Kleine meerderheid genoeg
voor links programcollege
MUNKAT
ZIT OP DE DAM
WAT ND?
Wordt het een lange hete zomer?
Negentien van de zevenendertig zetels
Het gaat niet om mij,
het gaat om de stad
DONDERDAG 30 MEI 1974
LEIDEN, woensdagavond Het
is even voor tien uur (Feyenoord
staat dan nog maar met 1-0 voor)
als PvdA-lijstaanvoerder Hans
van Dam in het linkse samen -
scholingshol "Troef" aan de Ho-
gewoerd op een verhoginkje klimt
en de officieuze verkiezingsuitslag
in Leiden bekendmaakt. PvdA en
de combinatie PPR-PSP-D'66
(lijst 4) hebben samen 19 van de
37 zetels vergaard en dus de ab
solute meerderheid gegrepen. Met
rode konen hoort de socialistische
schare deze woorden aan. Leen-
dert Jonker zet met uiterst breek
bare stem de Internationale in,
maar het lied vindt weinig weer
klank, want die tijden zijn kenne
lijk voorbij. Van Dam kondigt me
teen stralend even de samenstel
ling van het nieuwe college van
B. en W. aan: vier wethouders
van de PvdA en één van de PPR-
PSP-D'66, "dat is wel een goede
weergave van de uitslag',, meldt
hij. "Dus toch een afspiegelings
college" zegt iemand snaaks. Kees
du Gardijn (lijst vier) laat ook
verheugde geluidjes los, maar
fungeert direct even als het ge
weten van links: "De overwinning
legt ons zware verplichtingen op,
vrienden". Hij wenst zichzelf
sterkte toe en dat lijkt geen over-
Behalve in Troef zijn er verkie
zingsfestijnen in de Stadsgehoor
zaal en in sociëteit Minerva. In
eerstgenoemde stulp hokt een
vijftigtal belangstellenden wat
stilletjes tezamen. De stemming is
landerig en noodt niet tot een
langdurig verblijf. Centrum van
alle beroering rond de lokale zetel-
dans is ook ditmaal sociëteit Mi
nerva, waar het van half elf af
gestadig drukker wordt. Het aan-
verklaringen af, nadat burgemees
ter Vis eerst met luide stem de of
ficiële uitslag van Leiden heeft
gedeclameerd. Hans van Dam,
met die machtige psychedelische
haartooi, mag als onverbiddelijke
triomfator het spits afbijten. Hij
staat daar gelijk de kroonprins,
die weet dat het uur van troons
bestijging is aangebroken. Het
gesprek komt wat moeilijk op
gang, want Melkert stelt zijn eer
ste vraag te midden van bij de
tap brekend vaatwerk Minerva
"Het is leuk voor Van Dam dat-
ie won, het zou ook leuk zijn als-ie
't kón". Het geroezemoes neemt
toe op de studenten-inneemstek.
Eén van hen roept met gave corps-
ballenstem"Politesse, politesse"
(beleefdheid).
Daarna treedt Houtman op,
de SGP'er, die een zetel heeft ge
wonnen, maar niet in het CDA
beert een paar duidelijke ant
woorden te onitrukken, maar Van
Aken, koopman in verwachtingen,
heeft enige moeite met de een
voudigste woordjes die de Neder
landse taal kenit: Ja en nee. Een
paar keer zoekt hij in de zaal
steun bij de pater families van de
PvdA. Roel in 't Veld. die dan
breed Ja knikt of nee schudt. De
woorden van Van Aken stoten
iets wakker in mevrouw Geelker
ken (CDA) die naar het podium
schrijdt en daar door een attente
partijgenoot bijkans opgetild
best te hebben gedaan. Het klinkt
zo eenvoudig dat het niet in twij
fel kan worden getrokken.
Elzenga (WD) gedraagt zich als
een reiziger in onrust. Hij probeert
al meteen verdeeldheid te zaaien
in de linkse gelederen, onder 't
motto: je weet nooit waar het
goed voor is. Na Oosterman (D'66)
Du Gardijn (PPR) en In 't Veld
(ten onrechte met emeritaat gaan
de PvdA'er) snelt de Jonge
Stroink het platform op. Mei-
tal studenten op deze bijeenkomst
is niet al te groot, want donder
dag is het tentamendag. Dat het
toch behoorlijk druk is, bewijst
dat veel burgers en buitenlui de
drempel van Minerva hebben
overschreden. De organisatoren
verheugt dat zeer.
