ubular Bells: een meesterwerk van Mike Oldfield
ooisonates van Mozart
MORRISONS
VOORPROEFJE
lieten
Red
land
Simon roept herinneringen op
aan cle successen met Garfunkel
»lle vaten kunnen mooi klinken
LOOKING
THRU: 4de
PASSPORT
Dubhelelpee vol met
grote pop-gitaristen
Legenden van de Zee
een fascinerend boek
MISDAAD
VERHALEN
VAN MAFFIA
GEBUNDELD
bular Bells Mike Oldfield
firgio Records (Ariola)
IT.
jjker dan het beoordelen
dike Oldfield's pakkende Tu-
Bells is het vinden van nog
voor dat meesterwerk ge-
te superlatieven. Toen de
(nadat Oldfield er overigens
erschillende maatschappijen
had moeten leuren) in mei
i Engeland was uitgebracht
Virgin Records, vloeiden
it lovende woorden uit de
van de muziekrecensen
ten. Bijna zonder uitzondering
waren zij het erover eens dat Tu
bular Bells moet worden gezien
als een meesterwerk dat de muzi
kale grenzen heeft doorbroken en
dat een nieuwe vorm van muzika
le kunst heeft geschapen.
Twee jaar is Oldfield ongeveer
bezig geweest met het scheppen
van zijn Tubular Bells. Na een
eerste toevallig gevonden sequens
,op een geleend orgel is hij in
de studio aan het werk gegaan
met vele instrumenten, waarbij
hij elk door hemzelf bespeeld in
strument voor zichzelf liet spre
ken; het eigen geluid liet creëren
voortbordurend op eenzelfde the-
maatje. Oldfield maakte een ba
sismelodietje en ging toen als een
architect aan het werk. Bouwde
het thema op verrassend veel ver
schillende manieren uit, spelend
op vele verschillende instrumen
ten, die hij op een verbazingwek
kend vaardige manier behandelde
zonder ooit te vervallen in pom
peus gebruik. De klanken konden
door hem dan ook worden samen
gevoegd (na honderden overdubs)
tot een puur, natuurlijk geheel
van 48 min en 50 sec. Een werk dat
gesplitst is alleen omdat een plaat
nou eenmaal moet worden omge
draaid. Een werk dat klassieke en
roek-stijlen combineert tot een
uniek geheel, ook al omdat old
field bijna geheel in z'n eentje het
werk van een orkest doet. Alleen
de varieté-achtige, maar wonder
lijk goed in het geheel passende
aankondiging van sommige in
strumenten, het incidenteel be
spelen van de fluit de string-bass
en drums, en natuurlijk de koor-
stemmen heeft Oldfield aan ande
ren moeten overlaten. Zelf be
speelde hij zo'n twintig instru
menten; ervoor zorgend dat het
Lnmense aantal geluiden steeds
van dezelfde kristalheldere kwa
liteit zijn; passend de bijna hyp
notisch voortgolvende muziek.
Mike Oldfield, die daarvoor alleen
samen met zijn zuster Sally een
LP had gemaakt en die later nog
speelde in Kevin Ayer's groep
The Whole World, heeft met Tu
bular Bells een technische en mu
zikale krachttoer verricht.
De muziek die hij heeft gescha
pen is zo sereen, dat het soms lijkt
of er puur natuur uit de boxen
komt. Het enige dat Je op de plaat
tegen zou kunnen hebben, is het
ontbreken van hartstocht - alle
geluiden zijn gecontroleerd. Toch
kun je alleen maar ademloos toe
luisteren als Oldfield op Tubular
Bells (waarin Veronica's Adje
Bouman geknipt heeft - zijn
montage wordt op single uitge
bracht) grandioos bezig is.
