Waiadeling
door
Washington
MS
KJLJ L":r.&3h.;
f^Ljr
•^-c L_L)lljc.;_1'
:U5sliilj£: :ui.
111 i V» ;uG.
;l. jULJLJlii I 'Jo Union Ow
i..1 *iiL-^(]S§,::'' .jygg
r. jaggs
he* f [CAPIJOl);
ZATERDAG 15 JUNI 1974
Ambtenaren,
ambtenaren
en (nog eens)
ambtenaren
WASHINGTON Washington staat tot New York als Den
Haag tot Amsterdam. Amsterdam en New York, dat zijn leven
dige handelssteden; Den Haag en Washington vóór alles statige
regeringscentra met ambtenaren en nog eens ambtenaren, im
posant bedoelde ministeries en veel min of meer keurige men
sen die er belang bij hebben dat de zaakjes soepel verlopen:
juristen, hotelhouders en profiteurs van allerlei aard.
Washington is een vreemde stad.
Het is een dode stad. waar werkelijk
alles op het verleden gericht lijkt te
zijn. Het krioelt van de monumenten
en gedenktekens in WashingtonLin
coln. Jefferson. Washington, alle
maal hebben ze hun memorial. Op
minder riante plaatsen in de stad
staan standbeelden voor in Europa
vrijwel onbekende grootheden als
ene dr. Hahnemann, Daniel Webster
s:i ïvchenko. Theodore Roosevelt
is uiteraard beter bedeeld: hij heeft
zijn eigen eiland.
Washington regeert, eert, conser
veert en herdenkt. Daartoe zijn sta
tige. neo-klassieke gebouwen neer-
ge-et heel hoog. heel wit en liefst
met zo veel mogelijk zuilen. In veel
va die gebouwen werken ambtena
ren; anderen zijn in gebruik alsmu-
se n. In die museums zijn de gekste
voorwerpen te zien, möar ze hebben
allemaal één ding gemeen: ze zijn
meestal niet zo oud, maar wel erg
Amerikaans. Het Museum for His
tory and Technology herbergt bij
voorbeeld een verzameling jurken
die door Amerikaanse presidentsvrou
wen zijn gedragen en ook hangt daar
de oudste Star Spangled Banner: de
eerst Amerikaanse vlag.
Er is een oorlogsmuseum, een me
disch museum, een luchtvaartmu
seum, natuurlijk een National Galle
ry of Art en ga zo maar door. In
Washington worden oude Ameri
kaanse muziekinstrumenten be
waard, de oudste Amerikaanse post
zegels en munten en er is ook een
Madame Tussaud-achtdge expositie
van poppen die in blokhutten laten
zien hoe de eerste Amerikanen vroe
ger geleefd zouden hebben.
Pioniers
Ach ja, die eerste Amerikanen. Bui
ten de museums is er weinig dat aan
hen herinnert. Washington heeft
nie. veel meer te maken met pioniers
en /oortrekkers zin voor avontuur en
ops:and tegen het wettig gezag: toen,
E ikeisen, nu de Republikeinse par
tij van Richard Milhouse Nixon.
Er gaan vreemde dingen door je
heen als je voor het eerst van Je le
ven door Washington wandelt. Dit is
het dan. denk Je, hier wonen de
machtigste mensen op aarde. Kijk,
daar loopt zo'n ambtenaar die mis
schien de presidentsadviseurs advi
seert over acties in Azië of Latijns-
Amerika. Een keurige man. zoals al
le blanken er hier keurig uitzieneen
donker pak. een donkere das en don
kere schoenen. Het enige dat hem
onderscheidt van een Europese amb
tenaar is zijn Amerikaanse gezicht,
korte Amerikaanse kapsel en de bre
de knoop in zijn das. Hij draagt na
tuurlijk een Samsonite attaché-kof
fertje en stapt energiek voort, want
al lijkt Washington op een dode stad,
er wordt wed hard gewerkt.
