Jacobswoude, een verdwenen dorp
in Woubrugse VierambachtspoSder
Veertig procent invoer
van Italië aan banden
GS stellen een
verbetering voo
van Kagerplassij
DINSDAG 7
Links: Jan de Bakker of Johannes Pistorius ivas van
15231524 pastoor van Jacobsivou.de. Hij was in 1525 de eerste
Nederlander die wegens ketterij op de brandstapel terecht
kwam.
Rechts: Het enige dat nog aan Jacobswoude herinnert is
een eenvoudig monument, in de direkte nabijheid van de
kruising van de weg van Alphen naar Leimuiden en van
Woubrugge naar Ter Aar. Ongeveer op de plaats waar nu de
kruising ligt lag vroeger Jacobswoude.
Onder: Tegenover het monument staat een hardstenen
bank, hier in 1913 geplaatst. De rugleuning draagt het op
schrift: "Voorheen stond hier de Jacobswoudsche kerk, in
1586 verdween uit oud historisch werk". Onder de zitting is
een grafsteen, afkomstig uit de Jacobswoude kerk, te zien.
Het opschrift daarvan luidt: "Hier leit begraven Gysbert
Beuwens van Middelborch, gestorven den 22 November int
iar ons Heeren 1620 ende Lysbeth Aertsd. van Middelburghs
syn Huysvrouw, sterf den 2 Iuny 1630". De bank verkeert
in een niet al te beste staat en het ware te wensen dat
de grafsteen werd overgebracht naar het Gemeentemuseum
van Woubrugge.
LEZERS SCHRIJVEN
WOUBRUGGE Het is misschien maar weinigen bekend dat er in de Vierambachts-
polder, gelegen tussen Woubrugge en de provinciale weg van Alphen naar Leimuiden,
een dorp heeft bestaan wat de naam Jacobswoude droeg. In het jaar 823 is er voor het
eerst sprake van. Dat tijdstip wordt door diverse geschiedenisschrijvers aangehouden als
het jaar waarin ambachtsheer Jacob van den Woude deze gronden in leen kreeg van Lo-
dewijk de Vrome.
ook te Esse- remonstrants gezinde Lucas Molanus
Tekst en foto's
Hans v. d. Wereld
tegenwoordige
Jacobswoude. Met deze predi-
Woubrugge. Ook rond Jacobswoude kant hebben de hervormden in de
predikten hij en zijn volgelingen het Vierambachtspolder heel wat moei-
christelijke geloof en hij stichtte lijkheden ondervonden. Molanus had
De inwoners van Jacobswoude
leefden praktisch allemaal van de
veeteelt, welk middel van bestaan
later werd verdrongen door de veen
derij. Het venen nam rondom Ja
cobswoude een dermate grote
vlucht, dat het dorp omstreeks het
midden van de achttiende eeuw als
een eiland in het water lag. De
grond was door het venen zó dras
sig geworden dat dêt de oorzaak was
dat vele inwoners van het dorp Ja
cobswoude verlieten en zich vestig- het vele water en het ontbreken
een langs de Woudwatering, waar
zij zich op de handel en de scheep
vaart gingen toeleggen. Jacobswou
de raakte daarna snel in verval en
In 1747 was er van het eens zo
welvarende dorp geen spoor meer
te bekennen.
Ontstaan
hier ook een kapel. Deze kapel, die
later tot parochiekerk werd verhe
ven, was voorzien van een ruim hon
derd meter hoge toren. De kerk was
toegewijd aan de H. Maagd Maria
en Johannes. Hoogmade wat ker
kelijk tot Jacobswoude behoorde
bezat toen nog gee«i eigen kapel. De
katholieken van Hoogmade kregen
in 1370 van de paus verlof om in
hun dorp een kapel te bouwen. Aan
gezien de afstand voor de bewoners
van Hoogmade vooral in de winter
een groot bezwaar was. mede door
Omstreeks het begin van onze
Jaartelling woonden in deze omge
ving de Friezen, die negen jaar na
Christus' geboorte door de Ro
meinse veldheer Drusus werden on
derworpen aan diens gezag. De
Friezen maakten de bodem geschikt
voor landbouw en veeteelt. Zij kap
ten daartoe grote oppervlakten
woud om die hier toen nog waren.