Slechts een advies kan gelden:
KOPEN. P.d.T.
to Red Garland
P09-1.
ed Garland mag gerust
stuk te krijgen
Jftigers worden gere-
n beginne in de wat
luidende rol van big
bij Billy Eckstein en
in de gelederen van
>r maakte hij de swing
ond hij de stormachti-
van de be-bop en sta-
j zich op de inmiddels
flijk aandoende Jazz
van de Davissen, de
ie Coltranes.
s sterk beïnvloed door
at (King) Cole, maar
e allen tijde primair
:etoond van superkla-
'atum. Toch is hij wat
;reft moeilijk te plaat-
ds neigt hij bijvoor-
3eorge Shearing, maar
te veel "coolness" om
kpreken van een Shea-
I album "The Quota"
«id in een kwartet met
pimmy Heath, bassist
kon en drummer Len-
pe. Jimmy Heath (*r
raan), die ten onrech-
ekend is als broer/bas-
Heath, blaast een uit-
Irtij. Hij beschikt over
pe souplesse en doolt
fantasie rond in de
Is van de op dit album
Ie werkjes.
(tet van Red Garland
kelijking met The Mo-
Buartet van zo'n tien
h gemakkelijk hebben
prstaan. De muziek is
fat minder wiskundig,
balanceerd genoeg om
a a n d van te genie
ter het algemeen rus-
pn nummers die op dit
vastgelegd zijn her-
pn a clear day", "Love
"The Squirrel". Num-
de vertolking dui-
ert dat er gelukkig
|le lieden in Jazzland
W.W.
Live rhymin', Paul Simon in
concert Paul Simon, Urubam-
ba en de Jessy Dixon Singers
CBS 69059.
"Live rhymin* roept Paul Si
mon nostalgische herinneringen
op aan de tijd, dar hij nog samen
met Arthur Garfunkel een duo
vormde. Een duo dat in de succes
volle jaren 'n werkelijk fabelach
tige bijdrage leverde aan de mo
derne muziek. Veel van de num
mers, die het duo Simon and
Garfunkel destijds op het reper
toire had, heeft Simon bij zijn so
lo-carrière gehandhaafd. Ijzer-
sterke nummers als Homeward
bound, America, The Boxer. El
condor passa en het onvergetelij
ke Bridge over troubled watei is
Paul Simoti nog altijd trouw ge
bleven.
Uit dat oogpunt bezien biedt de
elpee "Love rhymin' dus weinig
nieuws of het moet zijn, dat hij
nu de steun heeft van de groep
Urubamba en de gospelgroep:
"The Jessy Dixon Singers". Be
oordelen we de inhoud echter op
de artistieke kwaliteiten los
van 't verleden dan moeten we
zonder meer vaststellen dat hier
weer een stukje vakwerk van de
bovenste plank is afgeleverd. Fa
buleus gitaarspel en een stem
met grote kwaliteiten zorgen er
voor dat het beluisteren van de
plaat een belevenis is. Sinds Paul
Simon met zijn solo-carrière be
gon is het de eerste live-eipee.
Hij begon voor zichzelf met de
plaat "Paul Simon", daarna volg
de in april van het vorig jaar
„There goes rhymin' Simon" en
nu dan "Ldve rhymin' Zoals
hiernaast voor Van Morrison
wordt vermeld is het een uiterst
riskant zaak om "live" aan de
weg te gaan timmeren buiten de
beschermde studio's met akoes
tisch perfecte ruimten en door
snede soundmixers, maar ook
Paul Simon slaagt voor dat moei
lijke examen.
Enerzijds is dat te dan
ken aan de kwaliteiten van zan
ger-gitarist Paul Simon, maar
anderzijds zeker ook aan de ge
luidstechnici die zorgden voor een
opname die niet of nauwelijks
voor studiokwaliteit onderdoet.
B;Vli.
I vioolsonates Jaap
[en Stanley Hoogland
1015. 2 LP's.
jaren geleden, toen de
larend Servet nog niet
om tafellaken te wor-
kn voor deze omroep de
bs Bunge regelmatig op
bnd een babbeltje hou-
imuziek, en deze lezingen
nting van velen ook nog
Be met pianospel van
mer me, dat hij op deze
ok alle vioolsonates van
eeft behandeld, met als
Jaap Schroder, die toen
Ier bekend was. Ik luis-
concludeerde dat, als er
complete opname van
ites zou verschijnen, die
röder gemaakt moesten
ïu ligt dan het eerste al-
de draaitafel en ik ver
aas mij, dat ik indertijd
iwerk heb geleverd want
>en zozeer onder de in-
Schröders spel, dat ik de
ïrgat. Niet dat Sas Bun-
goed of slecht deed: ver
net de meeste radio-op-
'as hij zeker de minste
px deze sonates vereisen
ieder op zich een zo verschillen
de instelling van de pianist, dat de
ze een soort muzikale kameleon
zou moeten zijn. Dat heb ik me
toen niet gerealiseerd, dank zij
Sas Bunge.
