kong
spring
plank
naar het
westen
China's
ZATERDAG 1 JUNI 1974
Alleen het vorig jaar al kre
gen 55.659 Chinezen officieel
toestemming van de regering
in Peking om naar Hongkong
te emigreren. Ze kwamen de
de Britse kolonie bij het grens
station Lo Wu binnen. Maar
ruim 15.000 meest jonge Chi
nezen voelden niets voor de
onplezierige consequenties van
het aanvragen van een ver
gunning en namen illegaal de
vlucht door de Sham Chun ri
vier of de van haaien krioelen
de baaien naar Ping Chau er
Mong Tseng Wai over te zwem
men. Een vluchtpoging dat ze
ker 4000 van hen met de dood
moesten bekopen.
Ook de Portugese kolonie Ma
cao (links) wordt al vele jarei
overstroomd met vluchtelinger
uit Communistisch China
hoofdzakelijk vractota/uito-
chauffeurs en vissers.
Grèhsj von Hr^nkpng
Grens von Mucaur
Spoor 1 ij n -
Qezz£>-Vluchtroute; i,
Hongkong, het New York van
Azië, zou op het eerste gezicht een
westerse wereldstad kunnen zijn
Een metropool met torenhog»
kantoorgebouwen, overvolle zes
baanswegen en Ingewikkelde el
kaar overkruisende viaducten. Ir
het centrum rijden meer Roll
Royces dan in het Londense Wes
End.
In de Britse kolonie, een enclav<
in China, niet groter dan Zuid-
Limburg, wonen 4% miljoen men
sen. De meesten opeengepropt i£
betonnen woonkazernes, waar zij
dikwijls over niet meer ruimte dan
twee vierkante meter per persoor
En ook al verrijzen er in Hong
kong steeds hogere mensenpakhui
zen, een eigen appartement zit ei
voor de meeste Jonge echtparen niet
in. De woningnood is er door de
steeds groter wordende stroom
vluchtelingen uit China bijna on
oplosbaar geworden. En daarom
moeten vele duizenden Hongkong
Chinezen hun éénkamerkrotten niet
alleen met hun hele gezin maar ook
met hun wederzijdse ouders en
andere familieleden delen.
Toch zijn de bewoners van de Britse
kolonie niet ontevreden want met
het maken van Arrow-shirts, Levi-
spijkerbroeken, Mary Quant-trui
tjes, La vin-jurken en rekken andere
kleren voor 's werelds grootste wa
renhuizen verdienen zij ongeveer
f 15 per dag. En daarmee behorer
zij tot de best betaalde arbeiders
van A*ië. Met nog als extra
voordeel flat zij voor een paar gul
den kleding uit de fabrieksover-
schotten kunnen kopen.
Het komt dan ook zelden voor
dat vrijwel volledig door China be
heerste vakbonden tot een staking
oproepen. Mao is voor Hongkong 'n
vriendelijke buurman, want eigen
lijk heeft Engeland het grootste
deel van de kolonie door een over
eenkomst die het de vorige eeuw
met de keizer van China sloot maar
tot 1997 te leen.
De machthebbers in Peking heb
ben echter nog nooit een poging
ondernomen om Hong Kong eerder
in hun bezit te krijgen. En het ziet
er ook niet naar uit dat ze de en
clave over 23 Jaaf zullen inlijven.
}oor Jos Hagers
Ze gebruiken de Britse kolonie lie
ver als een vooruitgeschoven han
delspost. Een trefpunt met westerse
zakenlieden, waar ze, zonder dat
zij hun fabrieken hoeven te laten
zien, het grootste gedeelte van hun
deviezen kunnen verdienen.
Dialoog
Hongkong is daardoor nooit een
tweede Berlijn geworden. En toen
Het Westen zo'n 15 Jaar geleden nog
in de wurggreep van de koude oor
log zat, kwam er in Hongkong al *n
dialoog met de Chinese communis
ten op gang.
Voor de meeste bewoners van de
Britse kolonie is het dan ook nooit
een probleem geweest om met de
feestdagen hun familie in China op
te zoeken.
