Brits vredesplan
voor N.-Ierland
voordeelgeld
Cuba als ruilobject van Moskou
YAMAHA0
Koppeling pas vandaag
Nixon wilde zelf
informatie over
Daniel Ellsberg
Witboek van regering Wilson
Geruchten over herverdeling invloedssferen
LONDEN De Britse Labourregering heeft gisteden een nieuw vredesplan voor Ulster
wereldkundig gemaakt. Volgens dit plan zullen verkiezingen worden gehouden voor
een grondwetgevende vergadering, die als taak krijgt het beslissen over een bestuurs
vorm, die zowel voor de protestanten als de katholieken aanvaardbaar is. Het plan
,,The Northern Ireland Constitution White Paper" laat de bevolking van Ulster gro
tendeels zelf de toekomstige staatsvorm kiezen.
Niettemin blijft de regering van
premier Harold Wilson het idee van
een verdeling van de macht tussen
de protestanten en de minderheid dei-
katholieken in de provincie toege
daan. Tweederde van de 1.5 milioen
inwoners van IJlster is protestant.
In het witboek wordt o.m. gezegd,
dat „de macht in de een of andere
vorm over beide partijen gespreid
moet worden, omdat geen enkel po
litiek stelsel een lang leven bescho
ren kan zijn tenzij de gemeenschap
het algemeen aanvaardt".
In het plan wordt de aandacht van
de orotestanten gevestigd op het feit,
dat Ulster in tegenstelling tot de rest
van Groot-Brittannië een gemeen
schappelijke grens en een „speciale
relatie" met een ander land heeft
de Ierse republiek.
Vorige pogingen van de Britse re
gering om de republiek een stem in
de zaken van Ulster te geven veroor
zaakten woedende reacties van de
militante protestanten. Sinds een sta
king in mei, waardoor een einde
kwam aan het toenmalige bewind,
wordt Ulster rechtstreeks uit Lon
den bestuurd.
Hoogstwaarschijnlijk zal de Jong
ste zinspeling op de „speciale rela
tie" met de Ierse Republiek weer
tot een woedeuitbarsting van de pro
testantse oppositie leiden. Het wit
boek behelst een waarschuwing, waar
BUITENBOORDMOTOREN
VAN 2 TOT 55 PK
mede de bevolking van Ulster op
niet mis te verstane wijze wordt
ingeprent, dat nog één kans wordt
gegeven om gezamenlijk te spreken
over de wijze van bestuur.
„Indien geen akkoord wordt be
reikt zullen de troebelen in Noord-
Ierland niet alleen voortduren maar
ook erger worden. Dit kan een ne
derlaag worden die niemand zal kun
nen omzetten in een zege. Dit is een
realiteit".
Geen datum wordt genoemd voor
de verkiezing van een grondwetge
vende vergadering met 78 leden, die
door evenredige vertegenwoordiging
zullen worden gekozen om een ka
tholieke deelneming te garanderen.
Politieke waarnemers achten het
onwaarschijnlijk, dat de verkiezin
gen voor het einde van 1974 zullen
worden gehouden, omdat volgens het
plan eerst besprekingen tussen de
verschillende politieke groeperingen
in Ulster zullen moeten worden ge
houden.
De voorzitter van de vergadering
zal iemand zijn, die boven beide par
tijen staat. De vergadering zal be
sluiten dienen te nemen die ook voor
het Britse volk in zijn geheel en
voor het parlement in Westminster
aanvaardbaar zijn, aldus het Wiit-
VRIJDAG 5 JULI 1974
ADVERTENTIE
U bent prijsbewust, maar toch wisselt u uw Hollands geld in het
buitenland? Vreemde zaak! GWK helpt u graag aan een zo goedkoop
mogelijke vakantie. Met vreemd geld - ook voor de 'doorreis'-landen -
met reischeques en zo'n veilige reisverzekering.Trouwens... GWK is
er dók voor al uw andere
geldzaken, zoal» sparen, QE GRENSWISSELKANTOREN NV.
Spoorwegen,
N.V. AMEV en Plerson, Heldring I
Op de stations en aan de grenzen
Q
onze adressen?