De Leidse politici leggen op Mi
nerva's historische grond, in in
terviews met Hans Melkert, chef-
stadsredactie van deze krant, hun
blijft tenslotte de plek waar een
gezonde ziel niet in een droog li
chaam kan huizen.
Van Dam neemt het woord en het
duurt even voordat hij het terug
geeft. Burgemeester Vis, gezeten
in een fauteuil, hoort hem met
een somber gezicht aan. Daarop
staat te lezen: "wat heb ik nou in
godsnaam aan mijn fiets han
gen?" Na afloop van het inter-
wilde, omdat Je dan met de
Roomsen samen moet. Houtman is
een erg hartelijke man. Melkert
zegt even vol meegevoel dat
Houtman ziek is; hij heeft koorts.
Maar de SGP'er staat er dan toch
maar, met oudtestamentische
plichtsbetrachting. Na Houtman
wordt Van Aken (PvdA) naar 't
podium gesluisd. Vermoedelijk is
hij de nieuwe wethouder van Eco
nomische Zaken. Melkert pro-
wordt. Ham (CDA), de scheidende
wethouder van Volkshuisvesting,
legt de zaal al Jonglerend uit dat
het verlies van de CDA minder is
dan het lijkt te zijn. En hij on
derstreept die stelling dat politici
metcijfers zo goed als alles kunnen
aantonen. Ham blijkt, zo onthult
Melkert. jarig te zijn. HU krijgt
een applausje. Over zijn vermoeide
wericersgezicht verschUnt iets van
een glimlach. HU zegt altUd zUn
kert zegt even aan diens herverkie
zing te hebben getwijfeld, maar
de KVP'er kaatst terug dat hij
dat nu Juist helemaal niet heeft
gedaan. Voor Stroink geldt hij
bewijst dat in het gesprek dat
je heel wat van een politicus kunt
maken als je 'm maar jong vangt.
Dan probeert Melkert Portheine
nog aan het volk te tonen, maar
hij wil niet. Tot drie keer toe
roept hij wethouder mevr. Den
Haan op. Ze wil ook niet.
Vreemd. Als Je Van Riel hoort
dan denk je dat de ware
VVD'er niet voor 'n kleintje ver
vaard is en waar nodig ridder
lijk het zwaard uit de schede
rukt. Mevr. Den Haan laat Mel
kert geen zwaard zien, maar
haar tong. Nou ja, ieder vogeltje
strydt zoals het gebekt is.
Tenslotte arriveert, gelijk de verlo
ren zoon, wethouder Kret (CDA),
een van de weinige politieke zwaa
gewichten die Leiden kent. Je
mag zUn inspraakprocedures
soms wat bedenkelijk vinden, 't
is een man met grote persoonlijke
moed en overredingskracht. Hij
dreunt zijn verhaal af, bierglas
in één hand, een sigaar in de an
dere. Hij is en zal blijven de
zwaarste bestrijder van het link
se programcollege. En in dat kamp
zal men waarschijnlijk wel de
dag zegenen dat hij als burge
meester in Sassenheim wordt be
noemd. Maar zover is het nog niet.
