ïinderheidskabinet de laatste ïogelijkheid Belgie Sowjet-Unie en Syrië beschuldigen Israël GERALD FORD MAAKT ZICH LOS VAN NIXON ijmengaan christen-democraten en liberalen tterrand zijn l]ogram een in vogelvlucht in vogelvlucht PRll RDAG APRIL 1974 BUITENLAND PAGINA 9 ai JSSEL De christendemocratische Belgische politicus indemans streeft nu naar de vorming van een minder- .ldi kabinet van christen-democraten met liberalen. Eerdere ut:' 'en om een driepartijenregering van christen-democraten, leti [-democraten en liberalen te vormen waren onlangs al op eedi litgelopen, waarna de formateur trachtte een kabinet van in-democraten met socialisten in elkaar te zetten. Don- avond lieten de socialisten echter weten dat zij niet aan ?a alitie op basis van het program van Tindemans konden stre ,rken omdat geen akkoord bleek te kunnen worden be ijver de definitieve samenstelling van de gewestraden. Sti hi Dans besloot daarop zijn for- raolit aan de koning terug maar deze verzocht hem i zijn pogingen toch nog voort De eni'ge mogelijkheid die as toen nog open stond was coalitieregering van democraten en liberalen te echter in het parlement bare meerderheid bezit. 212 zetels tellende Kamer ;evaardigden heeft de e Volkspartij sinds de ver- van begin maart 71 zetels iralen 34. De socialisten be zetels, de Franse taaipartij aamse Volksunie 22 en de i 4 zetels. De enige par- „v deze verkiezingen winst iraren de Christelijke Volks- 4 zetels en de Vlaamse met 1 zetel. De socialisten toen 2 zetels en de lilbera- nei n ongewijzigd. edi btie van christen -democr a - n ilisten en liberalen, die tot t-D srkiezingen regeerde, viel op Ts i uiteen toen Iran zich uit ch-Iraamse olieraffinaderij- h erugtrok. ven? da mers in Brussel betwijfelen sti Bstendemocratische-liberale Is Tindemans er al in zou tot stand te brengen, 'n ra beschoren zal zijn. In rtijen bestaan er vleugels samenwerking met de andere kandidaat-coalitiegenoot voelen. De besprekingen met formateur Tindemans, die nu al sinds 21 maart met zijn pogingen bezig Is, zullen vermoedelijk maandag beginnen. Tindemans verklaarde op een pers conferentie een minderiieidskaibinet een handicap te vinden, maar op dit moment geen andere uitweg te zien. Over de beschuldiging van de so cialisten dat bij de formatiebespre kingen getracht is hen op te sluiten binnen de vier politieke „knelpun ten", te weten de gewestvormimg, het industriebeleid, het onderwijs en de „ethische problemen" (de abortus wetgeving), zei de formateur dat hij daar niets van begreep. „We waren op een aantel punten een akkoord genaderd, maar plotseling kwam de breuk. Ik begreep niet waarom", al dus Tindemans. Hij herinnerde er aan dat hij al geruime tijd geleden had gewezen op de noodzaak van een hechte regering die voorrang zou geven aan de economische en sociale problemen. „Daarom houdt deze be schuldiging van socialistische zijde geen steek", aldus de formateur. Na «afloop van de persconferentie van Tindemans verklaarde vice- premier Willy de Clercq dat de PW (liberalen) bereid is te praten over de vorming van een nieuwe regering. De PW geeft echter nog altijd de voorkeur aan een meerderheids regering. Daarom moet de formateur eerst deze formule grondig uitdie pen. Pas wanneer een meerderheids regering een absolute onmogelijkheid blijkt te zijn kaïn worden onderhan deld over een minderheidskabinet, zo verklaarde De Clercq. Diepgetroffen familieleden en vrienden huilen op eikaars schouders hun verdriet uit bij de be grafenis van 16 personen die enkele dagen geleden door Palestijnse commando's in het Israë lische plaatsje Kiryat Sjemona werden omge bracht. Kiryat Sjemona ligt op enkele kilometers van de Libanese grens. PRESIDENT ASSAD IN MOSKOU MOSKOU De Sowjet-Unie en Syrië hebben Israël en de "buitenlandse machten" die Israël steunen ervan