Gelden voor stimuleringsfonds
voor artistiek waardevolle films
INieuwe mm van
uitgebalanceerd
Bergman:
en sterk
Vijl and, voorzitter bioscoopbond:
et wraakzwaard
Een occasion
koopje bij
Kamsteeg
Nederlandse ~|\T
s voorop in
tien 1973
te-Oscar
or Marx
[PAG 15 FEBRUARI 1974
bioscoopbedrijf gaat de verspreiding
[e artistiek waardevolle film steunen,
ederlandse Bioscoopbond heeft daar
voor vrijgemaakt, onder meer met
timuleringsfonds, terwijl er een aan-
bij CRM is gedaan dit streven te
n. Met een bedrag van ruim een ton
taal zouden door deskundigen een
films per jaar kunnen worden uit
ten, die bijvoorbeeld met een verto-
garant ie in arthouses zouden kunnen
en gedraaid. De bond stelt in zijn
Door
Piet Ruivenkamp
et bioscoopbezoek over de
jg tot 1972 van 65 miljoen
ïers naar 25 miljoen film
per jaar daalde is die te-
tot staan gekomen en ver-
nu weer een klimmende kennis met de fllmliefhebbers.archi.
^ien is uitgekeken op de ^cten Rietveld en Ravesteijn.
de luxe van de motonse- vandaar ook dat de heer Nilland ben°enui m de culturele commissie
■nu af, waardoor men te- ecn open 00g heeft V00I het werk van de bond, die de opkomst var
naar de bioscoop. Die van de {ilmllga.s. De mcht naar Haanstra en Van der Horst als do
«innr Ho ormciom o»« cumentaristen wist te steunen. Hij
erdoor de armslag om uit monopoUsering. dle hier en daar ln
1 het bedrijf voor de film werd ge- ®tond ook aan de wieg van het Ne-
png van het buitenland is 20cht hl] kortzlchtig. DeBu. derlands Filminstituut, waaruit la.
begonnen met de splitsing -s hebben biJvoorbeeld baanbre.
llwn. waardoor een bredere kend werk gedaan v00r de
ma's die later gingen ontstaan.
Rietveld was ook een man, die des-
tijds de Vreeburg-bioscoop verbouw- 5
kleinere bioscoop daar ge- de een sUj, di(J m yandaag naar zonniger wegen te leiden na
-n inncroro «ih irone «nnr H 6 moeilijke tijden waarin „Jaren te
films mogelijk wordt met
lomischer exploitatie. Wie
«paalde film wil zien heeft
een langere tijd kans voor. modern bUjyen aandoen.'
iere bioscopen zijn volgens
aanvraag dat in tweede instantie de alter
natieve cinema van deze films gebruik kan
maken.
Het is één van de initiatieven ontwikkeld
sinds I januari van het vorig jaar toen de
heer J. Nijland voorzitter van de Bioscoop
bond werd als opvolger van de heer Bos
man. In een gesprek in zijn riante landhuis
in Den Dolder gaf de heer Nijland uitdruk
king aan zijn optimisme over de Neder
landse filmontwikkeling.
vak ln vele schakeringen kent
hij was in zijn Jeugd werkzaam op
een fabriek voor filminstallaties en
enige tijd nam hij bij Hafbo de
functie van filmdistributeur waar
werd vanuit zijn achtergrond be
kend zijnde met het ligawerk, eerst
d m de culturele commissie
bond, die de opkomst van
ter onder meer weer de filmacade
mie werd geboren.
En dan nu het voorzitterschap, een
functie die veel diplomatieke gaven
eist en de inzet om het filmbedrijf
wo* ho koo- mn h v v, weinig aan uitbreiding en ontwikke-
Wat de heer Nijland is bijgebleven ling kan WQrden gedaan» Eén van
is dat er voor de oorlog een strijd de taken v00r hcm en het bonds.
bureau onder leiding van di-
materiaal voor nodig zijn f leven m dood werd gevoerd door
geeft de betere film, waar *^.ee me"belfabnkanten, Liberty en recteur J.Th. van Taallngen
Gispen, die elkaar met steeds betere
de modeverschijnselen van
nu toch op terug stoelontwerpen trachtten te over-
en, meer ruimte.
stellig zijn de film uit de strafklas-
ase voor de belasting te halen. Want
-m°C-l..te."S'0tte weliswaar is de drukkende vermake-
lijkheidsbelasting afgeschaft, maar
het hoge BTW-tarief, dat daar voor
Nijland 53 Jaar
zeventiende jaar in het
)V werkzaam. Zijn grootva-
voor tien gulden per zetel leveren
en die^toelen staan er nu nog.,
De heer Nijland heeft na de oorlog in i
zijn bedrijf kreeg ook filmbelan-
gen in Vlaardingen en Apeldoorn -
in het werk voor de bioscoopbond geldt het hoge BTW-tarief niet
kwam, heeft geen soe
laas geschonken.
