ÏSchelmen-
oman van
iorgart
CHINESE WIJSHEID
MET VEEL PRENTEN
visies
Twee
Italië van
op het
vandaag
Jos Ghijsen niet geestig en spits
Groot Vertelselboek
Thuis in verloren Griekenland
HET SUCCES IS
ONBETAALBAAR
E BONZEN:
RIJD IN
EVAKBOND
Vervelend
boek over
zesdaagse
oorlog
Robert Littels eerste spionageverhaal
Groot Vertelselboek",
Mimeld door Nienke van Hich
am, met tekeningen van Rie
fyjiner (uitg. Holkema en Waren-
i^rf), f 19.90.
Een kostelijk boek is het Groot
fertelselboek. ooit nog eens ver
geld door Nienke van Hich-
an, de echtgenote van Pieter
dies Troelstra, legendarisch so-
Ullstenleider. Het is nu weer
pnieuw uitgekomen, met ver-
leuwde spelling en ook hier en
wat gemoderniseerd naar 't
flftDAG 20 APRIL 1974
EXTRA
zijn korte
sprookjes. De bondigheid is
iarom ook zo verrassend omdat
verhalen zijn opgetekend in 'n
jd dat de t.v. nog niet zijn eisen
het avondlijk leefpa-
roon, ook van de kinderen.
Maar het boek ontleent toch wel
het grootste brok van zijn char
me aan de vele tekeningen, in
kleur en zwart wit, van de nu
hoogbejaarde Rie Cramer. Een
ware rage woedt momenteel in
oude prentbriefkaarten of teke
ningen van de kunstenares en
haar wrevelige droefenis dat zij
de meeste rechten op haar wer
ken heeft verkocht, laat zich ge
makkelijk raden. De tekeningen
sijn van een gestileerde dromerig
heid de Invloed van symbolisme
en Jugendstil (de fraaie prent van
de Corsicaanse houtsprokke
laarster geeft van dat laatste 'n
prachtig voorbeeld) zijn bijna al
tijd rechtsteeeks merkbaar.
Het boek is verder naar typogra
fie en papierkwaliteit een klein
juweeltje. De prijs is bij al dat
schoons verheugend laag.
H. MULDER
Thuis in verloren Griekenland,
door Anialia Fleming; Uitgeverij:
J. Gottmer, Haarlem; Prijs: 16,50.
„Arme Amerikanen. Arme „nou-
veaux-riches" van de politieke
macht. Zij zijn er in geslaagd al
le vrije mensen tegen zich te krij
gen. Misschien zullen zij eens le
ren, hoe zij hun enorme macht
moeten gebruiken; dat er meer
Intelligente, meer menselijke, eer
lijke manieren zijn om hun doel
te bereiken. Als zij dat doen zal
het beter zijn voor henzelf en voor
de hele wereld".
Zo besluit de bekende Lady Fle
ming haar boek over 't land waar
zij al Jaren voor vecht: Grieken
land. „Dictatuur is een besmette
lijke ziekte", schrijft zij. „Andere
landen moeten hun ogen open
houden om 't gevaar tijdig te on
derkennen." Zo plaatst zij haar
boek „A piece of truth" (vertaald
als: Thuis, ln verloren Grieken
land" in een breder verband en
rechtvaardigt zo een uitgave van
bijna driehonderd pagina's over
een situatie, die bij publicatie in
feite niet meer bestaat.
Er
machthebbers die Lady Fleming
noemt zijn vervangen door ande
ren. Maar Thuis in verloren Grie
kenland is een autobiografisch
boek en de dingen die Lady Fle
ming beschrijft zijn helaas niet al
leen in Griekenland mogelijk. Er
is tegenwoordig een griezelig groot
aantal landen waar gemarteln
wordt, en dat is alleen al een goe
de reden om Lady Flemings boek
te kopen De twee hoofdstuk
ken over de manier waarop zij
door haar ondervrager Theophylo-
yannakos werd aangepakt zijn
bijzonder leerzaam...
Jan van Wieringen.
