"Alarm tegen onttakeling onderwijs
MASSAMOORD OP KUIKENS
DONDERDAG 20 JUNI 1974
KATWIJK Jarenlang heeft mavo-leraar Th. van Efferink
gestreden tegen zijns inziens gevaarlijke ontwikkelingen in het
onderwijs. Hij deed dat niet alleen in de PCBO, de protestants
christelijke bond van onderwijzend personeel, maar ook via
publicaties en tijdens zijn lessen. Deze maand neemt de strijd
bare erudiet, die over een subtiel gevoel voor humor beschikt,
officieel afscheid van het onderwijs, wegens het bereiken van
de 65-jarige leeftijd. Definitief neemt hij nog geen afscheid van
het onderwijs, omdat hij nog een aantal deelbetrekkingen zal
blijven vervullen. Zijn officiële afscheid is er één met een
sombere blik in de didactische en pedagogische toekomst..
,Het is hoog tijd voor een fel alarm", meent de scheidende on
derwijsman.
Th. van Efferink met een
aantal van zijn leerlingen:
„De helhond in huis van de
staatspedagogiek"
"Oei wat is het koud meneer, mag
het raam dicht?" zei vanmorgen
Cockle uit de examenklas toen ze
vanmorgen mijn lokaal binnen
kwam. Gisteren had ik haar tij
dens de toneeluitvoering zien zitten
naast een Jongeman die koesterend
zijn arm om haar schouder legde.
"Heb jij zo'n gebrek aan warmte
Cockie"? vroeg ik haar. Daar had
Cockie op dat moment genoeg aan".
Het is een typerend verhaaltje over
de wijze waarop mavo-leraar Van
Efferink met zijn leerlingen omgaat.
Hij vertelde het zelf, als onderbre
king van zijn relaas.
"De omgang met een groep, maar
daarin toch de persoonlijke relatie
onderhouden met elk individu", dat
vindt hij het aantrekkelijke van zijn
métier, het lesgeven. Ruiterlijk be-
Door
Willem Chr. Nijeboer
Fotd
Jaap van Duijn
kent de docent overigens dat hij
destijds tot het onderwijs werd ge
trokken door de grote hoeveelheid
vakantiedagen. "Maar ik ben na
tuurlijk niet alleen daarom het on
derwijs ingegaan. Het werk heeft
m'n liefde gehad, en nog". Aanvan
kelijk had hij gekozen voor een
baan bij de Raad van Arbeid.
Bevoogding
"Ik heb me verzet tegen de mijns
inziens onnodige verlenging van de
leerplicht. Nu nog kan ik niet voor
stellen dat Jongelui van zestien, ze
ventien Jaar het voorwerp kunnen
zijn van bevoogding door de wetge
ver. Een strikte voorwaarde voor
zinvol onderwijs is dat de leerlin
gen het zelf willen. Knapen van die
leeftijd worden niet meer gestuurd,
door welke minister of instantie ook.
Ik acht het ook een ontoelaatbare
ingreep op het recht van de ouders".
"Er tekent zich een ontwikkeling
af. die ik als een bedreiging be
schouw voor het onderwijs in het
algemeen en voor het chris
telijk onderwijs in het bij
zonder: er tekent zich een ver
sterking af van de invloed van de
overheid op het onderwijs. Als we in
de geschiedenis teruggaan, was de
overheidsinvloed vrijwel alleen ad
ministratief. De overheid betaalde 't
alleen. De gang van zaken binnen
de school werd bepaald door de
ouders, de leerkrachten en door de
eisen van de maatschappij, de be
roepen zoals die door de school wer
den ervaren.
~>e school had daarin een dienende
er leenwijzende taak. De overheid
gnat zich nu het recht aanmatigen in
te grijpen op de organisatie van
het onderwijs. De inhoud van wat
geleerd wordt, wordt van bovenaf
voorgeschreven. Het examen eiste
een hoeveelheid kennis. Hoe die ken
nis werd bijgebracht, bepaalde de
school zelf in het leerplan. Men wil
leerplanontwikkeling vanuit centra
krijgen, die Frans in de eerste klas
sen zal schrappen.
Als dat gebeurt, vraagt niemand
er meer om in de tweede. Dat is het
eerste wat wordt verdonkeremaand.
