UYL NOOIT „VADER DREES HEATH VERLOOR HET VERKIEZINGSSPEL 1/ 'heorie en praktijk adriessen over de minister-president: 11 ERS SCHRIJVEN een miljoen gulden aan priizen !e„r?en..Voor/ 1' als u meedoet aan d® puzzel Akfie Natuur in deze krant: een Kodak pocket instamatic 100 camera, t.w v 91 - 2 MAART 1974 PAGINA 15 et j Edward Heath heeft dan pel verloren. De geschie- fealde zich vlekkeloos. In iedereen er van overtuigd labour zou zijn, dat de [eringspartij zou worden, waren de Conservatieven, •t einde van de rit de flessen uit de koelers len. Dit keer leek er ech- ïisverstand over te kun- Alle opiniepeilingen dag op vrijdag op dramatische wij- eerder groter geworden. Als recht- tannië als natie Het plan van ze duidelijk geworden. geaarde Brit had Heath kunnen Heath was gebaseerd op economi- Vas>thoudend weten wat historici en sociologen al jarenlang beweerden: wie met de vaikbonden op wil schieten moet hen voor vol aanzien en hen niet Wat men ook van Edward Heath behandelen als leveranciers aan de mag zeggen, één ding kan men hem achterdeur. niet ontzeggen en dat is zijn vast- j-, houdendheid. Hoe zwaar de stormen r alen van het noodlot ook tegen de fraai- jn zekere zin kan het falen van de geschilderde deur van Downing Conservatieve regering tragisch Street 10 beukten. Heath verscheen bijna vier Jaar conservatief be- steeds in vol ornaat om het volk mee te delen dat het zich geen zor gen hoefde te maken. Toen de rode liurmans cijfers van de Britse handelsblans een vuurrode kleur kregen, oleef Heath zeggen dat de groei van de nationale economie nog altijd ruim i een Conservatieve winst 3,5 procent per jaar was. Toen de zestig zetels. Een enkele mijnwerkers begin november met peiling hield het op hun overwerkacties begonnen vond tegenstelling tot in 1970 Heath het ineens nodig de nationa- wind is de ingekankerde klassehaat worden genoemd voor Groot-Brit ten één voorspelling die kanshebber aanwees, van de verkiezingen be- gst waarschi j nil j k dat Ed- i, het leiderschap van de •ve partij zal moeten op-' n tegenstanders in de van de partij zullen kans schoon zien van [te komen, maar nog meer iidee omtrent het betere Ivan morgen, dat moest j via een dirigistische, om ~^;gen socialistische politiek. Itionaire omwenteling voor vatieve partij, die echter noeilijkheden binnen de ift veroorzaakt, dan men an een traditionele partij le noodtoestand af te kondigen. Maar ook dit gebaar moest, volgens de Conservatieve regeringsleider, eerder worden uitgelegd als een voorzorgsmaatregel. Het was boven dien de vijfde keer in tweeëneen half jaar dat Robert Carr, de mi nister van Binnenlandse Zaken, naar Buckinham Palace was gereden om koningin Elizabeth II te vragen de „State of Emergency" af te kondi gen. Dat het de langste noodtoe stand zou worden, sinds de Tweede Wereldoorlog, viel toen nog niet te bevroeden. Als er één duidelijke reden mag worden aangevoerd voor het falen van het beleid van de Conservatie ven in het algemeen en Edward ries zou verwachten. Maar Heath in het bijzender is het het omdat de leider van de ontbreken van het vermogen ge- leve partij in dit opzicht weest het vertrouwen van de vak- Itig is. Tenzij het succes bonden te winnen, die zich als „bij zers hem de rug toekeert instinct" tegen de economische in de nacht van donder- plannen van de Tories verzetten. In sche logica en niet in de eerste plaats op partij-ideologische motie ven. Als goed econoom wist Heath de achterban van zijn partij er van te overtuigen dat het land maar op één manier weer welvarend kon worden. Het pond-sterling laten zweven, de binnenlandse industrie moderniseren en uitbreiden, de ex porten vergroten en de