tlWi^MQ9rvmma\
>arend-Servetshows verdienen
een eigen plaats in de
Vederlandse kunstgeschiedenis
C(jy)vfandaaglHj
JAGO,
Ella Fitzgerald: weinig
van capaciteiten verloren
1 ...en gisteren l
Visie van Utrechtse docent Frans Haks:
TV morgén]
DUITSE TV
T D| QENSDAG 20 MAART 1974
,De wezenlijke reden waarom de Haché-shows en de serie
Barend is weer bezig" zoveel reacties hebben uitgelokt is
waarschijnlijk niet zozeer de zogenaamde persiflage op de ko-
ingin of de aanwezigheid van de halfnaakte man en van de
©heilsprofeet, maar het feit dat deze shows niet passen in het
ormale kader van een amusementsprogramma, klucht of welk
elevisieprogramma dan ook. Dit moet ofwel bijval of onlust
gevoelens opwekken".
Eisie van Frans Haks, docent aan het Kunsthistorisch Instituut
urn de Utrechtse universiteitHij concludeert: „Het ondefinieerbare
ongrijpbare karakter van deze programma's is vooral door Wim
ippers bepaald. Door zijn toedoen zijn deze shows eerder beeldende
vist dan bijvoorbeeld amusement geworden. Mede om dit ondui-
W/fce karakter, dat juist een voorwaarde is binnen het kader van
ceci [iüius, verdienen deze programma's een eigen plaats in de Neder-
ve ïidse kunstgeschiedenis"
niet geheel ingevoerde lezer zal
onmiddellijk afvragen wat
Suxus inhoudt. Fluxus is een inter-
|i| ifonale kunststroming. Onder die
'bo: am werden festivals georgani-
werden publicaties uitgege-
door musici, dichters, beeldende
5ea*nstenaars en filmers. De werken
aaafrden door de kunstenaars in een
op straat of thuis opgevoerd,
)vc ns door de auteurs zelf en soms
het publiek. De stroming sprak
uit tegen beroepskunstenaars
nen wilde dat de kunstenaar
kwaliteiten aanwendde in
imverband voor sociale doeleinden
tertj iis industriële vormgeving, jour-
listiek, typografie en drukkunst,
im Schippers, een van de makers
de afwisselend verguisde en be-
belde VPRO-programma's is al
1963 af een actief aanhanger
Fluxus. Zijn shows zijn dan
?en produkt van de Fluxus-filo-
omdat zij onder geen enkele
„jj^caande noemer te vangen zijn.
zijn daardoor een stimulans tot
ienken over allerlei dagelijkse
ft preken ten aanzien van fatsoen,
jjading ten opzichte van autoritei-
n de koningin, seks, liefdadig-
godsdienst, taalgebruik en van
tl t huidige wetten zoals die bij de
.„fievisie gebruikelijk zijn.
conclusies van Frans Haks zijn
op zichzelf staand. Zij passen
het kader van een gigantisch on-
•^ïoek, dat zeven studenten van
Kunsthistorisch Instituut het
(lopen studiejaar hebben inge-
waarvan nog niet alle re-
iten bekend zijn.
onderzoek was gericht op de
ltsentatie van beeldende kunst op
Nederlandse televisie. Daartoe
m werkgroep beeldende
televisie geformeerd, die in
periode van 1 november 1972 tot
maart 1973 ieder televisieprogram-
1 bekeek op het vóórkomen van
'nde kiuist met uitzondering
bouwkunst. De programma's
P* ^en opgenomen op video en la-
op verschillende manieren gea-
J lyseerd. Het onderzoek resulteerde
wn drietal publicaties. Eén daar-
wij citeerden er uit in de
lyiding van dit verhaal werd
Frans Haks afgedrukt in Het
taeumjournaal. De belangrijkste
:lusies van het gehele onderzoek
in binnenkort verschijnen in
we door de Boekmanstichting uit te
iwn artikelen.