Voor allerlei culturele uitingen
Monique van der Ven en Rutger Hauer in een scène uit de Nederlandse film "Turks Fruit", naar
het hoek van Jan Wolkers. De Nederlandse film gaat een steeds grotere rol spelen in het bioscoop
wezen.
dat betekent voor de film een si
tuatie van discriminatie. Te meer
in het begin van de eeuw vele functies bekleed. Hij werd een
Vreeburg-bioscoop opge- geziene persoonlijklieid in het be
drijf en dat maakte ongetwijfeld, waar in buur landen deze hoge be-
rlog kwam hij bij zijn dat hij ruim een Jaar geleden voor lasting voor film niet geheven
de zaak en maakte daar de hoogste functie in de bond werd wordt. Er komt bij de staat meer
wekelijkse ligavoorstelling gevraagd. De heer Nijland, die het geld binnen uit belastingen op het
filmbedrijf dan er voor subsidies
wordt vrijgemaakt.
Eigen film
Als reddende engel is voor het bio
scoopwezen plotseling de Nederland
se Film aan de horizon verschenen.
Een vijfde van de recettes komt
momenteel binnen via films van ei
gen bodem en dat betekent dat het
publiek zijn wantrouwen tegen Ne
derlandse films bezig is te overwin
nen. In het afgelopen Jaar voerde
dan ook „Turks Fruit", „Bij de
beesten af" en „Frank en Eva" de
lijst van meest bekeken films aan.
Zij zijn een noodzakelijkheid ge
worden en het is dan ook logisch
dat men bij de overheid om meer
faciliteiten zal aankloppen met de
toezegging dat daardoor ruimere
creativiteit voor de Nederlandse
film kan worden gegarandeerd.
Tenslotte zijn er de laatste maan
den 28 plannen bij het produktie-
fonds ingediend. „Er zijn wel een
paar eisen, waar die films aan
moeten voldoen. Door hun Neder
landstaligheid worden ze pas voor
het publiek herkenbaar. Anders
vraag je Je af of je Je doel niet
voorbij schiet". Behalve in de sa
menwerking met België voor twee
films per Jaar gelooft de heer Nij
land niet zo in coprodukties, omdat
dat voor de grootmachten alleen
maai* inhoudt financiële deelname.
Onderzoek
De Nederlandse Bioscoopbond gaf
het Instituut voor Psychologisch
Marktonderzoek opdracht het ge
drag van het publiek ten aanzien
van de bioscoop na te gaan.
De publikatie heeft veel te ver
wachten cijfers naast enkele verras
singen opgeleverd: de Jeugd levert
het grootste aantal klanten, velen
hebben een beeld van het filmaan
bod dat niet overeenkomt met de
werkelijke situatie. De filmvoorkeu
ren liggen verdeeld, maar de komi
sche film heeft wel een sterke pré.
Persoonlijke aanbeveling (mond-
tot-mond-reclame) is een even gro
te factor als de volledige dagblad-
publiciteit. Ruim 22 procent gaat op
grond van recensies naar de bio
scoop al scheelt dat vaak naar gen
re. Ruim de helft van het aantal
ondervraagden leest regelmatig de
filmrubrieken in de kranten. De tv
zorgt maar voor een stimulans van
8 procent. Ruim veertig procent van
het publiek stelt prijs op drie of
vier rangen in de bioscoop.
Een commissie, zo vertelt de heer
Nijland, houdt zich nu mede naar
aanleiding van de resultaten van
dit onderzoek, bezig met verbetering
van de informatie. Zo wordt er bij
voorbeeld gedacht aan een informa
tief populair filmblad en een verbe
tering van de bestaande publiciteit.
Er manifesteert zich nieuw leven in
de bioscoopwereld en dat kan mede
gevoed worden door de Jongeren,
die de laatste tijd de functies zijn
gaan overnemen van de mannen
van het eerste uur.
ERDAM (ANP) In de
van de in 1973 meest be-
Ims staan drie Nederlandse
de eerste drie plaatsen. Het
lijstje ziet er als volgt uit:
Fruit. 2. Bij de beesten af,
en Eva, 4. Last tango in
Live and let die, 6. The
7. All the way boys- vier
lucht in, 8. Sound of Mu-
LAS.H. en 10. Goldfinger.