Het laatste woord van de avond
is aan Hans Melkert. Die voor
spelt: "Het wordt een lange hete
-
RUUD PAAUW
LEIDEN In Leiden zal met in
gang van 1 september een geheel
nieuw college van wethouders func
tioneren. Dat mag geconcludeerd
worden uit de uitslag van de verkie
zingen van gisteren enerzijds en de
afspraken die de linkse partijen in de
afgelopen periode hebben gemaakt,
anderzijds. Er zal een college gaan
regeren, dat zal bestaan uit vertegen
woordigers van de PvdA en de com
binatie PPR/PSP/D'66, de opposi
tiepartijen van thans. De vier par
tijen, die zich verzameld hebben in
het PAK zijn met negentien zetels
uit de stembus gekomen: vijftien
voor de PvdA en vier voor de ande
re drie. Precies de meerderheid dus
in de gemeenteraad, die straks uit
37 leden zal bestaan. De overige
achttien zetels zijn toegevallen aan
CDA (negen), VVD (zeven), CPN
(één) en de combinatie van SGP en
GPV (één). DS'70 keert niet in de
raad terug, een poging daartoe van
de Boerenpartij (lijst Koppen) slaag
de evenmin. Ook de newcomers So-
cialistiese Partij en Progressieve Her-
voraiingspartU verzamelde onvol
doende zielen om hun intrede in de
raad te doen. Er werden in deze stad
44.511 stemmen uitgebracht (van de
71.113), een opkomstpercentage van
62, 94. Minder, overeenkomstig het
landelijke beeld, dan bij de verkie
zingen voor Provinciale Staten eerder
dit jaar (toen was het 72,4 procent),
maar meer dan bij de gemeente
raadsverkiezingen in 1970, toen de
zestig procent niet gehaald werd.
Vertegenwoordigers van de PAK-
partijen lieten zich gisteravond dui
delijk in de richting van een links
programcollege uit. Van Dam, num
mer één op de lijst van de PvdA
zei: "De uitslag laat zien, dat links
duidelijk heeft gewonnen. Het CDA,
heeft een enorme smak gemaakt,
en de winst van de WD is aanzien
lijk minder dan op grond van de uit
slag van de verkiezingen voor Pro
vinciale Staten werd verwacht. We
hebben samen (PvdA en de andere
linkse drie) negentien zetels. Dat is
voldoende om uitvoering te geven aan
datgene wat overeengekomen is: een
programcollege, waarbij we wellicht
nog op rugdekking van de CPN kun
nen rekenen". Ook gisteravond kon
Van Dam, die zelf voor de porte
feuille financiën wordt genoemd nog
niet zeggen welke kandidaten de
PvdA naar voren zal schuiven voor
het wethouderschap. „Daar zal
nu over gesproken moeten worden.
We zijn nog niet zover". Hij kondig
de aan. dat er in ieder geval een
uitnodiging aan de andere partijen
zal worden gestuurd om te praten,
over het door het nieuwe college te
voeren beleid, opdat dat een zo breed
mogelijke steun zal ondervinden.
Zijn partijgenoot en huidige frac
tievoorzitter van de PvdA Van Aken
voegde er wel aan toe, dat de af
gelopen verkiezingscampagne, zoals
die van CDA-zijde met name is ge
voerd door wethouder Kret "niet be
paald goed doet aan het tot stand
brengen van een redelijke Stem
ming om tot overleg te komen met
het CDA".
Ook tevreden
Ook CDA lijsttrekker Ham was te
vreden: "Wij verwachtten aan de
hand van de Provinciale Statenver
kiezingen acht zetels. Het zijn er ne
gen geworden. Dat is dus een vooruit
gang, al geef ik toe dat het een ach
teruitgang is ten opzichte van de hui
dige samenstelling van de raad".
Ham wierp zich andermaal op als
voorstander van een "zo breed moge
lijk samengesteld college van B. en
W.", maar stelde ook, dat het onmo
gelijk zou kunnen blijken te zijn om
een afspiegelingscollege tot stand te
brengen, als we "niet tot afspraken
met de VVD kunnen komen". Hij
ontkende dat hij in het plaatselijk
bestuur voor een "Boersma-effect"
zou kunnen zorgen: "Ik zal mij be
slist niet laten losweken van mijn
fractie, ook al zou ik mijn werk
graag voortzetten, want ik meen dat
ik al veel voor Leiden heb gedaan".