miljarden die daarvoor nodig waren verkrijgen door middel van een gigantisch voor iedereen verplicht spa ar plan in de vorm van bevriezing van de lo nen. Op papier een uitstekend plan. De uitwerking resulteerde echter in een chaos. Het zijn niet alleen de vakbonden geweest die met hun wantrouwen ten aanzien van de partij van de bazen de zaak op zijn 'kop hebben gezet, hoewel zij een belangrijk aandeel hebben gehad. Met de 260.000 mijnwerkers lag het duide lijk anders. Hun acties noodzaakten de Conservatieve regering relatief duurdere olie te gebruiken in plaats van de goedkope steenkool, waar door de handelcijfers onnodig slecht werden beinvloed. Belangrijker voor het mislukken van het expansie-be- leid waren echter de stijging van de wereldprijzen, waardoor in Enge land, evenals in andere Europese landen, de voedselprijzen als raket ten omhoog schoten. Het heeft echter heel lang geduurd voordat het Britse volk op grote schaal door begon te krijgen, dat het werkelijk mis was met hun land en een oplossing dit keer niet zo gemakkelijk was te verkrijgen. Ernstig Het was niet Edward Heath, die zich toen als een vader tot het Britse volk richtte, om te vertellen hoe ernstig de situatie was. En toen hij het wel deed, gaf hij de mijn werkers de volle schuld. Het is we liswaar een feit dat 260.000 Britse kompels meer loonsverhoging vroe gen dan wettelijk was toegestaan, maar aan de andere kant heeft de regering-Heath ook nooit werkelijk pogingen ondernomen het geschil bij te leggen. Het conflict met de mijnwerkers werd tenslotte een schoolvoorbeeld van het voeren van een confrontatie-politiek. Hoewel er bij moet worden gezegd dat sommi ge extreem-linkse en communisti sche elementen er geen twijfel over hadden laten bestaan, wat hun werkelijke bedoelingen van de acties waren: het omver gooien van de conservatieve regering. Aanleiding voor Edward Heath om te stellen dat hij onmogelijk toe kon geven, omdat hij zich niet kon laten chan teren. Onder het motto: „wie regeert En geland, de regering of de vakbon den?" besloot Heath tenslotte de verkiezingen uit te schrijven, ervan overtuigd, dat het Britse volk met een nog grotere meerderheid dan 1970 achter de Conservatieve partij zou gaan staan. Hij vergiste zich en met hem velen, zoals de opiniepei lers, de kranten en de financiële experts op de Londense effecten beurs en de valutamarkt. Terwijl Groot-Brittannië duidelijk aan de rand van de afgrond stond, bleef de koers van het pond-sterling bij voorbeeld stabiel. Vrijwel van het begin af aan waren alle opiniepei lingen in het voordeel van de To ries. De hoofdartikelen in de grote Britse dagbladen lachten om de La- bour-leiders en in het bijzonder om Harold Wilson, die zich tijdens de verkiezingscampagnes van woede vaak niet kon beheersen. Iedereen, maar dan ook iedereen, tipte de stoere taai-sprekende, immer in correct blauw kostuum gehulde, Ed ward Heath. De „Sunday Express" vroeg doodernstig aan zijn lezers of ze werkelijk van plan waren Harold Wilson, de „sprekende pop" van de vakbonden, in Downing Street 10 toe te laten? De „Daily Mail", ly risch geworden over een televisie uitzending van de premier, maakte het helemaal bont. Het blad schreef: Kies Heath en vergeet Wilson. Tijdens de verkiezingscampagne, waarin Heath optrad als de presi dent van de Verenigde Staten, sta pelde het slechte nieuws zich op. De desastreuze handelscijfers, de ontdekking dat er bij de berekening van de mijnwerkerssalarissen een rekenfout was gemaakt (die de noodzaak van de driedaagse werk week, alsmede de hele verkiezingen, op losse schroeven zette), de be kendmaking van de prijsstijgingen gedurende het Conservatieve