'Verwarming grootste
vijand van
het orgel
WOENSDAG 12 JUNI 1974
PAGINA 21
Restauratie-adviseur H. L. Oussoren:
Van de drie Zilveren Anjers die prins Bernhard in zijn hoe
danigheid van regent van het Prins Bernhard Fonds op 25 juni
in Amsterdam zal uitreiken is er een bestemd voor iemand aan
wie de Nederlandse orgelwereld veel te danken heeft: dr. H. L.
Oussoren, woonachtig in Wassenaar, rector van het Rijnlands
Lyceum en in verband daarmee wordt de onderscheiding
gegeven rijksadviseur voor de restauratie van orgels.
Laatstgenoemde functie kreeg hij
in 1957. Het is een functie die
voordien niet bestond en die in
het leven werd geroepen omdat
het wenselijk was dat tenminste
iemand fa de op scherpe concur
rentie beluste wereld van de or
gelbouw boven de partijen zou ko
men te staan.
Al te veel* historisch belangrijke
ogels zijn in een verder verleden
schade berokkend door ondeskun
dige of van slechte smaak getui
gende verwijdering en/of vervan
ging van onderdelen. Vanaf 1957
en dus onder verantwoordelijkheid
van de heer Oussoren werden 120
orgeüs gerestaureerd door 10 Ne
derlandse orgelbouwers.
De rector uit Wassenaar kent ze
allemaal. Hij weet ook dat van de
Nederlandse orgels die gebouwd
zijn tot 1850 officieel de grens
tot waar Monumentenzorg de or
gels onder z*n hoede neemt er
nog ongeveer 400 een beurt zou
den moeten hebben.
„Maar" zegt hij „er ls voorlopig
geen geld voor. Het is al drie Jaar
geleden dat de subsidies zijn stop
gezet. In sommige gevallen wordt
er wat men noemt voorgefinan
cierd Men begint er aan in de
overtuiging dat het geld er in een
later stadium toch zal komen.
Veel van die orgels verkeren dan
ook in een kritieke fase. Het ver
velende in deze financial benauw
de toestand is dat op deze manier
het gevaar voor onverantwoorde
restauraties toeneetnd".
Het werk van de heer Oussoren
als rijksadviseur zou men simpel
en prozaïsch kunmen omschrijven
als een strijd tegen de verwar
ming. „De höte-luchftverwarming
is de grootste boosdoener. Iets
minder schadelijk is vloerverwar
ming. Om de orgels in goede staat
te houden zou er eigenlijk zoals
vroeger helemaal geen verwarming
moeten zijn. We strijden en spre
ken voortdurend met verwar
mingsmensen.
Ik heb wel de indruk dat langza
merhand ook in kringen van ar
chitecten iets meer het besef van
de waarde het oude en nieuwe or
gel voor nu en later gaat door
dringen".
Wat is de plaats van Nederland
in de orgelbouw en orgelrestaura
tie?
„Wij behoren tot de koplopers.
Dat komt mede door ons eigen
rijke orgelbezit dat ons steeds als
voorbeeld voor ogen staat en door
de weg die wy meteen na de oorlog
zijn ingeslagen. In de nieuwe
stromingen op orgelgebied van di
rect na de oorlog hebben we di
rect de waarde van het strikt me
chanische orgel beseft en dat is
dat blijkt ook wel als we om ons
he enkijken de juiste keuze ge
weest.
Dat daarbij aanvankelijk de Scan
dinavische orgelbouwers hebben ge
domineerd wordt begrijpelijk als
men beseft dat de ontwikkeling van
de „reformbewegung" (terug naar
de oude bouwprincipes en de ba
rakklank) in Duitsland in de oorlog
heeft stilgestaan De Scandinavi
sche bouwers die zich fa DuMaxvd
hadiden georiënteerd zijn fa die tijd
verder gegaan en zo heeft een fir
ma als Marcussen z'm prominente
plaats gekregen.