Zie ook de
Gouden Gids
Sojoez en Saljoet langer apart
Op zeerechtconferentie
Albanië maakt
Russen boos
in Venezuela
CARACAS (AP) De Sowjet-Uni»
is op die zeerecht conferentie in Ca
racas opnieuw het doelwit geworden
van félle aanvallen, ditmaal van de
Albanese delegatie. Eerder richtte de
Chinese Volksrepubliek reeds bittere
verwijten aan het adres van zowel
de Sowjet-Unoe als de Verenigde
Sbacen.
De Albanese afgevaardigde Sokrat
Plaka noemde de Sow jets „revisionis
tische verraders".
Hierop verliet de delegatie van de
Bow jet-Unie de vergadering voor de
duur van de rede van Plaka.
Plaka beschuldigde de Sowjet-Unie
en de Verenigde Staten ervan de
vredelievende landen te bedreigen
door de grote vloten die zij op alle
wereldzeeën onderhouden.
Valentin Romanow van de Russi
sche delegatie heeft na terugkeer van
de delegatie in de vergaderzaal ver
klaard dat de opmerkingen die waren
gemaakt door Albanië geen commen
taar waard waren.
Amerikaanse afgevaardigden opa»
conferentie hebben de 148 delegaties
verzocht zich fce matigen en zich in
hun uitlatingen te beperken tot zi-
ken die direct met het zeerecht te
maken hebben.
Woensdag hebben India en Bangla
Desj hun steun toegezegd aan het
voorstel een „200 mijls economische
zone" langs de kust te aanvaarden
als gebied waar de kuststaten volle
dige jurisdictie genieten.
ADVERTENTIE
MOSKOU Pas vanochtend en
niet gisteren hebben de Russische
kosmonauten PopowitsJ en Art-
sjoechin hun Sojoez-14 aan het ruim
testation Saljoet 3 gekoppeld. Het
bericht /an de koppeling gisteren,
was afkomstig van de woordvoerder
van de Amerikaanse astronauten, die
thans in Rusland vertoeven. De lei
der van de Russische kosmonauten-
groep die met de Amerikanen samen
werkt aan de voorbereiding van een
gemeenschappelijke vlucht, Leonow,
ontkende echter het Amerikaanse
bericht.
Nu heeft Tass de koppeling heden
ochtend officieel bevestigd. Tevens
werd medegedeeld, dat de kosmo-
In het Tass-hericht werd voorts de
opmerking gemaakt, dat de kosmo
nauten de besturing van him So
joez hadden overgenomen, toen het
ruimteschip zich op 100 meter van de
Saljoet bevond. Hieruit blijkt, dat
de besturing tot dat moment radio
grafisch vanaf de aarde plaats vond.
Het was reeds bekend, dat vorige
Sojoez-ruimteschepen vrijwel ge
heel op automatische of radiografi
sche besturing werkten. Men had
echter aangenomen, dat de verande
ringen die aan de Sojoez zijn aange
bracht, ook een grotere zelfwerk
zaamheid van de kosmonauten bij de
besturing zouden hebben meege
bracht. Dit is blijkbaar niet het ge
val geweest.
Daarmee is het vrijwel zeker, dat
tijdens de gecombineerde Ameri
kaans-Russische Apollo-Sojoez-
vlucht volgende zomer de nade
ringsmanoeuvres tussen beide ruim
teschepen in hun baan om de aarde
door de Apollo-bemanning zullen wor
den uitgevoerd. Aan de Apollo be
vindt zich dan een speciaal voor de
ze vlucht geconstrueerde luchtsluis,
die het verbindingstuk tussen de
ruimteschepen moet vormen.
Overigens werd door Tass nog be
richt, dat de kosmonauten in de Sal
joet zich goed voelen en dat alle in
strumenten goed werken.
De Russische kosmonau
ten Popowitsj achteren
Artsjoechin wuiven naar de
%chterblijvers voor het ver
trek naar de gereedstaande
Sojoez op de lanceerbasis
Baikonoer. De ruimtepakken
zouden zij verwisselen voor
makkelijker overalls nadat
de koppeling tussen Sojoez
en Saljoet tot stand zou zijn
gébracht. Bij de terugkeer op
aarde zullen zij de ruimte-
pakken weer aan hébben met
gesloten helmen om een her
haling te voorkomen van
hetgeen zich in 1971 voor
deed. toen drie kosmonauten
het leven verloren bij de lan
dingsmanoeuvre van de So-
joez-11, waarbij plotseling de
druk in de capsule wegviel.