be wind, de publikaties van de ver schillende gigantische winsten van de grote Britse banken, als gevolg van de hoge hypotheekrentes en tenslotte de Judas-streek van de conservatief Enoch Powell om de Britse kiezers in het openbaar te adviseren Labour te stemmen. Wegwuiven Heath wuifde alles weg. Het zou al lemaal goed komen, als Groot-Brit tannië eerst maar een nieuwe ster ke regering zou hebben, een conser vatieve dan wel te verstaan. Op het andere front streed Wilson dapper voort. Volgens de Londense „Times" maakte hij lang zo'n sterke indruk niet als zijn politieke tegen stander, die volgens het blad ver trouwen inboezemde, bijna net zo veel als Churchill in zijn tijd. Het deed Heath goed. Nergens in zijn omgeving was een afcrmlichtje in de vorm van ook maar één opinie peiling, dat hem waarschuwde voor een mogelijk minder rooskleurige toekomst. Het waarschuwende ge luid dat Harold Wilson overal in het land liet horen, was voor Ted Heath niet relevant. Tot op het laatste moment bleef de verkiezingssfeer van een naderende zege als een magisch waas op de conservatieve leider hangen. Toen er berichten op het Londense hoofdkwartier van de Tories bin nenkwamen dat zelfs de Britse hoofdstad „over was gegaan" in handen van de Conservatieven, brak een voorbarige feestvreugde los. Er was op dat moment nog niemand die ook maar één ingevuld stemfor- mulier had gezien. De grote schok kwam reeds aan het begin van de avond, toen de com puters op grond van resultaten voorspelden dat de meerderheid van de Conservatieven wel eens kleiner kon zijn, dan algemeen werd aan genomen. De genadeklap viel pas om twee uur 's nachts. Wat er ook verder nog zou gebeuren, de Tories zouden het niet meer halen, zeiden de computers. Op dat moment wachtte Edward Heath op het re sultaat van zijn eigen kiesdistrict Svdcup. Hij werd met een overwel digende meerderheid gekozen. Mil joenen Britten zagen daarna hoe hij eenzaam van het podium in het verkiezingslokaal stapte. De 46e mi nister-president van Groot-Brittan nië maakte de moeilijkste uren van zijn politiek leven door. de" Andriessen zei onlangs op zijn tachtigste ver- dat de KVP-fractie in de Tweede Kamer vroeger jjker te leiden was dan tegenwoordig. Hij heeft van (eegemaakt hoe Romme er als fractieleider destijds ■I onder had bij zijn volgelingen. coalitie met Den Uyl". Liever „vader Drees" dus bij de KVP. Bij de PvdA is dat anders, lessens zoon Frans (45) leidt sinds 1971 deze fractie Daar is eea ontluistering jan het feitje uitgedund tot 27 man in vergelijking met Romme's ji de KVP vijftig vertegenwoordigers in de groene bank- j 's Lands Vergaderzaal had. zich overal mee bemoeit. Ook men sen in de KVP die geen hekel heb ben aan een coalitie met de socia listen, hebben bezwaren tegen een Van Thijn herinnert aan het Bis- menwerking meer betwistte dan ten tijde van de polarisatie ooit is ge beurd". i r lessen over zijn fractie: liet of het vandaag moei- an vroeger. Het is in elk gróót probleem een één- ijven. Ik heb niet het ge- ik belangengroepen zit te Ik houd geen aparte be- met groepjes fractiele- proberen het als fractie «orden. Datlukt aardig, al wel eens lang. Ik vind werk een van de leukste mijn baan". zegt, dat hij nog nooit ortefeuille heeft gezwaaid, is hij niet bereid geweest kabinetsformatie een over te brengen. „Het so belangrijk. Ik weet niet waar het over ging". An- eeft het gevoel: „Ze wil- t kwijt". zal nooit „vader Drees" .ltijd „oom Joop" blijven". Stiek van voorzitter Frans van de KVP-Tweede- ctie een sleutelfiguur standkomng van het hui- inet onder leiding van M. den Uyl. werkt de kenschets uit. polariseert ondanks zich zelf. Is dominant. Wil