e Nederlandse politiek:
risis in
e diepte"
Een op drie bouw
vakkers werkt niet
"Eigen verant
woordelijkheden
voor
politici
diagnose van medewerkers Leidse universiteit:
Joods wereldcongres
uitgesteld tot herfst
wwaar-
osd vee
tdekt
Algemeen Verbond Bouwbedrijf:
rtsen boos over uitstel onderzoek baby's
19 MAART 1974
BINNENLAND
PAGINA 7
«nend in de voorjaarszon ziet een enkele onverbeter-
onfessionele optimist nog wel eens iets moois groeien
letters CDA (initialen voor een vluchtig begrip:
tn-democratisch appèl).
•then dan dit citaat: „naar alle waarschijnlijkheid komt
listelijke eenheidspartij ruimschoots te laat om nog een
t aanhang te krijgen. Het wordt nu op zijn best een
van sterven in eikaars armen".
ADVERTENTIE
Maak het u gemakkelijk: voor alle geldzaken
naar één adres ook voor
LEIDSE SPAARBANK
luider
s zijn opgediept uit een
vandaag verschijnt en de
"Crisis in de Nederland
er. De auteurs werken alle-
de Leidse universiteit en zijn
doctorandus: Joop van den
Henk Molleman (38),
ttemschappelijk medewer-
ii de muren van hun kamer-
het Juridisch instituut te
|n. Een knorrig maar onder -
id boek en wie Joop van den
s columnist van deze krant
n - en van de NRC nu
weet dat er soms ook wel
ids te lachen valt.
«ste opmerking uit een ge
el hen staat niet in het boek.
geoogst op het stoppelveld
CDA: "Om te weten wat
rakamp er over denkt moet
bij degene die hem het
de telefoon heeft gehad",
ars halen zeer veel over
latten het naar eigen zeg-
i wetens niet op hun
De 226 bladzijden zijn
wide analyse, niet slechts
merkwaardige vaderlandse
bestel en zijn voorgeschie-
aar ook van de verzuiling in
neen die nog tot in de zes-
si hecht op haar fundamen-
te staan. Wat voor de le-
blijft is verwarring.
nr kort, zo zeggen ze, werd de
malaise in de eerste plaats
wd als een partijcrisis: de
de confessionele partijen
door de PvdA ging, de
i nieuwe partijtjes. Pas
le mening door dat er
n een crisis in het be-
systéém. "We gaan de wor-
dieper aanpakken", aldus
schrijvers zijn van katholie-
i, beiden ook hebben zich af-
het vertrouwde erf van
hun jeugd.
Koudekerker Molleman stond kandi
daat voor de PvdA bij de Tweede Ka
merverkiezingen en staat nu eerste
reserve voor de volksvertegenwoor
diging: het wachten is dus op een so
cialistische Wilbers die het op het
Binnehof niet meer ziet zitten en te
rugkeert in de boezem van 't gezin.
Van den Berg is ook al PvdA-lid eti
staat naar men mag aannemen
onverkiesbaar voor de raad van
zijn woonplaats Alphen aan den Rijn.
Niet verwonderlijk dat vooral de
katholieke ontzuiling breed aan
dacht krijgt. Van den Berg: "Van or
ganisatorische ontzuiling is nog lang
geen sprake. Zie de Nijmeegse uni
versiteit. Men moet het rijksmodel
opleggen of het bijzondere. Niet van
twee walletjes eten. Niet allebei te
gelijk". Het is een illustratie van wat
de auteurs de "IJzeren ring" noe
men. Een ring rond het in wezen
zwakke beslissingscentrum van rege
ring en parlement en gevormd door
de veelheid van pressie- en overleg
organen organisatorisch verzuild
die de dienst willen uitmaken en
daar meestal in slagen.
Van den Berg hierover: "Het is 'n
paradox. Centraliseren en toch Je
eigen zaken regelen. Het is een vorm
van aanmodderen. Dat heeft een
voordeel: je zult je niet snel een
buil vallen. Maar het heeft het na
deel van de ondoorzichtigheid. En 't
laat bovendien mensen in de kou
staan die aan die verzuiling geen
deel hebben".
Molleman noemt twee voorbeelden
waarbf) de huidige premier door dit
„genationaliseerd particularisme"
tracht heen te breken: Van der Stee
op Landbouw en dus geen stoottroe-
per van het hechte Groene Front,
en Vredeling op Defensie, het behan
delen van het generaalsconflict en
het benoemingsbeleid (Van Lent!)
daarbij inbegrepen.