Die drie Russen droegen toen
bij de landing een gewone
overall, waardoor de druk-
vermindering fataal voor hen
werd.
Vclgens getuige Colson:
WASHINGTON (AP) Ten tijde
van de inbraak in het kantoor van
de psychiater van Daniël Ellsberg,
hoopten president Nixo, Henry Kis
singer en andere functionarissen dat
informatie, waardoor Ellsberg in 'n
kwaad daglicht werd gesteld, open
baar kon worden gemaakt.
Dit heeft de vroegere speciale ad
viseur van het Witte Huis Charles
Colson, verklaard in verband met 't
proces tegen de zogenaamde loodgie-
tersgroep van het Witte Huis die de
inbraak in het kantoor van de psy
chiater pleegde.
Volgens Colson reageerde het Wit
te Huis nogal sterk op het feit dat
Daniël Ellsberg de omstreden Pen
tagon Papers aam de pers had laten
uitlekken
Vanaf de dag dat het eerste deel
van de Pentagon Papers werd ge
publiceerd, is, aldus Colson, druk
uitgeoefend om allerlei informatie
te publiceren.
Na de publicatie van andere in
formatie werd deze druk groter. Vol
gens Colson is het ook de wens van
Nixon, Kissinger en anderen geweest
om informatie vrij te geven.
DEN HAAG Naar men in bepaalde diplomatieke kringen
als vrijwel vaststaand aanneemt heeft de Sowjet-Unie het voor
nemen zich terug te trekken uit Cuba, zodat het eiland in ruil
voor bepaalde Amerikaanse concessies aan Moskou weer bin
nen Amerikaanse invloedssfeer kan worden gebracht. Al ge
ruime tijd wordt gesproken over een op handen zijnde ontspan
ning tussen Cuba en de Verenigde Staten. Deze geruchten lij
ken nu bevestigd te worden door het bericht van het Franse
persbureau AFP, dat deze week melding maakte van de aan
wezigheid op Cuba van een hooggeplaatste Amerikaan, Pat
Holt, lid van de commissie voor Buitenlandse Zaken van de
Amerikaanse Senaat.
Door
Jan van Wieringen
Wat de senator precies in Havan
na doet wist het persbureau niet te
mpflde»"-. in genoemde dliplomatieke
kringen ziet men in zijn reis naar
Cuba echter een bewijs van de ver
onderstelling dat de vele geruchten
over een "ruilhandeltje" van de
Amerikaanse minister van Buiten
landse Zaken Henry Kissinger met
de Russen op waarheid berusten.
Tijdens het bezoek van president
Nixon aan de Sowjet-Unie zou deze
geheime transactie een definitief ka
rakter hebben gekregen.
Wat Washington tegenover een
dergelijk vredelievend bedoeld ge
baar van de Russen zou moeten stel
len is nog een goed bewaard ge
heim. Het wordt niet onwaarschijn
lijk geacht dat de Amerikanen in het
kader van het huidige streven naar
ontspanning als 'tegengebaar" zich
minder sterk in bijvoorbeeld het
Middellandse Zeegebied zullen la
ten gelden. Waarnemers hebben er
]watersporf\
Hofweg 39
t Richard Nixon
boycot
onlangs al op gewezen dat de Ame
rikaanse Zesde vloot, die permanent
in de Middellandse Zee patrouilleert,
minder sterk is dan voorgaande ja
ren.
De berichten over deze transactie,
worden ook door voorzichtige waar
nemers "geloofwaardig" genoemd.
Hoewel nog nergens officiële beves
tiging van de berichten kan worden
verkregen en men ook nog moeit af
wachten wat de reactie van de Cu
baanse leiders zal zijn, is een „prak
tischer" herverdeling van de Russi
sche en Amerikaanse invloedssfeer,
in het kader van het huidige stre
ven naar ontspanning niet geheel on
waarschijnlijk.