Inmiddels is men weer wat terug
gekomen van de scherpe en dun
ne argelklank van die Scandina
vische pioniers. Ook een bouwer
als Marcussen zelf heeft trouwens
op dat gebied geleidelijk de ba
kens verzet. Luister maar naar
het nieuwe grote Marcussen-orgel
in de Laurenskerk"
Naast het gerestaureerde Haar
lemse Bavo-orgel is het grote
Laurensorgel het belangrijkste in
strument geweest waarvoor de heer
Oussoren zich heeft ingezet. In
beide gevallen was hij voorzitter
van de orgel-adviescommissie.
In beide gevallen ook was het het
werk van de Deense firma Mar
cussen dat hij begeleidde, een
taak die in een later stadium nog
niet-zakelijke consequenties had.
Zijn enige zoon Olav-Sverre
trouwde met een dochter van Sv-
brand Zachariassen. die van 1921
tot 1960 eigenaar van Marcussen
was. Diens zoon JUrgen Zacharias
sen. de huidige eigenaar van Mar
cussen, mag daarom tgen de heer
Oussoren oom zeggen.
De Scandinavische invloed in de
familie Oussoren gaat trouwens
verder terug. De echtgenote
de wiskundige fa wiens carrière
het orgel steeds heeft gedomi
neerd, is een Noorse die zang
heeft gestudeerd. Zij vergezelt
hem vaak op zijn orgel-oriëntatie
reizen en bij ieder orgel dat ter
sprake kamt brengt zij wel enkele
aanvullende details te berde.
Bezoekers van de Dorpskerk en de
Kievitskerk In Wassenaar kennen
de heer Oussoren als hun organist
en in zijn huis aan de'Backersha-
genlaan staan een vleugel en een
clawecimfoeL
GEWETENSCONFLICT
Dr. H. L. OUSSOREN
in een gewetensconflict gebracht.
Moet men een orgel met prachtige
oude stijlkenmerken wijzigen om
het de temperatuursveranderingen
van de verwarmde kerken zo te la
ten doorstaan dat het aAs muziek
instrument volledig bruikbaar is of
moet men zo'n instrument als een
uniek monument beschouwen en
het niet aantasten.
Als het om een orgel uit de zes
tiende eeuw gaat ls dat geen
vraag. Ongewijzigd als monument
behouden natuurlijk. Met negen-
tiende-eeuwse orgels waarvan we
er heel wat hebben zijn we veel
makkelijker.
Maar daar ligt een groot gebied
tussen. In het algemeen kan ge
zegd worden dat ik niets van het
waardevolle oude onherstelbaar
wil veranderen. Over tien of twin
tig jaar weet men misschien op
lossingen die wij niet kennen.
Onze opvolgers moeten niet met
onze fouten worden geconfron
teerd op de manier waarop wij
met de fouten van onze voorgan
gers te kampen hebben".
Hans v. Nieuwkoop
uitnemend organist
De Sassenheómse (nog Jonge) orga
nist Hans van Nieuwkoop zal op
vrijdag 14 Juni een presentatieconcert
geven op het Mliller-orgel fa de Sint
Bavokerk fa Haarlem. Dit ter x ver
krijging van de Prix d'Excëllence. de
prijs voor fatnemiendheid, voor orgel.
Hans van Nieuwkoop studeerde hier
voor aan het Conservatorium in Am
sterdam bij Albert de Klerk.
Drukkerl 1 De Bink. Rooeeveltstraat 8. tot 19.45 uur: kinderafdeling: dag.
15 tot 18A0 uur: 3e 1
7 entoonstellingen
Leidse bioscopen
Joekl Slmak, brons.
plwleken Van 1 juni t/m 22 luul
K.oord Studio Oude RUn 88 Leiden.
exp.*itle Renzc Boekhoudt tekenin
gen schildertlep en aquarellen Ope-
Vril 15 00—28 C
1500-18 00 u
i r.*t!e> J> denen Naesauiaan
Jeeetgeeet tel 60220 An* vd
Hf'df Kort *xo<
RH kam useum
Oudheden (Ra-
28) Werfcd 10
5 u-i nam aond t —t> nam
job de Wtttstraat 40 Oalerte Ka
binet Gaoer Wisselende expositie dl
2—6 AC um nam do boven-
Oalerte De Luwte. Baljuwstraat. Kat
wijk aan Zee. expositie van schildertien
etsen en tekenlngeD van Peter Cox.
openingstijden van 7—9 uur oam
(zondag en dinsdag gesloten)
Ned Lgerrauseum Geopend op
muandag tot en met vrlldag 0 um
voorin.—6 um nam Zon- en feestdag
Rllksmuseum
der natuurwetenschappendag 10—
dag 10—uur Zondag
wschteaem. .ln^n vSt
Studio: "Le Magnlflque", dag.
