De Bijlmermeer:
Kruitvat met
Surinaamse lont
Koop
'mnü!
Actieleider Maatrijk: "Regering
doet er geen moer aan
De afsluitbare
si:ï!iÏLwil Vapona* Cassette* voor
een zomerlang zonder
vliegen en muggen
I DONDERDAG 11 JULI 1974
OBO-voorzitter Alberts: "Slechte voorzieningen het voornaamste
kwaad".
Aktieleider Just Maatrijk: "De mensen gaan naar de verdommenis"
De Surinaamse kraakactie die vorige week in de Bijlmer
meer plaats vond heeft een ding goed duidelijk gemaakt:
de opvang en begeleiding van Surinamers die naar Neder
land komen is te enen male onvoldoende.
De bij het conflikt betrokken partijen, te weten de gemeente
Amsterdam, de woningbouwverenigingen, Bijlmerbewoners en
Surinamers, zijn het hierover roerend eens.
1. Hoezeer men op andere punten ook
van mening mag: verschillen, una-
niem komt de wens naar voren dat
er nu eindelijk eens een begin wordt
gemaakt met een fundamentele
l~ aanpak van dit probleem. Een eerste
l_ aanzet hiertoe vormde het speedbo
ot raad, dat de Amsterdamse wethou-
der van volkshuisvesting Kuijpers
i- samen met zijn collega van sociale
1_ zaken, Van der Eyden, eind vorige
}I week met minister Van Doorn van
?- maatschappelijk werk voerde. Kuij
pers: „Wij hebben onder meer
jj aangedrongen op regeringsmaatrege-
r- len om de verwachte stroom van
rond de 12.000 Surinamers, die voor
eind 1975 naar ons land :ullen
x komen, op te kunnen vangen. We
st schatten namelijk, dat er ongeveer
10.000 naar Amsterdam zullen gaan
en dat zou een onhoudbare situatie
opleveren. De mogelijkheden om de
Surinamers over Nederland te
spreiden, wat ze trouwens zelf graag
willen, worden nu op korte termijn
onderzocht. Het zogenaamde Oegan-
dezenpark is bij voorbeeld in dit
verband genoemd, maar er moet
veel meer komen".
Een andere oplossing zou een al dan
niet vrijwillige indamming van de
emigrantenstroom uit Suriname zijn.
Gezien het discriminatoire karakter
van een dergelijke maatregel heeft
j minister De Gaay Fortman al
gezegd hier niet aan te willen
'Terecht, vindt Kuijpers: „Wij gaan
look als gemeente proberen het
probleem op te lossen. Binnen
i enkele maanden komt er een soort
inventarisatie van wat er allemaal
mis is en wat er aan gedaan kan
;worden. De opleiding van die grote
groepen ongeschoolde Surinaamse
[jongeren bij voorbeeld. Maar het
'voornaamste is, dat er structureel
|lets gebeurt. Kijk, deze kraakaktie is
(ten symptoom. Voor de tachtig
toetrokken Surinaamse gezinnen kan
Ik misschien wel een oplossing
vinden, maar zo zeker als wat heb
ik dan binnen de kortste keren
dezelfde moeilijkheden.
De sfeer in de Byimermeer en met
dame in het komplex Gliphoeve,
fwaar de kraakactie is geconcen
treerd, is ondanks het vorige week
maandag bereikte voorlopige ak
koord nog vrij gespannen te
doemen. De regeling die tussen de
gemeente en de krakers, die in de
maatschappelijk werker Just Maat
rijk een welbespraakte woordvoerder
hebben gevonden, is getroffen
voorzit in een speciale commissie
die zich over het geval zal buigen.
Voorts komt er binnen veertien
dagen een lijst met namen van de
kraakgezinnen, waarna de gemeente
kal bekijken wie erin mag blijven en
pie naar elders zal moeten worden
overgebracht.