Zijn partijgenoot Stroink, als acht
ste CDA-er hekozen in de raad,
deed de voorspelling ("Wedden") dat
het CDA toch in een college zou ko
men, omdat de basis PvdA-progres-
sieve drie te smal zou zijn, gezien
de onderlinge politieke meningsver
schillen tussen deze groeperingen,
("daarom vind ik dit de gunstigst
mogelijke uitslag"). Hij zou des
noods met één wethouderspost ge
noegen willen nemen, maar die me
ning werd niet gedeeld door Ham,
die slechts een twee-een-verhouding
tussen PvdA en CDA eerlijk zou vin
den en bovendien van mening is, dat
het aantal van zes wethouders ge
handhaafd moet blijven: "We heb
ben vier jaar geleden met zijn al
len geoordeeld dat vijf wethouders
voor Leiden te weinig is. Het werk
pakket is sindsdien niet kleiner maar
groter geworden. Bovendien heb
ben we binnen twee Jaar weer meer
dan 100.000 inwoners". Ham ver
wachtte niet dat een links college
meer zou kunnen bereiken dan het
huidige: "Een gemeente is nu een
maal veel meer aan het rijk gebon
den, dan hij zelf kan ontwikkelen. De
PvdA weet ook heel goed. dat Den
Haag op een gegeven moment zegt:
hier ligt de grens".
Eventuele speculaties over toetre
ding van het CDA tot het nieuwe col-
Ach, mevrouw B. te W„ in het begin van 't seizoen loeren ze
graag op hippe vogels. Gaat wel over. Mocht u overigens ook
wat willen weten over haar eten, vraag dat dan bij de dieren
speciaalzaak. Alleen daér ligt trouwens het uitstekende Witte
Molen Vleesmenu, nieuwe knabbelbrokjes van puur-natuur
en boordevol eiwit. Daar komt-ie wel voor thuis! (Dat is het
beste alternatief!)
Voedert al wat blaft, mauwt, piept, fluit, koert of knort.
lege bleken gisteravond opnieuw vol
ledig voorbij te gaan aan de combi
natie van PPR, PSP en D'66. Oos
terman, de wethouders-kandidaat van
deze party en zei dat er in dat ge
val sprake zou zijn van kiezersbedrog.
"Wij accepteren dat onder geen
voorwaarde", zei het huidige D'66-
raadslid, dat blij was met de uitslag.
"Negentien zetels is voor ons geen
wankel uitgangspunt. Belangrijk is
vooral de kwaliteit van het college".
Hij meende dat de verschillende
standpunten die de PvdA enerzijds
en de linkse drie anderzijds de af
gelopen periode hebben ingenomen
geen beletsel voor de samenwerking
behoefde te zijn, mits "we weder
zijds bereid zijn om die verschillen
glad te maken. Er zal een hoop ge
praat moeten worden". Kees du Gar
dijn, lijsttrekker van de combinatie
sloot zich daarbij aan: "De menings
verschillen tussen de PvdA en ons
zullen niet leiden tot onbestuur
baarheid van de stad".
Een heel andere mening was
VVD'er Elzenga toegedaan: "Ik ge
loof dat we weer een even moeilij
ke periode tegemoet gaan als we nu
bezig zijn af te sluiten. Links heeft
een krappe meerderheid behaald,
die des te krapper is als we beden
ken dat nu al hier en daar verdeeld
heid in eigen kring te constateren
is". Elzenga stelde van de VVD con
structieve oppositie in het vooruit
zicht, "al zullen we een links college
zo nu en tracteren op een koekje
van eigen deeg. Dat is niet meer
dan ze verdiend hebben". Over een
eventueel overleg over het te voeren
programma zei Elzenga, dat de link
se partijen "met ons niet ver zullen
komen als we alleen maar franje
mogen vormen van het progressie
ve programma in plaats van een
wezenlijke inbreng".
SGP'er Houtman, die de komende
periode nu ook het GPV zal verte
genwoordigen toonde zich enigszins
verrast over het feit dat hij herko
zen was. "Het was kiele-kiele" stel
de hij vast. Houtman is door middel
van een restzetel in de raad geko
men. Hij voorspelde dat zijn frac
tie in grote lijnen de politiek van 't
CDA zou volgen. "Het samengaan
met het GPV heeft daarvoor niet
veel consequenties", aldus de SGP'er
die de totstandkoming van een links
programcollege bijzonder zou betreu
ren: "Een achteruitgang van het
democratisch besef".
Van CDA-wethouder Kret daar
entegen mag een dergelijk college er
komen. "Ik wens ze veel sterkte. Ik
blijf van mening dat ze het maar
moeten proberen". Maar hij bedoel
de dat uiteraard wel ironisch. Hij
constateerde dat de meningen in 't
linkse kamp op vele gebieden "dia
metraal" tegenover elkaar staan.