beschuldigd de zaak van de vrede in gevaar te brengen. Zij deden dat aan het slot van het bezoek van president Assad van Syrië aati Moskou. Forellen in ademnood Frankrijk moet zich fereldaangelegenheden be- Dit heeft Francois Mitte- b kandidaat voor de presi- ze lezingen, gisteren verklaard. WIESBADEN Op de autobaan tussen Wiesbaden en Keulen dreig den gisteren twintigduizend forellen door zuurstofgebrek te sterven. De Belgische vrachtauto waarmee ze werden vervoerd, was met pech blij ven staan. Waterkoeling en zuur stoftoevoer waren uitgevallen. De politie, die poolshoogte kwam nemen, zag dat er ail duizenden fo rellen gestorven waren. Zy waar schuwde de brandweer, die met fris water en zuurstof de rest kon red den. De lading, ter waarde van f. 20.000,- zou op een andere Belgi sche wagen worden overgeladen. De besprekingen die donderdag wa ren begonnen, werden gisteren beëin digd in het Kremlin waar president Assad een nieuw onderhoud had met de 'drie Russische leiders, partijlei der Brezjnew, president Podgorni en premier Kosigin. In een kort communiqué zei het of ficiële persagentschap Tass dat spe ciale aandacht was besteed aan de situatie in het Midden-Oosten waar de spanningen die een gevaar voor de zaak van de vrede vormen, voort duren door de schuld van de rege rende kringen in Israël en de bui tenlandse machten die dat land steunen. Beide partijen spraken zich uit voor een „rechtvaardige en duurzame" vrede in het Midden-Oosten, maar verklaarden dat een dergelijke rege ling gebaseerd moet zijn op „de be vrijding van alle bezette Arabische gebieden en het waarborgen van de wettige rechten van het Arabische volk van Palestina". Intrigès President Podgorni waarschuwde gisteren de Arabische landen op hun hoede te zijn voor „de intriges van imperialistische en reactionaire krachten" bij het werken aan een re geling voor het geschil in het Mid den-Oosten. Hij deed dit aan een lunch die werd aangeboden aan pre sident Assad. Podgorni deed verder een beroep op de Arabieren hun bondgenootschap met de Sowjet-Unie en andere com munistische landen te handhaven, hiermee kennelijk zinspelend op Egypte dat zijn banden met Moskou verzwakte. In de huidige situatie nu er een acu te politieke strijd gaande is rond het zoeken van een regeling voor het Midden-Oosten, is het bijzonder be langrijk waakzaam te zijn. In dit sta dium van de strijd is de eenheid van de Arabische landen en hun sa men optreden met hun bondgenoten n die vrijer zijn, tchtvaardiger maatschappij, terkere munt, aeer betrokken Frankrijk. willen dat de aanwezigheid inkrijk universeler was. is afwezig, moreel of fy- enige plaatsen waar het be- cm moreel is het afwezig üki, waar het zou moeten j^lver collectieve veiligheid en Europa, en in Brussel, iOp ernstige voorstellen voor liw van Europa gewacht ls Frankrijk afwezig in We- j i gesproken wordt over troe- effndering, en in Genève waar ïgsoverleg wordt gehouden. NAVO zei Mitterrand dat dit bondgenootschap alleen ;rt en verlaten als er een ander sstelsel werd gevonden. Op onferentie zei de 57-Jarige wfche leider: „Frankrijk be de Westelijke wereld, tot de ie wereld, het ls een deel Atlantisch bondgenootschap. ,uk voor Fransen is te ei's het een goede zaak zou zijn Uigheidsstelsel te treden. Ik antwoorden, Ja op voor- wij een ander vinden". t?i and verraste waarnemers die hij kennelijk van 3r, unisten die hem steunen, lol kregen. Hij gaf te kennen aanstelling tot het vroegere pi-communistisch beleid, Franse kernmacht zal 5de hij een van de meest :he verklaringen van een oliticus in de afgelopen af. „Israël heeft het recht een recht dat is erkend ^■N. en met name door de Hy doelde kennelijk t de Sowjet-Unie tot tanden behoorde die Israël Mng van de Joodse staat in taden. rü; Inlf Nog altijd vormt de Grieks-Turkse tegenstelling op