NORIT
Subtiliteiten uit de tijd
van pastel en porselein
DONDERDAG 18 JULI 1974
Achttiende-eeuvvse Franse tekeningen in Rijksmuseum
Ook na deugdzame nachten zagen
de darazs er doorwaakt uit. met ge-
blanketti wangen en donkere
schmink rond de ogen, want deugd
was zo smakeloos als lauw water.
Ze spraken over nonnenbuik.
vlooien ii) en stervende aap. Ook
kroonprinsjeskak was enige tijd zeer
in trek- Dat waren namen van
nuances van pasteltinten - dè tin
ten van de achttiende eeuw. Hel-
der-herfstig, met lichtgroen, bleek
rood, bestorven blauw, velerlei
grijzen »d bruinen en honinggeel.
Wie nog iets anders aan het hoofd
hai dan het sped van mode en ero
tiek, die liet dart in elk gevat niet
merken. Zelfs de wetenschap pre
senteerde zich als een spits gezel
schapsspel Het was de tijd „van
pasted en porselein, gebroken tinten
en exotische parfums. U kunt U
daar weer even in verplaatsen door
de tentoonstelling „Franse tekenin
gen van de 18de eeuw uit Neder
landse verzamelingen", tot 4 augus
tus in het Rijksmuseum in Amster
dam.
Van die tinten, met hun curieuze
namen, zouden we meer zien op een
expositie van pastelportretten.
Maar, ook ad is dat een kunst in
krijt, ze is bij meesters als Quentin
de La Tour meer een manier van,
schilderen dan vaD tekenen. In het
prentenkabinet gaat men niet ver
der dan tot driekrijt-bladen met
rood, zwart en wit.
Voor ons, nu, is duidelijk zichtbaar
dat de boudoirverfijning, die na Lo-
dewijk de Veertiende de goede toon
was. een eindspel typeerde dat door
de Revolutie werd afgebroken. In de
beeldende kunst vod trok zich een
fraaie verschimmeling. een overgang
van de "enige lijn naar de picturale
toon zonder dat de academische
discipline verloren ging: ze moest
alleen, f.venals de geleerdheid, zich
aangenaam versluieren.
De exposlitde omvat veertien bladen
van Boucher, die zoveel gracieuzer
dan de barokke Rubens het vrouwe
lijke naakt schilderde: veel kokette
baadsters in een tijd toen men zich
zelden geheel waste. Zijn getekende
studies waren voor de openbaarheid
net iets te ongekuist: de schild-er
moest suggereren, zoals Fragonard
dat met zijn schommeltaferelen wel
heel duidelijk deed. Men krijgt ook
enkele studies te zien, die Frago
nard maakte naar zijn schoonzusje
en maitresse Marguérite.
Van de Jonggestorven Watteau, die
het volmaaktst de geest van zijn
tijd in beeld bracht, zijn er twintig
bladen. Hij maakte onder meer de
essen/tde van de bode zichtbaar. De
hoepelrok maakte destijds de Ne
derlandse walvisvaart - als leveran
cier vaa baleinen - tot een goud
mijn (ook de korsetten vergden ba
leinen). Deze rok wend voetvrij en
de kokette draagster verstond de
kunst, in bepaalde houdingen nog
al wat van het naakte onderlijf
zichtbaar te maken. Maar eigenlijk
waren Ingesnoerde taille en hoepel
rok te ongemakkelijk. Meer in de
aard laj de contouche, ontstaan als
een overkleed dat over de hoepels
werd gedragen, het was een onge-
taJlleerde jurk die van smalle schou
ders uit breed „uitvloeide". De
ruimte werd in de rug in plooien
opgenomen: a dos flottant. Deze
dracht inspireerde Watteau tot kos
telijke krijttekeningen,.
De periode van het sanssoucd, van
de vanzelfsprekende vrijheid van
materiële zorgen, begon onder het
regentschap van Philip n van Or-
léans met een nog energiek aan
doende levenedorst - met de bijbe
horende uitspattingen. Maar die va-
kantiesfeer ebde weldra tot de stem.
ming van een te eindeloos feest,
waarin men zich met nieuwe, ge
zochte prikkels wakker trachtte te
houden. Op de geestrijkheid en iro
nie, verpersoonlijkt door Vbltaiire,
volgde de sentimentscultusRous
seau en, ln de kunst, Greuze. Het
neo-classisisme tenslotte was een
symptoom van het streven naar een
nieuwe mythe voor een generaitdla,
die aan de „verwijfdheid" va rade
rococo-tijd wilde ontkomen.