oktober 1972 werd de eerste aan-
W tot het onderzoek gedaan. De
keën waren nog vaag. Na uitvoeri
ge oriëntatie en het zoeken van de
doelstellingen kwam men tot een
soort tweedeling: programma's over
kunst of waarin kunst werd gepre
senteerd en nieuwe stromingen in
de beeldende kunst, die hun invloed
lieten gelden op het medium televi
sie. Behalve dat er dus consequent
iedere avond naar het kastje werd
gekeken, sjouwden de deelnemers
aan het onderzoek alle tentoonstel
lingen af waarop beeldende kunst
vanaf 1960 werd geëxposeerd. Doel
daarbij was vast te stellen wat er
op televisie aan deze tentoonstellin
gen werd gedaan en in hoeverre
aan beeldende kunst sinds 1960 op
de televisie aandacht wordt besteed.
Vooral wat het tweede onderzoek
betreft willen de studenten wel
kwijt dat hun ervaringen bedroe
vend aijn.
OMROEPEN
Reeds in de eerste fase van terrein
verkenningen werd contact gezocht
met de omroepen. Omdat bleek dat
de verschillende omroepen het pro
gramma „Uit de kunst" van de
NOS als een soort kunstrubriek in
de televisiewereld zagen (De Ivoren
Toren van de AVRO bestond nog
niet) heeft de werkgroep met be
trekking tot het eerste deel van het
onderzoek beeldende kunst op de
Nederlandse tv daar een belang
rijk deel van zijn onderzoek aan
gewijd. Bij het bekijken van de an
dere programma's maakte de werk
groep onderscheid in: programma's
waar beeldende kunst in voorkwam,
bijvoorbeeld als illustratie en pro
gramma's die als informatie waren
bedoeld. De wijze waarop kunst in
andere programma's voorkwam was
ook duidelijk kwantitatief en kwali
tatief zeer matig, zo concluderen de
Utrechtse studenten. In kwispro-
gramma's worden nog wel eens vra
gen over beeldende kunst gelan
ceerd, maar die zijn meestal afge
stemd op de smaak van een groot
publiek.
Vastgesteld werd voorts dat pro
gramma's als „Uit de kunst* en
„Openbaar kunstbezit" steevast wor
den uitgezonden op 'n tyd met een
lage kijkdichtheid. De werkelijke
behoefte aan kunstprogramma's
over beeldende kunst en de waarde
ring van de programma's is door de
omroepen zelf nooit onderzocht. Dat
bleek uit gesprekken met vertegen
woordigers en programmamakers
van die omroepen nadat de bekeken
programma's door de werkgroep
waren geanalyseerd.
Docent Frans Haks temidden van enige medewerksters, die de televsieprogramma's over heel-
dende kunst nauwlettend hebben gevolgd.
ADVERTENTIE
een miljoen gulden aan prijzen
een aktuele kollektie
Elke week een JAGO-shawl t.w.v. 25 voor vier winnaars in
da Puzzelakiie Natuur. Aangeboden door Jan van Goo),
Amsterdam.
ROTTERDAM Een optreden
van zangeres Ella Fitzgerald is
een redelijke graadmeter voor de
populariteit van de jazz uit de
jaren vijftig-zestig. Haar concert
maandagavond in de Rotterdamse
Doelen (gisteravond in het Con
certgebouw in Amsterdam) illu
streerde dat die jazz er inmiddels
weliswaar wat cliché-matig is
gaan uitzien, maar in elk geval
nog volle zalen kan trekken.
In het algemeen is de vereenzel
viging van Ella Fitzgerald met de
jazz een vanzelfsprekende zaak.
Maar het is natuurlijk niet helemaal
reëel om de reden van die welgevul
de zalen in het soort muziek te zoe
ken. Primair ligt het in de zange
res zelf, haar fabelachtige zangtech
niek, die ongelofelijke flexibiliteit.
En haar vermogen om als een in
strumentalist te improviseren en he
le octaven te behandelen alsof het
enkele noten zijn.
Ondanks haar leeftijd ze zou al
verschillende keren oma kunnen zijn
is Ella Fitzgerald weinig van haar
vroegere capaciteiten kwijtgeraakt.