dat misschien ook zijn, wekt de indruk, dat hij rooms-rode verleden aan de gang. Ed van Thijn, fractievoorzitter van de PvdA in de Tweede Kamer in een recent artikel (1): „Het para doxale doet zich voor dat men el- kaars bestaansgrond tijdens die sa- ADVERTENTIE Een goede voorbereiding op het Paasfeest vindt U in het bijwonen van de door RECTOR Drs. A. VREEBURG te houden LIJDENSMEDITATIES LEIDEN: Zondag 's avonds te 19.00 uur in de kerk van de H. Lodewyk, Steenschuur 19. Deze meditaties worden omlijst met Gregoriaanse zang en solistische medewerking. NOORDWIJK: Dinsdag 's avonds te 19.00 uur in de kerk van Maria AAN ZEE: ter Zee, Nieuwe Zeeweg 75. Deze meditaties worden besloten met een kort lof. DEN HAAG: Zondag 's middags te 16.00 uur inde Kerk van het Onbevlekt Hart van Maria (Marlot). Deze meditaties worden gevolgd door een half uur aanbidding. of de VASTENCONFERENTIES te houden te LISSE: woensdag 's avonds tijdens de avondmis van 19.00 uur inde Kerk van de H. H. Engelbewaarders, Heerenweg 459. schoppelijk Mandement van 1954, dat het de katholieke kiezers ver bood hun stem uit te brengen op een niet-katholieke partij als de PvdA. En aan de strategie van de toenmalige KVP-fractieleider Rom me, die in 1953 een van de belang rijkste beweegredenen voor samen werking van KVP en PvdA noemt het gevaar dat een PvdA zonder re geringsverantwoordelijkheid zou ra dicaliseren hetgeen „het communis me in de kaart zou spelen". Andriessen over de situatie nu: „Romme's strategie heeft bij het gedogen van het kabinet-Den Uyl meegespeeld. Maar de zaken liggen wel anders. De PvdA is nu de grootste partij en de partij wès al geradicaliseerd. Er moet nu een proces op gang komen, dat de men sen er vertrouwd mee raken, dat er met de PvdA toch in gematigde voortvarendheid te regeren valt". De huidige KVP-fractieleider oor deelt ook: „Dit land heeft geen be hoefte aan een geweldige radicale aanpak". Staat het voorbestaan van dit kabi net van „spreiding van inkomen, kennis en macht" op het spel bij de statenverkiezingen van 27 maart? A.: „Ik verwacht geen wereldschok kende verschuivingen. De positie van het kabinet is niet rechtstreeks in het geding. De uitslag kan wel invloed op het beleid hebben". U heeft nadrukkelijk gewaar schuwd: De KVP kan ook niet meeregeren, z'n handen aftrekken van het kabinet. democratisering van de ondernemin gen". Met stemverheffing: „Het moet niet zo gaan als in Rotter dam, waar men op eigen houtje een sociaal statuur heeft doorgedrukt". Een meerderheid in de Eerste Ka mer heeft de selectieve investerings regeling gestemd. A.: „Jammer. Ik maak er geen ge heim van, dat ik graag had gezien, dat een groter deel van de fractie vóór had gestemd. Regeling van particuliere investeringen kan nodig zijn". Programmatisch zijn er weinig ver schillen tussen PvdA en KVP. Toch weerstanden. A.: „Er zijn accentverschillen. Die bepalen de sfeer. Het doordrukken van de verhoging van de vermo gensbelasting was een dieptepunt. De onderwijsfilosofie van het kabi net moeten we niet. Er is ook wel wat onrust bij de KVP-kiezers. Po larisatie blijven we afwijzen". Is de polarisatie al niet afgevlakt? A.: Tussen de Christen-Democraten en de PvdA zéker, al zegt PvdA- voorzitter Van der Louw dat hij er mee doorgaat. Hier op het Binnen hof is er niet veel meer van te merken. Met de VVD is het an jers". Het tweede-kamerlid H. J. L. Von- hoff heeft de WD gewaarschuwd voor goedkope successen door heel duidelijk te spelen o het behouden de deel van de confessionele groe peringen of de voormalige aanhang van de Boerenpartij. (2). A.: „Vonhoff geeft mij gelijk. Ik heb beweerd, dat de WD polari seert. afdrijft in