VIJF JAAR GELEDEN
EERSTE VOETSTAP
IN HET MAANSTOF
I vis
T sport
Waarom u zo weinig
grote brasems vangt
Meer Vissport
Via space-shuttle
lonken naar Mars
VELTMAN
Vissen op zee niet
helemaal ongevaarlijk
ZATERDAG 20 JULI 1974
PAGINA 15
Om 3.56 uur en 20 sec. Nederlandfee tijd op 21 juli 1969
zeit Neil Armstrong als eerste mens een voetstap op de
maan met de historisch geworden woorden „Dit is een klei
ne stap voor een mens maar een enorme sprong voor de
mensheid". Het is nu vijf jaar geleden, deze wezenlijk
meest historische voetstapde eerste voetstap op een ander
hemellichaam dan de aarde ,de wieg van de mensheid en
haar woning gedurende de een of twee miljoen jaren van
zijn ontwikkeling tot de homo-technicus van thans.
Over de datum van deze gebeur
tenis bestaat wel eens verschil van
opvatting, maar dat is het gevolg
van de tijds- en ook 'datumverschil-
len in de verschillende streken van
de aarde. In Amerika, de startplaats
van de historische reis, was het nog
20 juli, vandaar dat deze datum
dikwijls wordt genoemd. Misschien
zou voor de historieschrijver de da
tum 21 Juli 1969 om 02.56 uur 20
seconden nog het meest aanvaard
baar zijn als Greenwich-tijd, gere
kend naar de tijdschaal van de eeu
wen oude sterrenwacht ten zuidoos
ten van Londen, die zo lang „stan
daard-tijd" is geweest.
Honderden miljoenen mensen zijn
Indertijd direct getuige geweest van
de maanwandeling van Armstrong
en Aldrin door middel van diezelf
de ruimtetechniek die de mensen
op de maan bracht, namelijk via
communicatie-satellieten, die de in
Amerika opgevangen directe beelden
over de gehele wereld uitstrooiden.
Minder dan drieëneenhalf jaaf* later
was die belangstelling gedecimeerd
toen de maanwandelaars nummer
elf en twaalf Cernan en Schmitt,
over de maan rondtoerden in een
Jeep en tenslotte ter afsluiting van
het Apollo-maanprogramma op 19
december 197? «tille Oceaan
neerploften.
teriaal (ongeveer 435 kg), de hon
derdduizenden foto's die tijdens zes
maanvluchten en de maan wande
lingen- en ritten zijn gemaakt, de
kilometers filmmateriaal en de meet
resultaten van de instrumenten die
op de maan werden gebracht en
daar nog lange tijd dn eenzaamheid
hebben gewerkt.
Deze studies zijn nog lang niet af
gerond en wat zij tot dusver ople
verden is wetenschappelijk wel ui
termate belangrijk, maar zegt de
leek betrekkelijk weinig of niets.
Niettemin zullen die resultaten in
wetenschappelijk opzicht zeer groot
blijken te zijn, terwijl voorts de er
varing, die met vele ruimtetechnie
ken is opgedaan, de basis heeft ge
legd voor verdere ontwikkeliiigen en
ook praktische toepassingen op
aarde, waarvan de leek alweer wei
nig kennis heeft, al heeft hij er da
gelijks mee te maken. De technische
..fall out" van ook het Apollo pro
ject is groot geweest.
