„Geen conflict"
Leiden
voorheen
en thans
Leiden
zijn op
moet
oud
zuiniger
cultuurgoed
i)e Manse: nieuw gebouw
net nieuwe mogelijkheden
Leiden
zich niet9
Schaamt
DONDERDAG 2 MEI 1974
Na 28 Jaar bracht ik ee. zoek
aan de sportvelden in de Leidse hout
(atletiek) om naar de prestatie's van
mijn dochter te kijken.
Met open mond van verbazing hoe
zo iets mogelijk was heb ik staan
kijken de tijd heeft daar stilgestaan.
Niets maar dan ook niets is er ver
anderd, nog dezelfde oude keten
staan daar, met 2 kleedkamers voor
de heren en dames. Met ieder een
toilet waar iedereen op moet die zich
daar bevind, met douches die meestal
zo onfris zijn en geen warm water
geven dat de sportlieden bezweet en
wel zich liever thuis wassen. Geen
behoorlijke kantine waar de bezoe
kers na afloop van wedstrijden wat
behoorlijks kunnen eten In de klein
ste plaatsjes heb ik nog niet zo'n
treurige toestand aangetroffen. Lei
den is trots op de sportuitwisseling
met Oxford. Om deze buitenlandse
jasten en andere verenigingen in
zulke keten te ontvangen daar moet
Leiden zich diep over schamen. Nee
.eidse sportraad, steken Jullie de
toppen bij elkaar, zodat we trots
:unnen zijn op de toch boeiende at-
'etiekclubs met goede sportprestaties
-n de Jongelui eens een goede frisse
m behoorlijke kleedgelegenheid ge
ven. Deze Jeugd is het heus waard.
Mevr. C. POLITIEK,
t Schweitzerplein 8,
Voorschoten.
Opnemen van brieven in
deze rubriek behoeft niet te
betekenen dat de redactie
het met de inhoud eens is
De redactie behoudt zich
daarenboven het recht voor
om bijdragen te weigeren dan
wel in te korten
Koordstudio
Als bezoekster van de Koordstu-
lio heb ik met grote verbazing de re
ien gelezen, die de wethouder van
Leiden meende te moeten geven oiïï
liet in te gaan op een subsidie-aan-
'raag van deze stiohting.
Aannemende dat, wat ik las de
ïchte en exacte reden was voor die
weigering, begrijp ik daar niets van.
En waarom niet? Omdat in haar
antwoord met geen enkel woord of
letter het unieke idee van deze stich
ting tot uiting kwam. Sterker nog, je
kreeg 't gevoel dat die speciale idee
in 't geheel niet is overgekomen.
Wat maakt de Koordstudio voor
mij dan zo uniek? Gewoon het feit
dat het er niet toe doet wie of wat
je bent, hoe Je bent, wat Je doet,
enz. Alle mensen zijn welkom.
Iedereen is geheel vrij, zondat dat
Ie a.h.w, een stempel op Je gedrukt
krijgt van een bepaalde groep waar
toe Je zou behoren. Je wordt niet in
een bepaald hokje ondergebracht.
We hebben juist al zo bitter veel
hokjes in Nederland en eigenlijk in
de hele Westerse wereld. En tussen
elk hokje ligt een schijnbaar onover
brugbare kloof. Je wordit er akelig
van als Je daaraan denkt. En heus,
er hebben al meer mensen over de
ze situatie gedacht, maar de vrijwil
ligers die deze Koordstudio tot nu
toe draaiend gehouden hebben door
iun totale inzet hebben 't niet bij
lenken alleen gelaten. Ze zijn 't ook
jaan dóen en het bleek in de prak
tijk in een enorme behoefte te voor
zien.
Natuurlijk moet zoiets langzaam
groeien. Natuurlijk gaat zoiets niet
ineens van vandaag op morgén goed,
maar als wat men daar beoogt tot
volledige realisatie zou kunnen ko
men, en daarvoor hebben ze die sub
sidie zo hard nodig, dan lijkt me dat
de kans er dik in zit dat de Koord
studio weldra te klein zal worden.
Gewoon omdat er zoveel mensen
zijn die misselijk worden van hun
eigen groepje, hun eigen hokje en
in hun eigen stempeltje.
Ik geloof en hoop dat er vele
mensen zijn met mij die tot verwe
zenlijking willen komen van dat
ideaal van de Koord, nl. mens te
zijn met alle medemensen.
En omdat die hokjesgeest, dat groep-
Jesgedoe wél in andere stichtingen
en verenigingen naar voren komt en
juist niet in de Koordstudio (want
dat is Juist wat deze stichting zo bij
zonder maakt in vergelijking met
andere) begrijp ik de reden van de
ze weigering niet.
