KEUKENHOF BESTAAT 25 J A A Als er een tekort was vroegen we geen subsidie LEE VAN DER 25 JAAR VORMGEVER GASTVROUWEN BEZOEK AANDACHT ZES TOT ACHT MILJOEN BLOEMBOLLEN J.L. WEYERS OVERLEDEN PAGINA 4 STRUEK WOENSDAG 20 MAART LISSE Koningin Juliana zal de vijfentwintigste Keukenhof op dinsdag 26 maart officieel openen. Een gebaar, dat door de zilveren Stichting Nationale Bloementen toonstelling "Keukenhof" bijzon der wordt gewaardeerd De feest rede zal worden uitgesproken door mr. Th. M. J. de Graaf, burge meester van Nijmegen. Hij was van 1950 tot 1967 eerste burger van Lisse en heeft tot na de expositie van 1968 deel uit gemaakt van het stichtingsbestuur, waarvan van 1958 tot en met 1968 als voorzit ter. Niet alleen de stichting en de tuin jubileren. Er zijn ook nog enige werkers van 't eerste uur die met deze Keukenhof 1974 de vijf- entiwntig jaar volmaken. Van 't bestuur is als enige nog overge bleven secretaris Van Dijk de oud-gemeentesecretaris van Lisse) en verder Jubileren directeur Van der Lee. administrateur Van Aken en chef-tuinman Brouwer. Deze vier "oude getrouwen" zullen op de openingsdag van 's werelds groot ste bolblomenshow in het zonnetje worden gezet. Wie in de Bollenstreek heeft verwacht, dat Keukenhof het vijf entwintig jaar zou volhouden? Weinigen! Men zag het zo'n beet je als een hobby van Lisses toen malige burgemeester Lambooy. 'n Man. die er volgens velen in de streek niet te verwezenlijken plan nen op na hield en die zichzelf en enige enthousiaste "bollenboeren" in het avontuur stortte. Nu. na n kwart eeuw, is wel ander gebleken. Keukenhof bleek wel degelijk le vensvatbaarheid te hebben. De "hof van Jacoba van 3eieren" groeide uit tot een toeristisch voorjaarsevenement. Miljoenen binnen- en buitenlandse voor jaarsvakantiegangers en dagjes mensen hebben de kleurenpracht bewonderd. In die vijfentwintig jaar zijn er bijna 14 miljoen be zoekers (sters) de toegangshekken gepasseerd. Keukenhof was en is nog steeds een enorm toeristisch klapstuk. Hadden Lambooy en zijn enthou siaste medestanders het initiatief niet genomen, dan zou het er op het voorjaar be roerd hebben uitgezien voor de toeristische industrie in de Kust en Bollenstreek. Want niet alleen Lisse profiteert van dit evene ment. Ook badplaatsen als Kat wijk en Noordwijk. Juist door Keukenhof heeft het voorjaars- toerisme naar ons land in de na oorlogse jaren zo'n grote groei meegemaakt. Initiatiefnemers burgemeester Lambooy heeft het goed gezien. Hij zag er niet alleen een belang in voor het bollenvak, maar ook voor Lisse en zijn middenstand, en voor het vreemdelingenverkeer dat door zo'n injectie als Keuken hof extra gestimuleerd zou wor den. Toen het voorstel in de Lisser raad kwam stelde Lambooy: 't Bevorderen van het belang van het bloembollenvak o.i. tevens een streek- en een landsbelang zal onder meer geschieden door de tentoonstelling te maken tot een centrale show voor het gehele bloembollenbedrijf. waar nieuwe variëteiten zullen worden geëxpo seerd. waar vaklieden elkaar zul len treffen, maar waarvan boven al een buitengewone reclame in binnen- en buitenland voor de bloembollenprodukten zal uitgaan met als voornaamste oogmerk het vergroten van de omzetmoge- lijkheden door te tonen, wat met het planten van bolgewassen in ideale omgeving is te bereiken. De plaatselijke be langen zullen vooral worden ge diend, doordat Lisse indien de plannen slagen in de ware zin "centrum van de bloembollen streek" zal zijn en het vreemde lingenverkeer zal worden gesti muleerd op een manier, die ge weldige mogelijkheden in zich bergt. Dat hierbij ook het belang van de Lisser middenstand 'n zeer grote rol speelt, behoeft geen