Jaren werk
Zo snel leven we tegenwoordig, dat
in slechts drie en een half Jaar een
gigantisch (door geldgebrek gekort
wiekt) programma werd uitgevoerd,
en dat bij het eerste lustrum de
eerste voetstap al weer verre historie
schijnt te zijn geworden. Dat de pu
blieke belangstelling (met een her
leving ten tijde van de schipbreuk
in de ruimte van de Apollo-13) zo
snel ia gedaald ligt ook wel aan de
aard van de resultaten van de maan
vluchten. De geleerden van allerlei
disciplines zullen nog Jaren stude
ren op het meegebrachte maanma-
In kort bestek
Nog even een korte terugblik op
de zes maanlandingen, die thans
vijf Jaar geleden een aanvang na
men. De landers vertoefden teza
men 298 uur en 32 minuten op de
maan. De lopende en gemotoriseer
de excursies duurden tezamen 100
uur en 8 minuten, waarbij 96,25 km
over de maan werd afgelegd. Aan
maanmateriaal werd 435,4 kg naar
de aarde gebracht. De maanwande
laars waren in volgorde van hun
eerste stappen op de maan Arm
strong, Aldrin, Conrad, Bean, She-
pard, Mitchell, Scott, Irwin, Young,
Duke, Cernan en Schmitt. De Apol-
lo-commandnanten die inmiddels om
de maan bleven draaien waren resp.
Collins, Gordon. Roosa, Worden, Mat-
tingly en Evans.
Hoewel de Russen niet erg scheutig zijn met verhalen over
hun toekomstplannen in de ruimte zijn er aanwijzingen, dat zij
geen aanstalten maken om in navolging van de Amerikanen
maanlandingen te gaan ondernemen door kosmonauten. De
Amerikanen hebebn voorlopig ook geen ambities meer in die
richting. Vermoedelijk zal de maan. na de drieëneenhalf Jaar
menselijk bezoek in het kader van het Apollo-programma, deze
eeuw dan ook geen bezoek van mensen meer krijgen. De vesti
ging van langdurig bemande Amerikaanse wetenschappelijke
bases op de maan zall pas geruime tijd na het Jaar 2000 plaats
vimdien, dit in afwijking van de plannen uit de Jaren vijftig.
Al lange tijd gelleden namen Amerikaanse deskundigen aan,
dat de Russen in de bemande ruimtevaart de maan links zouden
laten liggen en zouden streven naar het oogsten van een pri
meur op Mars. Of dat inderdaad het geval zal zijn is een
kwestie van speculatie. Zij hebben wel experimenten onder
nomen met langdurige afzondering van kleine groepjes weten
schapsmensen in betrekkelijk kleine, zichzelf bedruipende ruim
ten. Dergelijke proeven zijn noodzakelijk wanneer men de veel
meer dan een Jaar durende reis naar Mars en terug degelijk
wil voorbereiden.
Amerika heeft ook ambities in de richting van Mars. Het on
bemande Marsonder zoek wordt in 1976 voortgezet met een im-
sbrumentlandiing, maar in het achterhoofd van de experts be
ginnen plannen vaste vorm te krijgen voor een landing van
astronauten op onze buurplaneet.
Een goed functionerende space-shuttle, de volgende generatie
van ruimtevoertuigen die omstreeks 1980 operationeel zal zijn,
maakt het mogelijk in een baan om de aarde de ruimtevoer
tuigen te construeren die voor een Marsreis nodig zijn. Men
weet al. wanneer op z'n vroegst de onderlinge stand van de pla
neten gunstig zou zijn voor de start: 5 april 1985. De missie zou
langs Venus voeren, waardoor de snelheid aanzienlijk kan wor
den vergroot en Mars bereiken op 10 april 1986. De astronauten
zouden veertig dagen op Mars kunnen verblijven alvorens zij
de terugreis zouden aanvaarden om op 15 november 1986 weer
„thuis" te zijn in een baan om de aarde vanwaar zij door een
spaoe-shuttle naar de aarde zelf zouden worden t.eruggebracht,
590 dagen na hun vertrek.
Het is overigens onwaarschijnlijk dat men op dat moment
deze enorme trip al kan maken. Waarschijnlijk zal men naar
een volgende gunstige stand van de planeten moeten uitzien.
Maar dat het er na de succesvolle maanvluchten, die vijf Jaar
geleden begonnen, naar toe gaat staat als een paal boven water.
