
versobering en een toenemende aan
dacht voor de eenvoudige dingen uit
de alledaagse werkelijkheid". Een
gedicht van J. P Guépin. lector al
gemene literatuurwetenschap aan de
Leidse Universiteit, bewijst dat dit
maar al te waar is: „Ik begin met
het lezen van het gedicht.
Nu ben ik op de helft van het
gedicht.
De dienter heeft meer oog voor de
werke.ijkheid, meer dan dat hij zijn
eigen gevoelens of mening vertolkt.
De dichtkunst van nu is een meer
„Journalistieke" geworden, dan de
traditionele van vóór vijftig
„Vijftig na '50" is een bloemle
zing, die in ieder geval een beeld
geeft van wat er op poëziegebied in
Nederland gebeurt. Een werkstuk
„Hitier, een biografie", deel I,
door Joachim C. Fest. Vertaling R.
D. Dalman. Uitgeverij: In den To- „het proces
ren, Baam. Prijs f 24,50.
Dit Jaar zijn in deze kolommen geschiedenis door de „revolutie die
al heel wat boeken over Hitier be- 1
de vervreemding zonderlijke categorieën van orde,
de werkelijkheid" in de Duitse discipline en gestrengheid tegenover
plaatsvond
handeld. Bij het waarom van al die gende frustratie want het Duise volk
sterk oplevende belangstelling heeft wèl
r leven en "ondergang van de Füh- volk bijgedragen a
rer is al eens uitvoerig stilgestaan, naire mobilisering
dus dat behoeft geen verdere toelich
ting.
Het is Jammer dat het werk
de wereld
Ter verklaring gaat Fest terug
naar de „nimmer overwonnen gru
welijke ervaring van de Dertigjarige
het eerste deel is Oorlog", toen het land veranderde
als laatste
in
zichzelf, het ideologiseren
Een dieplig- staat als onaanvechtbare instelling,
op het kwade" en ook wel
dan enig ander het geloof in de leider vinden in der
de revolutio— gelijke onvergeten ervaringen der
geschiedenis hun oorsprong. De be
hoefte aan bescherming die zich
daarin openbaarde, heeft Hitler met
3ucces weten op te pakken en met
niet meer dan een lichte verande-
tpookachtige woestenij. „De ring
serie Hitler-boeken bereikt, want het zwaarst wegende najatenschap
ls stellig één van de beste blogra-
fieën die over de demon
Derde Rijk werd geschreven
Fest interpreteert
Hitlers ran delingen evenals het fei
tenmateriaal rondom hem en blikt
af en toe, zoekend naar verkla
ringen, scherp In Duitslands historie.
Bij de afsluiting van deel I (Hit-
Iers levensloop tot 1933) geeft de
auteur een boeiend hoofdstuk over
deze oorlog was een traumatisch ge
voel van uitgeleverd zijn en een
diep wortelende angst voor elke biografen (ten onrechte) hebben
voortdurend chaotische toestand, die generaties gelaten.
i stijl dienstbaar kunnen i
;n aan zijn machtsplannen".
Fest gaat ook uitvoerig in op
„Mein Kampf', iets wat nogal wat
RUUD PAAUW
Priester Hastings over:
Verhalen van de Grote Koning"
Auteur: Lize Stilma Illustraties:
Guus Andreas Uitgeverij Helmond
Helmond Prijs f 9,90.
Goed (voor-)leesbare kinderbijbels
die ook nog te betalen zijn, liggen
niet voor het oprapen. Het is daar
om een goede daad van de uitge
ver dat hij de „Verhalen van de
Grote Koning", eerder verschenen
in twee prijziger delen, nu opnieuw
op de markt heeft laten komen in
bewerking van Lize Stilma.
In iets meer dan tweehonderd
bladzijden (met grote letters bedrukt)
werden de belangrijkste verhalen
uit het Oude en het Nieuwe Testa
ment verteld. In een zeer ongecom
pliceerde stijl, die het voorlezen ver
gemakkelijkt. Het zijn allemaal kor
te verhaaltjes, die echt erg leuk zijn.
Eigenlijk meer mooie sprookjes, die
als „waar gebeurd" naar voren kun
nen worden gebracht.
Wiriyamu, door Adrian Hastings.
Uitgeverij Zomer en Keuning. Prijs:
f 12.50.
De plaatsnaam Wiriyamu heeft de-
If. zelfde klank gekregen als My Lal, langrijk boek, waarin overigens liet
Het nadeel dat alle Jcinderbijbels Katy^ Sharpville en Woun/ded alleen het toenmalige bewind
tenissen in Wiriyamu bijeengebracht
heeft.
Het is natuurlijk niet een erg »euk
boek geworden.
God en zijn volgelingen worden
voorgesteld zoals kinderen zich dat wel in zich dragen, namelijk dat de KneeV'n trieste'rij min of
kunnen voorstellen: heel eenvoudig inhoud terwille van de duidelijk- legen steden
en in een open relatie tot elkaar. heid verschillen vertoont met kin
In de hele kinderbijbel wordt geen wat in de echte bijbel wordt verteld, die
woord te veel gezegd. Ook dat kan is in dit boek uiteraard óók aanwe- ken.
alleen maar leiden tot uiterste dui- zig. Niet op een storende manier De ma
delijkheid. Het hele scheppingsver- echter. De bijbelvertellingen zijn hier bloedbad
haal heb ik nog nooit zo aanneme- verwerkt tot pakkende en begrijpe- pagina v
lijk gevonden en het geheel vond lijke verhalen, die kinderen van alle
ik ook voor oudere kinderen en zelfs leeftijden beslist zullen boeien
volwassenen heel goed leesbaar.
de burgerbevol
king werd uitgemoord door soldaten Rhodesië, Zuid-Afrika
al dan niet toevallig doortrok- ternationale kapitalisme'
die zijn verhaal over het
an Wiriyamu op de voor-
i de deftige London Ti-
wist te krijgen heeft
boek geschreven waarin hij alle rap- Fortman.
ELISABETH TOLENAAR porten over de gruwelijke gebeur-
Portugal verantwoordelijk wordt ge
steld voor hét bloedbad, maar ook
„het in-
dat vol
gens de schrijver (priester Adrian
Hastings) op het ogenblik vecht in
he' gebied rond Wiriyamu.
Het voorwoord van het boek is
geschreven door dr. Bas de Gaay
J. VAN WIERINGEN.