Weliswaar stuitten enkele pogingen
om ook wat populaire werkjes te
brengen op enige moeilijkheden,
maar de "light-weight Jazz" num
mers en zeker de glorieuze songs
van vroeger "That's why the lady
is a tramp" en "Just one of those
things" kwamen (weer) uiterst
soepeitjes over.
Analoog aan wat ze in de hoogtij
periode van Norman Granz' "cir
cus" "Jazz at the philharmonic" met
verschillende orkesten en combo's
presteerde, liet ze in De Doelen zien
dat ze op sommige momenten een
onderdeel kan zijn van de instru
mentale formatie. Niet alleen door
die bewonderenswaardige improvisa
ties, maar ook door het inspelen op
wat bijvoorbeeld de blazers voort
brengen, waarbij ze even gemakke
lijk meezingt in de "acht-om-acht"
soli.
Het begeleidend combo het
kwartet van pianist Tommy Plana-
gan uitgebreid met trompettist Roy
Eldridge en tenorist Eddie "Lock-
Jaw" Davis was kwalitatief sterk
verdeeld. Flanagan, die o.a. lange
tüd heeft samengewerkt met trombo
nist Jay Jay Johnson, bleek nog
steeds de oude (voortreffelijke) maar
drummer Bobby Durham, die te wei
nig nuances in z'n spel deed, Roy
Eldridge, die het uitsluitend moest
hebben van holle kreten in de hoge
re registers, en Eddie "Lockjaw" Da
vis, die weinig meer deed dan mee-
blazen, vormden soms een storende
noot in het geheel. Uitstekend werk
leverden gitarist Joe Pass, met wie
Ella Fitzgerald onlangs een nieuw
album heeft gemaakt ('Take love
easy"), en bassist Keter Betts, van
wie een uiterst stuwende werking
uitging.
Het spektakelstuk Ella Fitzgerald
heeft in elk geval aan de verwach
tingen beantwoord. Het publiek
noodde haar dan ook na het officië- En daar zong ze haar toegift
le programma wederom op de plaats ("People"!. Voor een doodstil pu-
waar ze thuishoort: het Jazzpodium. bliek.
HILVERSUM I WOENSDAG
MAART.
VARA 18.00 Nws.
pP- 18-20 Uitz. v. d. VVD. VARA
18.30 (S) Zo kan het ook: muz.
progr. EO 19.00 Klankb:or<L 19.15 (S)
11 Dingen v. d. Haa« vandaag. 20.00 Nws." 20.05 (S*)
woemdjeavomi milz. magazine.
v.&. wereld
Wij hebben
:gewljde muz. 19.45 Bijbeiatndie.20.lv
EO-metterdaad. progr. over Christel.
•5524.00 Nws.
_»™UM III WOENSDAG
1S02 Joost eten- IS
"eeeTon van Duinhoven?! waa
(S) Lijdensoverdenk. (1) TROS ji.au «uetuai;
(S) Specialiteiten a la cafte. 22.20 Chorzow, rechtstr. versl
sportpaleis Ahov
i het Hart. 23.5524.00
HULVERSUM II WOENSDAG 20 tl'R
Nws. 0.02 Metro's' Midnight
12 mnir« easy. 2.02 Hilv.
r?»DERDAG 21 MAART VOOR 18
NOS. 18.00 Jazz uit het Histor. Arch.:
oude Jazz. 18.30 Nws. 18.41 Spiegel
van Gr. Britt. 19.00 Openb. Kunst-
Nederland I—
NOS:. 18.45 (K) Ti-1
HILVERSUM I
7.a?°(k)7 SgNSt7i^ Xll?eöeÏÏSó
Nws.; 8.11-8.21 Radiojournaal.) 8.50
Morgenwijd. 9.00 Toppers van toen
9"40 Schoolradio. 10.00
Izh V d' kleufe". 10.10 (S-M) Ar
beidsvitaminen. 11.00 Nws. 11.03 Ra-
?vervUfIiafi' in11 'q5 Arbeidsvitaminen
NEDERLAND 1
17.00 Bibelebons (AVRO)
18.45 Ti-ta-tovenaar (NOS)
18.55 Journaal (NOS)
19.05 Van gewest tot gewest (NOS)
19.50 Socutera: film van de Stichting Emmabloem
20.00 Journaal (NOS)
20.20 Uitzending van de Volkpartü voor Vrijheid en Demo
cratie (Pol. Part.)