Vanwaar nu deze bekentenis en
deze hand in eigen boezem? Ant
woord: de hier besproken plaat.
De pianist is Stanley Hoogland.
Hij bespeelt een Könmicke-vieu-
gel uit 1796, oftewel een pianofor
te. Als beoordeling zou ik liever
zeggenhij bespeelt de piano for
te. Een vroege of een late sonate,
dat maakt voor hem weinig uit.
De vroege werkjes zijn in feite
pianosonates met een toegevoeg
de viool, maar op den duur wor
den deze instrumenten steeds meer
door Mozart als gelijkwaardige
partners beschouwd. De pianist,
zal dus bij wijze van spreken hoe
langer hoe meer op zijn qui vive
moeten zijn voor de violist naar
mate het Köchel-nummer groter
wordt.
Stanley Hoogland laat zich ech
ter aan de toenemende drang tot
inspraak van de violist weinig
gelegen liggen. Door een verkeer
de geluidsregie klinkt zijn spel bo
vendien dubbel zo hard, zodat de
ze opname beslist geen reclame,
voor muziekbeoefening op authen
tieke instrumenten is geworden.
Want op deze manier kon ook
Jaap Schroder niet tot volle ont
plooiing komen. Van de zes ge
speelde sonates (K. 8, 26, 301, 306,
360, 454) zijn K. 26 en 454 nog het
meest geslaagd.
De wetenschappelijk genoemde
toelichting behelst een lang uit
gesponnen verhaal van John
Henry van der Meer over de pia
no's van Stein, waarbij terloops
wordt vermeld dat het hier bespeel
de instrument van Könnicke het
zelfde mechaniek heeft. Verder
een verhaal over de verschillende
stemmingen die in de 18de eeuw
toegepast werden, maar de simpe
le vraag "Hoe stem Je nou een
piano op de manier van Kirnber-
ger" wordt behandeld als de be
kende kluit waarmee Je iemand
in het riet stuurt. Over de Gag-
liano van Schroder wordt met
geen woord gerept.
Ook uit dit album uit de Seon-
serie van Philips blijkt weer: het
idee is uitstekend, maar de uit
werking ervan is van twijfelachti
ge kwaliteit.
RGH
Caraïbe Le Steel-
I la Trinidad Arion
•lie vaten niet altijd hard
p klinken, maar ook best
[zijn om er melodieuze
{aan te ontlokken hebben
fat steelbands uit het Ca-
I gebied bewezen. Om 'n
J te vinden voor de gro-
Bariteit van de "steel-
poeten we terug gaan,
tijd dat de Engelse mis-
probeerden de Afri-
Baven op Trinidad eni-
Javing en geloof bij te
Deze slaven hadden uit
rteland trommels mee
genomen, die een belangrijke rol
speelden bij de verering van hun
goden. De missionarissen gingen
ervan uit dat als je de instrumen
ten verbiedt de "idolen" ook wel
in het vergeetboek raken. Dat
traditie echter in stand bleef na
het verbod bleek in de eerste ja
ren na de Tweede Wereldoorlog.
De Amerikanen hadden op Trini
dad grote hoeveelheden lege olie
vaten achtergelaten, die de bevol
king met grote vindingrijkheid,
onmiddellijk bedrijfsklaar maak
te voor de muziek. De steelbands
rezen als paddestoelen uit de
grond en gaven de calypso be
kend gemaakt over de hele we
reld door Harry Bellafonte een
nieuwe dimensie. Welke perfec
tie en klankzuiverheid te berei
ken met een afgedankt olievat,
bewijst Le Steel band de la Trini
dad op de langspeler Magie Caraï
be. Klanken die direct het beeld
oproepen van goudgele stranden
en wuivende palmen, meisjes in
rieten rokjes en verkoeling bren
gende longdrinks. Jammer is al
leen dat de Westerse invloed zich
duidelijk heeft doen gelden in de
repertoirekeuze. Want "Yellow
bird" en "Mary-Ann" doen
hoe vakkundig ook gespeeld
toch een beetje te beschaafd aan.