Van den Berg voegt daar een der
de voorbeeld aan toe, de Machti
gingswet: "Wil je tegen de IJzeren
links Henk Molleman, rechts Joop
ring opturnen dan moet je het kabi
net veel machtiging geven, greep op
het bedrijfsleven en op groepen die
buiten de cao vallen".
Over de gedachtenspinsels van de
late jaren zestig op staatsrechtelijk
gebied schrijven Van den Berg
en Molleman betrekkelijk weinig. Ze
zeggen er in het gesprek evenmin
veel over: "Een aantal veranderin
gen is onmiskenbaar nuttig. En dan
niet de gekozen minister-president,
maar wel een gematigd districten
stelsel, wél een politieke herverkave
ling, liever in federaties dan in apar
te blokken.Molleman"Als het
erop aankomt werkt geen enkel sy-
steem. De Engelse verkiezingen heb
ben ons met de neus op de feiten
gedrukt".
In de jaren zeventig staat het pri
maat van de politiek op de voor
grond.
Vertaald gaat het volgens de he
ren in de naaste toekomst om twee
zaken: een structureel aspect, de
verdeling van macht en inkomen en
een cultureel aspect, de stijl van be
slissen. Over dat laatste kunnen em-
ployé's van een universiteit, zelfs
een tamelijk bedaarde als de Leidse,
meepraten. Molleman: "Men bleek
onlangs bij de bezetting van een
vakraad hier bereid procedures te
schenden voor het bereiken van zijn
doelen".
Hij is daar niet gelukkig mee en
signaleert ook risico's bij zijn eigen
partij: "Men polariseert maar steeds
in categorieën, conservatief-progres-
sief. Dat leidt tot fragmentatie. Het
idee van de PvdA als actiepartij kan
gevaar opleveren dat het teveel ter
rein wordt voor actiegroepen."
Van den Berg vult aan: "Er ware
te denken aan een brede consensüs".
Mooi gezegd, maar wat betekent
het?
Van den Berg: "Men etiketeert te
veel op de persoon. De tegenstelling
moet niet het startpunt zijn." Haalt
met Instemming het artikel aan van
Ed van Thijn, fractieleider van de
socialisten In de Tweede Kamer, in
"Socialisme en Democratie": "Ga om
de tafel zitten en kijk hoever je
komt. Tegenstellingen oplossen. An-
ti-KVP-moties, dat moet je nou net
niet doen." Molleman tekent meewa
rig aan dat er met de verkiezingen in
het vooruitzicht groepen het niet met
elkaar in een programcollege kun
nen vinden, louter omdat de ene
partij de ander niet aanstaat.
Het staat helemaal niet vast dat
politieke participatie sinds de jaren
vijftig is toegenomen, aldus ergens
"Crisis in de Nederlandse politiek".
Een nogal krasse constatering voor
de met allerlei actiegroepen ver
trouwde krantenlezer De auteurs blij
ken vooral te doelen op de organisa
tiegraad van de partijen. Molleman:
"Vroeger organiseerden partijen een
deel van 't volk. Maar voor de loya
liteit bij een KVP-er die afhaakt,
komt niets in de plaats."
Hij wijst, nu wat gemelijk, op de
leden van de PvdA-fractie in de
Leidse gemeenteraad die nogal eens
in de kantine van het Juridisch In
stituut zitten te vergaderen, acade
mici onder elkaar. Haakt daar de
gewaagde opmerking aan vast dat
de arbeidende stand vroeger velen
telden die de kans niet hadden ge
kregen, maar wel politiek bewust wa
ren en dus participeerden en dat nu,
met de betere vormingskansen, het
aantal politiek geïnteresseerden on
der arbeiders is uitgedund, louter
omdat ze vaak allang geen arbeider
meer zullen zijn.
Het brengt het gesprek op de aan
staande twee verkiezingen.
Van den Berg: "Er is het gevaar
van de geringe opkomst. Er is een in
getal stijgende groep die het niet
meer weet. De 'floating vote' (zwe
vende kiezer - red) wordt geschat op
40 procent. Bij provincie en gemeen
te komt men misschien helemaal
niet meer. Het betekent dat trends
naar boven en beneden worden af
gekapt. Het werkt gunstig voor de
confessionelen. Er is berekend dat 22
procent in de laatste week zijn stem
bepaalt. In kamertermen is dat 30
zetels.
Het Wiegeleffect?