C. L. A. VAN DER POEL,
Postbus 596, Leiden.
teed aan algemene vorming en ge-
lurende de resterende lesuren on-
lerricht gegeven in handvaardigheid
(koken, huishoudelijk werk, hand
verken, woninginrichting, lichaams-
/erzorging, babyverzorging, tuinieren
tc.). Wanneer de leerplicht er voor
bet kind opzit (negen Jaar dagonder-
vdjs) in deze vorm van onderwijs
is overigens ook dispensatie moge-
ijk wordt er in overleg met de
adviseur bijzondere bemiddeling van
yet gewestelijk arbeidsbureau beke
ken waar (bv. het bedrijfsleven)
net kind kan worden geplaatst. In
tussen valt te verwachten dat er met
ingang van het komend seizoen een
3tagejaar wordt ingesteld voor ge
deeltelijk leerplichtige, moeilijk le
gende kinderen. Daarbij zal het on-
lerrlcht zowel gericht zijn op de al-
emene vorming als op de praktijk.
Leiden telt momenteel vier scho
en voor zwakzinnige, debiele of
noeilijk lerende kinderen. Met de
totstandkoming van "De Manse is
de totale capaciteit ook voor de
randgemeenten aanzienlijk ver
groot.
Een boek, waarin we Leiden zoals
we het nu kennen, kunnen vergelijken
met dat aan het begin van deze
eeuw.
Een honderdtal toto's tellend boek
met geschiedenis en uitgebreide
bijzonderheden.
Tekst: oud-redacteur Leidsch Dagblad
S. Platteel.
Foto's: J. Holvast.
Uitgave: Leidsch Dagblad B.V.
Kosten:
Afgehaald aan de balie van
Leidsch Dagblad f 9,50
Afgehaald aan de balie van het
Alphens Dagblad f 9,50
Bestellingen tegen vooruitbetaling f 10,75 op giro 57055 tn.v. Leidsch Dagblad B.V.
Sam Platteel schreef boekje
''Leiden voorheen en thans"
LEZERS SCHRIJVEN
<hr. school voor moeilijk lerende kinderen
JSIDEN Op donderdag 9 mei a.s. wordt aan de Hoflaan het nieuwe gebouw van de prot.
.school "De Manse" officieel geopend. Een gebouw dat in de Prot. Chr. Vereniging voor Bui-
Rewoon Lager Onderwijs wordt beschouwd als een welkome aanwinst, temeer omdat het de
gelijkheid biedt optimaal individueel onder wijs te geven. Een gegeven dat in de oude behui-
aan het Plantsoen moeilijk haalbaar was.
in 1966 verkreeg het bestuur
vereniging de medewer-
die nodig was om met de plan
voor de nieuwe school te begim-
In 1970 was het bouwplan ge
en in Januari van het vorig
verdween de eerste paal in de
1
middels is er op de hoek van de
srefcade en de Hoflaan een ge-
verrezen dat geheel en al op
onderricht aan moeilijk leren-
Inderen (vroeger: "debielen")
lestemd.
twaalf lokalen tellende oom-
Is met opzet laaggehouden oa.
het doel de kinderen een ster
binding met de omgeving te fee-
ven. Daar is trouwens in het gehele
plan rekening mee gehouden: een
open gezicht en duidelijke contacten
met de maatschappij.
De lokalen en andere lesruimten
zijn gegroepeerd rond een aantal ge
meenschappelijke voorzieningen, zo
als de gemeenschapsruimte, het
gymnastieklokaal en de personeels-
en artsenruimten. In deze opzet zijn
twee binnenpleinen ontstaan, waar
van er een het karakter draagt van
een patio, waar in samenwerking met
de Haagse kunstenaars Jan Snoeck
en Ton Bonte niveau-verschillen zijn
gecreëerd en houten speelobjectem
zijn aangebracht.
Bij de lokalen is erg veel aandacht
besteed aan het interieur. De ruim
ten zijn vrijwel alle uitgerust met
zachte vloerbedekking (om een
enigszins huiselijke sfeer te kunnen
bereiken) en ook de kleurwerking
draagt ertoe bij dat elk lokaal een
eigen karakter heeft. Er zijn negen
werklokalen, een kooklokaal, twee
vaklokalen voor houtbewerking, me
taalbewerking en schilderen, en een
als winkel ingerichte ruimte waar
de kinderen zich met de praktijk van
het middensbandsgebeuren ver
trouwd kunnen maken.