Het is een grote verarming van de
Nederlandse cultuur. Op de tuin
bouwschool in Aalsmeer zoeken ze
mensen met Frans in hun pakket.
Ook Philips is erachter gekomen.
Die vragen ook veel mensen met
Frans. Ik hoop dat de groot-indus
trieën in verzet zullen komen tegen
de onttakeling van ons onderwijs. Ik
zie het somber in, tenzij de christelij
ke organisaties zich krachtiger zul
len verzetten. Het zal vooral op de
besturen van middelbare scholen
aankomen. Er worden binnenkort ex
perimenten gedaan met de midden
school. Die zijn er niet om te bewij
zen dat het kan, maar hoe het kan.
"Het voortgezet onderwijs is al
achteruit gegaan. Toen de mammoet
wet werd ingevoerd werden er 34 les
sen per week gegeven, nu nog maar
dertig. Ik vind dat een beschadiging
van de ontwikkeling van de Neder
landse Jeugd. Het christelijk onder
wijs heeft recht op één uur gods
dienstonderwijs. Die leerlingen krij
gen dus nog maar 29 andere lessen."
"Deze regering, die zich sociaal
noemt, pleegt roofbouw op de onder
wijsmensen van boven de zestig. On
derwijsmensen moesten net als mili
tairen en politiemensen het recht
krijgen met zestig Jaar met pen
sioen te gaan, zonder dat het conse
quenties heeft voor de hoogte van hun
pensioen. Veel leraren knappen Juist
na hun zestigste af". De vraag of
dat voor hemzelf ook geldt beant
woordt hij ontwijkend. "Het is niet
plezierig van Jezelf te zeggen dat
je krachten minder worden".
"Men zou de daling van het geboor-
Leraar Van
Efferink:
„Middenschool
wordt elitair,
aristocratisch
en een
standenschool"
tecijfer kunnen aangrijpen om de
drempel voor de toelatingsleeftijd
van de lagere school met drie mei
den te verhogen, van 1 oktober zes
Jaar naar 1 Juli zes Jaar. Dat voor
komt kinderen die nog niet school-
rijp zijn. De pienteren kunnen altijd
iets extra's doen".
Héenwijzen
Peinzend staart hij een moment
naar het bankje waarachter hij
voor het interview heeft plaatsgeno
men. "We moeten 'niet roepen om
een centrale instantie die het onder
wijs bepaalt. Dat wordt helaas ook
vanuit het onderwijs zelf gedaan.
De vrijheid van onderwijs is in ge
vaar. De minister heeft toegezegd,
dat hij de vrijheid van richting zal
erkennen. Laat het christelijk onder
wijs in 's hemelsnaam het grondpa
troon in eigen hand houden. De mi
nister meent dat hij in de inrichting
van het onderwijs mag ingrijpen,
maar wie zich aan de inrichting van
het onderwijs vergrijpt, tast .ook
de richting van dat onderwijs aan.
Die twee gaan onverbrekelijk sa
men. De pedagogische visie op wat
de leerling nodig heeft houdt onmid
dellijk verband met de visie over de
waarde van het leven, het eeuwige en
wat God van ons vraagt. Dat staat
niet los van elkaar".
"Ik heb altijd met hart en ziel in
het christelijk onderwijs gewerkt.
Ik zou het ook niet anders gekund
hebben. We proberen de leerlingen
heen te wijzen naar onze Heiland
en Heer. Dat is de kennis die alle
kennis te boven gaat en die tegelijk
alle andere kennis zijn waarde
geeft. Ik vind het zo droef dat het
christelijk onderwijs in z'n organisa
tie niet weerbaarder is".
'Ik beweer dat de middenschool,
zoals de voorstanders die wensen, de
meest aristocratische, elitaire en
standenschool zal zijn die zich den
ken laat. Men wil in dat onderwijs
niveaugroepen invoeren. Maar een
niveaugroep is ook weer een homo
gene keuzegroep. Voorstanders zeg
gen: alle jongeren in de middenschool
bij elkaar, met gelijke kansen voor
iedereen. Maar dat is een misvat
ting.
Men wil indivdueel onderwijs aan
alle leerlingen. De tijd die dat in 't
(middenschoolonderwijs vraagt van
de totaalaandacht van de leraar is
zo omvangrijk, dat het eenvoudig
ondenkbaar is dat de productiviteit
van het lesgeven ook maar bij bena
dering gelijk is aan het effect van'
het klassikaal onderwijs.