Afgezien van de vage televisiebeelden die de aarde rechtstreeks
bereikten is dit de eerste werkelijke foto van een mens op de
maan. Dit is Aldrin, gefotografeerd door Armstrong kort na de
aanvang van het eerste maanwandeling et je. In het vizier van de
helm weerspiegelt zich de gestalte van Armstrong.
middels het astronauten-team ver-
tlaten, sommigen om elders in de
NASA of de ruimtevaartindustrie
werk te vinden, anderen om in de
politiek, de wetenschap of het an
dere bedrijfsleven te duiken.
Vervolg
Na het maanprogramma is het
Amerikaanse bemande ruimtevaart
programma wat minder spectaculair
geweest, al werd nadien ook het ui
termate belangrijke Skylab-experi-
ment uitgevoerd, waarbij in de der
de vlucht de driekoppige bemanning
tot 83 dagen in de ruimte bleef. De
de vlucht de driekoppige bemanning
tot 83 dagen in de ruimte bleef. De
wetenschappelijke resultaten van dit
experiment zijn waarschijnlijk nog
groter geweest dan die van de
maan-excursies. Bovendien is de
kennis van de aarde en haar atmos
feer er aanzienlijk door vergroot ter
wijl tevens de milieuzorg over de ge
hele aarde er door kan worden ge
diend.
Dubbelvlucht
Overigens staat er nog maar één
bemande Amerikaanse vlucht op het
programma, alvorens in omstreeks
1980 een geheel nieuwe generatie
ruimteschepen operationaal zal zijn,
de space-shuttle, waarover straks
In Amerika en Rusland werkt men
intensief aan de voorbereiding van
een gezamenlijke Amerikaans-Rus
sische Apollo-SoJoez-vlucht in de
zomer van het komende Jaar.
De voorbereidingen kosten veel tijd.
Er moeten twee verschillende syste
men voor worden aangepast, onder
meer door een koppelings-sluis, aan
de ene kant geschikt voor de Apollo,
en de andere zijde aangepast aan
de Sojoez. In de ruimte zullen de
capsules (met drie Amerikanen en
twee Russen) gekoppeld worden. De
bemanningen zullen eikaars capsules
en instrumenten door en door moe
ten kennen, zij leren eikaars taal en
zij moeten gezamenlijk experimen
ten voorbereiden.
Na de tegenslagen die de Russen de
laatste drie Jaar hebben ondervon
den met hun Sojoez en het ruimte
station Saljoet hebben de Amerika
nen als voorwaarde voor het door
gaan van de gezamenlijke vlucht ge
steld, dat de Sojoez betrouwbaarder
moest worden. Daartoe werd dit
ruimteschip geheel op de helling
genomen. Er werden grote verande
ringen in aangebracht waardoor het
o.m. niet meer geschikt is voor drie
bemanningsleden maar slechts plaats
biedt aan twee kosmonauten. De
huidige Sojoez-Saljoetvlucht van de
Russen moet het bewijs leveren, dat
de Sojoez nu inderdaad beter func
tioneert. Vermoedelijk zullen de Rus
sen vóór de gezamenlijke vlucht nog
een of twee aparte Sojoez-tochten
maken voor verdere beproeving van
de nieuwe systemen.
Space-shuttle
Voor de Amerikanen is deze ko
mende vlucht politiek weliswaar zeer
belangrijk, maar overigens is het
meer een „tussendoortje" ln afwach
ting van de periode van de space-*
Shuttle. Deze space-shuttle is een op
een vliegtuig lijkend ruimtevaartuig
dat vertikaal als een raket met behulp
van boosters en een enorme brand
stoftank wordt gelanceerd, in de
ruimte vrij kan manoeuvreren en op
aarde landen als een vliegtuig, des
gewenst op elk groot vliegveld met
een landingsbaan van voldoende
lengte. Het ruimteschip Is tientallen
malen bruikbaar evenals de al ge
noemde brandstoftank die aan een
parachute in de oceaan terugvalt en
geborgen kan worden. Slechts de
twee boosters, ter weerszijden van
de brandstoftank aangebrachte
steunraketten, gaan verloren bij ie
dere lancering.