Het complex werd ontworpen door
de dienst gemeenteweiken en ge
bouwd door de Eindhovense firma
Van Heeswijk. Totale stichtingskos-
ten: f3.750.000.
Uitbreiding
Josephine van Gasteren
in: De eigen wereld en die andere.
Het aangrijpende stuk van een vrouw in
Indië tijdens de Japanse bezetting.
MEI 20.15 uur.
UK THEATER. Levendaal 150.
^oatsbespreken telefoon 2140031841
"De Manse" (ontleend aan het ge
lijknamige "Romeinse" boerderij
type, waarbij de gebouwen rond een
binnenplaats waren gegroepeerd)
heeft de capaciteit om aan zo'n 160
kinderen individueel onderwijs te
geven. Dit betekent dat het leerlin
genbestand nog flink kan groeien,
want momenteel telt de school 96
kinderen (van wie 75 procent uit
Leiden afkomstig is).
Het onderwijs in "De Manse" on
derscheidt zich in zg. kemonderwijs
en buitengewoon -voortgezet onder
wijs. In het eerste geval geldt het
kinderen van zes tot twaalf Jaar, die
ofwel direct van de kleuterschool of
wel tussentijds van de basisschool
naar de school voor moeilijk leren
de kinderen zijn gegaan. Plaatsing
op deze school gebeurt via een be
geleidingscommissie, die in overleg
met de ouders kan bezien of en in
hoeverre het kind zich in deze vorm
van onderwijs kan ontplooien. Na de
toelating van het kind tot de schooi
wordt er een behandelingsplan op
gesteld. En na twee Jaar wordt er een
herhalingsonderzoek ingesteld om te
bekijken of de plaatsing van het
kind op deze school nog steeds ge
rechtvaardigd is. Er kan dan bijvoor
beeld ook worden besloten het kind
te laten overgaan naar het imbecie
len-onderwijs of naar het onderwijs
voor zeer moeilijk opvoedbare kinde
ren (zm.oJO,,
Stagejaar
Na het kemonderwijs komt ht
kind terecht in het voortgezet on
derwijs dat eveneens in "De Manse'
wordt gegeven. Daarbij wordt er voor
de helft van de tijd aandacht be-
Door
Ruud Paauw
voortgekomen uit de gelijknamige
serie foto's en artikelen, die Sam
Platteel vorig jaar in onze krant
publiceerde. De inspiratie daarvoor
putte hij uit de vondst van een groot
aantal zeer bejaarde foto's van Lei
den in het dagblad-archief. Dat was
In de herfst van 1972. Enkele van die
oude prenten plaatste Platteel In het
oudejaarsnummer van onze krant,
samen met een stuk tekst dat hij
zuchtend bijeenschreef, "want toen
besefte ik pas goed hoeveel er in
Leiden was veranderd én verloren
gegaan".
Zoals gezegd, maakte hij er vorig
jaar in de krant een uitgebreide
serie van die steunde op een ijzer-
sterke formule: naast elke foto var
een bezienswaardigheid van oud
Leiden een opname van precies de
zelfde plek zoals die er nü uitziet
De contrasten waren frappant er.
verlevendigden sterk de mijmeringer
over "die goeie, ouwe tijd".
Zó groot was soms het verschil dai
Platted veel moeite had de plaats
van enkele afbeeldingen (oa. bij de
Kaasmarkt) in het Leiden-van-nu
aan te geven. Het Gemeente Archie,
heeft hem in die gevallen de helpen,
de hand geboden. Met mieren vlijt
sprokkelde Platteel bij elk stel foto's
de benodigde historische informatie
bijeen. En dat alles is nu terug te
vinden in "Leiden voorheen en
thans".
Verschraald
Je kunt het bepaald geen vrolijk
boekje noemen. Dat vindt Plattee'
zelf ook. "Je blijft een beetje zitten
met een gevoel van triestheid als je
zdet wat er allemaal verdwenen is
De foto's spreken een duidelijke taal.
het beeld van de stad is erg ver
schraald".
Aan de andere kant zegt hij ook
dtt: "Je kunt het verleden niet in
alle opzichten stedebouwkundig vast
houden. Dan zou je de realiteit uit
het oog verliezen. Je hebt rekening
te houden met veranderingen die
eenvoudig noodzakelijk zijn. Het is
nutteloos om net te doen of er geen
auto's zijn, om maar eens iets te
noemen. De vraag is alleen: zijn we
niet te ver gegaan. Is de prijs die
we voor de vooruitgang hebben be
taald niet vreselijk hoog?"