20.30 Staatsloterij (NOS)
20.35 Lorna en Ted, tv-film (NOS)
21.50 Panoramiek (NOS)
22.15 Den Haag vandaag (NOS)
22.30 Studio Sport (NOS)
23.05 Journaal (NOS)
NEDERLAND II
18.45 Ti-ta-tovenaar (NOS)
18.55 Journaal (NOS)
19.05 Roberta Flack zang met instrumentale begeleiding
(AVRO)
Vorig Jaar verzorgde de Amerikaanse zangeres Roberta
(„Killing me softly") Flack een concert in de Singer
Concertzaal in Laren. Hoogtepunten uit dit optreden
worden vanavond door de AVRO-televisie uitgezonden.
Roberta Flack wordt begeleid door Richard Tee, piano
en orgel; Cornell Dupree, sologitaar; Chuck Rainey,
basgitaar en Idris Muhammad, slagwerk.
19.30 Zeehonden leven maar kort, documentaire (AVRO)
Hélène Godefroy, redactrice van AVRO-bode/Televizier
maakte vorig jaar deel uit van een expeditie die het
leven heeft gefilmd van de zeehonden in de Canadese
Baai van St. Lawrence. De documentaire, geproduceerd
door heit „International Fund for Animal Welfare"
wordt vanavond door de AVRO-televisie uitgezonden.
20.00 Journaal (NOS)
20.21 De ivoren toren: kunstmagazine (AVRO)
„De Dikke Van Dale" nadere aanduiding overbodig
zal een van de onderwerpen zijn, waarover de sa
menstellers van AVRO's Kunstmagazine in de vierde
aflevering van het programma, hun gedachten laten
gaan, omdat „het woord de meest primitieve vorm van
kunst is". Naast het Grootwoordenboek van de Neder
landse taal. onder meer aandacht voor het werk van
de Amerikaanse topfotografe Diane Arbus. naar aan
leiding van een grote overzichtstentoonstelling in Ame
rika aan haar werk gewijd en voor de vele voorberei
dingen die Nederlandse beroeps- en amateurkoren tref
fen voor een van de muzikale hoogtepunten in deze
tijd van het Jaar: de Matthaus Passion.
21.20 Hoogtepunten uit de kliniek: medische documentaire
(AVRO)
Toen enkele jaren geleden dr. Barnard in Zuid-Afrika
het eerste hart transplanteerde, werd ook bekend dat
men zich met name in Leiden diepgaand bezighoudt
met de vele problemen die hieraan zijn verbonden. Na
de opzienbarende transplantaties is er een zekere stilte
gekomen, maar in Leiden wordt het wetenschappelijk
werk onvermoeid voortgezet. Dat geldt voor de bestu
dering van de gecompliceerde factoren bij transplan
tatie en voor de research op het gebied van de kanker
bestrijding. Nieuwe kennis en nieuwe vaardigheden
kondigen zich aan en daaruit ontstaan nieuwe moge
lijkheden. In deze tweede aflevering van .Hoogtepun
ten uit de kliniek" gaat dokter Hans van Swol hierop
in. Hij kreeg alle medewerking van professor dr. J. J.
van Rood en professor D. W. van Bekkum.
22.05 Kenmerk: informatierubriek over kerk en samenleving
(IKOR)
22.30 Journaal (NOS)
22.35 Computerkunde, les 11 (TELEAC)
overdreven waren: hij was ge
slipt en over de kop geslagen
tussen Hilversum en Weesp en
inmiddels naar het VU-zieken-
huis overgebracht.