conservatieve rich ting". „De strijd om het midden" (Vonhoff) heeft ook van Thijn zich A.: „Die waarschuwing was bedoeld we maatregelen toch weer hetzelfde We moeten elkaar toch trachten te eemeld- Hii Poogt de PvdA van voor de verkiezingscampagne. Ik wil nastreven" —mi.. «f voorkomen, dat de PvdA op de fel In ajn verhaal signaleert polariserende toer gaat. Dingen be- Thijn weerstanden tegen het kabi- PvdA af en toe eens wat gunnen. vinden. Ik pas daarbij niet het haar eenzijdige werknemersbeeld af Van oude recept van Romme toe: de ta helpen door het op te nemen voor kleine zelfstandigen en boeren. „Inkomensherverdeling en sociale ze- wat lui denken is? Niet? n vreemd want één of an- tsgeleerde heeft een paar Deze overweging zou u niet zo ge makkelijk laten gelden als de boete hier was gesteld op tenminste net Den Uyl. Maatschappelijk: „Ei- Ik heb heel bewust gewild dat de gen belang is sterker dan gemeen- KVP moeten elkaar niet te zeer schapsgevoel". Economisch: „Greep ging dragen. Uit democratisch oog punt is het aangewenst, dat zo'n grote party permanent in de opposi tie zit. Wij zijn dus bereid aan Politiek: „De weerstanden in oon- gelden als zij wisten dat er op deze ten geweest voor de val van een fessionele kring zijn soms groter fel bestrijden". In '58 en '66 zijn slechte staten - laren dezelfde overwegingen laten verkiezingen voor de PvdA aanzet- verwijten maken, elkaar niet al te op de particuliere investeringen en inbreuk op de vrije ondernemings gewijze productie zijn noodzakelijk" PvdA regeringverantwoordelijkheid kerheid zijn geen beleidsdoeleinden die zich exclusief richten op de werknemers". A.: „Wij nemen het al generaties lang op voor de kleine middenstan ders en boeren. Het lijkt mij, dat hun belangen bij ons veiliger zijn leden uitgemaakt dat U en honderd gulden met intrekking rij bewijs. Van de eerste autoloze zondag werd een curieus verhaald verteld. ieraan bezondigen. Bewijs: ran mening dat de rechters ld véél te slap optreden te- overtreders. Nu zeggen wij Eomaar, in het wilde weg, sondanks weet genoemde »érde dat ons denkproces de motivering: Nu ben ik mijn au- Iemand, die zonder vergunning reed in dit land weinig risicoWant: levenslang kabinet in het najaar dan men strikt A.: „Ik weet niet of dat historisch mag verwachten". Zo kunnen we nog een tijdje door- gezien helemaal Juist is. Het ging wil de KVP ongelijke machtsver- gaan en het komt altijd op hetzelf- toen in elk geval om andere kabi- de neer: als wetsovertreder loop je netten. De statenverkiezingen wor- delijke maatschappelijke hervormin- gen mee te werken". programmatisch En inbreuk op de vrije onderne- dan blJ de Pvd^' ?ie PartlJ hee^ die groepen altijd verwaarloosd. Niet ontkend kan worden, dat hun meer moet kanaliseren, bv als het wantrouwen tegen dit kabinet groot gaat om het milieu. Maar in essen- den nu gehouden om andere kabi-' dien: er moet niet een centralisti- tie de vrije ondernemingsgewijze rukkingen dan het hippe rij worden er wel zoveel verzach- gaan over belevenissen van agenten gaat bij hem niet aan, om tende omstandigheden aangevoerd mogen dan wat gekleurd zijm maar j dat hij het niet ziet zitten wij het niet kunnen ma- dergelijke. Nee, hij noemt niet een verschrikking dat dergelij- De politie kampt met een alar- netten. De statenverkiezingen wor- sche macht van de overheid voor in produktie afvallen, daar zeg ik merend tekort aan personeel. Ken- den nu gehouden minder dan een nelijk voelen vele jonge kerels zich jaar na het optreden van het kabi- niet geroepen om een slap beleid te net. De tijd is te kort om een reëel pak. De discussie die ik daarover tasten. Ik kan me heel goed