De verandering die op-en-top Lei-
denaar Sam Platteel zelf het meest
heeft aangegrepen, was de demping
van het Levendaal in 1935. "Van een
fraaie, stille gracht (al stonk het
water dan wel eens) met prachtige
bomen, werd het een weg boordevol
verkeer".
Het boekje bevat daarvan een paar
foto's die het contrast pijnlijk dui
delijk vastleggen. Prof Lunsingh
Scheurleer grijpt to zijn voorwoord
de beide opnamen van het Levendaal
aan om te wijzen op de "essentiële
waarden" diie in Leiden verloren zijn
gegaan. Er is nog meer dat Platteeds
hart zeer heeft gedaan: de gedaante
en sfeerverandering die Haagse
Schouw, Rijnöburgerweg en Stations -
weg door de jaren heen hebben on
lergaan.
In de aanhef van diit stuk is al ver
neld dat Platteel niet zo erg te
ïpreken is over de wijze waarop
Leiden op dit moment over het nog
aanwezige oude cultuurgoed waakt
De gewezen chef-stadsredactie, een
der blijmoedigste journalisten die
deze krant ooit binnen haar muren
heeft gehad, legt bij dit punt enige
Tramschap in zijn stem: "Als je n*'
ziet dat de Latijnse School dichtge
spijkerd staat, dat het Herenlogemen
ta Den Burcht nog altijd niet geres
taureerd is. dat de Zijlpoort, een bi'
uitstek historisch bouwwerk, hoo
nodig moet worden opgeknapt, dat d'
Koornbeurs er slecht a in toe is. da*
het Waaggebouw leeg staat, terwii
het zo uitnemend geschikt zou zij;
als expositie-ruimte voor kunstenaar
Ja. dan kan ik niet anders zeg
gen dan dat het oude cultuurgo'-
in Leiden staat te verkommeren"
°ieteirskerk
En de Pieterskerk?
Platteel: "O. maar dat is een
aaal apart. Om de Pieterskerk
redden, zal de rijksoverheid moetei
ingrijpen. Dat kan niet anders. En ii
vind het onbegrijpelijk dat dat nog
niet is gebeurd. De Pieterskerk is
SAM PLATTEEL
(Foto's Jan Holvast)
niet zo maar een gebouw, het is een
monument van bijna internationale
betekenis. De kerk dateert van 1426
en heeft een rol gespeeld bij de
Hoekse en Kabeljauwse twisten, bij
Leidens ontzet, tijdens de Franse
overheersing; het graf van Boer
haave ligt er en van John Robinson
van de Pilgrim Fathers; de ere
promoties van Churchill, generaaj
Smuts en koningin Wilhelmina heb
ben er plaatsgevonden. Je ziet de
>verheid proberen allerlei oude gevel
tjes te behouden. En aan dit geweldig
tistorisoh monument wordt niets ge-
laan. Het is te gek".
Van het verleden een forse stap
aar het heden. Wat vindt oud-Lei-
en-mtonaar Platteel nu van een
lodtrne wijk als de Merenwijk?
"Naast al die hoogbouw komt er
elukkig ook laagbouw. Ik geloof wel
at het zich tot een aantrekkelijke
/ijk kan ontplooien. Maar karak-
sristiek voor Leiden zal de Meren-
rijk nooit worden. Daarvoor is de
.eenvormigheid te groot. Trouwens
velke nieuwe wijk, waar ook, is ei-
renlijk al kenmerkend voor een stad
Vee. voor de karakteristiek van
'^eiden ben je aangewezen op bijv
le Pieterswijk. Ik hoop van hartt
'at die geheel behouden blijft".
In die Pieterswijk is Platteel 65 j
eleden ter wereld gekomen. "Ik ber.
jeboren op 't Gerecht, tussen de
Latijnse School, 't 's-Gravensteen er
de Pieterskerk. Vandaar, denk ik
mijn liefde voor oud-Leiden".
K&O OVER SCHOUWBURGDIRECTEUR:
LEIDEN Vanavond behan
delt de raadscommissie voor cul
tuur in besloten zitting de brief
aan de gemeenteraad, waarin het
oud-raadslid Kuyper bedankt als
lid van de schouwburgcommissie.
Wij hebben deze brief drie we
ken geleden gepubliceerd, gevolgd
door een commentaar van voor
zitter Gmelich Meyling van de
Leidse Volksuniversiteit K en O.
Deze verzette zich hierin tegen de
relatie, die Kuyper legt tussen z'n
ontslag en een dreigend conflict
tussen K en O en schouwburgdi
recteur Hans van Dam.