betoog". Met Lambooy behoorden tot de initiatiefnemers Belle, Zwetsloot. Van Waveren. Warnaar, Lefe- ber, Van Dijk, Hogewoning, Gul- lemar.s, Veldhuizen van Zanten (van "De Looster"), Volkers. De Vroome. Lefeber en Tibboel. Velen van hen zijn reeds overleden. Zij zullen helaas niet meer kunnen meemaken, dat het boompje, dat door hen met veel zorg werd ge plant, het nu al vijfentwitntig jaar heeft uitgehouden en ijzer- sterk is geworden. Burgemeester Lambooy's initia tief wordt nu alom geprezen al is het wel zo dat dit initiatief niets waard geweest zou zijn als hij niet zo'n stel van die doordouwers ach ter zich had gehad. Mannen, die van geen wijken wisten en die zich uit liefde voor het vak en als hobby hebben ingezet om in Lis se een gigantische voorjaarstuin van bolbloemen te maken. V) LISSE Op een kast in de wo ning van Keukenhof-secretaris V. Dijk aan de Van Bönninghausen- laan in Lisse staan zes lijvige boek werken. Ze bevatten de door hem ge maakte notulen van alle Keuken hof-bestuursvergaderingen in de af gelopen vijfentwintig jaar gehouden. Een geschenk van zilveren secreta ris Van Dijk aan de zilveren Keu kenhof. Die boeken zullen straks prijken achter de glazen wand van een ouderwetse kast in de bestuurs kamer. Een waardevol geschenk. Al les wat Keukenhof in die kwarteeuw heeft beleefd kan men tot in lengte van jaren naslaan. Van Dijk (67 en oud-gemeente secretaris van Lisse) heeft aan de wieg van Keukenhof gestaan. Hij herinnert het zich nog goed, dat bur gemeester Lambooy zijn kamer bin nenstapte en zijn plan lanceerde. Ook. dat de Lisser raad in zijn ver gadering van 11 april 1949 besloot voor het houden van een openlucht- bloembollententoonstelling in het gedeelte van Keukenhof, dat Zand vliet werd genoemd, voor de tijd van maximaal tien jaar een krediet te verstrekken van maximaal f 60.000. Wanneer Van Dijk het over die oprichting heeft zegt hij: „Van die mensen van het eerste uur zijn er helaas nog slechts acht in leven. Enorm wat een inzet als zü hebben getoond en wat een groot stuk werk ze hebben verzet om Keukenhof ge stalte te geven. Tegenstand hebben ze ook genoeg gehad. Ze werden gezien als een groep mensen, die bui ten de vakorganisaties om een ex positie wilden organiseren, terwijl „T vak" dat ook al deed. Dat was te gen het zere been. Gelukkig is later alles weer goed gekomen. Helaas heeft Lambooy, die de eerste voor zitter was, door persoonlijke omstan digheden de opening van de eerste Keukenhof niet meegemaakt. Door die moeilijkheden trad hij 1 maart 1950 als burgemeester van Lisse af en vertrok naar Amerika. Wel woon de hij de dag voor de opening de perslunch nog bij. Tom van Wave- ren werd voorzitter". Lisse kreeg in november 1958 in mr. De Graaf weer een burgemees ter, die zich enorm interesseerde voor Keukenhof. Hij werd kort na zijn installatie bestuurslid en nam in 1958 de voorzittershamer uit handen van Van Waveren over. Toen brak een periode van grote bloei aan. De Graaf bleek een belangrijke scha kel en coördinator te zijn tussen de verschillende commissies, die tot dan het beleid van Keukenhof bepaal den en misschien wel wat te zelf standig optraden. Hij was de bin dende kracht en een voortreffelijk en hard werker. Is het daarom epn wonder, dat het huidige bestuur Juist hem bij deze vijfentwintigste editie van Keukenhof heeft uitgenodigd de feestrede uit te spreken? Van Dijk: "Het Keukenhof-be stuur heeft er altijd naar gestreefd, dat niemand een cent kreeg. Was er *n tekort, dan betaalden de bestuurs leden dat liever uit eigen zak In- plaats van om subsidie te vragen Die bestuursleden waren over het algemeen zakenjongens. In het eer ste Jaar stonden ze op