De Amerikanen zien het communis
tische Cuba al Jaren als een soort
dreigende dolk die permanent op hun
onderbuik is gericht. Washington ziet
het eiland als een gevaarlijke basis
van de Sowjet-Unie en het heeft na
de mMukte invasie van 1961 een to
tale boycot tegen het eiland afgekon
digd. Deze boycot heeft er in feite
juist toe geleid, dat de Cubaanse lei
der Fidel Castro verder in de armen
van de Russen werd gedreven.
In de eerste tien jaar na de revolu
tie van 1959 streefden de Cubaanse
leiders naar een eigen communisme.
Castro en zijn medestanders waren
weliswaar geheel afhankelijk van
Moskou, maar zij volgden op bin
nenlands terrein een eigen econo
misch en sociaal beleid. Ook op bui
tenlands terrein doorkruiste Castro
geregeld het streven van de Sowjet
Uniie naar betere betrekkingen met
de regeringen in Latijns-Amerika,
die Castro Juist omver wilde werpen
met behulp van op Cuba opgeleide
guerrilla-strij ders.
Russisch systeem
In de jaren 1967—1970 bleken de
hoofdpunten van de Cubaanse poli
tiek echter niet te verwezenlijken.
In 1970 mislukte de grootscheepse
campagne om 10 miljoen ton suiker
te produceren die moest bewijzen dat
revolutionaire geestdrift belangrij
ker is dan bureaucratische plannen
makerij en de Cubaanse leiders,
gingen daarna meer aandacht beste
den aan de economische opvattingen
van het Russische communisme. Op
het ogenblik wordt met behulp van
Bussische deskundigen het 'eerste
Leonid Brezjnew
ontspanning
Cubaanse vijf-Jarenplan opgesteld,
voor de jaren 1976—1980. Dit zal
worden voorgelegd aan het eerste Co-
gres van de Cubaanse Communisti
sche Partij sinds 1959, dat volgend
jaar wordt gehouden.
Ook op buitenlands gebied heeft
Castro zich de laatste jaren sterk
ge voogd naar de wensen van Moskou.
Zijn droom om actief bij te dra
gen tot volksrevoluties in Latijns-
amerikaanse landen schijnt hij te
hebben opgegeven, evenals zijn vroe
gere streven om samen met Noord-
Korea en Noord-Vietnam een mini-
blok te vormen van kleine commu
nistische staten, die zich onafhanke
lijk wilden houden van Moskou en
Peking.
De integratie van Cuba in het
Russische blok is de laatste jaren zo
Sterk geworden, dat waarnemers de
positie van het eiland gingen ver
gelijken met die van Mongolië, het
communistische protectoraat van het
Kremlin tussen Siberië en de Volks
republiek China. Evenals Mongolië,
stuurt Cuba tegenwoordig afgevaar
digden naar officiële bijeenkomsten,
van Russische en Oosteuropese partij
functionarissen. In de Jaren-zestig,
was het ondenkbaar dat Cubanen aan
dergelijke conferenties in Moskou,
over organisatorische en ideologi
sche saken zou deelnemen. Cuba,
maakt nu ook deel uit van de grote
Oosteuropese economische en finan
ciële organisaties, zoals de Comecon
de tegenhanger van de Europese Ge
meenschap.
Innige samenwerking
Ook op militair gebied is de sa
menwerking innig. Volgens Westelij
ke geheime diensten zijn Russische
officieren verbonden aan a'll'e een
heden ter sterkte van een bataljon
en groter. Voorts zouden ruim 50 Rus
sische adviseurs gedetacheerd zijn,
bij de Cubaanse generale staf, ter
wijl de geheime dienst van Cuba op
grote schaal zou worden opgeleid
door leden van de Russische Staats
veiligheidsdienst (KGB).
De Amerikanen hebben alles ge
daan om heit bestaan van heit com
munistische eiland in de kapitalisti
sche oceaan onmogelijk te maken.
De mislukte invasie van de Varkens
baai, ook bekend als de Cubaanse ra-
kettencrisis, is daar een goed voor
beeld van. De Amerikaanse boycot
begint echter steeds meer gaten te
vertonen. Met name Latijns-ameri-
kaanse landen ondernamen steeds
weer pogingen om zich aan de be
velen van Washington te onttrekken.