"Ik wil wel eens zien hoe de unifor
miteit die nu naar buiten wordt ge
bracht, uniform blijft. Er is een
soort absolute slavernij voor nodig,
een absolute fractiediscipline. Ik zie
In 't Veld al met zijn lotgenoten
want dat zijn het meer dan partij
genotenEr worden geen vazal
len gezocht. Leiden gaat een bloem
rijke toekomst tegemoet. De verga
deringen van de gemeenteraad zul
len uiterst kort duren. Alles zal in
de fractie uitgezocht worden.
Maar niemand gelooft het.
Weg
Dan nog de mening van DS'70-
voorman Zunderman, die na 24 Jaar
trouwe dienst niet in de raad zal te
rugkeren. "De opkomst, vind ik een
Onze redacteur Hans Melkert
(links) in ges-prek in Minerva met
mr. Roel in 't Veld, scheidend
fractievoorzitter van het PAK en
één van de "breinen" achter het
programcollege.
(Foto Jan Holvast)
motie vah wantrouwen van de be
volking vain het gemeentebestuur
De situatie die nu gaat ontstaan, is
niet goed voor iemand van mijn ka
rakter. Daarom is het misschien wel
goed, dat ik niet gekozen ben. De
Loor (ambtenaar afdeling finan
ciën) g<aat weg, Visser (een nog ho
gere ambtenaar op de afdeling finan
ciën) gaat weg, Logtenberg (de
hoogste ambtenaar op de afdeling
stadsontwikkeling) denkt er over.
Ik weet niet wat dat moet worden".
En tot slot het commentaar van
burgemeester Vis, de enige van het
huidige college, die in ieder geval
blijft: "Ik wil me nergens over uit
laten".
JOHN KROON
Vreugde bij linksvreugde in Troef.
(Foto Jan Holvast)
Kijk...
en vergelijk
VAT 69 WHISKY 17,95
Uw prijs 13,50
JONGE JENEVER 10,95
Uw prijs 9,75
BACARDI RUM 17,80
Uw prijs 13,95
MARTINI 6,05
Uw prijs 4,95
GILDE PILSENER 12,72
24 pUpjes
Uw prijs 8,50
STEENSTR S TEL 21361
HERENSTR 6 - TEL 30069
HAARLSTR 204 TEL 21411
Stembussen leegschudden. Ze zijn lichter geworden, de
laatste jaren. Maar ja, er zitten dan ook geen vieze woorden
meer in.(Foto Jan Holvast)
ZUNDERMAN (DS'70):
LEIDEN Ongeveer half
tien 's avonds in het stadhuis,
ergens in een kamer van een ho
ge ambtenaar. Veel mensen, die
bekend zijn van gemeenteraad of
aanpalende genootschappen, staan
te wachten op de uitslag van de
verkiezingen. Het bier, de sherry
en de Jenever vloeien gestaag;
het is aan enkele mensen duide
lijk tot zeer duidelijk te merken.
Het geeft niet, de spanning is
hoog, de winst of het verlies
rechtvaardigen het min of meer.
Die ene avond..
Temidden van de mensen staat,
geheel alleen, triest blikkend, de
groene regenjas dichtgeknoopt en
een oude boekentas in de hand,
lijsttrekker Zunderman van DS'70.
Na korte tijd heeft hij heel dui
delijk in de gaten dat de ene zetel
niet meer gered kan worden. Het
raadslid met de meeste ervaring
(in Jaren), met de grootste emo
tionaliteit keert niet meer terug.
Jammer, doodjammer. Door som
migen afgeschilderd als te zeer
betrokken, door anderen als niet
terecht door de meesten als eer
lijk. De man ook, die wil werken.
Hij staat maar te staan. Zegt te
gen mij: „Och, het gaat niet om
mij, het gaat niet om de partij,
het gaat om de stad. Wat erg, wat
erg". Hij meent het. En staat als
een eerlijk man te verliezen. Mijn
sympathie voor hem op dat mo
ment levert me kippevel op.
Maar dat is het einde van een
dag, die door bijna 63 procent
van de kiezers is begrepen om
een nieuwe gemeenteraad bij el
kaar te stemmen. Een pover per
centage, maar toch altyd iets
meer dan vier Jaar geleden.