De space-shuttle wordt 37,5 meter
lang, ongeveer de lengte van een te
genwoordig straalverkeersvliegtuig.
Net als bij een vliegtuig bevindt
zich voorin een cockpit voor de uit
drie koppen bestaande bemanning.
Daarachter bevindt zich, ook weer
als bij een conventioneel vliegtuig,
een ruimte voor nuttige lading dwz
passagiers die niet tot astronau
ten zijn opgeleid (maximaal zes) en
een instrumentenlading, b.v. een
kunstmaan of een tijdelijk om de
aarde cirkelend bemand ruimtelabo
ratorium. Dit ruimtelaboratorium
wordt ontwikkeld en gebouwd in Eu
ropa, o.m. met medewerking van Ne
derland.
Zo'n kunstmaan of laboratorium
kan de shuttle verlaten om in een
aparte baan om de aarde te komen
via enorme luiken in het dak
de shuttle, en kan vla diezelfde weg
weer in de shuttle worden terugge
bracht.
De voordelen van de shutte zy'n
vele. Beschadiging van kunstmanen
bij de lancering zal vermoedelijk
minder voorkomen. Nadat de shuttle
in een baan om de aarde ds geko
men, kan de kunstmaan nog eens
getest worden op de belangrijke on
derdelen, alvorens haar heel voor
zichtig naar buiten te sturen in de
beoogde baan. Bij optredende manke
menten in zeer dure kunstmanen
kan men er een shuttle heen stu
ren om de zaak te repareren. Een
ruimtelaboratorium zoals door Eu
ropa wordt gebouwd kan men na
het werk aan boord weer door een
shuttle naar de aarde terugbren
gen voor een volgende missie, waar
bij alleen het wetenschappelijk in
strumentarium behoeft te worden
vervangen. Zo zijn er nog meer
voordelen, die het shuttle-program
ma, hoewel in opzet veel duurder
het Apollo-programma, per missie
toch heel veel goedkoper maakt. De
kosten van één ruimte onderzoek
wordt er gemiddeld tot een vijftig
ste mee teruggebracht. Dit program
ma is een direct vervolg op de er
varingen met Apollo, de maanlandin
gen incluis.
Het is eigenlijk verbluffend, dat de
mens de maanlanding van vijf Jaar
geleden al bijna is vergeten, maar
dat niettemin binnen diezelfde vijf
Jaar van nu bemande ruimtevluch-
ten een normale zaak worden, met
eigenlijk normale vliegtuigen, waar
in niet alleen zwaar opgeleide astro
nauten dienst doen, maar gewone
wetenschapsmensen en gewone la
boratorium-instrumenten.
Brasem is vrijwel overal te vangen, dus waarom geen fraai plekje langs het water
uitgezocht
De brasem wordt door het Ne
derlandse hengelaarslegioen nog
altijd beschouwd als de "nationa
le vis". De reden daarvoor is dui
delijk: de vissoort komt vrijwel in
elk water in grote aantallen voor
en wordt geregeld gevangen. Zo
vaak soms in bepaald water, dat
er al gauw wordt gesproken van
"verbraseming" van het viswater.
Ook het aantal hengelaars dat het
op de brasem gemunt heeft is erg
groot.
Dat is weer toe te schrijven aan
het feit, dat brasem algemeen ge
zien wordt als een gemakkelijk te
vangen vis. Bovendien een vis die
elke gram toont. Ondanks die gro
te aantallen, die rondzwemmen en
ondanks het grote aantal henge
laars, dat jacht maakt op de bra
sem, is het aantal werkelijk grote
brasems dat gevangen wordt aan
de bescheiden kant.