Een controlesysteem op dat indivi
duele onderwijs is niet bij te benen,
het geeft administratief te veel
-rompslomp. De middenschool wordt
onbetaalbaar, daarom.Begaafde
leerlingen die aan een half woord ge
noeg hebben zullen er weinig last
van ondervinden, maar de normale
denschool zal een enorm sfeerverlies
lijden".
Voorstanders
"De middenschool brengt in feite
geen democratie, maar de aristocra
tie van de leerling die met de steun
van een begaafd milieu en de be
gaafdheid die hem van huis uit is
meegegeven, zich naar voren weet
te dringen. Die zal toch wel met
vlag en wimpel zijn weg vinden. Je
mag het onderwijs niet beoordelen
naar de resultaten van de beste
leerlingen, maar naar de resultaten
van de zwakken en die minder ge
makkelijk les en leerstof verwerken".
"De middenschool is dictatoriaal
omdat hij geen andersoortig onder
wijs naast zich verdraagt. Hij eist
alle leerlingen van twaalf tot zes
de mensen die in het voortgezet on
derwijs werken vrijwel allemaal te
gen de invoering van de midden
school. Een aantal scholen hebben
zich voor experimenten met de mid
denschool bij het ministerie voor
Onderwijs gemeld maar volgens de
heer Van Efferink alleen om in de
gelegenheid te zijn roosters en ta
bellen te kunnen manipuleren en
om minder leerlingen per klas te be
werkstelligen.
"Men zegt dat het idee van de
middenschool goed is, maar dat de
mate waarin het een succes zal wor
den afhangt van de mate waarin de
leraren zullen worden begeleid en ge-
coached. In Engeland en Zweden is
de middenschool mislukt. Men is er
mee gestopt en iedereen daar zegt:
begin er nooit aan. Dan vind ik het
Zodra ze daaraan moeten gaan twij
felen is er van het onderwijs niets
meer te verwachten. Een vast diplo
ma, met een erkende waardestan-
daard ontbreekt. Een zes op het ene
diploma is niet meer een zes op het
andere diploma. Men krijgt een be
wijs dat een vak is gedaan op een be
paald niveau. Op a-, b-, c-, d-niveau
Wat dat voorstelt mag Joost weten."
Beschuldiging
'i>e helhond in huis van de staats
pedagogiek, noem ik het. Eerst wil
men een integratie van LTS, Huis
houdschool en Mavo. De smalle mid
denschool noemt men dat. Betere mi
lieu's zullen kinderen altijd vrijwa
ren van schade die dat onderwijs
systeem met zich meebrengt. Men
is nu bezig een wurgwet erdoor te
le organen, die het dwingend aan
het onderwijs zelf opleggen".
Standenschool
"Vroeger was er een zo groot mo
gelijke homogeniteit van leerlingen
in de klas. Men streefde ernaar het
onderwijs zo efficient en productief
mogelijk te maken door een ge
lijksoortige samenstelling van de
klas, gezien vanuit het oogpunt van
ontwikkeling en intelligentie. Er zijn
mensen die dat standenonderwijs
noemen. Ik betwist dat: het is er
nooit geweest en het is er nu nog
niet. Ik heb nooit iemand in het on
derwijs ontmoet die zijn leerlingen
beoordeelde naar afkomst en milieu.
Dat is een valse en onjuiste beschul
diging. Wanneer de vakbonden, of zij
die zich professoren in de pedago
giek noemen, menen dat het wel zo
is. dan beweer ik dat dat grof on
recht is-aan het onderwijs van vroe
ger. Het is een organisatiepatroon,
dat berust niet op stand, maar op ca
paciteit van de leerling. Goed on
derwijs ls niet denkbaar zonder dat
dit organisatiepatroon wordt gehand
haafd. Er moeten categorale scho
len blijven, met homogene leerlin
gen in Jaarklassen, opdat het groot
ste aantal leerlingen kan deelnemen
aan het onderwijs met de grootst
mogelijke kans op succes".