De omvangrijke wouden hadden de
naam „woud zonder genade" om
dat wanneer men er eenmaal in
verdwaalde een wisse dood tege
moet ging.
Karei de Grote kwam in 768 aan
de macht. Zijn zoon bodewijk de
Vrome gaf deze streken in leen aan
Jacob van den Woude, in 823.
Waarschijnlijk kreeg Van den Wou
de het gebied als beloning voor een
dappere dienst jegens Lodewijk.
Van den Woude's eerste daad hier
was het bouwen van een burcht,
genaamd „Ter Woude". Een lo
gische naam als men weet dat het
kasteel midden in de bossen stond.
Rond 1426 werd de burcht door de
Kabeljauwen verwoest. Een afbeel
ding van het kasteel is niet bekend
wegen, vroegen zij toestemming aan
ae paus om hun kapel te mogen
verheffen tot zelfstandige parochie
kerk. Paus Eugenius IV verleende
hiervoor in 1439 zijn goedkeuring.
Hervorming
Jacobswoude was aanvankelijk 'n
katholieke gemeenschap, maar de
hervorming ging niet geruisloos aan
het dorp voorbij. Immers, doordat
Jacobswoude aan de voormalige
heirbaan van Alphen naar Amster
dam lag traden hier regelmatige
langsreizende zogenaamde hage-
predikers op. Ook de pastoor van
Jacobswoude was de hervorming
toegedaan. Deze pastoor was de be
kende Jan de Bakker, in 1499 in
Woerden geboren. Voordat hij in
1524 pastoor in Jacobswoude werd
namelijk geen aanstelling gehad i
kwam uit eigen beweging de ge
meente leiden. Na de Dordtse Syno
de van 1619 werd hij uit het ambt ge
zet.
Zijn opvolger Balduinus Hameus,
was de laatste predikant van Jacobs
woude. Hij hield nog geruime tijd de
morgendienst te Jacobswoude. maar
de avonddienst werd in Woubrugge
gehouden. Spoedig vervielen de dien-
sen in Jacobswoude geheel en rond
1630 werd het kerkgebouw gesloopt.
De toren bleef staan tot ongeveer
1740. De Jacobstoren had de bij
naam van "Potterstoren" omdat hij
tot onderdak van vele landlopers en
bedelaars diende. Dergelijke lieden
werden "potters" genoemd. Om het
zwervend volkje uit Jacobswoude te
verdrijven, besloot men tot afbraak
van de kerktoren.
Verdwijning
verhuisden
Het begin van het einde
cobswoude was een consent dat Huijg
Claes Willemszoon in 1639 van het
Hoogheemraadschap van Rijnland
kreeg en dat hem toestemming gaf
om sloten te graven en daaruit turf
te winnen. Omstreeks 1661 werd dit
venen in Jacobswoude algemeen en
vijftig jaar later was het dorp dan bachten
ook omgeven door uitgestrekte voch- de gronden
de
westelijker gelegen Woudwatering.
In 1736 kregen de polderbesturen
van de negen rondom liggende pol
ders van de Staten van Holland ver
lof om één grote polder te maken
die de naam "Vierambachtspolder"
kreeg, naar de vier Heerlijke am-
welks grondgebieden
in de negen vroegere
had hij in Utrecht aan de Hiërony- tige oppervlakten. Tal van bewoners polders lagen. In vier jaren waren
musschool en in Leuven aan de Uni
versiteit gestudeerd. Reeds tijdens
zijn priesterschap in Woerden
kwam hij in 1523 tot Evangelische
denkbeelden.
de de plannen tot droogmaking rond en
vingen twaalf watermolens het droog-
malingskarwei aan.