Soberheid en burgerdeugd vinden
we al in de Interieurs en stillevens
van Chardin, van wie men op de
expositie onder meer een blad met
een geslacht varken ziet. Aan een
nieuwe mythe bouwden, vooral ook
op papier, de architecten Boullée en
Ledoux. Van Boullée is er een ont
werp voor zijn „Eglise Métropolitai-
ne". Hij droomde van een architec
tonisch werk dat de orde van het
heelal waarneembaar maakt.
In de tijd zelf waren ruïne-, illu
stratie- en ornament-tekeningen
even belangrijk als de enkele hier
genoemde en al dieee genres zijn
ook op de tentoonstelling vertegen
woordigd. ExposütAe en de twee
talige catalogus konden verwezen
lijkt worden dank zij een intemaitio-
na-le bijeenkomst van conservatoren
van preratenkalbinetten in de hoofd
stad.
ADVERTENTIE
>t betrouwbare
Leid se bioscopen
LUXOR: .My name is nobody", dag.
2.30. 7.00 en 9.30 uur. zo. 2.15. 4.30.
7.00 en 9.30 uur. 14 Jaar.
STUDIO: ..Sleeper", dag. 2.30, 7.00 en
1 entoonstellingen
u aiene- OiDUutUeek,
de bibliotheek
Beult Boflaao 1 Wasse- 2J0. 7.00
i Charlotte Jolles broosplastieken
Dolmans schllderllen Chris- AL.
ook 4.45 uur. 14 Jaar.
TRIANON: „De drie Musketiers", dag.
1.30, 7.00 en 9.15 uur. 14 Jaar.
.The Arlstocats", woe en za. 2.30 uur.
Endegeest: dinsdag i
Avondbezoek voor de kinderzaal. ult-
deouders, alleen op
roldrukken Van 29
Juni t/m 20 tuil Openlngstltden: ma
t/m za vao 10—17 uur dl ook vaD
20 -22 uur *s Zondairs na aflspraak
te. 11751 12185
A teller .De Scherf* Nassauiaan 41
Oegstgeest. tel 50220 Ans v d Helde.
elas-
REX: „De i
r met de stalen vuist",
sluitend
woensdagavond van 18.30 tot 19.30 i
ACADEMISCH ZIEKENHUIS
Voor alle patiënten (behalve klnde-
bu t
Ritksmuseum
Oudheden (Ra
il burg 281 Werkd 10
i uw aam., zond 1—6 u nam
lob de Wtttstraat 40 Galerie Ka-
)i Gaper Wisselende expositie dl
;/m ra 2—6.30 uur nam. do boven-
U* r. 7—o uur nam
Galerie Oe Luwte. Baljuwstraat. Kat-
vllk aan Zee expositie van «chlldertlen
tekenlneeD van Peter Cox 13.4514.30
openingstijden van 79
(zondag 6D dinsdag gesloten)
Rllksmeuseum
Lelden Tentoon-
dag. 7.00 en 9.15
„Kuifje en de zonnetmpel". dag. 2.30
uur (behalve zo.). AL.
Nachtvoorstelling: „Blue Movie", vr. en
za. 11.30 uur. 18 jaar.
CAMERA: „De tien geboden", dag.
8.00 uur. do., vr.. ma. en dl. ook 2.00
uur. AL.
Kindermatinee: „1000 tomahawks tegen
Wlnnetou". za. en woe. 2.30 uur, zo.
2.00 en 4.15 uur. AL.
Nachtvoorstelling: „Five easy pieces",
vr. en za. 11.30 uur. 18 jaar.
Bezoekuren Ziekenhuizen
Dlaconessenhuls: Middagbezoekuur:
.45—14.80 uur. Avondbezoekuur:
.3019.30 uur Kinderafdeling dage-
1) zijn de bezoekuren als volgt:
-lag.