De stembureaus, die ik op de
fiets ben afgereden, vertonen by-
na allemaal een uitermate trieste
aanblik. Dranghekken wijzen de
argeloze de weg naar het stemlo
kaal. „Binnen zonder kloppen"
staat er te lezen op de bordjes,
die veelal aan deurknoppen han
gen te hangen. Ik doe dat en
kom telkens weer binnen in een
muffig klaslokaal, in een koude
gymnastiekzaal, of in een tot
min-of-meer huiskamer omge
bouwde vage ruimten. Leiden
barst van de stiekema zaaltjes, als
er binnen staat. Dries Hoeven
van de CPN is voorzitter in de
Maria Gijzensteeg. Hij vertelt dat
er op een gegeven moment het
schaakbord aan te pas is gekomen
om de tijd te doden. Er kwam
niemand opdagen.
De algemene indruk is inder
daad algemeen. Er zijn weinig
mensen komen stemmen. Ieder
stembureau is een beetje triest
„gestemd". Niet alleen om het
weinige werk, het daardoor lange
zitten en de geringe beloning,
maar vaak om de koffie, die niet
smaakt, de temperatuur, die niet
geheel voldoet en de klok van ze
ven uur die maar niet nader wi
komen.
Vermoeid van het peddelen doo
de stad (en dat komt door het a
vaak aandoen van politieke bijea
komsten en de mistroostigheid vai
veel bezoeken aan stembureaus
zak ik even neer bij de Koon
Studio. Voor een biertje. Het is e
gezellig. Voor het nieuwe colleg<
van B en W ligt hier een duid*
lijke subsidietaak.
Op weg naar huis, naar de wax
me hap. kan ik niet anders doei
dan even lanec '"•et stadhuis i
rijden, waar burgemeeste
voorzitter zit t. i van het eer
ste stemdistriciHy noemt he
opkomspercentage "uitgespro
ken slecht". Ik kan met hem mee
gaan, hoor nog even dat hij tij
dens zijn vakantie in Frankrijk
ook daar is aangesproken me
"monsieur le maire" en ga naa
de macaronischotel toe.
Toch, (en ik heb de opdracht nie
voor niets) ga ik even langs mijl
eigen stembureau in de Boerhaa
velaan. Voorzitter Dirk van Peyp
zit met twee charmante hulpei
aan de sherry. "Gekregen van eö
kiezer; die had medelijden me
ons". Hij neemt een slok en ver
onitschuldigt zich even, een men
moet toch ook leven?
Ik help mee met tellen. Voor
keursstemmen worden doorge
geven. soms met een frons, som
met een jubel juich je. Och, ooi
mensen van een stembureau zijl
(nogal eens) partijgebonden niet
waar?
Twee ongeldige stemmen. De tij
den veranderen. Was men vroe
ger verplicht om te komen, tegen
woordig wordt 't aan het gewetei
van de mens overgelaten. Geö
vieze woorden meer op het biljet
geen rare kreten meer als "poli
üek is rotzooi". Wel beduiden
minder stemgerechtigden die ko
men. Ook dat is triest.
Weer op het stadhuis. Een Jon
gen van de PPR staat moeilijk t
doen met een rekenliniaal. Wet
houder Kret ziet het van naW
De PPR-man zegt dat er duide
lijk is gekozen voor een program
college. Kret kijkt op en zegt
"Jaja, dat kan hij nou wel moe
uitrekenen me* dat ding, maa
laat-ie maar met een gitaar gad
spelen".
Een opmerking, die hij wellicb
betreurt, of hoe moet Je dat noe
men. Het is te wijten aan de ze
nuwen van het moment. En dat
mag het.
De burgemeester deelt de zetel
verdeling mee; ietsje later lopd
de "grote" mensen weg. Wet
houder Den Haar geeft me ed
arm en vraagt hoe het ernae
gaat. Ze is lief.
Zunderman is weg. Niemaai
die hem ziet lopen of staan. Jaffl
mer, hij had een eerlijke en ed
door jaren ervaring opgebouwd
verklaring kunnen geven.
PAUL WOLPSWINKB