Ieder Jaar maken een paar dui
zend Hongkong Chinezen zo'n uit
stapje. Ze hoeven daarvoor alleen
maar de trein naar Kanton te ne
men. Maar de bijna drie uur lange
reis is niet meer zo romantisch als
voor de Tweede Wereldoorlog toen
over hetzelfde spoor de Trans Si
berië Expres reed.
Voor de passagiers is er keus uit
luxe compartimenten en wagons
met zachte of harde banken. Maar
welke klasse men ook kiest, de trein
is altijd even vol, de passagiers tor
sen voor hun korte familiebezoek
manden vol eten. koffers vol kleren
en tientallen pakjes met geschen
ken met zich 'mee.
En htm bezoeken blijven dan ook
niet zonder gevolgen, want Mao's
onderdanen luisteren graag tot diep
in de nacht naar de verhalen van
him bloedverwanten uit de Britse
kolonie.
In de kleinere dorpen zijn het
vooral de Jongere Chinezen beneden
de 25 Jaar die na zo'n avondje be
sluiten om koste wat het koste naar
Hongkong te gaan.
Als ze in een fabriek werken, waar
eigenlijk al veel te veel arbeiders
zijn lukt het hen soms wel om na
een maandenlange ingewikkelde pro
cedure een emigratievergunning los
te krijgen. Maar als ze een aanvraag
indienen lopen zij evengoed de kans
om voor vijf Jaar in een heropvoe
dingsgesticht terecht te komen.
De toewijzingen hangen volkomen
van de willekeur van de plaatselijke
partijfunctionarissen af. Het vorig
jaar slaagden er echter bijna 60.000
Chinezen in om met de goedkeuring
van de regering in Peking naar
Hongkong te emigreren.
In 1971 waren dat er slechts 2.530.
En zo'n 15.000 eveneens meest Jonge
Chinezen namen zonder toestem
ming de vlucht over de zwaar be
waakte grensrivier, de Sham Chun
of zwommen de wat minder streng
gecontroleerde baaien van de Zuid
Chinese Zee naar Hongkong over.
De politie van de Britse kolonie
sc^at dat het vorig Jaar zeker 4000
Chinese vluchtelingen zo'n ontsnap
pingspoging met de dood moesten
bekopen doordat ze door grenswach
ten werden neergeschoten of in zee
door haaien werden aangevallen.
Propaganda
Toch wordt de stroom vluchtelin
gen ieder Jaar groter. En het opval
lende is dat de Chinezen niet eens zo
zeer naar Hongkong uitwijken om
dat ze in de Britse kolonie zo veel
meer kunnen verdienen, maar een
voudig weg willen om te ontkomen
aan de gruwelijke verveling.
Toneelvoorstellingen, films en tv-
programma's zijn namelijk zo door
drenkt van politieke propaganda dat
e steeds minder kijkers trekken.
En op de feestavondjes van de fa
brieken beperkt men zich uitsluitend
tot volksdansen.
De politiecommissaris van het tot
Hongkong behorende eilandje Ping
Chau, waar de meeste vluchtelingen
van het Chinese vasteland naar toe
zwemmen, zou Amerikaanse film
maatschappijen stof voor tientallen
liefdesdrama's kunnen leveren want
onder de vluchtelingen bevinder
zich heel wat Jonge geliefden, die
in China door de puriteinse partij
functionarissen onverbiddellijk ui
elkaar worden gehouden.
Mao's onderdanen mogen namelijk
op het ogenblik, niet voor hun der
tigste Jaar trouwen en sex voor het
huwelijk is helemaal taboe. Maai
natuurlijk zijn lang niet alle Chine
zen zo gelukkig met een dergelijke
rigoreuze aanpak van de geboorte
regeling.