"Mensen als professor Van Gelder
en minister Van Kemenade willen
door dik en dun het onderwijs her
structureren. Dan ls het de bedoeling
dat de categorale scholen worden op
geheven. Het Jaarklassensysteem
wordt dan vernietigd en dan worden
alle leerlingen van het voortgezet on
derwijs samengevoegd, alleen op
grond van him leeftijd, waarbij ze In
dividueel wórden begeleid in hun
ontwikkeling en studie: het Ideaal
van de middenschool. Zo is het wel
te orgafciseren, maar ik betwist dat
dit een democratische onderwijs
structuur is die tegen het standenon
derwijs ingaat".
leerling en de zwakkere, die een
herhaalde uitleg nodig heeft, wordt
gedupeerd. De gewone leerling, die
zich aan de teugel van hert; huiswerk
naar boven werkt, zal in de massa
liteit ten onder gaan. De midden
school wordt een winkel-van-Sin-
kel, een supermarkt waarin de leer
ling zelf zijn weg zoekt. Die leerling
is het klasseverband kwijt, ook de
stimulerende en beschermende in
vloed die daarvanuit gaat. We mer
ken dat nu al in klas vier, waar de
leerlingen uit elkaar gaan naar de
verschillende vakgroepen. De mid-
tien voor zich op Het bestaande on
derwijs liet altijd de mogelijkheid
open voor experimenten met ande
re structuren. De middenschool be
schouwt zichzelf als alleen-zalig
makend. Dat is in strijd met het
democratisch karakter van het Ne
derlandse onderwijs, want demo
cratie brengt altijd vrijheid. De
voorstanders zijn de ambtenaren
van het departement, die op hun
beurt weer zijn beïnvloed door de
vakbonden, met name het NVV, en
door professor Van Gelder".
Volgens docent Van Efferink zijn
hoogmoedig te denken dat het hier
een succes zal worden wanneer de
leraren goed zullen worden gecoa-
ched."
"Men heeft de mond vol over ge
programmeerde instructie, maar voor
duizenden leerlingen zal het niet veel
meer betekenen dan een ongeorga
niseerde bezigheidstherapie, waarbij
ze het onderwijs meer zullen erva
ren als een tijdverdrijf, dan als een
zinvol bezigzijn aan hun toekomst.
Leerlingen van dertien Jaar kun Je
wat wijsmaken. Daarna weten ze best
of hun bezigzijn zinvol is of niet.
AMSTERDAM Jaarlijks worden
in ons land gemiddeld 17 miljoen net
uit het ei gekropen eendagskuikens,
-üe voor de mens geen nut hebben, in
bakken of vaten verdronken, dan wel
in afgesloten plastic zakken bü hon-
J derden tegelijk door verstikking om
het leven gebracht. Deze methoden
worden in een Juist verschenen
I rapport van de studiecommissie In
tensieve Veehouderij van de Neder
landse Vereniging tot Bescherming
van Dieren in meerdere of mindere
mate afzichtelijk genoemd.
De kleine gele donzige slachtoffer-
I tjes hebben de kortstondigheid van
hun leven te wijten aan hun sexe.
Het zijn uitsluitend de eendagshaan-
tjes, die op de eerste of tweede dag
van hun bestaan worden gedood.
Him zusjes mogen opgroeien tot leg
hennen.
Blijkens het rapport ls thans in
I het Instituut voor Pluimvee-onder-
zoek „Het Spelderholt" te B~»vher-
i gen een eenvoudig apparaat van
ruim f 400,— ontwikkeld waarmee
I naar de mening van de deskun
digen in de commissie de doods
strijd van de eendagskuikens aan-
I zienlijk kan worden verlicht. Het
toestel bestaat uit een plastic zak
waarin men de kuikens via een ruime
trechter kan deponeren uit de kui
kendozen (50 dieren). In de zak
wordt door middel van een plastic
slang koolzuur uit de clinder ge
stuwd. De beestjes sterven daarin een
rustige verstikkingsdood.
„Zij springen hoogstens een of
twee malen op, laten dan langzaam
de kop zakken en al liggende wordt
nog een poosje de bek geopend en
gesloten. Sommige dieren schudden
enige malen met de kop alsof ze
niezen. Van schrik- en vluchtreacties
is niets te zien, in tegenstelling tot
de reacties by verdrinken", aldus het
rapport.
Volgens een berekening komen met
de nieuw ontwikkelde methode de
kosten voor het doden van 1000 kui
kens uit op totaal 53 cent.