2.30. 7.00 en 9.15 uur. zo. ook 4
uur. 14 laar.
Lldo: 'Bad- man bolt", dag. 2.3<
en 9.15 uur. zo. ook 4.46 uur. 18 Ja
Lux or: "De eenarmige zwaard
vechter", dag. 1.30. 7.00 en 9.15 u
Funès als taxichauffeur", i
2.30 uur. zo. 2.00 en 4.15
Nacht voorstelling
Bezoekuren Ziekenhuizen
Diaconessen huls: le ki. dagelijks van
11 00-12.00 um van 15.45-16.30 uur en
18.30-19-30 uur le en 3e kl dag 15.43-
16.30 uur ep '8 30 19.80 um Kinder
afdeling dagelllfcs
alleen voor ouder.
uur voor overige familieleden
St Elisabeth -ziekenhuis klasseaf de-
Endegeest: dinsdag en vrijdag 13
*- - dags 11—12 uur en
te klasse: de gehele
dag.
Annakllnlek:
Klasse afdeling, van 11.00 tot 12.00
13.30 tot 15.30 u.
van 19.00 tot 20.00 u.
Derde klasse. van 13.30 tot 14.30 u.
van 18.30 tot 19.30 u
Avondbezoek voor de kinderzaal. uit
sluitend voor deoudera. alleen op
woensdagavond van 18.30 tot 19.30 um
volgende bezoekuren (alleen
ouders)
Maandag t/m vrijdag:
ernstige patiënten door
lopend bezoek wordt toegestaan, kan
de hoofdverpleegkundige hiervoor spe
ciale kaarten verstrekken
»^n'd4ar.l40iX16u.S5 Alphen aan den Rijn
18 45 tot 19.45 uttr. kraamafdellng
dag van 11.16 toi 12 um (alleen voor
echtgen.) v 15 tot 16 uur en van 18.45
(Quct
teuws
12 juni 1974
Honderd jaar geleden stond m
de krant
De „Gaceta" meldt uit Ma-
drd. dat de regeeringstroepen
tlj Gaudesa in een gevecht
van vijf uren vier Carlis*ische
benden hebben verslagen Vin
ifcistgenoemden werden *0
n*ar> gedood en 30 gevang en
genomen, onder wie verschei
dt ne officieren.
Na een weigering der werk
loden om in eene oer
mindering van het werkloon
van 10 pCt. toe stemmen
in plaats van 12y2 pCt, zooals
tcrspronkelijk was voorgesteld
- hebben de eigenaars der ko
lenmijnen in zuidelijk York
shire en noordelijk Derbyshire
besloten de werklieden kennis
tc geven, dat de mijnen over
veertien dagen gesloten zullen
worden wanneer zij bleven
weigeren. Dit besluit treft niet
minder dan 24.000 werklieden
Vijftig jaar geleden:
In tegenstelling tot eenige
maanden geleden, toen Duit-
sche werkkrachten ons and
overstroomden ten einde zich
van een behoorlijk salaris te
verzekeren, neemt thans de uit
tocht van Nederlanders naar
Duitschland gestadig toe. Voor
al de ongunstige toestand in
Twente is oorzaak, dat hon
derden landgenooten naar
Duitschland trekken om am
de andere zijde van de grens
werk te zoeken. Zoo zijn op het
oogenblik honderden textielar
beiders in de Duitsche grens
plaatsen Gronau, Nordhorn en
Epe werkzaam. Bovendien vin
den talloozen werk in hst
Duitsche turf bedrijf, zooals in
de veenstreken van Meppen
De Engelsche Dominions be
ginnen meer en meer 'n zucht
naar grootere zelfstandighs'd
aan den dag te leggen. Na Ca
nada wenscht ook Australië
thans een eigen afdeling ooor
buitenlandsche aangelegenhe
den en soortgelijke geluiden
komen uit Britsch-Indië.