zondagmorgen vroeg op om naar de lucht te «tijken of er soms regen op komst was. Zo'n dag konden ze niet missen. De uitga ven stegen echter de pan uit, zodat de bestuursleden daar zelf de nodige financiën niet voor konden opbren gen. Daarom wilde men de financiële ba sis verbreden. Men bood Keukenhof de Algemene Vereniging voor Bloe mencultuur aan. Met enkele stem men verschil werd "neen" gezegd. Het praatje deed in 1952 al de ron de. dat "de hof" failliet was. Drie da gen nadat het bestuur van Bloembol lencultuur afwijzend had beschikt op 10 april 1952 kon Hogewoning in een bestuursvergadering van Keu kenhof meedelen, dat de zaak was gered. Men was er in geslaagd, f 600.000 als garantiegeld voor de ko mende twintig jaar bijeen te oren- gen. Een belangrijke rol in financieel op zicht bij de oprichting heeft gespeeld Lefeber, die zich als enige uit het vak persoonlijk garant stelde, zodat de pachtovereenkomst voor het ge deelte Zandvliet van het Keukenhof- bos met de eigenaar graaf Van Lijn den kon worden aangegaan. Op 13 augustus 1949 zag de Stichting Natio- Door Cees Combse Foto Keukenhof nale Bloemententoonstelling "Keu kenhof" het licht. Twintig mensen, betaalden f 5 en werden zodoende, lid van de stichting. Er volgde, na de niet verwonderlijke eerste jaren van op- en neergang, een periode van grote bloei. Keukenhof kreeg steeds meer bezoekers en groeide sterk. Nu is het park 28 hectare groot. Het bezoekersaantal schommelt de laat ste jaren tussen de 700.000 en 800 000 en vorig jaar passeerden er 840.487 mensen de toegangshekken. Van Dijk: "Wat burgemeester De Graaf voor Keukenhof heeft gedaan grenst aan het ongelooflijke. Er zijn in die Jaren enorme investeringen g*edaan om de hof aantrekkelijk te doen blijven. Ook is er nu sprake van een gezonde financiële positie. De winst, die in de Jaren na 1957 werd geboekt, werd steeds gebruikt voor uitbreiding van de tuin en investe ring in objecten, die de Keukenhof aantrekkelijker moesten maken, zo als onder andere de kassen, de bouw en uitbreidingen van restaurants en theehuis en het paviljoen. Het bezoe kersaantal steeg steeds, maar gaf 'n teruggang te zien wanneer de Floria- de werd gehouden. Er is in de afge lopen kwarteeuw voor vele miljoenen geïnvesteerd in de Keukenhof. Als er winst gemaakt was, dan werd dat bedrag direct weer uitgegeven om de hof te vervolmaken. Sinds 1968 is burgemeester drs. A. J. Berends voorzitter. Hij doet het voortreffelijk. Het is de vierde voorzitter, die ik als secretaris terzijde mag staan". Keukenhof-secretaris Van Dijk wijst erop, dat Keukenhof in deze vijfen twintig Jaar door vele grootheden uit de gehele wereld is bezocht. Naast 't regelmatige bezoek van leden van ons Koninklijk Huis. kwamen er buiten landse staatshoofden en vertegen woordigers van ambassades en con sulaten. Generaal Dwight Elsenho wer en Shirley Temple behoorden onder andere tót de bezoekers. De voorpagina's van de gehele we reldpers haalde in 1962 het bezoek, van tientallen buitenlandse staats hoofden onder meer koningin Eli sabeth en prins Philip van Enge land. de Sjah van Perzië en Para Di- ba en koning Boudewijn en koningin Fabiola van België als gasten van koningin Juliana en prins Bernhard ter gelegenheid van hun 25-jarig hu welijksfeest. Zij arriveerden met bus sen bij Keukenhof en vierden daar opgewekt feest, waarbij een bezich tiging van de tuin het hoogtepunt vormde. Vele hoogwaardigheidsbekleders hebben Keukenhof geopend. In 1950 de minister van Landbouw en Visserij mr. S. Mansholt, in 1952 prins Bern hard. in 1953 minister-president dr. W. Drees, in 1960 prinses Irene, in 1961 minister dr. M. A. M. Klompé en in 1969 prinses Beatrix