Cyprus een tragisch brok werkelijkheid. Zoals bekend is dit eiland op slechts 60 kilometer van het Turkse vasteland gelegen, maar met een bevolking die voor viervijfde Grieks is sinds veertien jaar onafhankelijk van Groot-Brit- tannië. Dat betekende sinds 1963 'n toenemende wrijving tussen de bei de volksdelen, die in dat jaar en la ter in 1967 het karakter van een burgeroorlog kreeg. Tenslotte slaag de een vredesmacht van de VN erin de strijdende partijen te scheiden, maar dat maakte geen einde aan de onverzoenlijkheid der standpunten: enerzijds de wens van inlijving bij Griekenland ("enosis", niet weinig aangewakkerd door de in Januari overleden kolonel Grivas), ander zijds het streven het Turkse deel van hel eiland onder gezag van Ankara te brengen. Daartegenover staat dan het standpunt van president Maika- rios, voorstander van een zelfstandi ge staat zonder inmenging van bui tenlandse mogendheden. Nu liepen er sinds zes Jaren besprekingen tus sen Griekse meerderheid en Turkse minderheid over een regeling op ba sis van samenleven binnen een soe vereine staat Cyprus, maar die heb ben onlangs een gevoelige klap ge kregen toen de Turkse premier Ece- vit een federaal regeringsstelsel voor het eiland bepleitte. De vraag ls dus in feite: integratie van beide ge meenschappen dan wel "apartheid". Tegen deze achtergrond ziet de toe komst er voor Makarios niet al te zonnig uit. Want Grivas is dood, maar zijn plaats aan het hoofd van de EOKA, de beweging voor aan ting bij Griekenland, zou nu zijn in genomen door de Griekse kolonel Dertilis, die de reorganisatie van de "enosis"-actie op zich genomen huetc Voor Moskou ls dit reden geweest zijn ambassadeur in Athene pen "vriendelijke" waarschuwing te la ten horen tegen Ingrijpen op Cyprus. Ook voor Amerika en Engeland is de toestand op het eiland trouwens een heet hangijzer, want Griekenland en Turkije zijn beiden lid van de NAVO en een botsing tussen deze staten in een internationaal -'kwetsbaar ge bied zou een hachelijke situatie scheppen. Bij gezamenlijke NAVO- oefeningen hebben zich reeds pijn lijke incidenten tussen Griekse en Turkse officieren voorgedaan. Daarbij komt nog, dat de regering in Athene het recht voor zich opeist in de Aegeïsche Zee oorlogsschepen te laten patrouilleren iiabij de Turkse kusten, omdat Ankara te weinig zou doen aan controle op de aanwezig heid van Sowjetrussische onderzee- ers en vliegtuigen. En daarmee is ,n nieuwe mogelijkheid van tweedracht en geharrewar ontstaan. In de Cy prische hoofdstad Nicosia is men voorts verontrust over de kans, dat de macht in Athene op zeker ogen blik in handen zou kunnen komen van Xamthpoelos-Palamas, de minister van Buitenlandse Zaken onder de in november ter zijde ge schoven kolonel Papadopoelos. En van Xanthpoelos-Palamais is be kend, dat hij een voorstander is van "dubbele enosis". hetgeen wil zeggen dat hij een overeenkomst wenst tus sen Athene en Ankara om, ieder voor zich, een deel van het eiland te an nexeren en daarmede een einde te maken aan de zelfstandigheid van de republiek Cvprus. Op dit punt hebben Amerika en En geland duidelijk laten weten, dat zij niets voelen voor de plannen van Athene. Zo kondigde de Amerikaan se minister van Defensie, James Schlesinger, kortgeleden af dat het stationeren van een Amerikaans vliegdekschip van de Zesde Vloot in een Griekse haven niet zou doorgaan wegens gebrek aan eensgezindheid tussen Washington en Athene. En de nieuwe L abour - regering in Enge land zegde een bezoek van Britse oorlogsschepen aan Griekenland af. Beide beslissingen worden ge zien als 'n duidelijke afkeuring van het Griekse optreden in de Middel landse Zee in het algemeen en ten aanzien van Cyprus in het bijzon der. Want intussen heeft zich nog een nieuwe factor doen gelden: in de Aegeïsche Zee is namelijk olie