Borgart. De Slakken van Canêt d'Olt. De Bezige Bij.
iterdam.
mijn bespreking van het vorige boek van Ben Borgart,
Vuilnisroos", (LD 10-2-*73) dat tevens z'n debuut
heb ik toch wait verkeerd gegokt. Maar dat heeft de
ir mij zelf ingegeven.
heeft gezegd dat zijn volgende
.Woodcraft" zou heten, zodat Je
verwachten een soort Walden
wonderlijk om. Zonder een cent op
zak - zo hoort dat - komt hij in con
tact met een al even zonderlinge
Frederik van Eeden maar beeldhouwer Caspard. met wie hij i
de schepper van dit begrip:
eau) te zien opdagen. Dat zou
laarbaar zijn geweest aange-
Borgart in zijn eerste boek aan
onmaatschappelijk bestaan o$
bootje, een zeker principe ten
dslag heeft gelegd. Behalve dan
regetarisme is er in dit nieuwe
enig principe geen sprake,
dat ik daar bezwaar tegen zou
i (bewaar me) maar opmerke-
dat de schrijver met de afwe
id daarvan ook 'n geheel ander
;aat heeft bereikt. Afgezien hier-
nog zo het een en ander waarbij een
vergeefse poging om twee leden van
het vrouwelijk verslag te versieren, in
een auto met caravan naar diens huis
ergens op de grens van Spanje en
Frankrijk trekt. Het leven in Canet is
al even zot. Het botert niet bepaald
tussen Caspard en Cuzzi, want de
een wil zijn huis opbouwen en de an
der wil met alle geweld een moestuin
aanleggen. Vanwege de ruzie verhuurt
Cazzi zich aan een boerin als herder,
maar het leven met schapen en koei
en is ook niets voor zijn zwerversziel.
ijken de boeken op elkaar in zo- Bovendien veroorzaakt hij wel wat
in dezelfde meeslepende, ongelukjes. Dan maar weer op drift,
praatstijl geschreven zijn die Deze korte samenvatting zegt natuur-
Erotische schildering op Chinees aardewerkmeer dan erotiek.
Tao, door Philips Rawson
lezer zo plezierig aan de gang lijk helemaal niets over dit unieke lo Legaza; Uitgeverij: De Haan, Bus-
en die maakt dat Je onderde-
nauwelijks merkt dat Je maar
?en boek van ruim driehonderd
itgelezen hebt.
ip dat andere resultaat terug te
- als ik „De Slakken van Ca-
roit" moet typeren dan zou ik
regelrechte schelmenroman
En de schelmenroman is een
tl genre dat in Nederland ln
re landen eerder) als oorspron-
werk optradt in de zeventien-
w toen Nicolaas Heinsius „De
Wkelijke Avonturier" publiceer-
;l van dit soort werken is ver-
Vertellen van de avonturen
a auteur werkelijk of ln
bg beleefd heeft. En van deze
«ft Borgart zich bovenste best
;n. De 'ik' die Cuzzi heet, en
bets dan een weldadige natuur-
had willen zijn, komt niet te-
op de F&röer-eilanden om 'n
met sneeuwuilen te bewaken,
zijn stuk bestaan als in dit boek
reven, wordt er niet minder
schrijfsel waarin het gaat om reeksen
daden en daadjes, hun gevolgen en
gevaarlijke paden van een wezen
dat meer van Sanoho Panza in zich
heeft dan van Don Quichotte.
CLARA EGGINK
Tegenwoordig ligt dat even iets
anders, maar vóór de Chinese revo
lutie was een goed Chinees kunst
werk de belichaming van de Tao. Er
is geen Juiste vertaling van dit woord.
Zelfs in het Chinees is de betekenis
van Tao niet uit te drukken en
het is daarom aardig dat het boek
„Tao, de Chinese filosofie van Tijd
en Verandering" van Philips Raw-
voor het grootste deel uit platen be
staat.
Vóór de revolutie belichtte iedere
kunstenaar op zijn eigen individuele
wijze een ander aspect van Tao en
meer dan de teksten dat kunnen doen
om gaat.
Op de zo beroemde Chinese land
schappen staat dus meer dan bergen,
dalen, bomen en rivierstroompjes.
Ook Chinese vazen zijn nog iets an
ders dan alleen een mooi brok steen
of porcelein. De penselen van de gro
te Chinese schilders wilden nooit de
werkelijkheid begrenzen of bepalen:
het ging er om de eigenschappen uit
e-terreur, door Con Ber-
ner; Uitgeverij: Ankh-Hermes, De
venter; Prijs: 17.90. Magiër of Mana
ger, door Martin Page; Uitgeverij:
Contact; Prijs: 17.50.
Niet alleen werkende Jongeren zijn
soms erg ontevreden over het kli
maat bij de fabriek waar zij werken,
ook hogere functionarissen hebben
nog al eens het gevoel dat er iets
fundamenteel mis is bij hun onder
neming, of zij vinden dat hun pres
taties niet voldoende gewaardeerd
worden.