13.30 14.15 en 18.30-19.30 u 3e klas
13.30-14 15 en 18.30-19.30 u. Kraam
afdellng 13.30 14 15 uur alleen voor
echtgenoten 19-20 u. Kinderafdeling
15-15AO u alleen voor oudere 18-18.30
PANDA EN DE MEESTER-HERRIEMAKER
11125. De heer Fluister had Panda dus uitgenodigd voor
een kopje koffie, en daarom stopte hij bij een terrasje. Zullen
we niet binnen gaan zitten?" stelde Panda voor. ,jlet ziet er
haar uit dat het straks gaat regenen". diever niet", zei zijn
gastheer daarbinnen is een koffiemolen, en die maakt zo
veel lawaai dat ik er tureluurs van word. Ik kan nu eenmaal
niet tel/en herrie. Daarom zou ik je willen magen of jij even
onze bestelling wilt gaan halen. Hier is geld".
Panda stapte dus het cafeetje in en daar zag hij tot
zijn grote schrik de ondernemer Luidop die zich stond te verlus
tigen bij de ratelende koffie-maler. deerlijk wat een her
rie mompelde hij genietend. ,£en lust voor het oor
Omdat Panda een slechte ervaring met hem had, was hij al
lang blij dat Luidop hem niet zag. En hoewel het intussen
was gaan regenen, dronk hij sfn koffie toch ook maar liever bui
ten op
De
avonturen
van
Jommeke
Met Fifi
op reis
ZIET, Hoe ZS MET DE \H*NG LEUNT
op HAAF. HAND} q WRE IK SLSCH
.DE HANDSCHOEN AAN DIB
Marian Maria 11 1020 oRlo Grande
Ey landt,
3apulonlx 10 70 n Muscat i
(GROTE VAART)
A1ftotterdamWnW Sint Rock
Algorab 10 80 nw Tenerlfe nr San
tos.
Alkmaar 10 vn Antwerpen nr Am-
Amersfoort 11 te St Thomas,
Amstelhof 10 20 o Malta nr Alex
andra.
Amstelstad 11 te Balboa,
Antllla Oape 10 200 zzw St Vincent
nr Amsterdam,
Capulonlx 10
Chevron Amsterdam 10 vn Bahrain
nr Honolulu.
Copan 11 vn Los Angeles nr Annuel-
bes.
Coppename 10 vn Annuel les nr Los
Angeles.
Crania 10 450 n Azoren nr Stanlow,
Ahmadl° W 00011111 Mena al
Deltadrecht 10 vn Port Elisabeth nr
Duinkerken,
Diogenes 11 te Rotterdam,
Dlane 10 60 zzo Abidjan nr Le Havre,
Doslna 10 p Kp Finisterre nr Bonny,
nr Rot
terdam,
Korovlna 11 430 zo Saumarezrif nr
Singapore.
Leuvelloyd 12 te Tauranga,
Nedlloyd Kembla 11 te San Francls-
Nedlioyd Kyoto 10 50 zo Ceylon nr
Singapore,
Patro 10 530 wzw Walvisbaai nr Gua-
Safocean Amsterdam 10 i
Auckland 10 vn Melbourne
oCape Kennedy nr
e Santos.
w Adelaide nr
Straat Madura 10 400 w Gan nr Port
Kelang.
Graat Mozambique 10 vn Pointe Noir
11 te Santos.
Daressalaam,
10 100 zzw Finteterre
10 885 w Kaapstad nr Kaap-
Tol tec 11 te Cortes,
Gterda
Rotterdam,
nr Rotterdam
tie nr Port Louis,
Trident Rotterdam 10 vn Le Havre
nr Rotterdam,
Voorn e 10 780 zzw Kodlak nr Van-
Wonogiri' 10 20 n Flares nr Singa
pore.
10 614 zzo Colombo nr
l
12 te Galveston.