Maatrijk: „Ik heb deze aktie geleid
tarnen met de drie andere leden van
de werkgroep Huisvesting Sutina-
mers-Antillianen Bijlmermeer. Al
Binds lang kwam ik geregeld in
Aanraking met sociaal-economische
problemen van Surinamers die zich
In Nederland kwamen vestigen. Ik
heb alles goed doordacht en,
bestudeerd, en ik geloof dat wij ons
Door
Alexander Münninhof
doel zullen bereiken. Het gaat et nu
in de eerste plaats cm het
woningbeleid te verbeteren, maar op
de lange baan is onze bedoeling de
regering er toe te brengen het
Surinaams-Antilliaanse probleem se
rieus aan te pakken. Die m*nr«n
worden aan him lot overgelaten,
weet Je. Ze komen naar Nedenand
in een soort vlucht naar sociale
evrbetering, maar wat ze hier
uiteindelijk vinden is een vijandige
omgeving waar ze geen kontaks mee
kunnen krijgen en waarin ze niet
aan de slag kunnen komen.
Ze vervallen tot apathie, omdat de
regering geen moer, maar dan ook
geen moer voor ze doet. Kunt u het
ons dan kwalijk nemen, dat wij op
deze manier aktie voeren? Meneer
Kuijpers heeft een lijst met 18.000
urgentiegevallen, maar daar haal ik
een streep door. wy hebben de
overtuiging, dat de tachtig gezinnen
die in deze gekraakte woningen zijn
ondergebracht werkelijk urgent ziln,
en dat wij ze moeten helpen.
Daarom zeg ik ook: deze mensen
blijven in de Gliphoeve, wat er ook
gebeurt. Zij zijn tenminste gered, en
ik zal niet toestaan dat er onder
hen nog slachtoffers zullen vallen. U
moet maar eens gaan kijken in die
Amsterdamse pensions, waar ze met
z'n tienen in een schandalig hok
moeten samenwonen! Weet u, dat
Amsterdamse Sociale Zaken dertien
gulden per persoon per dag betaalt
voor die krotten? Daarom zeg ik ook
tegen Kuijpers, dat wij met deze
aktie een hoop geld besparen: voor
hetzelfde bedrag kunnen onze
mensen hier gemeubileerd en
gestoffeerd wonen".
Volgens Maatrijk discrimineren de
woningbouwverenigingen die moeien
beslissen wie er in de Bijlmer wordt
toegelaten: „Ik kan u brieven laten
lezen, waarin aanvragen van Suri
namers worden afgewezen omdat zij
Surinamers zijn. voordat onze aktie
begon heb ik persoonlijk vijftig lege
woningen in de Gliphoeve geteld,
een onmogelijke situatie".
Navraag bij enkele woningbouwver
enigingen, die bij net kunflikt
betrokken zijn, levert curieuze
reacties op. De directie van Zomers
Buiten (32 flats in de Gliphoeve)
heeft haar medewerker Stèensma,
die in een eerder stadium van de
kraakaktie opviel door gespierd
taalgebruik tegenover de pers als
het Surinamers betrof, een spreek
verbod opgelegd, zo vertelt een
kribbige secretaresse ons. „Meneef
Steensma heeft het allemaal niet zo
gezegd, het is verdraaid in de krant
gekomen", laat zij ons weten.
Bij een andere grote vereniging. Ons
Belang, is de directie met vakantie.
Het lagere Kader blijkt iets
spraakzamer: „Het probleem is, dat
er teveel Surinamers zijn, meneer.
Ze worden zomaar, zonder behoorlij
ke informatie, in inderdaad mooie
flats gestopt, met alle gevolgen van
Surinaams kraakgezin: "W\j willen hier "blijven
dien. Op een gegeven moment krijg
Je dan, dat ze met z'n tienen zitten
in een driekamerflat. Controleren is
er niet bij, want ga Je kijken en zeg
Je er wat van, dan is er „een
verjaardag" en zijn ze allemaal „op
visite". U begrijpt toch wel, dat wij
zoveel mogelijk Surinamers afhou
den, om deze redenen". Een andere
functionaris van Ons Belang laat
weten, het roerend eens te zyn met
al het lelijke, dat Steensma over
zaken als bevuiling, verwaarlozing
en bedreiging door Surinamers in
een eerder stadium aan de pers
heeft prijsgegeven: „Meneer, wij
mogen geen huis binnen dat
gekraakt is, en dat doen wij liever
ook want we beschouwen ze nog
een mes tussen Je ribben te krijgen.