Volgens de Duitser Con Berner
hebben die functionarissen die on
lustgevoelens aan zichzelf te danken:
zij laten zich ongelukkig maken om
dat zij geloven in het sprookje van
de carrière. In zijn boek "De carriè-
re-terreur" schrijft hij dat het hele
maal niet zo goed is om een carriè
re te willen maken, want een carriè
re betekent automatisch ook een
hoop misère en leidt op den duur tot
zelfvernietiging.
Om dit te bewijzen heeft Con Ber
ner in zijn vermoedelijk amusant be
doelde boekje alle nadelen van het
carrière-Jagen op een rij gezet en er
een hoofdstuk met suggesties aan toe
oor een ander soort succes:
zonder carrière.
De uitgever kondigt De carrière -
terreur aan als "een fel boek, een
meedogenloze aanval op onze presta
tie-maatschappij". De schrijver heeft
er natuurlijk gelijk in dat veel men
sen een te hoge prijs betalen voor een
in hun ogen aantrekkelijke positie,
maar het was voor mij niet nodig ge
weest dit betoog over een boek van
meer dan tweehonderd pagina's uit
te smeren en dat er dan ook nog bij
na achttien gulden voor wordt gere
kend gaat natuurlijk helemaal te ver.
Een bondig tijdschriftartikel zou ver
moedelijk meer mensen bereikt heb
ben maar misschien paste dat niet
in de carrière-planning van schrijver
Con Berner
Veel dieper graaft het aardige
werkje "Magiër of manager" van
Martin Page, dat voor Contact des
kundig is bewerkt door NRC-redak-
teur drs. N. Dekker, die veel typisch
Engelse situaties voor Nederlandse
lezers herschreven heeft. Page is een
cultuur antropoloog, die vele Jaren in
Centraal Afrika heeft doorgebracht
met het besturen van stammensa-
menlevingen en terug in het Westen
paralellen is gaan trekken tussen
"primitieve stammen" en de hoogge
cultiveerde organisatiestructuren
van Westerse maatschappijen. Zijn
conclusie is dat de hedendaagse ma
nager niet wezenlijk verschilt van de
stamhoofden in Afrika.
De manager hanteert nog steeds
dezelfde tactiek om zijn weg naar de
top te banen, hij behandelt zijn
vrouw minstens zo slecht als de stam
hoofden en hij regelt zijn opvolging
nog net zo als zijn collega's ln de
Afrikaanse Jungle.
Het boek doet een beetje denken
aan "The human Zoo" van Des-
mond Morris (de man van "De naak
te aap") en het wordt even sensatio
neel gebracht, maar Magiër of mana
ger is toch een erg interessante kri
tiek op de organisatie-wetenschap en
de Westerse maatschappij.
JAN VAN WIERINGEN.
J alse start
"Valse start" van Alistair Mac-
Lean, in de vertaling van Dolf Ko
ning verschenen bij Eiserier Neder
land B.V. in Amsterdam (f 13,90).
Alistair MacLean heeft al veel
verschillende achtergronden voor
zijn thrillers gebruikt. Nu heeft hij
gekozen voor de autocircuits, waar
op de Grand Prix van Europa
te drukken van de landschappen of den bevochten. Natuurlijk een heer
lijk décor voor spannende avontu-
bonzen" door Ross Thomas ln
rtaling van Frits Lancel ver
bij De Arbeiderspers in Ara-
un (serie Crime de la crime)...
Amerikaanse vakbond gaat
Torregreca, door Ann Cornelissen; zijn natuurlijk spionnen, rijke ban-
Uitgeverij Kosmos. Amsterdam, kiers en s
Prijs: f 16,50; De Salamander, door voerd om
Morris West: Uitgeverij Nelissen. spannende
Bloemendaal. Prijs: f 18.90.
Morris
van de beschrijving
roman te maken,
vakbekwaam genoeg
zij opeens weer helemaal
inge- gratie..Een indringende reportage.
Italië komt e
niet best af, i
het zuiden
Italië is niet het mees)
een lekker lees- net zoals Ann Cornelissen ze in 1945
deerde.
zeker wel het meest dan anekdotische kennis
kleurrijke lid van de Europese Ge
meenschap. In het noorden van
Europa vindt men de Italianen on
betrouwbaar, dom en lui, en er
wordt zelfs wel eens gesuggereerd dat
Italië beter maar buiten de E.G.
had kunnen blijven.
Hoe achterlijk zijn de Italianen, en
hoe onbetrouwbaar? Erg achterlijk,
en erg onbetrouwbaar, althans, dat
vinden de schrijvers van de twee
boeken die onlangs zijn uitgekomen:
"Torregreca" en "De Salamander".
resident kiezen. Als we lezen of £>e schrijvers van de boeken kennen
dat gebeurt zitten wij Ne-
xlers daar duidelijk tegenaan
len. Misschien mag de vaak ge-
kreet, dat wij zo nuchter zijn.