ont dekt, op dit ogenblik van schaarste en gestegen prijzen een gebeurtenis van groot economisch belang. Deze vondst heeft de vijandigheid tussen Griekenland en Turkije nog eens extra aangewakkerd. Athene be schouwt de Aegeïsche Zee namelijk als een "Griekse binnenzee" en be roept zich daarbij op de Conventie van Genève van 1958, waarbij de kustlanden het recht kregen de zee bodem te exploiteren tot op een diepte van tweehonderd meter. En daarmee zat Griekenland „gebei teld", want voor de Turkse kust lig gen tal van eilanden, die tot Grie kenland behoren, zoals Samos, Les bos, Patmos enz. Genoemde con ventie bepaalt overigens wel, dat, als het gebruik van de zeebodem de Turkse kust nadert, halverwege 'n grenslijn getrokken dient te worden. Een bijkomende moeilijkheid is. dat Turkije dien conventie nooit heeft ondertekend en nu, na de olievond sten, aanspraak maakt op een "eer- de landen van de socialistische gemeenschap bijzonder belangrijk, aldus Podgorni. Terwijl het officiële overleg van de Syrische president in Moskou werd afgesloten, ontmoette de Amerikaan se minister van Buitenlandse Zaken, Kissinger, in Washington zijn Egyp tische ambtgenoot, Fachmi. De Egyptische minister zei na deze ontmoeting „zeer biy te zijn met het resultaat van ons gesprek". Hij was ervan overtuigd dat Kissinger hard zou werken om troepenscheiding aan het Syrische front te bewerkstelligen. Gistermiddag heeft Kissinger nog een ontmoeting gehad met de Rus sische minister van Buitenlandse Zaken, Gromiko. Volgens waarne mers zou ook bij het gesprek de kwestie van het Midden-Oosten het belangrijkste onderwerp zijn geweest. Zij wezen er op dat Kissinger zich kennelijk zeer inspant de Sowjet- Unie op de hoogte te houden van zijn vredesinspanningen. Daarmee zou hij de indruk willen wegnemen dat Washington probeert Moskou mogelijkerwijze in het Midden-Oos ten uit te rangeren. De tekenen zijn onmiskenbaar: de Amerikaanse Republikeinse Partij begiint zich los te maken van haar president na geleden te hebben on der de loyaliteit Jegens Nlxon. De man die dit het duidelijkst heeft laten blijken is vice-president Gerald Ford, tot voor kort de meest loyale leerling van de president. Ruim vier maanden geleden werd Ford beëdigd, staande naast de pre sident die hem benoemde Niemand kan hem ervan beschuldigen dat hij zich al te graag van zijn leider wil de losmaken. Bij elke nieuwe ont wikkeling in de crisis van de presi dent -het ontslag van de openbare aanklager Archbald Cox. de belas tingkwestie, de ontbrekende geluids banden, het uitstel van verstrekking van bewijsmateriaal- altijd kwam hij naar voren met een krachtige verdediging v an de prsident. En soms bleek hij nog een positie te verdediging van de president. En had opgegeven. Maar nu de mogelijkheid groter vordt, dat er een impeachment (af zettingsprocedure) tegen de presi dent op gang zal worden gebracht en nu de parlements-verkiezingen van november naderbij komen, heeft Ford duidelijk minder neiging om de president te verdedigen. Er kwam een nieuwe Gerald Ford naar voren op een conferentie van Republikei nen uit het Midden-Westen, die eind maart in Chicago gehouden is. Aanvail Eerst legde hy er de nadruk op, dat de vice-president „zijn eigen man" moet zijn. Daarna deed hij voor zijn verbaasd maar instem mend gehoor een rechtstreekse val op de mannen, die Nixon met de leiding van zijn laatste verkiezings- compagne had belast, dus het comité voor de herverkiezing van de presi dent. (CREEP naar de Engelse afkor ting? De Amerikanen moeten nooit meer toelaten dat een dergelijke ar rogante elitergarde van politieke on- volwassenen, zoals de CREEP, han delt buiten de gewone republikeinse partij- organisatie om", aldus Ford „Wy en niet zy moeten de voor waarden bepalen van deelneming aan nationale verkiezingen". Uit de