De troep daar kunnen we wel
opruimen voor ze, en dat doen we
ook want we beschouwen ez nog
altyd als onze medemensen.
De voorzitter van de overkoepelende
Federatie van Woningbouwvereni
gingen, de heer Jan de Jong: „Van
regelrechte discriminatie is mij niets
gebleken. Hoort u eens hier: elke
vereniging heeft het recht, de plicht
haast, om bepaalde regels te stellen.
Er zyn enkele normen, zoals
solvabiliteit en een garantie dat de
woning behoorlijk bewoond wordt.
Als iemand de huur niet kan
betalen wordt hij niet toegelaten, of
het nou een Surinamer is of iemand
uit de Oudemanspoort. Als je de
Bijlmer in wil en Je hebt niet meer
dan een matras en een tv, ik stel
het nou maar een beetje cru, Ja dan
ls het logisch dat Je wordt
afgewezen. Weigeringen komen re
gelmatig voor".
„Hebt u enig diee hoe het
percentage weigeringen over Surina
mers en niet-Surinamers verdeeld
ligt?"
„Meneer, we kunnen hier niet van
alles een boekhouding gaan bijhou
den. De normen gelden voor
iedereen, zoals ik al zei".
„Er wordt dus door de woningbouw
verenigingen niet gediscrimineerd?"
„Dat vind ik een onbehoorlijke
vraag, zet u dat maar in de krant.
Ik zit niet op achttien woningbouw-
kantoren tegelijk, ik kan dat dus
niet weten".
Een andere zaak is, of er intern in
de Bijlmer van discriminatie sprake
is. De heer Alberts, voorzitter van
de Onafhankelijke Bewoners Orga
nisatie van de Byimermeer, is zeer
omzichtig in zyn antwoord. HU
vindt eerder, evenals de heer Van
Dormalen, directeur van de Stich
ting Samenlevingsopbouw Zuid-Oost
Lob, dat de reeds oestaande
problemen in de Bijlmer door de
grote toevloed van Surinamers zijn
geaccentueerd.
Alberts: „Al Jarenlang overleggen
wij met de gemeente over normale
faciliteiten die dit woongebied zou
moeten hebben, zoals winkels en
nachtbussen. Er komt bitter weinig
van terecht. Dat heeft geleid tot
wrevel bij de bewoners. Als ik
gewoon de bus niet kan uitstappen,
omdat de halte in een enkeldiepe
modderpoel staat, Ja, dan begrijp Je
wel dat ik zeg van: hier baal ik
van. Wat sommige mensen n u
beweren, namelijk dat er een soort
blanke exodus uit de Bijlmer aan de
gang is vanwege de Surinamers, dat
is gewoon niet waar. De ondeugde-
Ujke voorzieningen zyn de voor
naamste oorzaak. Wel is het zo. dat
er veel op de Surinamers wordt
afgereageerd. Als Je toch al
moeilijkheden hebt, is het verklaar
baar dat Je 's avonds overgeirrlteerd
reageert, als die harde muziek van
boven uit een Surinaams huisgezin
blijkt voort te komen".
De vaak genoemde grotere krlmina-
liteit onder de Surinamers det Van
Dormalen evenmin zitten: „De
wil haar kinderen erbij hal^n,
omdat ze dat bij de andere
fotografen ook gedaan heeft. Het
kale interieur is weinig hartverhef
fend, maar nog altijd beter dan de
beruchte pensions in Amsterdam,
vindt zij. Ondanks ons aandringen
krijgen wij niet de gelegenheid oin
een kraakwoning, die niqt op het
lijstje van Maatrijk staat, te
bezichtigen.
„Omdat die mensen liever niet
gefotografeerd willen worden in hun
ellende", licht hij toe. Wel worden we
rondgeleid in een flat die zojuist in
deplorabele staat is achtergelaten
door een Nederlands gezin, dat met
een forse huurschuld met de
noorderzon is vertrokken.
„Dan kun je zien, dat niet alleen
Surinamers vernielingen aanrichten",
merkt Maatrijk bitter op.