Inmiddels heeft het zojuist af
getreden schouwburgcommissielid
Hogendoorn zich via een in
gezonden stuk in deze krant met
de zaak bemoeid. Dit alles bij el
kaar bracht het bestuur van K en
O tot het besluit een persconfe
rentie te houden. Dat gebeurde
gistermiddag en eerlijk gezegd
werd weinig nieuw licht op de
zaak geworpen.
Datzelfde kan worden gezegd
van een brief, waarin Kuy
per reageert op het commentaar
van Gmelich Meyling in deze
krant. Daarin zet hij nogmaals de
gang van zaken uiteen rondom
zijn ontslag als lid van de schouw
burgcommissie en de rol, die
K en O daarbij heeft gespeeld.
Nieuwe aspecten dienen zich niet
of nauwelijks aan. Kuyper vindt,
dat door intrede van nieuwe le
den in de schouwburgcommissie
te veel niet-Leidenaars hiervan
deel uitmaken. Met verwijzing
naar handelingen van een verga
dering van de Tweede Kamer
denkt Kuyper. dat burgemeester
Vis („formeel als hij is") de nieu
we leden niet zal installeren.
Op het conflict, dat er zou zijn
tussen schouwburgdirecteur Van
Dam en het bestuur van K en O,
komt Kuyper in deze brief nau
welijks terug. Hij noemt het een
maal. Het bestuur van de volks
universiteit ontkende gisteren te
genover de pers, dat er een con
flict zou zijn. Gmelich Meyling,
ondersteund door zijn mede
bestuursleden Van Dijk en Van
Schouweïlburg, daarover: „In het
bestuur hebben wij nooit over de
positie of de persoon van Van
Dam gesproken. Ik persoonlijk
heb nooit 'n woord met Van Dam
gehad. Tussen hem en onze di
recteur Weber, die dagelijks con
tact hebben over het werk, zijn
de normale conflictjes". Weber
vult aan: „Denk nu niet, dat we
als bijtende honden tegenover el
kaar staan, hoor".
Gmelich Meyling vindt, dat
Kuyper een conflict maakt, dat er
niet is. Van de verklaring, die Van
Dam zou moeten tekenen, waarin
hij 'n aantal fouten toegeeft, dls-
tancieert de voorzitter van
K en O zich. „Dat is een stuk van
enkele leden van de schouwburg
commissie en onze directeur. Van
Schouwenburg vult aan: „Het is
trouwens nog niet eens in de
ïchouwburgcommissie aan de orde
geweest".
Met de verordening in de hand
wijst Gmelich Meyling erop, dat
het schouwburgbeleid wordt ge
voerd door de schouwburgcommis
sie in overleg met K en O.
Dat gebeurt sinds 1969. Het
K en O-bestuur vindt het het
beste, dat de volksuniversiteit de
gehele verantwoording voor dit
beleid krijgt. „Dat betekent niet,
we Van Dam willen wippen. Dat
kunnen we overigens niet, omdat
hij door de raad is benoemd. We
kunnen ons best een constellatie
voorstellen met twee directeuren
één voor toneel en cabaret en éér
voor de rest," aldus de voorzit
ter.
Bestuurslid Van Dijk toont met
cijfers aan, dat toneel en cabaret
lang niet het enige is van K en O.
Weliswaar is door de sluiting van
de schouwburg een daling in het
ledental ingetreden. Het liep de
laatste Jaren terug van ruim
12.000 naar 9300. Nu is er een
opgaande lijn. mede door de acti
viteiten van Kik. De frequentie
van deelneming aan activiteiten
Raat ook omhoog. Het bedroeg af
gelopen seizoen 4.5 tegenover 3,5
een Jaar eerder. Conclusie van t'
verhaal: het gaat weer goed met
Ken O.
HANS MELKERT
Burgemeester Vis ontvangt uit handen van directeur G. Koop
man van het Leidsch Dagblad het eerste exemplaar van het
boekje "Leiden voorheen en thans".
LEIDEIN "Leddien moet zuiniger
vorden op het oude cultuurgoed dat
het nog heeft. We zijn bezig er roof
bouw op te plegen. De gemeente heeft
naar mijn gevoel te veel een hang
naar het nieuwe en daardoor is con
servering van het oude in het ge
drang gekomen".
Sam Platteel (65), oud-chef van de
Leidse stadsredactie van deze krant,
zegit dat bij de verschijning van het
boek "Leiden voorheen en thans",
waarvan hij de auteur is. Het werk.
van een voorwoord voorzien dooi
prof. Th. H. Lunsingh Scheurleer
(ex-voorzitter Vereniging Oud-Lei-
den), wordt uitgegeven door het
Leidsoh Dagblad. De foto's zijn van
Jan Holvast.
"Leddien voorheen en thans" «s