en prins Claus. LISSE Charmante gastvrouwen op Keukenhof zijn ieder jaar weer de hofdames van Jacoba van Beieren. Ze genieten, evenals de hof, internationale bekendheid. Door duizenden be zoekers zijn "deze meisjes-in-klederdracht" op de gevoelige plaat vastgelegd. Bij voorkeur voor of tussen een border vol bolbloemen bij de vijver. Ze zijn niet meer weg te denken uit Keukenhof, want ze behoren tot dat wat mede het gezicht bepaalt van Neerlands bolbloementuin. LISSE Natuurlijk is het Keukenhof-bestuur benieuwd hoe veel bezoekers de zilveren bolbloemenexpositie zal trekken. Dat er ook dit jaar weer veel Duitsers komen is duidelijk. De toeroperators, die we tijdens de promotiereis van de showboot van het Nationaal Bureau voor Toerisme langs de zeven Rijn steden spraken, lieten er geen twijfel over bestaan, dat er veel belangstelling bestaat voor één- en meerdaagse tochten naar Keukenhof, de bloeiende bollenvelden en het bolbloemencorso. Een onzeker punt is nog de komst van de Engelsen. Elk jaar kwamen er vele tienduizenden via de bolbloemenluchtbrug van de Engelse vliegvelden naar Zestienhoven en Schiphol. Nu dat land in ernstige economische omstandigheden verkeert is het lang niet zeker of er zoveel gasten van over het Kanaal zullen komen als voorgaande jaren. De Engelse reisindustrie is niet opgewekt over de deelneming aan de reizen, die voor het voor jaar en de zomer zijn gepland. Heel wat annuleringen moeten zij tot hun spijt incasseren. LISSE Over het algemeen zijn de V.V.V.'s in de kustplaat sen Katwijk en Noordwijk niet ontevreden over de boekingen voor het voorseizoen. Met Pasen en tijdens het corso-1 mei- weekeinde zal het niet eenvoudig zijn nog een bed te bemach tigen. Gedurende de andere weekeinden is er nog plaats. Door middel van groots opgezette propaganda-acties doet het Natio naal Bureau voor Toerisme al het mogelijke in het buitenland aandacht te vragen voor de Bollenstreek en de zilveren Keu kenhof. Ook Keukenhof zelf blijft daarbij niet achter. LISSE Door al de jaren heen hebben de exposanten in het Keukenhof-gebeuren een belangrijke rol gespeeld. Zij zijn het die voor de bollen zorgen. Er zijn momenteel negentig inzendingen. Dit houdt in, dat Keukenhof- tuinarchitecten directeur Van der Lee en zijn rechterhand en opvolger Koster, negentig ontwerpen maken. Dat ge schiedt altijd direct na slui ting van de hof. Dan gaan ze achter hun tekentafels zitten om de tuin voor het volgend jaar gestalte te geven. In het ontwerp voor iedere inzending zijn vakken aange geven. Deze vakken hebben allemaal een nummer. Aan de hand van die nummering ivordt een lijst opgemaakt, waarop welke en hoeveel bol gewassen men dient in te zenden en welke kleuren. Dat geschiedt om een zo groot mogelijke verscheidenheid te krijgen. Vooral de bloeiperio de is belangrijk. Het is na melijk nodig dat de borders zowel in de vroege als in de late periode kleur vertonen. Daarom moet men vroege of late gewassen hebben. Tot nu toe is men daarin steeds voor treffelijk geslaagd. De mede werking van de inzenders (kwekers) is fantastisch. Er gaan zo'n zes tot acht miljoen bollen groot en klein in de 28 hectare grote Keukenhof tuin. Deze worden in het najaar geplant door de vaste staf, die be staat uit een chef-tuinman en dertig zeer bekwame me dewerkers. Ze onderhouden ook het bomen- en bosbe- stand en hebben daardoor het hele jaar volop werk. LISSE Door het grote raam van zijn kamer kijkt directeur Van der Lee (67) de Keukenhof in. In de borders langs de vijver bloeien al enige rhododendrons en wat verder op, tegen de helling langs het pad dat naar de theetuin voert tonen croclissen hun paarse, witte en ge le kleurenpracht