15.00-16.00 i
1
Voor de 1
Elke dag
18.30—20 60
3bezoekurenardel(a
Maandag t/m
ders)
NatuurlUke Hls-
a 1
Hing Dieren
uil t/m 1 oktober
Legermuseum Geopend
Ulks
14.0019.00 uur, alleen
14 Jaar hebben
16.30-15.46 i
Bezoek aan ernstige patiënten:
Wanneer voor ernstige patiënten door
lopend bezoek wordt toegestaan, kan
de hoofdverpleegkundige hiervoor spe
ciale kaarten verstrekken
dlddagbezoekuur: A, 0
Avondbezoekuur: Alphen aan den Kijn
2e klas 11-11.30
-->19.80 u. 3e klas
18.30-19.30 u. Kraam-
alleen voor
Kinderafdeling
toegang op de
maandag tot
geschiedenis -jac
dag 10- ecbtgen 1
19 45 1
lerafdeline
St Elisabeth-siekenhuis klasseafde- 15-15.30 u alleen
ongen Volwassenen dag v 11 16 tot u
12 00 uur van '4 tot 14 40 uur en van
18 46 tot 19 46 uur kraamafdeling
(alleen
Zondag 15
kinderafdeling, dag
18 48
Rooeeveltstraat 3
Kraamafdellngdag van 15 tot 16 t
en van 18 45 tot 19.45 uur. .kinder
deling dag van 16 tot 18.30 uür
Geluidshinder Schiphol
Klachten over geluidshinder van
vliegverkeer van en naar Schiphol
kunnep dag en nacht worden gemeld
bij het Informatiecentrum Geluids
hinder Schiphol (020—175000).
teuws
Uit Spanje komen berichten
dat de Carlisten krachtig 1 n de
aanva- zijn. De sta] en de
hoofdmacht zijn Biscaye bin
nengetrokken. Bilbao reeds
van de landzijde ingesloten,
wordU- door hen ook mei inslui
ting van de zeezijde bedreigd
Ve*der hébben zij Cuenza, op
ruim honderd kilometer ten
zuidoosten van Madrid gele
gen,aangevallen. Het garnizoen
verdedigt zich echter moedig
er zijn troepen uit Madrid af
gezonden om de stad te ontzet
ten Terwijl de Carlisten zoo
diep ir, Spanje een stad aanval
len wordt het Noorderleger,
door ziekte geteisterd en trekt
op de Ebro terug. Latere be
richten meldden, dat Cuenza
zich inderdaad krachtig verde
digt en zeer binnenkort aan
zienlijke versterking zal ont
vangen.
Vijftig jaar geleden:
Aan de Albaansche grens,
heeft een hevige botsing plaats
gehad tusschen Komitadjis die
Servië binnendrongen (oor
spronkelijk: beweging van Ma
cedonische nationalisten, na de
Eerste Wereldoorlog in fascis
tisch vaarwater, Red.) en Ser
vische gendarmen, van wie er
veertien gedood werden. Van
de roovers werden er 120 ge
dood en de anderen op de
vlucht gedreven.
In Spaansch Marokko zijn
de opstandige Riffs er in ge-
sla igd bij Tetoean een linie te
doorbreken800 gevan
genen te maken en veertig ma
chinegeweren buit te maken.
Talrijke stammen, die zich
voorheen aan de Spanjaarden
hadden onderworpen, moeten
het verzet hebben hervat. Zij
hebben zich achter Abdelkrim
geschaard.
PANDA EN DE MEEST ER-HERRIEMAKER
42—125. De heer Luidop was heel tevreden met zichzelf. Hij
had eindelijk zijn Herriemaker; en hij verheugde zich op het
kabaal dat hij daarmee ging genieten. Maar één ding hinderde
hem: zijn auto maakte geen enkel geluid meer, toen hij naar
de stad terug reed.
„Onbegrijpelijk," mompelde hij. ,Jk heb de knalpot nog wel
laten weghalen en de geluiddempers losgeschroefd. En waarom
rammelt de karosserie niet meer?". Ook rechercheur Snap
pers reed plotseling op een geruisloze motorfiets, toen hij de
auto van de heer Luidop voorbij kwam.
„Wat zal ik nu aan m'n fiets hebben?! gromde hij. fierst
een tram zonder bel, daarna een helikopter met een stille motor
en nu dit! Het is steeds hetzelfde gedonder.eher is
juist geen gedonder. Dat apparaat moet in de buurt zijn!".
Hij keek oplettend om zich heen en inderdaad ontdekte
hij de uitvinding achterin de auto van de heer Luidop.
„Halt! riep de politieman, toen hij zijn motorfiets had ge
keerd en de ondernemer had ingehaald. ,fiat hoor ik nu eens
net! Je saboteert ontploffings-motoren!"
De
avonturen
van
Jommeke
Met Fifi
op reis
INDeVÖOKT'rPUBUBKVOOPs
ONZE THEATERS 6ICND TE
DRJN6EN, EN
Vkü VOOR
SPEELDEN
TUT WE ER.
PJW4&JJ
NEER-
VJEL£Ns
'NAPR
NLL.