Als wij vragen hoe Maatrijk aan de
knokploeg is gekomen, waarmee hij
in het begin van de aktie heeft
gedreigd, wijst hij tijdens onze
wandeling door de eindeloze beton
nen gangen van het complex op de
Surinamers, die hem bijna allemaal
vriendschappelijk groeten: „Ik hoef
de er echt niet om te vragen, hoor
Deze mensen zijn bereid om wat ze
nu hebben tot het uiterste te
verdedigen".
Het hoeft geen betoog, dat door»
deze gespannen situatie de 3iJImez
beangstigend veel lijkt op het
beroemde kruitvat met de lont. Ez
hoeft, zo geven vele betrokkenen roe,
niet veel te gebeuren of er komt een
explosieve kortsluiting die de vijf
Jaar geleden zo optimistisch gestarte
woongemeenschap tot een rampge
bied zal herleiden. Verhalen over
verkrachtingen, roof en Intimidatie
door Surinamers in de winkels van
het aanloopcentrum duiken gerege d
op in de conversatie met bewoners,
die liever anoniem willen blijven.
Wethouder Kuijpers: „Er is inder
daad iets groeiende, en als we nu
geen maatregelen nemen wordt net
ons binnen niet al te lange tijd
fataal. We moeten nu krachtig de
zaak ter hand nemen op landelijk
niveau".
'Toegelaten door het Ministerie van
Volksgezondheid en Milieuhygiëne onder
nummer 6247N.
Bij drogist
en kruidenier
mers, het zijn er ongeveer 7500 op
een totaal van 30.000 bewoners,
levert geen overlast op. Wij kunnen
overigens met ons detachement van
28 man redelijk tot goed opschieten
met de Surinamers, dat is tijdens de
kraakaktie ook gebleken. Je moet
heel voorzichtig zijn met generalise
ren, we hebben wel eens impulsief
een serie inbraken aan Surinamers
toegeschreven, terwijl het uiteinde
lijk Duitsers bleken te zijn".
Pas na enig aandringen geeft Van
der Vegt toe, dat op het gebied van
kruimeldiefstallen de Surinaamse
gezochten in de meerderheid zijn:
„Maar verbindt u daar alstublieft
geen conclusies aan".
Een blik op het politieprikbord toont
ons een uitvoerig artikel uit een
ochtendblad, waarin een foto van
Just Maatrijk is opgenomen met als
onderschrift: „Verlosser Maatrijk:
„Wij laten ons niet optakelen". Een
politiehand heeft er als subscriptum
bij geschreven: „en wij ons niet
bang maken".
Bijlmer is in principe een louche
buurt", vindt hij, „Je moet hier 's
avonds eens rondlopen: geen mens
op straat, overal half of niet
verlichte nissen. Je krijgt dan bij
vrouwen vaak aanrandingscomplex
en, die verbonden worden met de
Surinamers zonder dat daar veel
reden voor is".
De chef van het politiepostüuis
Bijlmermeer, brigadier B. van der
Vegt, is het hier mee eens: „De
procentuele minderheid van Suzlna-
Van der Vegt: „Zoals gebruikeiyk
patrouilleren wy getweeën, maar
het komt best eens voor dat een
agent alléén op onderzoek uitgaat".
Een wandeling door het wooncom
plex Gliphoeve maakt desalniette
min toch duidelijk, waarom er
minstens van enig onbehagen sprake
is bij de weinige niet-Surinaamse
bewoners. Buitenstaanders worden
achterdochtig gadegeslagen, en als
wy het café van de flat willen
betreden wordt ons weliswaar niet
de toegang ontzegd, maar blijven de
twee Surinaamse Jongeren in de
deuropening wel pal staan. Wij zien
twee Nederlandse vrouwen zich
duidelijk haastig naar de parkeerga
rage begeven, een levensgrote
herdershond aan de lijn. Van een
echte puinhoop, zoals zo vaak
gezegd wordt, is niet veel te merken,
al is hier misschien de opruimdienst
van de woningbouwverenigingen, die
net geweest is, debet aan. Vergezeld
door Maatrijk bekijken we een van
de woningen die gekraakt zijn. De
Surinaamse vrouw die ons opendoet