Ik had me inmiddels maar
vastgebeten in „De detective"
met Frank Sinatra een voorlo
per van de film „Serpico" met
Al Pacimo die momenteel furo
re maakt, met ook een goed
willende agent, die de boot in
gaat, en ik besloot het geluid
van Achter het Nieuws pas aan
te zetten zodra ik iets op het
scherm zou ontwaren dat niet
met politiek of milieu te ma
ken had, want daar stond mijn
hoofd gisteren niet naar. Ik
had geen geluk, het was alle
maal milieu en politiek, en
zelfs een laatste, nader bericht
over het ongeluk van Ton van
Duinhoven kon er niet af.
Dat verbaasde me nogal. Zoiets
is toch nieuws, en voor mensen
die wel het eerste, slechte
nieuws gehoord hadden, maar
niet zoals ik het daaropvolgen
de betere nieuws, was het zelfs
tot op bepaalde hoogte goed
nieuws. Maar nee, .Achter het
Nieuws kwam er niet aan toe
en ook het laatste Journaal
repte er niet over, zodat we de
toch wel merkwaardige situatie
hadden dat een bericht, dat in
drie verschillende versies in
het telefonische 1-minuut-
nieuws van het ANP werd ver
meld, noch in Achter het
Nieuws, noch in het laatste
journaal wist door te dringen.
Daaruit Wijkt mijns inziens
toOh dat Achter het Nieuws
dan weliswaar volop aandacht
besteedt aan al datgene wat de
gemiddelde Nederlander „aan
belangt" (lonen, prijzen, ver
kiezingen, milieu), maar intus
sen vergeet over datgene te be
richten dat de gemiddelde Ne
derlander „interesseert". Want
het ds natuurlijk een misver
stand te menen dat alles wat
de mensen „aanbelangt" hen
ook mateloos „interesseert"
en omgekeerd.
NICO SCHEEPMAKER
De avond begon uitstekend met
Charlie Brown, die weer veel
vrolijkheid verspreidde, en
daarna verzoende ik me weer
bij voorbaat met het feit dat
alle series gisteren aan hun
eind zouden komen: „Pipo in
Marobia". „Merijntje Gijzeti"
en „En een zoen van de juf
frouw".
Ik was halverwege Merijntje
(die serie die alle kijkrecords
op het gebied van series gesla
gen heeft, maar voor mijn ge
voel toch net iets te zwart-wit
getekend en gespeeld werd)
toen het noodlot toesloeg. Ik
werd opgebeld door de redactie
met de mededeling dat Ton
van Duinhoven blijkbaar een
auto-ongeluk had gehad en
met ernstig hersenletsel in een
ziekenhuis in Bussum was op
genomen. Hij zat alleen in de
auto. Einde van het bericht. Of
ik misschien in staat was, voor
het geval dat, je weet het
maar noodt, een neorologietje
over hem te schrijven als dat
nodig was.
Regeren en kranten is vooruit
zien. Ik ken Ton van Duinho
ven vrij goed, zo goed dat ik
zeker niet van de ene minuut
op de andere een necrologie
over hem zou willen schrijven,
en niet goed genoeg om dat te
kunnen doen. Voor alle zeker
heid belde ik nog even de
nieuwsdienst van het ANP op
0622-333, die inderdaad hetzelf
de bericht gaf: ernstig hersen
letsel, etc.
Je zit dan wat versuft televisie
te kijken, de ware animo is ui
teraard verdwenen, maar god
zij dank werd dk een half uur
later opnieuw gebeld om me
gerust te stellen: uit een nader
bericht bleek dat het allemaal
nogal meeviel. Het was zelfs de
vraag of het wel een hersen
schudding was, hij was overge
bracht naar het VU-ziekenhuis
in Amsterdam, kortom: een ge
voel van opluchting maakte
zich van ons meester.
Ik belde opnieuw de ANP-
nieuwsdienst, die meldde dat
de aanvankelijke berichten
1,30 (8) Rondom Twaalf: l?i,n123° Me?d
18.55 (K) Journ. EO: 19.05 (K) Kof
fiebar. 19.25 (K) Met de Bijbel voor
ogen, documentaire over de kunst
schilder Shalom Moskovitz. NOS: 20.00
moordenaar.