Van den Berg: "Om dikke winst te
boeken, moet hij nieuws maken. Dat
lijkt de laatste weken wat minder.
Waarschijnlijk komt dat mede door
de tegenstellingen daar. Maar wat
levert die methode duurzaam op?
Dat vraag ik me ook af bij Bas de
Gaay Fortmann."
Molleman: "Kijk, zo'n PvdA is
een log apparaat maar gaat door, als
er iets tegenzit. Dat geldt ook voor
de AR. Maar de PPR? Neem D'66.
Van Mierlo knapt af en D'66 stort in.
Het boek mag dan volgens de he
ren met zekere afstandelijkheid zijn
geschreven, het is in het veroordelen
van bepaalde recent functionerende
politici niet mals. Namen: Schmelzer
en vooral Biesheuvel (het fletse AR-
paarse omslag van het boekje is een
schrale troost). In het voorwoord ge
ven beide wetenschapsbeoefenaren
hun vooroordelen toe. Mutatis mu
tandis geldt voor hen wat ze op blad
zij 185 schrijven: "Het geloof in de
wetenschap als conflictbeslechter is
gedeeltelijk verdwenen. Kroonlid Van
Esveld (van de SER H.M.) wordt niet
meer primair beschouwd als de ex
pert in het arbeidsrecht, maar als
'die WD-er uit Leiden'
"Crisis in de Nederlandse Politiek",
door J. v. d. Berg en H. Mollemans,
uitg. Samsom, Alphen aan den Rijn.)
Terlouw (D'66):
1 *77
DEN HAAG D'66 is het gron
dig oneens met de PvdA over de
verantwoordingsplicht die gekozen
vertegenwoordigers aan hun po
litieke partijvergadering heb
ben. Volgens D'66-fraciteleider
Jan Terlouw, gisteravond in Den
Haag, is die vertegenwoordiger
gekozen door de kiezers en niet
door een a-select publiek op een
afdelingsvergadering.
"Hij handelt onder eigen verant
woordelijkheid en legt gewoon
verantwoording af bij nieuwe ver
kiezingen", aldus Terlouw. Te
vens is hij van mening dat de eer
ste fase van de spreiding van
rijksdiensten van Den Haag naar
het noorden des lands en Zuid-
Limburg onvermijdelijk is. Vol
gens hem is het redelijk dat er
wat meer gemeenschapsgeld in de
vorm van ambtenarensalarissen in
de regio's wordt uitgegeven. Wel
had Terlouw kritiek op de manier
waarop het spreidingsbeleid wordt
uitgevoerd. Het overleg tussen de
betrokkenen zal volgens hem be
er moeten worden.
Staatssecretaris Glastra van
Loon van Justitie heeft gister
avond op een vergadering van
D'66 in Delft aangedrongen op
vergroting van de invloed van de
kiezer en op versterking van het
parlement als controleur van de
regering. Beide, zo zette hij uit
een, zijn nodig, want de kiezers
hebben te weinig invloed op de po
litieke samenstelling van de re
gering en het parlement kan de
regering onvoldoende controleren
Hij noemde het huidige rege
ringsstelsel nog geen echte de
mocratie, maar een vorm van oli
garchie.
"De formatie van het kabinet
Den Uyl heeft een duidelijke
breuk doen ontstaan tussen ARP
en KVP enerzijds en de CHU an
derzijds. Als professor Steenkamp
dit slechts een incident noemt,
vind ik dat een slap woord". Dit
zei gisteravond oud-minister
Beernink op een CHU-bijeen-
komst in Alblasserdam. Volgens
hem zal ter wille van de politie
ke duidelijkheid, zo lang het ka
binet-Den Uyl blijft, de tot stand
koming van een christen-demo-
cratiesche partij op landelijk ni
veau niet moeten worden gefor
ceerd. Wel betreurde Beernink 't
dat de KVP inZuid-Holland pogin
gen heeft ondernomen om samen
met de progressieve partijen tot
een afspraak vóór de verkiezingen
te komen.
Het tweede-kamerlid Berger
(DS'70) heeft CHU-fractievoorzit-
ter Kruisinga uitgedaagd om te
verklaren of de CHU nu tegen
het kabinet—Den Uyl is of voor.