Op een rijtje
De beroemde kantoren van deze
heren - het Capitool, het Witte Huis.
het State Department, het Hoogge
rechtshof eh de voornaamste minis
teries staan vrijwel allemaal bij el
kaar op een rijtje langs of bij de
Constitution Avenue, die begint
ter hoogte van het Lincoln Memo
rial. In dat Memorial zit de in Ameri
ka zo vereerde oud-president als een
soort Egyptisch godenbeeld vele ma
len te groot vaderlijk vermanend op
zijn bezoekers neer te kijken - dus
daar gaan we gauw weer uit, de
straat op en over de Henry Bacon
Drive lopen we naar de Constitu
tion Avenue. Daar stuiten we dan
meteen al op het eerste grote ge
bouw: de Academie van Wetenschap
pen. Daarachter ligt het State De
partment van Henry Kissinger.
Wat een onmogelijk stijl is dat
toch. dat neo-classicisme Ook in Vir
ginia en Florida staan dit soort ge
bouwen, maar in Washington zijn
zowat alle openbare gebouwen in de
ze stijl opgetrokken: neo-klassiek, dat
is chic, Amerikaanse chic, tot in het
absurde vergroot en opgepoetst -
en er zijn mensen die er van houden.
Een van die mensen, is Richard
Nixon. Zijn ambtswoning ligt niet
echt aan de Constitution Avenue: je
moet eerst een enorm grasveld over
steken voor je bij de overigens her
metisch gesloten hekken van 't Wit
te Huis komt.
Dat grasveld het The El
lipse, en aan de andere kant, rechts
van de Constitution Avenue en dus
tegenover het Witte Huis ligt ook
weer zo'n veld. Daarop staat net zo'n
zuil als op het Place de la Concorde
in Parijs, maar dan niet echt Egyp
tisch en natuurlijk weer een paar
keer groter: het Washington Mo
nument. Op deze immense stukken
gras verzamelden zich indertijd de
demonstranten tegen de Amerikaan
se Vietnam-politiek.
Leerzaam
Het is een heel eind lopen naar de
woning van de Amerikaanse presi
dent. Je bent doodmoe tegen de tijd
dat je er omheen bent gewandeld,
maar de tocht is erg leerzaam. Hier
woont hij dan, de machtigste en
meest omstreden president ter we
reld. de man met die onbetrouwbare
oogjes in dat gezicht met eeuwig op
gezwollen linkerkaak.
Hij is thuis, want de Stars en Stripes
wapperen aan de trotse vlaggestok.
De immense tuinen ritselen dan ook
van opvallend onopvallende heren
in regenjassen, die met hun herders
hondjes wandelen. Overal ook staan
wachten - er zal zo wel een ambas
sadeur zijn geloofsbrieven komen
aanbieden. Er liggen lopers en de
ere-wacht staat klaar in de operet
te-uniformen, die Nixon hen direkt
laten aanmeten.
Het Witte Huis - zuilen, zuilen en
veel trappen - ziet er in 't echt net
zo uit als op de foto's die in
de kranten staan als Nixon
weer eens herhaalt dat hij niet zal
aftreden, of op het bordes Kissinger
ontvangt na een bliksembezoek aan
een land in nood. Een deel van het
Witte Huis is open voor toeristen en
hele busladingen Amerikanen schui
felen kauwgom kauwend naar bin
nen. Ook mee? Nee, dat gaat te ver.
Terug dus over de grasvelden naar
de Constitution Avenue, terug naar
die dode laan dwars door de half do
de wereldstad.
Net Moskou
Links het ministerie van Handel,
het ministerie van Arbeid, rechts het
Museum of History and Technology.
Dit museum nu eens niet in het wit
met zuilen, maar zwaar en massief
van een imposante soliditeit - net
Moskou eigenlijk, en dps ook niet zo
mooi. Maar gelukkig, een blok ver
der staat al weer een museum: het
Museum of Natural History met 'n
fraaie koepel op het dak en flink
veel zuilen, overal waar het even
kan. We richten onze blik naar links
en wat staat daar voor een gebouw?