De meeste exemplaren, die in 't
schepnet belanden zijn tussen de
25 en 45 centimeter lang. In de
klasse tot de 60 centimeter zijn de
vangsten al veel spaarzamer en
de brasems boven die maat zijn
geen alledaagse vangsten. Dat ze
zo weinig gevangen worden heeft
dacht ik twee oorzaken. De
een ligt bij de hengelaar, de an
der bij de vis.
HENGELSPORTHUIS
Lage Rijndijk 76 - Leiden
Telefoon 34867
De gemiddelde brasemvisser
wordt gekenmerkt door een ge
ring mobiliteit. Als hij op een be
paalde plaats wat kleine brasemp
jes vangt is de prikkel om te gaan
verkassen en het elders te probe
ren niet bijster groot. Daarnaast
wordt de brasem door de gemid
delde hengelaar onderschat. Juist
door die grote aantallen heeft de
mening postgevat, dat brasem 'n
weinig schuwe vis is.
De kwalificatie is misschien
Juist voor de kleine brasem, maar
gaat zeker niet op voor de exem
plaren, die de halve meter zijn ge
passeerd. Immers zij hebben die
lengte weten te bereiken door
ELAN echte visboten.
YAMAHA-
OUTBOARDS.
2 tot 55 pk. 2 Jaar garantie.
Echte service door fabrieks-
monteur.
Boot-Centrum b.v.
steeds uit de buurt van vishaak
jes te blijven en dat vereist na
tuurlijk wel enige voorzichtigheid.
Vaak wordt het de grote brasem
erg gemakkelijk gemaakt, want 't
materiaal, waarmee op de brasem
wordt gevist, is veel te zwaar. Er
worden soms lijnen gebruikt van
22 tot 25 honderdste en dat is voor
de brasem in ons land wel wat te
veel van het goede. Iets anders
ligt dat in Ierland waar ook de
kleine brasem er flink wat calo-
rietjes tegenaan gooit om buiten
bereik van de hengelaar te blij-
Hoe kunnen we nu die hele gro
te exemplaren aan de schubben
komen? Ik dacht, dat een heel be
langrijke voorwaarde was, dat we
beschikken over een goede voer-
plek. Als het maar even mogelijk
is zou u de avond, die voorafgaat
aan uw visdag een voerplek moe
ten maken. En niet zo'n kleintje.
Want de brasem is een veelvraat.
En omdat ze vaak in scholen van
honderden exemplaren rond
zwemmen kunt u zich voorstellen,
dat een paar sneetjes brood niet
in staat is om een school bra
sems op een bepaald plekje vast
te houden. Er zijn brasemvissers
die
wel
De enige speciaalzaak voor a
HENGEL
SPORTARTIKELEN
DE SPORT
HAARLEMMERSTR. 11, teL 24020
vangst. Natuurlijk moeten we dan
wel rekening houden met het wa
ter waar we vissen.
Gaan we vissen in een polder
sloot van drie, vier meter breed
dan zal de voerplek van veel ge
ringere omvang behoeven te zijn
dan wanneer u ergens op de Kaag
of op de Westeinder uw geluk gaat
proberen. Het voer hoeft beslist
niet alleen uit voor de vis eetbare
delen te bestaan. Meng er gerust
wat scherp zand doorheen, dat
kan geen kwaad. Verder zou ik u
willen aanbevelen om enkele
broodjes "halfom" te maken.
Zo'n voertje maken we als volgt:
we vervaardigen van geweekt
brood, zand, speciaal lokvoer en
water een flinke bal waarin we met
twee vingers een holte maken.
Daarin stoppen we een handje
maden en sluiten het gat vervol
gens weer. Als dit broodje op de
bodem van het viswater ligt be
ginnen de maden zich door het
voer te wurmen en komen naar
verloop van tijd naar buiten.