B.V.L.
Op deze pagina
bijdragen van:
Ron Harms
Jan Preenen
Paul de Tombe
Elisabeth Tolenaar
Wim Wirtz
Paul Wolfswinkel
Eindredactie en layout:
Bram van Leeuwen
In de veilige beslotenheid van de
opnamestudio willen musici nog
wel eens boven zichzelf "uitgroei
en". Hun stemmen worden ver
vormd en geperfectioneerd en al
le tekortkomingen worden zoveel
mogelijk naar de achtergrond
gedrukt. Zo gauw echter op "eigen
kracht" moet worden gezongen op
de bühne blijven vele artiesten op
een uiterst matig niveau steken.
Passport Looking Thru At
lantic 50024.
Folk-muziek, de meest uiteenlo
pende vormen van Jazz en rock
zijn verzameld op Looking Thru.
De vierde elpee van de groep
Passport, die in de samenstelling
Klaus Doldinger, Wolfgang
Schmid, Curt Cress en Kristian
Schultze pas een Jaar samen
werkt. Een muzikaal zeer goed on
derlegd viertal. Dat geldt dan
vooral vodr leider Doldinger, die
in 't verleden teksten schreef voor
film en televisie, en zich verder
o.m. verdienstelijk maakte op 't
gebied van soul (onder het pseu
doniem Paul Nero) en rock. Dol
dinger wilde zijn muziek echter
uit de commerciële sfeer halen en
is met het formeren van de groep
Passport de experimentele weg
opgegaan. Gelukkig niet in die zin
dat hij onnavolgbaar is geworden
en zich teruggetrokken heeft in 'n
geheel aparte wereld. Voorop bij
de metamorfose stond dat hij
zichzelf wilde zijn en aangezien
Cress (de clown van 't gezelschap)
Schultze en Schmid eveneens ge
noeg hadden van de voorgeschre
ven wetten in popiand leverde sa
menwerking geen enkel probleem
op. De muziek doet denken aan
die van Super Sister en is mede
door de veelheid aan instrumenten
die er bij zijn gesleept (zo be
speelt Doldinger de mellotron, de
moog synthesizer en de electri-
sche piano) rijk aan variatie. Een
zeker voor Duitse begrippen knap
stukje werk. Een origineel ant
woord op de zoetsappige schla
gers. Overbodig nog op te merken
dat Klaus Doldinger voor alle
nummers tekende. J.P.
The guitar album div. uitvoe
renden Polydor 2679-026 2488
-162 en 163)
Deze recensie zou eigenlijk alleen
maar hoeven te bestaan uit een
(lange) lijst. Je zou kunnen vol
staan met een opsomming van
de namen van de mannen wiens
werk werd gebruikt voor de sa
menstelling van het gitaaralbum
van Polydor. Op de dubbele lang-
duurder, met exact 77 minuten en
22 seconden muziek, draait werx
mee van zulke pop-coryfeeën dat
al bij voorbaat vaststaat dat die
dertig piek goed is besteed. Dertig
gulden voor een (dubbel) album
lijkt aan de prijzige kant: wat Je
ervoor terugkrijgt loont de moeite
van het neertellen. Maar liefst
zestien bekende (pop) gitaristen
leven zich uit in zeven louter in
strumentale werkjes, gecomple
teerd met negen nummers waarin
ook zang uit de groeven opstijgt.
Behalve de gitaristen is trouwens
ook een serie van begeleidende
personen erg bekend. Bijvoor
beeld: de leden van Focus, die
medewerking verlenen aan Jan
Akkermans Hocus Poe us; John
ny Otis die zijn zoon Shuggie be
geleidt, John Mayall die hoorbaar
aanwezig is op zijn eigen compo
sities Unanswered question (ge
bracht door Harvey Mandel) en
Marriage Madness, vertolkt door
Rolling Stone Mick Taylor. Om
het lijstje van gitaristen dan
maar aan te vullen; daar zijn ze
dan: de bekende Blueskoningen
BB, Albert en Freddie King, ex
en Blind Faith-lid Eric Clapton,
wijlen Duane Allman, Roy Bu
chanan, wijlen Jimi Hendrix (zie
foto) Rory Gallagher, Link
Wray, wijlen Leslie Harvey die
in '72 werd geëlektrocuteerd op
het toneel, John Mc Laughlin en
natuurlijk Pete Townshend van
The Who.