mond van oFrd, wiens rede voeringen normaliter pijnlijk huis bakken zyn, klonk deze uitbarsting sensationeel, zyn adviseurs hebben er de nadruk op gelegd, dat hij zelf deze woorden had gesclireven. Het was een onmiskenbare poging zyn party te redden, niet alleen uit dè Waitengate-kwestie, maar ook uit de machinaties vam de mammen, die Watergate mogelijk maakten. Fords papieren als kansrijke opvolger van Nixon stegen onmiddellijk. Maar terwijl Ford ais waarschijnlij ke troonopvolger er direct belang by heeft het regime-Nixon uit te dagen, bevinden de andere mede dingers om de Republiekeimse kandi datuur voor het presidentschap zich in een minder plezierige positie, vooral gouverneur Nelson Rockefeller en gouverneur Reagan. Zy moeten immers meer hun loyaliteit betuigen dlam Ford. Rockefeller spe ciaal wil niet, dat iemand denkt, GERALD FORD dat hy terugkeert tot zyn progres sieve verleden. Op de byeenkomst in Chicago spande hy zich in om de president te verdedigen .tegen hen, die hem uit zyn ambt zouden wil len zetten of dwingen af te treden". Reagan was minder duidelijk. Hij legde er de nadruk op, dat hy al- tyd geloofd had dat de president onschuldig was, maar hy aanvaard de de noodzaak van procedure. Overwegingen Prof. Goldstucker geen Tsjechisch burgi lijke verdeling" van de Aegeïsche Zee. Maar Athene heeft daar geen oren naar en heeft afgekondigd de proefboringen voort te zullen zetten en desnoods oorlogsschepen te zullen gebruiken om zijn rechten te verde digen. Nu kan het zijn, dat de Griekse regering op deze wijze de aandcht van de bevolking naar buitenlandse problemen wil. afleiden, maar hoe dit zij. aan een betere verstandhouding tussen beide landen komt een en an der natuurlijk niet ten goede. Athe ne heeft ook nog niet gereageerd op het pleidooi vam de Turkse minister van Defensie, Hassan Islk, die in het parlement te Ankara sprak over „bij- legging van ons conflict met Grie kenland langs vreedzame weg". Wel schreef de Griekse krant „Eleftheros Kosmos," dat er helemaal niets te re gelen valt en dat „Turkije een impe rialistische, subversieve en tegen het Atlantisch bondgenootschap gerichte houding aanneemt". Overigens heeft ook de Turkse pers zich niet onbe tuigd gelaten. Kortom, er heerst een soort oorlogsatmosfeer, die enerzijds veroorzaakt wordt door agressief op treden van de Grieken en anderzijds wordt aangewakkerd door geruchten, dat Turkije plotselinge bezetting van de Griekse eilanden voor de Turkse kust overweegt. Dat de positie van Cyprus, rechtstreeks of indirect bij dit krakeel betrokken, er niet gun stiger op wordt, spreekt wel vanzelf. Een lichtpunt vormt de activiteit van Guyer, plaatsvervanger van secreta ris-generaal Waldheim van de Ver enigde Naties, die energiek bezig is in Ankara, Athene en Nicosia de mogelijkheden vam omderhamdelin. gen te onderzoeken. Het is te hopen, dat zijn voortvarende toewijding een uitbarsting zal kunnen voorkomen. Rl. ;er meer PRAAG Prof. Eduard Gold- stiicker, een vam de leidende intellec tuelen van ,de Praagse lente' vam '68 is zyn Tsjechoslowaakse burgerschap ontnomen. Dit heeft het persagent schap Ceteka uit Praag gemeld. Het Slowaakse ministerie van Bin nenlandse Zaken, dat tot deze maat regel besloot, deelde mee dat de stap was genomen omdat „hy in het bui tenland woont en vyandige activiteit tegen Tsjeohoslowakye voert die in druist tegen de staatsbelangen". Prof. Goldstücker, die in Groot- Brittannië woont, was voorzitter van de liberale Tsjechoslowaakse schry- versbond in de liberalisatieperiode onder de communistische partyleider Doebtsek. Na de Russische invasie ging hy doceren aan een Britse uni versiteit. Hy werd in Praag scherp aangevallen als een van de belang- rykste architecten van de „anti-so cialistische pogingen tot omverwer ping van het bewind van de werken