Zorg er ook voor, dat u de vol
gende dag precies de plek weet
waar u het voer heeft neergegooid
anders loopt u de kans Juist de vis
te hébben weggelokt, van de plaats
waar u zit. Vist u langs de kant
neem dan een duidelijk herken
ningsteken en gooit u de hengel utt
op een plas of een meer, maak
dan een schetsje met twee of drie
vaste punten. Is er vrijwel geen
scheepvaart dan kunt u ook al
vast de steekstokken neerzetten.
Dan hoeft u de volgende dag nog
minder lawaai te maken.
Omdat het voer op de grond is
beland is het duidelijk dat we ook
over de grond vissen. Zinkend vis
sen heeft over het algemeen de
voorkeur. Maar met mate. Zorg
vuldig uitloden is ook voor het
brasem vissen noodzakelijk. Een
uitzondering zou Sk willen maken
voor erg ruw weer. Dan kunnen 'n
of een paar loodjes meer op de lijn
er voor zorgen dat het aas wat
rustiger op de bodem ligt en ge
makkelijker door de vis kan wor
den opgepakt.
Opgepakt is het juiste woord,
want de brasem met zijn naar be
neden gerichte en inschuifbare
bek aast met het lichaam schuin
omlaag en soms zelf volledig ver
ticaal. Dat is ook de reden waar
om u bdj het brasemvlssen nogal
eens een "opsteker" krijgt.
Tenslotte nog een paar tips: vis
niet zwaarder dan met nylon met
een dikte van 16 honderdste, stop
ze niet in een leefnet want ze be
schadigen erg snel, voer tijdens 't
vissen kleine stukjes brood bij, til
nooit brasem aan de lijn uit het
water want u verspeelt onherroe
pelijk haken. Petri hefil.
Boelee's
hengelsportartikelen
Dat sportvissen op de Noordzee
een niet helemaal ongevaarlijke
bezigheid is heeft vorige week
een Eindhovense hengelaar on
dervonden. Een van zijn familiele
den haalde tijdens een vlstocht op
zee met het sportvissersvaartuig
"Aegir" uit Kolijnsplaat eein pijl
staartrog op. De schipper
schreeuwde nog waarschuwend:
"afblijven", maar de sportvisser
kon zijn ongeduld de vis van de
haak te halen niet bedwingen.
Prompt ging de pijlstaartrog in
de aanval en sloeg zijn giftige
staart in de hand van de Eindho-
venaar. Direct werd via Scheve-
ningen Radio de dokter en de am
bulance gewaarschuwd. Het schip
stoomde zo snel het kon naar
de thuishaven in Kolijnsplaat. De
onfortuinlijke sportvisser werd
opgenomen in het ziekenhuis in
Goes, maar na een tegengif-be
handeling mocht hij het zieken
huis weer verlaten.
De schipper van de "Aegir" de
heer Hens en, vertelde, dat de
sportvissers wel vaker een rog
vangen. "Maar meestal roepen ze
mij er eerst bij en dan hak ik
met een bijl de giftige staart af",
vertelde hij. De pijlstaartrog, een
kleintje in zijn soort van zo'n 50
centimeter, heeft achteraf toch
zijn staartje moeten prijsgeven.
De Belgen vechten namelijk om
een pijlstaartrog, die ze een lek
kernij vinden. De Nederlandse
sportvisser lust ze niet en geeft
een dergelijke vangst dan ook
graag af aan zijn Belgische colle-
Karper van
ruim 17 pond
De Leidse sportvisser Hans Ro
man uit de Meloenstraat boekte
vorige week een prachtige vangst.
In de ochtenduren ving hij op de
Wijde Aa een karper van ruim
zeventien pond. Het duurde gerui
me tijd alvorens de vis capitu
leerde. Na te zijn gefotografeerd
werd de vis weer teruggezet. Ook
vanuit de Ringvaart werden afge
lopen week enkele goede karper-
vangsten gemeld.
voor minder geld
sortering
kwaliteit
verlaagde prijzen
DEN HOLDER
HENGELSPORT
Janvossensteeg 75/77
Leiden