The Guitar-album geeft niet al
leen een schat aan gitaarmuziek,
maar ook een schat aan informa
tie. Je hebt die dertig gulden er bij
de aanschaf al bijna uit.
P.d.T
Tot degenen, die de "verpakking"
zonder vrees kunnen weggooien
behoort ongetwijfeld Van Morri
son. Toegegeven, het is even-wen
nen als je een nummer hoort als
Gloria. De vroegere hit van Them,
(de groep, waarvan Van een tijd
de leadzanger was) is namelijk in
een heel nieuw jasje gestoken.
Maar storend is het niet. Het
peil is niet gedaald, al is b.v. de
originele versie van Bring it on
home tot me van The Animals re
verkiezen boven de "cover" van
Van Morrison. De witte blueszan
ger heeft het nummer op een
dubbelalbum gezet, dat de titel
"It's too late to stop now" heeft
meegekregen en impressies bevat
van live-concerten in Los Angeles
en Londen in de zomer van 1973.
Je krijgt daarmee een veel betere
indruk van de zichzelf op de gi
taar begeleidende zanger, al is
een "extra" langespeler wat te
veel van het goede. Het verschil
tussen zaal- en studio-optreden
van Van Morrison is de improvi
satie, waarvoor hij in de zaal veel
meer kans krijgt. Geen verschil
maakt het dat aan zijn muziek op
deze elpees verder niet meer ge
sleuteld is. Van houdt er namelijk
in het algemeen niet van dat er
in het belang van de commercie
•eindeloos verbeteringen worden
aangebracht. Daarom ook worden
zijn platen altijd in één keer op
genomen, zonder dat van "over-
dubbing" sprake is. Zang én mu
ziek gaan gelijktijdig op de band.
Eigenlijk is het opvallend d
Morrison het live zo goed doet.
Hij staat immers bekend als een
verlegen figuur, die zijn publier
nauwelijks aankijkt. Hij gaat h"
lemaal op in zijn (mystische)
muziek, die soms naar het Jazz
achtige neigt en lekker swingend
werk bevat. 8 April is hij in he-
Amsterdamse Carré te zien met
het Caledonian Orchestra. Het
dubbelalbum kan derhalve als een
"voorproefje" worden beschouwd
Daarop brengt Van Morrison
naast Bring it on home to me en
Gloria o.m. nog overbekende num
mers als I Just wanna make love
to you en Here comes the night.
J.F
Herdenking
van Wim
Sonneveld
Wim Sonneveld Philips 6499
990
Na al de kolommen die de afge
lopen weken zijn gewijd aan het
plotselinge overlijden van een
van de gróótste cabaretiers, die
ons land ooit gekend heeft: Wim
Sonneveld, dacht ik te kunnen
volstaan met de mededeling dat
dezer dagen door Phonogram een
herdenkingsplaat van Sonneveld
is uitgegevn. De plaat bevat de
volledige Muziek Mozaïek van 10
maart Jl. Willem Duys deed ki dit
programme een overigens wil
lekeurige greep in het enorm
grote repertoire van de overleden
cabaretier en liet fragmenten ho
ren uit een interview dat Jacques
van Kollenburg op 6 november '73
met Sonneveld had in het pro
gramma "Spreekuur" van de
KRO. De fonografische terugblik
op het leven van Sonneveld be
perkt zich tot zijn muzikale pres
taties. Geen "kroketten" geen,
"stalmeester" en ook geen "man
achter het loket". Wel bijvoor
beeld "De olifant" uit het prille
begin van Sonnevelds ca'rrière eti
het lied van Willem Parel, een
creatie die zijn definitieve door
braak betekende. Een belangrij
ke plaats op de elpee is inge
ruimd voor het "gevoelige werk"
zoals "De hond van Dirkie" van
Louis Davids. Hoogtepunt in dit
genre is voor mij nog altijd de
Nederlandse vertaling van het
nummer "La montagne" van Jean
Ferrat, dat als titel "Het dorp"
kreeg. Symbolisch besluit van de
plaat, waarvan een deel van de
opbrengst ten goede komt aan de
Nederlandse hartstichting, ls het
nummer 'Doe het doek maar
dicht".