In 1744 werd uit de Vierambachts
polder het eerste graan geoogst,
waarna het polderbestuur twee jaar
later de laatste huizen van Jacobs
woude opkocht en liet slopen. Een
jaar later, in 1747, was er van Ja
cobswoude geen spoor meer te beken-
Zo kwam Jacobswoude aan zijn
eind. Dat werd honderd jaar tevoren
reeds voorspeld, getuige onder
staand gedichtje:
"Jacobswoude mogt voorheen
Op meer glans en aanzien roemen
Dan wel thans; daar men het veen
Merkelijk hoort minder roemen
't Veenen geeft hier wel 't bestaan
Maar eens zal het dorp daardoor te
gronde gaan".
In Woerden zat hij tijdelijk ge
vangen, maakte waarschijnlijk na
zijn vrijlating een reis naar Witten
berg en bezocht eenmaal terug in
Holland verschillende plaatsen. Na
zijn pastoraat in Jacobswoude liet
hij het priesterambt varen en voor
zag als bakker in zijn levensonder
houd.
Hij werd door de Inquisitie ge
arresteerd en op 10 mei 1525 in
EG-commissie wil tijdelijk steunen
maar in 1911 gedurende de droge de Voorpoort in Den Haag ge van-
zomer van dat jaar was het gras
van het weiland van de Vieram
bachtspolder dermate verdroogd op werd hij beschuldigd
de plaatsen waar de fundamenten therse ketterijen. Jan de Bakker de importeurs een bedrag overeen-
schatting 25 miljard gulden i
ROME Italië heetf gisteren
gen gezet. Tijdens zijn proces, dat van ongeveer zeshonderd arti- heel jaar.
duurde van 11 juli tot 7 september, ^elen gepubliceerd waarvan de in- commissie
gelegen hebben, dat men vrij gemak
kelijk opmetingen kon verrichten.
Daarbij kwam vast te staan dat
„Ter Woude" ronde hoektorens had.
Rondom het kasteel „Ter Wou
de" vestigden zich lijfeigenen, die
hier eerst in de bossen aan de ver
schillende wateringen in hutten
woonden maar 't veiliger vonden zich
in de direkte nabijheid van het kas
teel te vestigen. Hieraan is het ont
staan van Jacobswoude toe te schrij
ven: eerst een buurtschapje, later
een gehucht en ten laatste een dorp.
Jacob van den Woude XVIII.
de laatste van dit geslacht, werd
in 1479 met zijn gezin uit Leiden
verdreven, omdat hij de Hoeksen
aanhing. Geruime tijd woonde hij
toen iin Schoonhoven Twee jaar
later betrok hij weer zijn kasteel te
Warmond en wilde hij met behulp
van zijn leger de stad Leiden inne
men. Deze Van den Woude over
leed op 20 december 1503. Hij
was ook Heer van Hoogmade om
dat hij met een telg uit het ge
slacht van Van Poelgeest was ge
huwd. Na zijn dood kwam het
üatijnse naam: Johannes Pisto
rius) beriep zich op de H. Schrift
en verwierp de kerkelijke ceremo
niën en avondmaalsopvatting. Het
vonnis over Jan de Bakker luidde bank maatregel geldt
ontwijding en verbranding en dat paaide tijd. De goederen op de lijst
vonnis werd op 25 september 1525 variërend van vlees en andere le-
het Prinsenhof in tegenwoor- vensmiddeien tot zaken als vuur-
taling van lopende kredieten.
Hij sprak de waarschuwing uit dat
de Europese Ge- de Italiaanse maatregelen niet dien-
vanaf heden is beperkt doordat meenschap heeft verklaard maatre- den te worden nagevolgd door ande-
"Het is zeer belangrijk dat wij dit
geval aan banden leggen en dat dit
voorbeeld niet wordt nagevolgd", zo
NOORDWIJK Twee echtparen,
na een avondje uit in opperbeste
stemming, vonden bij de aanleg van
de parallelboulevard een gemeentebe
zem, waarmee ze aan de slag gingen.