Aanleiding tot zijn vraag naar
duidelijkheid is de "nadrukkelijke
keuze" van dr. Kruisinga voor
het Christen Democratisch Ap-
pl.
gesteld tot de herfst. Dit heeft de
voorzitter van het Joods wereldcon
gres, dr Nahum Goldmann, gisteren
NEW YORK De plenaire
gadering van het Joodse wereldcon-
gres, die van 28 aprütot 6 mei zou york" meegedeeld. 'Tot het
worden gehouden in Den Haag, is uit- besloten omdat
(ANP) In opdracht van
er van Justitie in Utrecht
Baarn drie verwaarloosde
a een stier uit een schuur
en in beslag genomen. De
fchtige vaarzen en de stier
tot hun buik in hun eigen
a de inspeeteur van de Die-
terming in Baarn moeten de
®geveer anderhalf Jaar in de-
ten schuur van acht bij vijf
«gesloten hebben gestaan,
andere koeien, die kort gele
kt welland zijn gelaten doch
tijd in het houten schuur-
i gestaan, zijn eveneens in
(«nomen.
tjn in afwachting van even-
&koop overgebracht naar de
ballen in Utrecht, waar zij
el in quarantaine verblij
de eigenaar, de fabrieksar-
uit Hilversum, is proces
'tpgemaakt.
■to&l verwaarloosde dieren
toeval door de inspecteur
'dferenbescherming, de heer J.
Hoek ontdekt.
heid van het ongebruikelijk grote
aantal deelnemers dat dit jaar wordt
verwacht. De bestuursraad van het
Joods Wereldcongres zal eind april
in Zwitserland beraadslagen over
nieuwe regelingen die nodig zijn ge
worden door dit uitstel.
HILVERSUM De Marianne Phi-
lipsprijs voor dit Jaar is toegekend
en inmiddels uitgereikt aan de
schrijver Joop Waasdorp voor zijn
bundels "Het naakte leven' en Wel
kom in zee. Een eervolle vermel
ding is toegekend aan de dichteres C
GoltermanVan Dijk voor haar
bundel Heimwee op muziek gezet.
ADVERTENTIE
Als alles volgens plan verloopt zullen acht Britse marine
reservisten vandaag in het Brabantse Willemstad per kano
arriveren, na hun vertrek 11% dag geleden uit het Zioitserse
Chur. Zij zullen dan het wereldrecord "de Rijn afzakken per
kano", dat sinds 1961 op naam van een sergeant van de Britse
luchtmacht staat, met zes dagen hebben verbeterd. Op de foto
zijn zij peddelend op weg naar Nederland via de Rijn in Duits
land.
DEN HAAG (ANP) Eén op de
drie bouwvakkers, eigenlijk meer dan
een op de drie, neemt volgens de ge
gevens per 31 december J.l. niet ac
tief deel aan het produktieproces.
Ruim honderdduizend bouwvakkers
werkten, door verschillende oorzaken,
eind 1973 niet. Dit was meer dan een
derde van het totale aantal werkne
mers van 275.000 in de bouwvakken.
Het Algemeen Verbond Bouw
bedrijf noemt dit cijfer in zijn van
daag gepubliceerde jaarverslag over
1973 en tekent hierbij aan, dat het
zich zorgen maakt over de aan deze
ontwikkeling verbonden kosten, die
door de bedrijfstak moeten worden
opgebracht. Op 31 december waren
ruim 30.000 bouwvakkers werk
loos, bijna 35.000 waren er ziek en
ruim 34.000 waren arbeidsongeschikt
en ontvingen een wao-uitkering.
Niet alleen de werkgelegenheid in
de bouw, ook het aantal ziekte- en
tSCHT De huisartsen zijn
"tetet het landelijk onderzoek
^fwisselingsstoornis bij pasge-
«fs is uitgesteld. Deze
die tot zwakzinnigheid leidt,
de zevende en de zeven-
na de geboorte worden
11 d°or onderzoek van het
J* hersenbeschadiging kan
dieet worden voorkomen,
hndelijk onderzoek zou op
"•h van dit Jaar beginnen.
>s het uitgesteld tot mei en
nu wordt het september. Volgens het
ministerie van volksgezondheid is de
vertraging te wijten aan de beslom
meringen rond de oliecrisis. Daar
door kwam het onderzoek veel later
dan gepland in de ministerraad.
De huisartsen vinden dat er ver
wachtingen zijn gewekt die niet
waargemaakt kunnen worden. Zij
betreuren het uitstellen van het on
derzoek vooral vanwege het risico dat
kinderen onnodig zwakzinnig worden
doordat de stoornis bij hen niet op
tijd wordt ontdekt. De stofwisse
lingsstoornis komt bij een op de
twintigduizend kinderen voor". Het
gaat weliswaar niet om grote aan
tallen, maar gezien de enorme el
lende voor ouders en kinderen is het
zaak ieder geval van zwakzinnig
heid te voorkomen," zo menen de
artsen. Bovendien kost verpleging in
een zwakzinnigeninrichting geduren
de 35 jaar per patiënt een miljoen
gulden.