Verdreven zijn, het blijft een
lat wij nauwelijks begrip kun-
ipbrengen voor de toestanden,
merikaanse verkiezingen schlj-
moeten begeleiden. We ken-
vertoningen als het gaat om
sen van een president. Ross
18 toont ons, dat het bij het
toch in kwijt kon.
De Amerikaanse Ann Cornelissen is
heel anders te werk gegaan. Haar
boek is vrijwel geheel autobiogra
fisch; er komt geen spion in voor,
wel een fascist, maar geen verzonnen
verhouding, en dat heeft zij ook alle
maal niet nodig, want de wereld,
waar zij over schrijft is zonder dat
alles al meer dan de moeite waard.
Zij heeft Jaren als sociaal werkster
in het verarmde zuiden van Italië
gewerkt en daar is haar boek het
verslag van.
"Ik heb slechts een waarheidsge
trouw beeld van hun leven willen
geven", schrijft zij in de inleiding
van haar boek. Zij reisde in 1945 naar
Italië om archeologie te studeren,
maar zij raakte in plaats daarvan
min of meer tegen haar zin betrok
ken bij een particuliere Engelse or
ganisatie voor maatschappelijk werk
die zich bezig hield met de dorpen in
Zuid-Italië. Zij werd aangesteld als
medewerkster
hij zijn meer aantrof: de politiek en de politici
Italië in Rome en het noorden van Italië
zijn geen haar beter dan Morris West
ze in zijn Salamander beschrijft.
Dat er in andere EG-landen toe
standen heersen die niet veel beter de tekst
zijn verandert daar natuurlijk niets Jammer
de dieren: de sierlijke voorwerpen
zijn niet alleen bedoeld voor het „es-
tetisch genot". De vele erotische
prenten die in de loop der eeuwen
in China gemaakt zijn en waarvan
er een paar in dit boek zijn opgeno
men moeten ook zo bekeken worden
al kan Je ze natuurlijk ook ge
woon alleen maar mooi vinden.
Afgezien van het feit dat de uit
gever lof verdient voor het feit
in deze twee boeken
ar de toestanden in uitgebracht en voor een plaatwerk
Italië zijn nu nog goedkoop heeft weten te houden
(f 14,90) is het wel Jammer dat het
zo duidelijk de indruk wekt dat het
even snel vertaald is en haast Je rep
je naar de zetter werd gebracht.
Sommige zinnen lopen niet en het
komt ook voor dat de verwijzing in
de platen niet klopt,
is verder het geld
meer dan waard.
Titel: 's Nachts wordt elke steen
een wolf. Auteur: Yigal Lev; Uit
geverij Wereldvenster in Baarn-
Een Israëlische roman over de zes
daagse oorlog van 1967 is na de ver
meende beëindiging van de onlus
ten van eind 1973 natuurlijk wel in
teressant om te lezen. Althans dat
hoop Je.
's Nachts wordt elke steen een
wolf" is een ronduit vervelend boek
geworden. Ik heb er met moeite en
pijn drie weken over gedaan om me
er doorheen te worstelen. En dat
Woeste
coureurs en op sensatie belust
bliek. Maar MacLean is met zo'n
beetje niet tevreden. Hij haalt er
wat meer attributen bij, zoals
moord, sabotage, heroïnesmokkel,
wraak, chantage, onbvoering. En-
op, het zit er alle-
alles riskerende mag geen enkel boek in zich heb
ben.
Veel te veel een ode aan het Israë
lische leger, dat echt niet zo hu
maan te werk is gegaan als velen
wel mogen denken. Op het gevaar
voor anti-semiet te worden uitge
maakt (maar Ja, die lasten moet Je
maal wel in .Voor ons een beetje dragen) wil ik zeggen dat dit werkje
teveel van het goede. Voor
ge-
dat hij het boek in Nederland heelt voej rou MacLean die heeft bewe-
een uitstekende thriller te kun-
schrijven aan kracht winnen
mij niet in het minst heeft weten i
boeien.
Een brigade reservisten gaat bijna
weer terug naar huls, maar de com
be zetten en uit te kammen.
De lezer krijgt te maken met een
confrontatie tussen burgers en mili-
JAN VAN WIERINGEN
JAN VAN WIERINGEN
na's uit, maar het maakt wel. dat
men er zich voortdurend van bewust
is met het lezen van een boek be
zig te zijn. Het is zo onwaarschijnlijk tairen, met alle gekuip, gesjacher
dat men nergens wordt meegesleept, geschmier op de koop toe
maar niet verder komt dan kil toe
kijken.