Wat is dat? Een blik op de kaart
leert dat dit het gebouw is waar voor
de TROS-televisie zulke goed gedo
cumenteerde series gemaakt worden:
hier huist de FBI. Act One. Je moet
er even een zijstraat voor in, maar
daar ligt het dan, op de hoek van de
12e straat en de beroemde Pennsyl
vania Avenue, lekker dicht bij het
Interstate Communications Centre;
erg handig. Net als in de televisie
series rijden grote auto's af en aan
bij de FBI, maar er zitten geen ge
bruinde acteurs in, maar miezerige
mannetjes met grijze, overwerkte ge
zichten.
Verder maar, niet terug naar Con
stitution Avenue, maar langs het
FBI-gebouw en rechtsaf, Pemnsyl-
macht in de Verenigde Staten vormt
op het ogenblik de grootste bedrei
ging voor de democratie in ons
land". Als belangrijkste oorzaak
voor deze situatie ziet men in Ame
rika 't feit dat zo veel Congresleden
'n uitstekende investering zijn voor
de grote ondernemingen, die flink
betaalde „lobbyisten" in dienst heb
ben om hun belangen bij het Congres
te verdedigen. Al in het midden van
de 19e eeuw zwierven zwermen hoog
betaalde „bedelaars" door de lobby
en wandelgangen van het Congres en
in 1950 verklaarde de Commissie
van Onderzoek naar de „Lobby-acti
viteiten" dat lobbyen een „grote in
dustrie" was geworden. Er wordt in
Washington nu serieus geschat dat
er doorlopend vijfduizend lobbyisten
werken: tien voor elk Congreslid.
Geven en nemen
De lobbyisten geven en nemen. In
ruil voor invloed óp de beslissingen
van staatsfunotionarissen assisteren
zij de Congresleden tijdens hun ver-
kiezingstijd-hetzij financieël, hetzij
op andere wijze: door het geven van
informatie bijvoorbeeld aan de door
gaans overbelaste staf van hetCon-
freslid. De Juiste informatie dan wel,
de gegevens zoals de Organisatie
van Oliemaatschappijen die ziet, of.
de industrie die een een bepaalde ri
vier vervuilt.
Critici betogen dat het Congres
ook van de ministeries dikwijls niet
de inlichtingen krijgt waar het naar
vraagt. Steeds meer worden de be
leidsbesluiten niet door de minister
van Binnenlandse Zaken genomen of
door het Departement van Gezond
heid, Onderwijs of Welzijn, maar
door de persoonlijke staf van de pre
sident. Deze mannen hoeven alleen
te praten als zij willen. In zijn boek
„Who runs Congress" zegt Ralph
Nader: „De Senaatscommissies kun
nen altijd afgezaagde figuren als een
onderminister krijgen om verklarin
gen af te leggen." Een week voor de
Amerikaanse inval in Cambodja in
1970 verklaarde staatssecretaris Ro
gers heel kalm dat er niets belang
rijks stond te gebeuren.
Vuilnisbelten
Het Congres, het Witte Huis, Het
Hooggerechtshof... daar op en bij de
Constitution Avenue herinnert wei
nig aan dat andere Washington, het
Washington zonder zuilen of ge
denktekens wijken voor de zwarten
en de arme blanken, de kleurloze
achterbuurten van hoge bakstenen
gebouwen met daartussen vuilnisbel
ten, geen brede grasvelden, zoals bij
het Witte Huis en het Capitool.
Er wordt gebedeld in het rijke
Washington ook in de dure wij
ken rond het Witte Huis met de prij
zige restaurants en kostbare hotel
suites zoals door die grote half
dronken neger die een toerist hard
nekkig volgde met zijn vraag om een
dollar. De toerist weigerde, en even
leek het of de neger hem zou aan
vliegen. „You motherfucking son of
a bitch! You bastard!" Maar het was
klaarlichte dag, midden op Pennsyl
vania Avenue en de neger deed niets.