Kooktip
Neem 1 gefileerde
snoekbaars. Bestrooi de
filets met zout en bloem
en bak ze in 75 g boter in
10 min licht goudbruin.
Snijd 200 g champignons
in plakjes en kook deze 5
min. in weinig water met
een stukje foelie, wat zout
en een schijfje citroen.
Schep de visfilets met de
bruine boter in een vuur
vaste schaal en leg de
plakjes champignon op
de vis. Druppel er wat ci
troensap over. Roer 1 af
gestreken eetlepel bloem
met een afgestreken eet
lepel paprikapoeder en
1/8 1 lauwe koffieroom tot
dun papje en giet dit
vis en champignons.
Zet de afgedekte schaal
10 min. in een voorver
warmde, vrij hete oven.
Geef hier een gemengde
komkommer- en toma
tensalade bij en ln de
schil gekookte nieuw
aardappelen.
WINA BORN
FRED BASSET
heb Hem Honderden meters "1
jia gezeten, voor hij ontsnapte^
dammer alleen, dot d die tüd V
^dedominee hem aandejgn fiad^
0
0
0
Y\V
TOEP/VS ADVIESDIENST
"ADVIESBUREAU tfARSA 0
/tCVIEZEfJ VOOR MNPEREN.V4M
EEM WWD, 6EB4SEB?P OP HET
6EZOMDE .NATUURLIJKE, R4DWE
oSPEELPl/WTSIMSTlMCT V4M EEM KlNP.o
ZUIVER dPVIES.GEB 1TTERP DOOR TWEE
OUDERS V/ER GROOTOUDERS, DIVERSE
ONPERWUZERS EM EEM tamelijk.
Conservatieve pastoor.
KLEINE VAART
Carebeka 4 pass 16 Startpoint nr
Cornelia B-l 16 dw Flnlsterre nr Lls-
Cornella-B-2 pass 16 Dungeness nr
Rotterdam
Dutch Engeneer 16 te Rotterdam
Dutch Mate 17 30 zo Longstones nr
Antwerpen
Dutch 8allor 16 te Rotterdam
Maranatha 16 v Rotterdam nr Da
kar
Najade 16 vn Rotterdam nr Dakar
Nassauborg 16 te Amsterdam.
GROTE VAART
Adrastus 16 te Amsterdam
Antilla Cape 16 210 zw Flores nr Ma-
racalbo
Area 17 v Massawa nr Perz. Golf
Asian Enterprise 17 te Sydney
Atlantic Crown 16 360 zw Kp Race nr
Camitii 17 te Las Palmas
Capulonlx 16 v Mina al Fahal
Kharg lsl.
Chevron Amsterdam 19
Chevron Nagasaki 16 420 zo Ascen-
Kermia 17 te Gothenburg
Khasiaila 16 v Casablanca nr Es-
Kopioaella 16 v Singapore nr Darwin
Koratla 16 860 ono Belra nr Cochin
Leersum 16 150 o Madeira nr Ant
werpen
Lelyke.-k 16 900 o Marquesas ell. nr
Maaslloyd 16 p Las Palmas nr D am
idacoma 16 95 zo Abidjan nr Rotter-
Nedlloyd Delft 16 14 wzw Dakar nr
Singapore
Straat^Frankrijk 16 v Yokohama 1
Straat Lombok 16 550 zw Colombo 1
Mahe
Straat Mozambique 16 v Freetown 1
Bordeaux 1
r Dlemen 17 te Pagos
- Hallfax t
Janeiro
Thameshaven 17 t
Thumi recht 16 20 zo Fernando
Valencia
Trident Rotterdam 17 te Barranqull-
Ulysses 16 146 nnw Flores nr St
Maarten
Mina al Fahal nr Me-
1 Mauritius nr
Rlo
Coral Obella 17 te Hamburg
Doslna IC 400 w Bombav nr Sydney
Esso Europoort 16 200 z Socotra
Lavera
Ltbf 16 28 nnw Dakar nr Rot- Salland 16 180 w Lissabon nr Santos.
Schouwer 16 20
a al Ahmadl
Gaast.erland 15 v Paranagua nr H-
Goeree 16 v Dubal nr Australië
Gulf Hollander 17 te Amsterdam
Kennemerland 16 460 nno Fernando-
denoronha nr Santos
Een losgebroken beer!... Halt,_
haal versterking f
Fifike mag niet de hele
nacht buiten liggen.
Dat is veel te koud!
Flip, we halen hem
stilletjes binnen en
smokkelen hem mee
naar boven.