Door de toenadering tussen China
en Amerika zag het er even naar uit
dat de regering in Peking de teugels
wat zou laten vieren. Onder Invloed
van de contacten met het westen
werd zelfs de pil geïntroduceerd. En
Mao's echtgenote Chiang Chlng,
ontpopte zich plotseling als een be
wonderaarster van de westerse cul
tuur. Toen Eugen Ormandy met het
Philadelphia Orkest vorig Jaar sep
tember in Peking optrad, vroeg zij
hem of hij de zesde symfonie van
Beethoven kon lafen spelen. De diri
gent wilde graag aan haar verzoek
voldoen, maar hij ontdekte dat hij
de muziek in een hotel in Sjanghai
had laten liggen, waarop Chiang
Ching een speciaal regeringsvlieg
tuig naar die stad stuurde om de par
tituren op te laten halen.
Revolutie
Chiang's liefde voor Beethoven
ging heel wat Chinezen te ver en
extreme Jongeren begonnen meteen
een actie tegen alle klassieke groot
heden wat eind vorig Jaar uitdraai
de op een revolutie tegen Confucius.
Sindsdien zijn de contacten met
het westen weer wat moeilijker ge-
Het torenhoge gebouw van
de Bank van Communistisch
China in Hong Kong is al ja- t
renlang het handelscentrum
van de Volksrepubliek met
de Westerse wereld.
In het vissersdorpje Sha Tau Kok loopt de grens met Com
munistisch China vlak achter het marktkraampje met opeen
gestapelde kratten Coca Cola. Op de achtergrond zwaar ge
wapende soldaten van het Chinese leger. De bewoners van
Sha Tau Kok kunnen echter ongemoeid over en weer van de
grens hun boodschappen doen.
worden. Maar de autoriteiten in
Hongkong merken daar nog weinig
van, want de stroom illegale vluch
telingen blijft ondanks alle hinder
nissen aanhouden.
De politiecommissaris van het
eilandje Ping Chau, waar de meeste
vluchtelingen uit China naar toe
zwemmen, heeft er dagwerk aan. Hij
moet de door de zwemtocht vaak
volkomen uitgeputte vluchtelingen op
het vrijwel verlaten visserseiland,
An een voorlopig onderdak helpen
odat ze de paasdagen op verhaal
unnen komen.
En dat is gemakkelijker gezegd
'an gedaan, want de commissaris
:an zijn gasten alleen maar in een
;oort spookstad ontvangen, want het
lerendeel van de huizen-van Ping
'hau staat leeg en is zo vervaJen,
at ze alleen nog door ratten worden
ewoond.
ekort
De bewoners van het vroeger zo
elvarende vissersdorpje zijn al Ja-
jn geleden weggetrokken om in de
'hinese restaurants in Europa te
aan werken. En zelfs de vluchtelin-
en blijven niet in Ping Chau Ze
rekken. En zo komt het dat de
rootste stad van Hongkong om er
/erk bij een fabriek te zoeken. Dat
ukt meestal direct omdat er in de
iritse kolonie zo'n ontstellend te-
;ort aan arbeidskrachten is. dat het
>ersoneel er per dag wordt aange-
ïomen. Het enige probleem Is dan
ïog de huisvesting, maar omdat bij-
ïa alle vluchtelingen wel een paar
familieleden of vrienden in Hong
kong hebben, lossen zij die kwestie
-elf op door gewoon bij hen in te
trekken. En zo komt het dat de
woonkazernes in de Britse kolonie
iteeds voller raken zonder dat het
iantal woningzoekenden op papier
chrikbarend toeneemt.
Dankzij die inschikkelijkheid van
le Chinezen is de toevloed van dui-
enden vluchtelingen uit de Volksre-
jubliek nog niet op een complete
-haos uitgelopen.
Maar men vreest dat het de Britse
iutoriteiten in de toekomst onge
looflijk veel moeite zal kosten om de
situatie de baas te blijven, want pas
onder het bewind van de huidige
gouverneur is men op grote schaal,
nieuwe woonkazernes gaan bouwen.
En de achterstand die men daar
door heeft opgelopen is zo groot dat
Hongkong spoedig het centrum van
sociale onrust van Azië dreigt te
worden.