23.10—23.15 (K) Journ,
Nederland II
NOS: 18.45 (K) Ti-ta-tovenaar.
18.55 (K) Journ. VPRO: 19.05 (K) De
Groenteman en""lL55Beïïrsber" 12.30
(S) Sportrevue. 13.00 Nws. 13.11 Ra
diojournaal. 13.21 (S) Alert! -'op het
nVUz en maatsch. 13.50 De
wereld v. d. opera: beschouw. ov»r
12,50 Middagpauzedst. 13.10 (S) Lich
te koorzang. 13.20 (S) Licht ensem
ble. 13.45 Er zijn zoveel andere le
vens: poezle uit de 3e wereld. 14.05
Schoolradio. 14.25 (S) In
programma NDR: 9.3010.00 (K) Se-
sanstrasse. 18.30 (K) Reportage. 18.30
(K) Aktualiteiten. 18.45 (K) Zand
mannetje. 18.55 (K) Nordschau-ir
(Si Met muz. op stap. 16.00
Nws. 16.03 Radiojournaal. 16.05 (S)
Aspecten: kunst rubr 17.00 (S) Mo-
'o v..»™ i - beweegl.
zetting: klass. kamermuz. 15.15 Bijbel
vsgierig: gesprek. 15.30
(S) Klanksnoerklass. uit Noordrijn-
gazlne. "19.26 (K) Pinicchio. 19.59 (Z/
PWrogrammaoverzicht. DR: 8.05
9.25 (K en Z/W) Schooltelevisie. 9.30
W—10.00 (K)
beweegl. progr.
17.55 Med.
HILVERSUM II
NCRV: 7.00 Nws. 7.02 Het levende
muz. 16.00 Een
16.30 (S) Hier en
sie. 17.30 Nws. 17.32 (S) Hier en
HILVERSUM UI
TROS: 7.02 Vaak 's ochtends.
verkeerslnf. KRO: 9.03 KRO-op-
Film programma. 18.40 (K) Actuall-
17.ÖÖ Klndervi- teiten. 19.20 (K) Spelprogramma. 20.00
(K) Journ. en weerbericht. '20.15 (K)
Dokumentaire. 21.00 (K) Muziekpro
gramma. 21.45 (K( Amusementspro
gramma. 22.45 (K Journ.,
i weerbericht.
wonderlijke plannetjes
Uitvinder De bliksem-:
Zwijgen is goud: kornis
filmfragmenten19.45 Popeye. NOS.
20.00 (K) Journ. VPRO: 20.21 (K)
Meneer 7.55 Aangestipt: progr. u.af,. 0.u-
m m Te Deum Laudamus: gewijde
8.24 Op de man af: evangel, c
bij de tijd. 8.30 Nws. 8.36 Gym
d. hnisvr. 8.45 (S) Podium v. d.
ma&tsch.-inf. 10.20 (S) Onder
de hóogtezonprogr.
Herodus. 22.40 (K) Dick Cavett Show. klass
zieken.
««wuauiu, xvi.ou Nws. 10.33
(S) Noordelijk Filh. Ork: mod.
(K) 10.00 Schoolradio
NOS: 23.15 Den Haag vandaag. 23.30
—23.35 (K) Journ.
11.55 Med. 12.00 Zingen
Cecilia: volksmuz. 12.15 (S) kin
derkoor met ork. begel.: vrolijke lied-
13.03 Raden maar. 14.03
Theo Stokkink Show. NOS: 16.03 De
daverende dertig.
Woensdag 20 maart
Duitsland I
17.55—18.00 (K) Journ. (Regionaal
Duitsland II—
16.20 (K) Turn mit. 16.30 (K) Kleu
terprogramma. 17.00 (K) Journ. 17.10
(K) Lassies Abenteur: Jeugdserie.
Aansluitend :Malnzelmannchen. 17.45
17.45 (K) Actualiteiten t
Sergeant Berry: misdaadserie.
19.00 (K) Journ. 19.30 (K) Vorscht.
20.15 (K) Informatie