KOOS POST
boek is handig geschre
ven. Maar kijk er doorheen.
PAUL WOLFSWINKEL
elkaar waarschijnlijk niet en hebben
vermoedelijk ook nauwelijks belang
stelling voor eikaars werken maar
samen geven deze twee bijzonder
goed geïnformeerde Italië-kenners,
vanuit een totaal verschillende ach
tergrond en belangstelling een aar
dig compleet beeld van het land waar
zij zo van houden en waar zij zo veel
misstanden zien.
Morris West is de Australische
schrijver van beststellers met een semi-vrij willig
een vakbondsvoorzitter actuele achtergrond: "De Toren van reisde Jaren lang door de Abbruzzen
Ijk wezenlijk niet anders is. En Babel" over spionage in 't Midden- Lucabië en Calabrië om centra voor
is: ook hier schijnen ma- oosten, "De ambassadeur" over
|öe, omkoperij, vleierij, Ja zelfs Vietnam. Veel succes ook hadden
tot de bijna gewone zaken te Zjjn boeken die in Italië speelden het
land waar hij tien Jaar woonde als
correspondent voor verschillende bla- schrijvingen van het wantrouwen
den. "Kinderen van de zon" over de tegenwerking waar zij mee te ma-
Napels, "De schoenen van de vis- ken kreeg, de reacties van de moe-
ser" over het Vaticaan en "De ad- ders en de plaatselijke overheid,
vocaat van de duivel" over het katho
licisme.
"De Salamander" schetst ln ro-
vorm. Maar men man vorm de machtsstrijd aan de haar moet hebben zodra men ont-
kijken. Omdat het top in Italië, het wantrouwen, de dekt dat zij niet katholiek is. Als Ann
oorruptite; het dreigende fascisme
de ratten die er om heen zwerven. Er door de bisschop wordt ontvangen,
Titel: lk dacht het maar", door Jos
Ghijsen. Een uitgave van Heideland-
Orbis in Hasselt (Vlaamse pockets).
Wanneer Je Jos Ghijsen regelmatig
op de Nederlandse radio hoort ver
tellen hoe de tegenstellingen tussen
onze zuiderburen en ons nu eigen
lijk liggen, dan kan 't wel eens ge-
Kijk, als iets gedwongen gaat, dan
gaat het mis en is het ook helemaal
niet leuk.
Als Je van plan bent om met de pan
toffels aan voor de kachel eens lek
ker te gaan genieten van iets geestigs
en spits, kan Je veel beter de hond
Eén compliment: (maar dai neb
ben vele Belgen eigenlijk al sinds
Jaar en dag verdiend) een correct
gebruik van het Nederlands
Maar dat is dan ook werkelijk alles.
PAUL WOLFSWINKEL
Het is een ontstellend
benspel ln de schaduw van
anocratie wordt genoemd, maar
erigens duidelijk
geerde Ross Thomas een
harde strijd om macht ls. Het
gekleurd schilderij dat Tho-
Phangt. Het is niet mooi. Noch
kur noch
fr wel ns
en zoveel te denken geeft.
KOOS POST.
en kleuterverzorging in de
praktijk te laten functioneren.
Zij geeft wat ouderwets gestelde,
ongetwijfeld Juiste
Schitterend is het hoofdstuk waarin
zij de tegenwerking van het nonnen
klooster beschrijft, dat niets
A. J. Lewinter, overloper?; Schrijver:
Robert Littell; Uitgeverij! Elsevier;
Prijs: f 11,50.
ken dat hij echt is moet hij een be
drieger zijn. Als ze bij ons de indruk
willen wekken dat hij een bedrieger
is moet hij echt zijn. Maar nu wordt
het ingewikkeld. Ik zie de mogelij k-
heid dat de Amerikanen ons met sig
nalen willen doen geloven dat hij
echt is in de verwachting dat wij zul-
de indruk willen wek- len ontdekken dat hij volgens hun
Op deze toer wordt er heel wat af-
geredeneerd in het eerste spionage-
boek van Robert Littell, tot voor kort
correspondent in Moskou van het
Amerkaanse blad Newsweek. Het boek
heet A. J. Lewinter, overloper? en
gaat over een door hooikoorts ge
plaagde Amerikaanse geleerde die
misschien kennis heeft van Ameri
kaanse raketsystemen en naar de
Sowjet-Unie overloopt. Het is een
beetje een saai boek met veel gepraat
en weinig aktie, maar als satire toch
wel aardig.
J.v.W.