B.V.L.
"Legenden van de Zee", verza
meld door Michael Brown il
lustraties van Krystyna Turska
Uitgeverij Hollandia Baarn
Prijs f 19,75.
De zee neemt en de zee geeft,
en voor zover bekend is niemand
er ooit achter gekomen wat de
formule is. Terwijl de hoogste
bergtoppen zijn beklommen,
maanwandelingen aan de orde
van de dag zijn en geen ster zo
ver of hij is in kaart gebracht
blijven de diepten der oceanen 'n
onopgelost raadsel. Meer dan
tweederde van de wereld is be
dekt met water en toch reikt de
kennis over de zee niet dieper dan
180 meter, de maximale diepte,
die een duiker met uitrusting kan
bereiken.
De zee is een levend iets en daar
om is het allerminst verwonder
lijk dat de mensheid talloze my
then en legenden heeft bedacht in
een poging om dit ruwe en soms
vijandige element te verklaren. De
zee kan zo veranderlijk zijn dat
een niet-wetenschappelijk mens
zou vermoeden dat zij wordt ge
regeerd door de Godin der Wis
pelturigheid, zo die ergens in 't
mythologisch woordenboek ver
meld zou staan.
Toch is de zee naast die grenze
loze vijandigheid ook altijd een
enorme voedselbron geweest en
denk maar aan de tijden van
Piet Hein en de Zilvervloot 'n
bron van macht. De gevoelens,
van de mens tegenover de zee zijn
dan ook van tweeërlei aard:
vrees en dankbaarheid, liefde en
haat, soms net zo veranderlijk als
de zee zelf.
In het boek "Legenden van de
Zee" zijn verzameld de meest be
roemde verhalen over bijvoor
beeld Sinbad de Zeeman en de
Vliegende Hollander met daar
naast een schat aan vrijwel on
bekend materiaal.
Allerlei onbekende monsters en
bewoners van de zee komen te
voorschijn: de Nissen, de Huldu-
mannen, de Blauwe mannen van
Minch wezens die even vreemd
en raadselachtig zijn als hun na
men doen vermoeden.
Het boek is verdeeld in drie
overzichtelijke delen, die tenmin
ste enige samenhang brengen in
deze enorme bron van avonturen.
"Legenden van de Zee" is een
fascinerend verhalenboek waar
mee Michael Brown mensen die
houden van een beetje mysterie
een groot genoegen heeft gedaan.
E.T.
Titel: Mijn leven in de maffia.
Vaar een verhaal van Vincent Te
resa dat door Thomas Renner is
bewerkt. Uitgever: Zuidholland-
sche Uitgeverij in Den Haag.
Maar liefst 341 bladzijden vol
met maffia-praktijken voor de
prijs van een geeltje (Je moet in
de stemming blijven, nietwaar?).
Liefhebbers van misdaadverha
len. die een spaghettiklankje heb
ben, vermengd met 'ti pittig Ame
rikaanse saus, kunnen hun hart
genadeloos ophalen bij het verhaal
van Teresa. Een boef van de bo
venste plank en een man, die Je
niet in een donker steegje tegen
zou willen komen. Velen hebben
dat reeds ervaren.
Vandaar dat de man (die eigen
lijk toch wel sympathiek over
komt, maar daar heb Je een
ghostwriter voor) dag en nacht
wordt beschermd door lieden van
de FBI. Tegenstanders schijnen
een half miljoen dollar voor hem
over te hebben. KeJJenagaan. Een
uitermate belangrijke baas kort
om.
Wie werkelijk wil genieten, lek
ker in de luie stoel, en de fanta
sie optimaal kan laten werken,
moet dit boek maar meteen ko
pen. Een forse pil, die dagen be
zig houdt.
Wèl binnen een week uitlezen,
anders zie Je door de namen de
verschillende anecdotes niet
meer. p.w.