's Avonds is het anders. Dan komt
niemand op straat. Dan is het dood
stil rond het Witte Huis. Bij uitzon
dering lopen daar soms opeens twee,
drie Amerikanen in smoking .net
vrouwen in het lang naar hun auto
om naar een cocktailparty te .aan
op een van de 111 ambassades, of bij
een regeringsfunctionaris - maar als
Je die mensen de weg vraagt ïaar
het centrum van de stad krijg je als
antwoord alleen een bevreemde lik:
men praat 's avonds op straat kenne
lijk niet met vreemden. Of Washing
ton heeft geen centrum, dat kan ook,
want de geraadpleegde taxi-chauf
feur kijkt ook al zo vreemd. Hij
brengt je dan naar een merkwaar
dig pleintje met snack-bars, een
sex-winkel en een paar biscopen
waar wat triest kijkende motor-rij
ders voor rond hangen. De mensen
die meetellen in Washington gaan in
New York naar de schouwburg: Je
bent er zo in een vliegtuig.
Ach Ja... wat moet een stad als Was
hington ook met iets als het -eidse
plein of Times Square?
vania Avenue op. Hier heerst ook al
een begrafenisstemming. Rechts het
ministerie van Justitie, de Nationa
le Archieven en de National Gallery,
links een pleintje met standbeelden,
saaie kantoren... Maar wat doemt
daar in de verte op? Dat is dan
eindelijk het Capitool op Capitol Hill,
en het ziet er precies uit als in de
films.
Een breed, hoog en ook
weer wit gebouw dat zich aan weers
zijden van een trotse koepel achter
een monumentale trap breed uitdijt
met als maar bijgebouwen en meer
bijgebouwen. Er voor natuurlijk de
auto's, veel parkeerwachten, wat
agenten, en soms, als je ze herkent,
gehaaste leden van het Huis van Af
gevaardigden, en aanmerkelijk be
daarder voortschrijdende Senatoren.
In het Capitool huist de Amerikaan
se Volksvertegenwoordiging, 't Con
gres: Wetgevende macht van de Ver
enigde Staten, die bestaat uit het
Huis van Afgevaardigden (435 leden,
die voor twee Jaar met algemeen
kiesrecht worden gekozen) en de Se
naat (110 leden, iedere staat benoemt
er twee.),
Ontzag
Buiten Washington hebben wat
men noemt „verantwoordelijke Ame
rikanen" vaak groot ontzag voor hun
„Congressman", maar in de stad zelf
is dat wel wat anders. Niet alleen de
ambténaren en de Journalisten die
met hen werken, maar ook de ande
re bewoners van de stad hebben zo
hun eigen gedachten over de volks
vertegenwoordiging. Opiniepeilers
hebben vastgesteld dat er viermaal
zo veel mensen in Washington zijn
die vinden dat de „politieke bevoor
rechting en corruptie" in hun stad
toeneemt dan er mensen zijn die vin
den dat dit afneemt. Mark Twain zei
in zijn tijd al: „Waarschijnlijk kan
het door feiten en cijfers bewezen
worden dat er geen duidelijke Ame
rikaanse misdadigersklasse is, uitge
zonderd het Congres".
Dit zijn natuurlijk boze uitspra
ken. In hoeverre zijn de wetgevers
wetsovertreders? De in Amerika «eer
gerespecteerde Senator Joseph S.
Clark zei in 1969: „De wetgevende
Washington eert, regeert
en conserveert, en dat ge-
beurt bij voorkeur in witte,
neo-klassieke gebouwen met
koepels, trappen en vooral
veel zuilen. In het Lincoln
Memorial (foto bovenko
men dagelijks massa's Ame
rikanen het gigantische beeld
van de vermoorde president
Lincoln bewonderen; het Ca
pitool (foto onder) is de re
geringszetel van de Verenigde
Staten. De huizen van veel
inwoners van Washington
zijn in veel gevallen aanzien
lijk minder riant.
Reportage van
Jan van Wieringen