de klasse" zoals de liberalisatieperio de nu wordt Geen besluit deze zomer over kernwapens WASHINGTON De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Kissinger, heeft gisteren tot verslag gevers in Washington gezegd dat Amerika en de Sowjet-Unie niet in staat zouden zyn dit Jaar een perma nente overeenkomst te bereiken over beperking van de strategische kern wapens. Kissinger bevestigde hiermee be richten dat by het bezoek van presi dent Nixon deze zomer aan Moskou geen definitief akkoord zal worden getekend. De meest waarschynlyke uitkomst van de topconferentie zal een „toevoegsel" zyn by de tydeliike overeenkomst die' twee Jaar geleden werd besloten en die in bepaalde be perkingen voorzag. De aarzeling van Rockefeller en Reagan om dezelfde duidelijke lyn te volgen als Ford komt ten dele ongetwijfeld voort uit simpele over wegingen: hoe langer Nixon aam- het bewind blyft, des te beter zul len hum kamsen zyn om in 1976 president te worden, terwyl als Ford dit jaar Nixon zou opvolgen, hy neg twee jaar zou hebben oïïi een positie te verwerven als over tuigende kanshebber en als „zyn ei gen man". Maar wat het meest opviel op de byeenkomst in Chicago, ondanks de voorzichtigheid van de twee gouver neurs, was het ontbreken van de gebruikelyke betuigingen van loyale steun van de president. Het was dui- deiyk, dat de hele strategie op de byeenkomst en speciaal die van par- t ij voorzitter George Bush erop ge richt was de party te scheiden van de president. Het is duidelyk geen strategie die bij Nixon in de smaak valt. Maar de Republikeinen zullen beseffen, dat zy zich nog meer van de presi dent moeten losmaken, naarmate een mogelijke afzettingsprocedure, een behandeling van de zaak door de senaat en ook de herfstverkiezin- gen naderen. Maar het dilemma van Gerald Ford blijft onplezierig. Hoe ver kan hy zich losmaken van zyn leider en vriend zonder dat hy de eenheid van de Republikeinse party in gevaar brengt? En kan hy, die naar boven is gekomen in de schaduw van de president, eerst de man worden die de president uitdaagt en hem daarna opvolgt? Helft stakers in Japan weer aan het werk TOKIO Ongeveer de helft van de 6,5 miljoen stakers in Japan heeft gisteren het werk hervat. Leiders van de meer dan een half miljoen spoor wegbeambten zeiden dat zy tydens het weekeinde hun staking zullen beëindigen. Maar een vakbond die 130.000 zeelieden vertegenwoordigt riep op tot een staking op dinsdag aanstaande. De nationale staking was afge kondigd om looneisen kracht by te zetten, betere sociale voorwaarden te verkrygen alsmede stakingsrecht voor ambtenaren. De bonden willen loonsverhogingen vam gemiddeld 300 gulden per maand om hun leden de mogelijkheid be geven het hoofd ta bieden aan de steeds toenemende in flatie die het prijspeil het afgelopen jaar met, 24 procent deed stijgen. Agressiever Een speciale com- missise van de V.N. is het eens ge worden over een definitie van agres sie, een vraagstuk waarmee de juris ten zich al veertig jaar bezighouden. Agressie is volgens deze omschry- ving het gebruik van gewapende macht door een staat tegen de soeve- reinitieit, territoriale integriteit of politieke onafhankeiykheid van een andere staat of op enigerlei andere wyze die onverenigbaar is met het handvest van de V.N. Bepaald is, dat agressie nooit kan worden gerechtvaardigd door poli tieke, economische, militaire of an dere overwegingen. Diefstal De politie in Milaan heeft elf schilderyen ter waarde van ruim drie miljoen gulden na een schietparty met de dieven in veilig heid kunnen brengen. De kunstwer ken, waaronder schilderijen van Mantegna, Bellini, Van Dyck. Ru bens, Carracci en Crespi, waren op 9 maart uit het huis van graaf Vi- torio Emanuele Borromeo in Milaan gestolen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1974 | | pagina 9