en is al het geel van de narcissen te zien. Het is z'n vijfentwintigste Keukenhof. Al die jaren is hij erbij geweest als de bol len werden geplant in de door hem ontworpen borders en al die Jaren heeft hij het gewas zien komen. Van der Lee en Keukenhof zijn één. Als tuinarchitect heeft hij de „hof" de glans gegeven, die zij nu bezit. Men zijn trouwe medewerkers. Van hoog tot laag. Een kwarteeuw lang heeft Van der Lee als directeur de scepter gezwaaid over 's werelds grootste bolbloementuin. Met veel liefde heeft hij dat gedaan. Nu komt het einde in het zicht. Al zegt hij het dan niet met zoveel woorden. Als tegen een berg ziet hij op tegen de dag, waarop hij zijn taak zal moeten overdragen aan een Jongere kracht. Z'n opvolger i$ er al. Het Is H. Kos ter 131). Zes jaar loopt hij reeds op Keukenhof mee. Als assistent van Van der Lee. Een betere leermees ter had Koster zich niet kunnen den ken. HIJ heeft hem ingewijd in al les wat met Keukenhof te maken heeft. De samenwerking is altijd prettig geweest. Straks zal Hendrik Koster zelf het. oer in handen moeten nemen. Als deze expostie ten einde is waarschijnlijk al. Van den Lee's naam zal altijd on losmakelijk aan Keukenhof verbon den blijven. Als architect op tuinge- bied genoot hij al voor hij in 1949 naar Lisse kwam grote bekendheid. Hij was onder meer vormgever van de destijds befaamde Bloemlust-ex- posities, waarvan er drie in een Jaar werden gehouden. Lisses burgemees ter Lambooy nodigde Van der Lee eind Januari 1949 uit een gesprek met hem te hebben in het raadhuis. Een maand later was er een vergade ring in het raadhuis en kort daarna werd besloten op het gedeelte van het Keukenhofbos. dat ..Zandvliet" wordt genoemd, een nationale bloe mententoonstelling te realiseren. Zegt Van der Lee: ..Lambooy vroeg mij of ik wilde bekijken of de Keukenhof geschikt was voor dat doel. Het bos. dat hoofdzakelijk uit hakhout bestond, had erg geleden in de oorlog. Het was een rimboe, een puinhoop. Toen ik gunstig adviseer de kwam de stichting tot stand en werden de onderhandelingen ge opend met de eigenaar graaf Van Lijnden. Die wilde natuurlijk het naadje van de kous weten. Boven dien stond het landgoed onder de na- tuurschoonwet. zodat het stichtings bestuur te maken had met allerlei instanties. Het ging voorlopig om een perceel van 12 hectare. Die onderhandelingen verliepen niet altijd even gemakkelijk, doch iteindelijk ging de graaf akkoord, met ons verzoek". Reeds in Juli 1949 begon men ender leiding van van der Lee met het in orde maken van het terrein. Vast personeel was er niet. Een onder aannemer leverde zeventig man. Ze gingen hakken, spitten en inmesten, of de spaanders er vanaf vlogen. Er kwam vorm in de woestenij. Van der Lee maakte zijn eerste ontwerp. Die eerste expositie werd een suc ces. Het stichtingsbestuur had gere kend op 100 a 125 000 bezoekers en het werden er 236.000. Van der Lee lachend: "Die eerste opening was geen succes. Het was half maart. De mensen zagen wel veel gras. maar geen enkele bloem Daarom heb ik er direct op aange drongen een kas te laten bouwen. Het was er één van 2000 m2. Deze werd in 1951 al in gebruik genomen. Nu waren er tenminste tulpen in bloei en bovendien had men een ond-rkomen bij slecht weer". Van der Lee heeft altijd gestreefd, naar een zo groot mogelijk kassen- areaal. Daarin is hij in die kwart eeuw wonderbaarlijk geslaagd. Er kwamen altijd vroeg in het seizoen mensen naar de Keukenhof en die zagen dan nagenoeg niets. Door de koude lieten de bolbloemen 't afweten als eind maart de opening geschied de. Door die kassen kon men het he le assortiment tulpen laten zien aan de vroege gasten. In 1954 werd