Na de Quarles van Uffordstraat en
de Van Panhuysstraat, kreeg de
Van de Mortelstraat een schoon
maakbeurt. Na een tip ging de politie
een kijkje nemen. Echter de „ge
meentereinigers" bleken niet genegen
de bezem aan de heren van de her
mandad af te staan. Eerst na de be
lofte van de beide wetsdienaren dat
zij de schoonmaak zouden voortzet
ten gaven zij de bezem terug.
Geforceen
menings
verschillen
in Leidse
politiek
Natuurlijk staat het mijn
sieve vrienden van PPR.
vrij hun verkiezingscampa
goeddunken te voeren. Toch
hen in overweging willen gei
tijdens de verkiezingsstrijd i
richten op de punten v
gressieve partijen het met elki
eens zijn en niet op de punt!
zij wat verschillend over denfc s
Zo zou het de PPR'PSP'D I
misstaan Otn ln navolging
Partij van de Arbeid het bel
door de VVD-CDA-combing I
laatste vier jaren ln Leiden
is - of juist niet gevoerd ii
kracht te veroordelen e
schappelijke progressieve
visie voor de komende vier J
de kiezers duidelijk te
lijkt mij weinig bevorderlijk
doel van het P v.d.A. - PI j
D'66 bondgenootschap, nl.
behalen van een progress!!
derheid in de gemeenteraad I
daadkrachtiger, vernieuwd b
bieden, om nu met eeforca 3
derlinge meningsverschillen
buiten te treden.
LEO! j
Hoge
campagneleider
Burgerlijke stand
van Leiden
GEBOREN:
Renske Catharina dr v F. C.m
E. de Kievit: Theodorüs Nic
v. T. N, Wurzer en C. M van e
Engelina Elvera Qulrina dr
Rooijakkers en M B Brani fo
Pieter Teunis zn. v. T. c
GAD. Broer; Johannes
v. J. J. Smirtenaar en 1.
Iperen; Anna Cornelia Maria n
B. Koster en B W. M Capteli
tijn Oscar zn. v. P. Boom en
Koning; Stefan Willem Alen 1*
K A. Kardolus
Vincent zn. v. P L. VerlinA
Walen; Esther Rachel dr
G. W. van Leeuwen
OVERLEDEN
der Wal (0) dol
tv; J. Hoogstraten
der Blom (72) ma
gelen te willen treffen die economi
sche steun zullen bieden aan Italië,
om dit land uit zijn huidige beta
ihij.
digheid van landvoogdes Margaretha werk
in Parma voltrokken. rii^.
Naast Jan de Bakker predikten
nauw omschreven voorwaarden aan
deze hulp zullen worden verbonden.
Het lid van de uitvoeren dp com-
i de gemeenschap Wilhelm
hoefijzers vertegenwoor- Haferkamp zei tijdens
ook anderen iei Jacobswoude de Her
vorming. Jacob Arendszoon van
Alkmaar en Petrus Gabriël wa
ren twee van hen. Arendszoon begon
zijn prediking in Amsterdam en
kreeg later uit Delft het verzoek
om daar te komen preken. Op zijn
reis van de hoofdstad naar Delft
passeerde hij Jacobswoude en en
kele inwoners verzochten hem om
ook daar enkele preken te houden
Rond 1577 werd Nicolaas Si-
ironszoon, vroeger pastoor predi
kant in Jacobswoude. Het dorp was
inmiddels geheel tot de hervorming
overgegaan. Twee jaar later ver
trok Simonszoon naar Woerden en
verd de Hervormde gemeente
digt ongeveer veertig procent van dP ferentie dat de commissie bereid was
de termijn voor de terugbetaling
ontwikkelingslanden welke die
dukten
king van de invoer van vlees
dere levensmiddelen is vooral nadp-
lig voor Frankrijk, de grootste pro
ducent van levensmiddelen in de EG.
In de gemeenschap liggen op het kredieten te verlenen
ogenblik grote voorraden rundvlees uitstel wilde geven
opgeslagen en de Italiaanse maatre
gel kan die situatie alleen maar ver-
ergeren.