De situatie is nu nog zo dat de
oudere om het onderzoek moeten vra
gen en het ook moeten betalen. .Bij
zonder onredelijk," zeggen de artsen,
„aangezien het geld voor het onder
zoek er al is". Uitgaande van twee
honderdduizend geboorten per jaar
worden de kosten van het onderzoek
geschat op 1,2 miljoen gulden. Bij
het vaststellen van de premie van
de Algemene Wet Bijzondere Ziekte
kosten voor 1974 is er van uitgegaan
dat het onderzoek op 1 januari zou
beginnen.
arbeidsongeschiktheidsgevallen blijft
de werkgevers in de bouw redenen
tot bezorgdheid geven. Het AVBB
vindt, dat er een systeem van ver
plichte keuringen moet komen voor
bouwvakkers, niet alleen bij de in
trede in de bedrijfstak, maar ook
door de loop der jaren heen. Veel
functies in het bouwbedrijf vragen
immers geestelijke en lichamelijke
capaciteiten, die niet onderschat mo
gen worden. Het AVBB vraagt zich
af, of de aandacht van de sociale
partners, als het om de niet-actieven
ging. zich niet eenzijdig heeft gericht
op de categorieën werklozen en ge
pensioneerden.
In het bouwbedrijf wordt ieder
Jaar het aantal invalide bouwvakkers
met recht op wao-uitkering zesdui
zend groter. Er moet naar de mening
van het AVBB gezocht worden naar
een antwoord op de vraag, welke
omstandigheden hier als fundamen
tele oorzaken moeten worden be
schouwd. Er zijn aanwijzingen, dat
het nodig is vooral aan de positie
van de oudere bouwvakkers meer
aandacht te schenken.
Het AVBB zegt in zijn Jaarverslag
verder onder andere dat de vooruit
zichten voor de bouw in 1974 niet al
te rooskleurig zijn: de woningbouw -
produktie zal dit jaar lager zijn dan
in 1973 en ook zal de bouwactiviteit
in de gebouwensector afnemen.
Als de prognoses Juist zijn, zal nog
vóór 1981 het kwantitatieve woning
tekort in ons land zijn opgeheven en
dat zal betekenen, dat de woning
markt spoedig een ander beeld zal
gaan vertonen, gekenmerkt door een
toenemende afhankelijkheid van ver
vanging en vernieuwbouw, meer ac
cent op kwaliteit en individuele wen
sen en een grotere invloed van hu
ren en prijzen. Over dit vooruitzicht
heeft het AVBB al enige keren over
legd met minister Gruijters. Het
AVBB heeft daarbij benadrukt, dat
er behoefte bestaat aan een nieuw
type woningbehoefte-onderzoek. Dit
onderzoek zou meer regionaal gericht
moeten zijn, rekening moeten hou
den met een gedifferentieerde
woningbehoefte en regelmatig moe
ten worden bijgesteld met de meest
recente gegevens.
Gruyters wil
huurtoeslag
in de Bijlmer
intrekken
AMSTERDAM Minister Gruy
ters van volkshuisvesting en ruimte
lijke ordening overweegt harde
maatregelen tegen de huurders actie
in de Bijlmermeer. In een gesprek
met het Bewonerscomité Huurverla-
ging Bijlmermeer heeft hij gister
middag meegedeeld te overwegen de
huursubsidie in te trekken van de
bewoners die niet het volledige be
drag aan huur overmaken.
In het gesprek, dat bedoeld was om
het geschil met de bewoners op te
lossen, wees de minister er op dat hij
pas voor 1975 verbetering kan belo
ven: "Dan zal het nieuwe huur- en
subsidiebeleid dat wij binnenkort
bekend zullen maken pas zijn vruch
ten afwerpen".
Het bewonerscomité besloot te vol
harden in de actie. Reeds meer dan
2000 Bijlmer-bewoners hebben deze
maand al minder huur overgemaakt.
Het comité rekent er op dat dit aan
tal binnen enkele weken met duizend
zal stijgen.
NU OOK
COLA
EN UB
EEN
HEERLIJKE
CITRUSDRANK