Wie mocht denken dat het na de
aankoop van de broedeieren, de
energie voor het uitbroeden en de
ruimten waarin dit geschiedt econo
misch gezien nuttig zou zijn om de
haantjes dan maar een week of zes
vet te mesten vow- de slacht, heeft
het mis.
Tegenwoordig zijn bij de kippen de
eigenschappen zeer hoog opgevoerd.
De rassen zijn ofwel geschikt voor
het leggen van veel eieren, dan wel
voor het snel aanzetten van vlees.
De 17 miljoen eendagshaantjes be
horen tot het ras der legkippen.
Hen vet te mesten zou niet meer 1<É
nend zijn.
En de wetenschap is nog steeds
niet zo ver gevorderd, dat men al by
het ei zelf kan nagaan of er een kip
dan wel een haan uit zal komen.
Het doden levert de broederyen nog
enig rendement op, want de haan
tjes worden bestemd tot veevoer.
Terstond nadat de legkuikentjes in
de broedmachines by duizenden te-
geiyk uit het ei zyn gekropen, wor
den de haantjes van de hennen ge
scheiden. Dit wordt „sexen" ge
noemd. Ieder kuikentje moet daar
toe met de vingers worden gecontro
leerd. Volgens het Centraal Bureau
voor de Statistiek telt ons land meer
dan 17 miljoen legkippen die meer
dan vyf maanden oud zyn. Aange
zien'elk broedsel ongeveer evenveel
hanen als hennen bevat moet een
zelfde aantal haankuikens worden
gedood.
Daartoe zyn verschillende metho
den in zwang. Het verdrinken ge
schiedt door grote aantallen kuikens
te verzamelen in bakken of vaten,
aldus het rapport. Deze worden af
gedekt met gaas of met een deksel,
waarin gaten zyn geboord. De be
dekking wordt verzwaard. Vervolgens
laat men het vat volstromen met
water. Het verloop van de doodsstryd
biykt afhankeiyk te zyn van de wa
tertemperatuur. Hoe heter het water,
hoe sneller het proces is afgelopen
(ruim een minuut). Er is de com
missie een boerdery bekend, die be
schikt over een vat met een gazen
deksel en een gazen bodem. Dit vat
wordt dan met de kuikens in een
nog groter vat met water neergela
ten. Ook gebeurt het wel dat de die
ren worden verzameld in een Jute
zak. Deze zak wordt dan onder water
gebracht.
By het verstikken, de andere me
thode dus, worden de kuikens in een
plastic zak verzameld. Deze wordt
toegebonden en omgekeerd, zodat de
laatste ingebrachte kuikens zich nu
geheel onderop bevinden. Na verloop
van enige tyd ontstaat een zodanig
zuurstofgebrek dat de kuikens ster
ven. Wanneer het om heel kleine
aantallen gaat wordt wel de nek ge
broken door de schediel van de hals
wervels los te trekken.
De commissie maakt de volgende
kanttekeningen by deze methoden:
By het verdrinken volgens de
eerste methode duurt het enige tyd
voordat het vat met water is gevuld.
Dat betekent dat voordat het ver
stikkingsproces is begonnen een aan
tal kuikens langere tyd in aanraking
is geweest met het langs hen naar
beneden stromende water.
Verder moet niet uit het oog wor
den verloren dat verdrinken voor vo
gels een andere zaak is dan voor
zoogdieren. Vogels zym nl. in het be
zit van luchtzakken die in contact
staan met de longen. Hierin neemt
de vogel by het onder water geraken
een extra hoeveelheid lucht mee,
waardoor het stervensproces wordt
verlengd.
By de verstikkingsmethoden be
staat het risico dat de plastic zak
niet goed wordt dichtgebonden,
waardoor verse lucht kan toetreden.
Een aantal kuikens zal het dan wel
benauwd kunnen hebben maar niet
snel sterven.
In Amerikaanse broederyen wordt
wel een systeem toegepast door ver
maling van de dieren. De lichamen
der kuikens worden hierby zeer snel
tot heel kleine deeltjes geslagen en
met een waterstroom afgevoerd. Deze
methode heeft onder meer het be
zwaar, aldus het rapport, milieuver
ontreinigend te werken.
Een snelle beslissing over leven of dood: het "sexen" der
kuikens.