De beperking van de invoer ls be
doeld om verbetering te brengen in
voorgelegd aan de ministerraad van
Italië leveren. De beper- de gemeenschap die vandaag bijeen
kwam in een speciale zitting om de
Italiaanse problemen te bespreken.
Haferkamp zei dat de commissie
niet de bedoeling had Italië nieuwe
naar alleen
de terugbe-
ambacht Hoogmade
Van Poelgeesten.
De eerste bewoners van Jacobs
woude waren heidenen. Rond 69(
kwam Willibrordus vanuit Enge
land naar de lage landen. In de te-
aan de jacobswoude van 1580 tot 1588 door de positie van de Italiaanse beta-
predikanten uit omliggende dorpen
bediend.
Petrus Was nam in 1588 het be
roep aan en bleef tot 1604 de her-
ip.i|w BBB Pvormden van Jacobswoude voorgaan,
genwoordigtT provincies Noord- en Van 1604 tot 1617 deed Johannes balans. De invoerbeperking betreft
Zuid-Holland stichtte hij ettelijke Adriaenszoon dit. Daarna kwam de goederen voor een waarde van naar
Voetbal Cardiff City zal het
volgend seizoen Wales vertegenwoor
digen in het toernooi om de Europa Alphen
cup voor bekerwinnaars. In de finale
om de voetbalbeker van Wales ver
eigen
lingsbalans die dit Jaar een tekori
van meer dan dertien miljard gul- sloeg Cardiff gisteravond
den zal aanwijzen. In februari ont
stond al een tekort van meer dan
drie miljard gulden op de handels-
publiek Stourbridge met 20. Het
eerste duel was in een gelijkspel van
00 geëindigd. Het was vcor de ne
gende keer in de laatste elf jaar, dat in de sociale wetenschappen W. J. C.
LEIDEN Aan de Leidse univer
siteit zijn B. E. Nieuwenhuys (30)
te Oegstgeest en R. A. Heijtink (30)
te Leiden gepromoveerd tot doctor
in de wiskunde en natuurweten
schappen.
Nog deze maand zullen promove
ren: tot doctor in de geneeskunde
M. Helfferich (34) te Gouda (30
mei), tot doctor in de letteren A. K.
H. Moerman (33) te Papendrecht
<22 mei) en M. A. E. H. E. Nur El
Din te Leiden (29 mei), tot doctor
in de wiskunde en natuurweten
schappen Ch. A. M. Peters (25) te
den Rijn (8 mei), J. J.
der Klink (30) te Nieuwe We
tering en Z. W. Y. Laufer te Haifa,
Israël <15 mei), C. L M. Beenakker
(26) te Eindhoven en P. E. Metz
(29) te Leiden (22 mei). K. Haags-
ma (41) te Oegstgeest en tot doctor
de beker naar Cardiff ging.
Bremer (49) te Utrecht (29 mei).
DE KAAG De provincie wil de Ka-
gerplassen zowel voor de plezierzeil-
vaart als de pleziermotorvaart beter sport
bevaarbaar maken. Het Norremeer keren
en de Eijmerspoel bevatten beide
ondiepten. Een jacht met een diep
gang van bijvoorbeeld 1 meter
schuurt op een aantal plaatsen in
beide plassen ovei de drassige bo
dem of over puin Voor motorjachten
is het hinderlijk en ook schadelijk
omdat het schade aan de schroef tot
consequentie kan hebben. Wanneer
de kiel van een zeilschip vastloopt GS
verliest het schip snelheid en wordt
daardoor onbestuurbaar In het Zwei-
land zitten een aantal diepe plaat-
wel
tot
de 1 J
iat b 4
epen A
meter. Dat vormt 1
beletsej omdat I
de startschepi
bleem oplevert. Een ideale
de Kagerplassen vindt
ter. Voorgesteld wordt die
die die diepte niet hebben II
te diepen terwijl het daar
komende materiaal zal w<
stort in de te diepe plaats
beide plassen.
niet dat door
zaamheden aan de plassen 5
te op de recreatiemeren i
men.