voor- verdedigen, de verhalen die er rond oordeel te geven. Het beleid is nog met Den Uyl ben begonnen is nog stellen, dat de leiding van de over- ongevormd. Bovendien heeft het voor de grondverf blijven steken, heid gemist kan worden bij de kabinet met nogal wat tegenslag te (1) Ed van Thijn, Het kabinet-Den Uyl en de Bierkaai? In Socialisme en Democratie van februari 1974. (2) H. J. L. Vonhoff. De strijd om het midden. In Liberaal Reveil van februari 1974. snken, 't komt op hetzelfde ir het klinkt op het eerste el intellectuelen ier en in de mond lijkt het naai wel aardig maar nu jk. ad is vol en u zoekt naar eerplaats voor de auto. In lede zet u de auto maar er na deze overweging: er be- forse kans dat ik niet ge- rd en dan heb ik mazzel, wel gesnipt dan kost me dat vijftien gulden en dat ri- k dus wel lopen. Deze over- >u u niet laten gelden als hier was gesteld op ten- iderd gulden! is leeg en u denkt haast U rijdt dertig kilome- d na de volgende overwe- ik zie ze als symptomatisch voor 'n wankel beleid. Door dit grote tekort aan per- ke gedachten bestaansrecht hebben soneel wordt de kans op betrapping gekregen' Als ik een avondje ga stappen dan neem ik altijd deze dolk mee maken gehad". Maar dit kabinet wil spreiding van inkomen, kennis, macht... A-: „Ja, maar dat is een kreet waar wat al teveel mee wordt geschermd. Wat men ermee wil is niet vastge- ADVERTENTIE steeds kleiner, zeker "kleinere" gevallen betreft. Wordt men gegrepen dan ts de ]egtj Er enkele vage afspraken, want Je weet tegenwoordig maar zorg waarmee men omringd wordt, De discussie over de grote zaken nooit met al die ongure figuren. Al- dusdanig groot en de bestraffing moet nog beginnen Bijvoorbeeld dus een Jongeman die met diezelfde dusdanig licht, dat men niet de in- ovcr inkomensbeleid.grondpolitiek. deze overweging ook hebben laten gelden als hij wist dat er op het dra gen van wapens (in welke vorm dan ook) een onvoorwaardelijke gevan- niet met zorg omringd en voor Als welwillend burger loop Je in dit land alle mogelijke risico's. Want En de machtigingswet dan? als slachtoffer wordt men bepaald A.: „Met name de KVP heeft het genisstraf van tenminste vijf Jaren lichamelijke, geestelijke en finan- de kabinet nadrukkelijk op zijn plaats :-tond? Als één van de zwaarste mis drijven zal elk weldenkend mens aanmerken de handel in verslaven de, gevaarlijke middelen. De eJen de, die hieruit voortvloeit is zo weer zinwekkend dat de doodstraf hier- ciële schade zet geen rechtsgeleerde zich in. Volgens de in het begin ge- gezet. Géén socialistische stokpaard jes. Overigens wel jammer, dat die wet is verkocht als „oliewet". Dat is noemde rechtsgeleerde zal dit wel *n f0Ut geweest. Nu de crisissfeer voor- Ikans dat ik gesnipt word is voor (Turkije) bij slechts weinigen p dus kan ik voordeel heb- op bezwaren stuit. In Nederland rd ik wel gesnipt dan kost schijnt deze handel te worden be- typisch staaltje van lui denken zijn. Als zijn actief denkend brein een gemeenschap blijft bevorderen die meer en meer wordt gekeenmerkt door onveiligheid, dan staat ons nog wat te wachten 'hoogstens negentig gulden flsico kan ik nog wel lopen. schouwd als het smokkelen van een partijtje boter. Zouden deze hande bij is, is het veel moeilijker het pu bliek ervan te overtuigen, dat die wet nodig is". Moet de wet worden ingetrokken? A.: „Dat zou niet logisch zijn. Ver- W. A. F. G. KOOISTRA, geet niet, dan ben Je de loonpauze Castorstraat 142, kwijt en Je prijsbeleid. Je kunt niet Alphen a.d. Rijn. die wet intrekken en dan via nieu- voor 1.- Een kado van KODAK Nederland BV, Odijk.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1974 | | pagina 15