Een aanduiding dat er iets op til
is op het gebied van de Cubaans-
Amerikaanse bétrekkingen is het
merkwaardige verschijnsel dat be
paalde dochterondernemingen van
Amerikaanse concerns de drijvende
kracht zijn achter pogingen om zich
aan de boycot te onttrekken. Dit
geldt onder meer voor Argentinië,
waar dochterondernemingen van
General Motors, Ford en andere
Amerikaanse concerns contracten
met Cuba sloten. Aangezien schen
ding van de boycot beantwoord wordt
met economische represailles van
Washington (ook bepaalde Neder
landse bedrijven kunnen daar van
meepraten; de KLM vliegt niet meer
op Cuba) verzocht de Argentijnse re
gering Washington de van kracht
zijnde bepalingen niet toe te passen.
Er kwam geen „neen" en geen „ja";
de regering-Nixon heeft het verzoek
waarschijnlijk in de archieven op
geborgen.
Een archief-kaartje uit de
Üjd van de Cubaanse raketten-
crisis.
Sancties
Onlangs deed zich weer een nieu
we ontwikkeling voor: de Canadese
firma Worthington in Montreal sloot
een contract met Havanna tot leve
ring van 25 locomotieven - op zich
zelf geen bijzondere order, ware het
niet dat ook Worthington een Ame
rikaanse dochtermaatschappij is. De
Canadese regering keurde het con
tract officieel goed en ging nog ver
der. Volgens de Prawda van 13 maart
zou de Canadese regering van plan
zijn om een wet bij het parlement in
te dienen, waardoor toepassing van
de Amerikaanse sancties onmogelijk
wordt. Met andere woorden: Canada,
dat van het begin af aan de Ameri
kaanse boycot trouw heeft gevolgd,
is van plan zich niet meer aam de
Amerikaanse wensen te storen. Dit
is des te opmerkelijker als men weet
dat de helft van de industrie van
Canada in handen is van Ameri
kaanse concerns.
Men kan zich afvragen hoe de Cu
baanse leiders zullen reageren als
blijkt dat het Kremlin Cuba werke
lijk „geruild" heeft tegeneen al dan
niet vergelijkbare invloedssfeer el
ders ter wereld. Terwijl de ontspan
ning met de Verenigde Staten een
van de hoofdpunten van Brezjnews
politiek is, blijft Cuba nog steeds fel
gebeten op de regering in Washing
ton en president Nixon in het bij
zonder.
Dit verschil van mening zou de
Russische partijleider er toe ge
bracht hebben niet naar Cuba te
reizen, toen daar op 2 Januari van
dit Jaar het feit werd herdacht dat
15 Jaar geleden Castro aan de macht
kwam. Volgens diplomatieke krin
gen in Moskou wilde Brezjnew niet
de kans lopen dat in zijn bijzijn
aanvallen op de VS zouden worden
gedaan. Brezjnew ging natuurlijk
wel, in de eerste week van februari.
Wat hij toen met Castro heeft be
sproken is niet bekend, maar als de
nieuwe plannen van de Russen en
de Amerikanen voor Cuba tóen al ge
reed waren, is het niet onwaar
schijnlijk dat Castro een hoge prijs
voor zijn medewerking heeft bedon
gen. Cuba heeft namelijk nog een
schuld aan Moskou van circa 10
miljard gulden.
Kissinger
naar Cuba
HAVANNA (Reuter) De
Cubaanse premier, Fidel Castro,
zal in de komende dogen een
ontmoeting hebben met eeo
functionaris van de Amerikaan
se senaatscommissie voor bui
tenlandse betrekkingen.
De functionaris. Pat Holt, di
recteur van de staf van de com
missie. is het afgelopen week
einde in Havanna aangekomen
voor een bezoek van anderhalve
week aan Cuba om f eiten te ver
zamelen. Zijn bezoek is het eer
ste van een lid van de commissi*
sinds de V.S. in 1961 de betrek
kingen met Cuba verbraken.
Fidefl Castro zou maandag
avond tegenover een groep Ar
gentijnse zakenlieden hebben
verklaard, dat hij gaarne eer
gesprek zou hebben met de
Amerikaanse minister van Bui
tenlandse Zalken, Kissinger, over
herstel van de normale betrek
kingen met de Verenigde Staten
nadat de V.S. hun economische
blokkade van Cuba hebben op
geheven.