er 'n paviljoen gebouwd en In 1956 een koude kas van 800 m2. Zo is Van der Lee doorgegaan. De amaryllissenkas werd in 1961 in ge bruik genomen en in 1969 de g- I as met showkas van ^200 m2. bij de vijfentwintigste Keukeü is het paviljoen aanmerkelijk groot, met 600 m2. die aangebou zijn aan het bestaande pavlljo t Restaurant en theetuin werden gebouwd en later weer vergroot vernieuwd. Vooral de laatste j« werd er altijd wel enige nieuwba gepleegd. Inmiddels is de turn oofc-j ri gegroeid van 12 tot 28 hectare. Wat Van der Lee ook heeft g is de enorme groei van het t bezoekers (stersvan 263.000 in 1 eerste Jaar tot 840.487 in 1973. Ova a algemeen is er steeds een gestaj y groei geweest. Alleen in de Jaren i de Flora in Heemstede (1953) en Floriades in Rotterdam (1960) Amsterdam (1972), was er een I se, doch geen verontrustende ter gang te bespeuren. Van der Lee, die constateert, dat in het begin hoofdzakelijk Neder!» 3 ders kwamen en dat eerst tegen; M einde van de vijftiger Jaren het be D tenlandse bezoek goed op gang kwi k1 beleeft nu zijn vijfentwintigste Kf kenhof. Als we hem vragen of h. al die Jaren bepaalde hoogtepunt ;!l heeft meegemaakt schudt de Dij altijd vriendelijk kijkende tuinard il tect het hoofd en zegt resol'i P' "Ieder jaar was steeds we hoogtepunt. Als Je met z'n best hebt gedaan om de bollen de grond te brengen en om de ui 1 zo mooi mogelijk aan te leggen e ziet dan, wénneer de bolbloemen heesters en andere gewassen bloei tt zo'n 700.000 tot 800.000 mensen, o der wie zelfs de groten var de, die immense kleurenpracht i bewonderen, dan Is iedere Keu» ge hof weer een feest, een hoogten Fijn is het bijvoorbeeld, dat koninklijk huis door al heen zo'n grote belangstelling i de dag heeft gelegd voor onze m sitie. Toen koningin Juliana en 9 Bernhard vijfentwintig Jaar trouwd waren werd hier met de p ten feest gevierd. Wanneer z:s mensen naar de Keukenhof i moet het wel mooi zijn. Ze genos ook altijd intens. Dat is dunkt a een teken, dat "onze hof" iets apu is. Zo apart, dat ons konai Rjk paar de tuin liet zien hoge gasten bij hun zilveren i welijksfeest. Zelf ben ik echter n tevreden. Wanneer ik over die 28 m tare rondloop zie ik altijd wel i wat beter kan". ZOETERWOUDE Tijdens 4 laatste Toerustingsavond 1 seizoen in Zoeterwoude, zal don- p derdagavond de Leidse profes» b Berkhof in de Christus Dienaars- h kerk aanwezig zijn. Vanaf 8 uur zal hij ingaan op vragen die ge rezen zijn in de gespreksgroepen en tijdens vorige Toerustings avonden. Ten behoeve van het restaura tiefonds zullen foto's van de Her vormde Kerk van Zoeterwoude In de handel worden gebracht, foto's zijn op verschillend forma* verkrijgbaar. De netto-opbreng» is bestemd voor het restauratie fonds, waarin "hervormd Zoeter woude" zelf tenminste vijftiendui zend gulden zal moeten storten. Leden van de Jongerensoos Zoeterwoude zullen vrijdagavond een toneelspel opvoeren in O Huis. Het blijspel dat wordt ge bracht heeft als titel "Morgen komt er weer een dag" en begin: om 8 uur. WARMOND Op 64-jarige leefv is gisteren in Warmond de heer L. Weyers overleden. Hij werd g troffen door een hartaanval, uit de bus stapte. De heer Weyers was een man in Warmond. Meer dan vüjW Jaar was hij lid van de muziek» eniging Matthias en dertien was hij bestuurslid van de bond voff muziekverenigingen in Zuid-Be land. Bovendien was hij veerWg P administrateur van IJsclub W' mond. Wegens zijn vele verdiend werd hij onderscheiden met de al1* ren medaille van de Orde van Of*3" Je Nassau, het pauselijke erefcnö pro-ecclesia et Pontifloe en het lidmaatschap van de Kon. Schaatsbond.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1974 | | pagina 4