YWOOD (Reuter) De
komiek Groucho Marx, die
•-Jarige filmcarrière nooit
won, zal op 12 april een
prijs krijgen als de Os- Misschien is Bergman wel het beste
Film: „Cries and Whispers" Re
gie: Ingmar Bergman In de
hoofdrollen: Ifarriët Andersson, Kari
Sylwan, Ingrid Thulin en Liv Ull-
mann. Theater: Camera.
Zoals Picasso of willekeurig iedere
andere kunstenaar van formaat met
enkele lijnen een portret tot leven
kan brengen, „tekent" Bergman in
zijn films mensen en relaties. Hij
schetst de structuur van een mense
lijke geest, vaag en schijnbaar op
pervlakkig, maar met zoveel intense
kracht, dat alle andere zaken in zijn
films naast cit> mensen onbelangrijk
schijnen.
Omlijst door fabelachtig mooie na-
tuur-opnamin, komen die mensen
te aangrijpender naar voren.
Deze nieuwste film van Bergman, lijk te begrijpen, zal waarschijnlijk
„Cries and Whispers (letterlijk ver- altijd misplaatst zijn.
taald zou dat kunnen heten:
„Schreeuwen en fluisteren") is ei
genlijk opgebouwd uit grote en klei
ne frustraties en verlangens. Het
verhaal speelt zich af in een groot
huis. waarin drie zuster wonen met
Naast de zusjes speelt de huishoud
ster Anna een zeer belangrijke, en
na de dood van de oudste zuster
centrale rol.
Bergman laat deze vier mensen
een huishoudster. Achtereenvolgens zien vanuit de situatie, die op zich-
worden de karakters van de zusjes zelf al zeer dramatisch is. Agnes, de
uitgediept. Hij doet dat soms op een oudste van ae drie, is ernstig ziek
ongrijpbare en toch begrijpelijke eti haar twee Jongere zusters wach-
manier. Het gevoel Bergman werke- ten uiteraard met liefdevolle zorg
den uitgereikt.
„briljante creativiteit" van
l-brothers zal hem een ere-
orden uitgereikt, zo heeft de
of Motion Picture Arts en
bekendgemaakt.
te vergelijken met een kunstenaar
als Dali. die de zaken die hij naar
voren brengt, waar hij dus de aan
dacht op wil vestigen, plaatst in een
sfeer van rust. leegte en stilte, hoe
beklemmend die sfeer soms kan zijn.
ADVERTENTIE
wraakzwaard van de ijze-
f-Theater: Rex.
er toch veel slechte men-
wereld - en wat maken zij
fave mensen toch moeilijk,
zijn er ook brave mensen
aks hun goede eigenschap-
bereid zijn de bozerikken te-
op de enige manier
tikken begrijpen: de hard-
Dianier.
thema zijn al heel wat films
en er zullen er ook nog wel
t volgen. Een niet erg recente
°P dit thema draait deze
Rex: Het wraakzwaard van
vuist. Tijdens de eerste
fouten van deze vermoedelijk
^draaide film (er lopen tel-
rtiei niet ter zake doende
lover het doek) wordt al met-
foeljjk wie de schurk is en
wie de held. De'schurk is bezig een
onschuldige boerin te verkrachten en
de held maakt daar net op tijd een
einde aan - maar natuurlijk moet er
dan wraak worden genomen, en dat
gebeurt dan ook, een hele film lang.
De familie van de held krijgt er
van langs, de held zelf ook en dat
gaat zo door tot er een oom van de
held een wraakoefening niet over
leeft en de held er ernst van maakt
en net zo lang in training gaat tot
hij zeker weet dat hij zijn vijand kan
verslaan. Dat gewelddadige slot gaat
gepaard met het bekende kwieke ge
spring en getrap en er vloeit ook veel
bloed. De schurk overleeft het niet,
maar helaas zijn er waarschijnlijk
nog veel van zijn soortgenoten over
om nieuwe films in dit genre moge
lijk te maken...
JAN VAN WEERINGEN
I..
Een van de prachtige natuuropnamen in Bergmans "Cries and
Whispers". Een aangrijpende film over de houding van vier
mensen, van wie een gaat sterven. Eigenlijk kan alleen de
huishoudster de stervende bijstaan, de twee zusters kunnen
haar niet helpen.
—op haar dood. Contact tussen de
drie is er eigenlijk niet, hoewel zij er
stuk voor stuk naar blijven verlan
gen.
Dan Is er een zeer ontroerende
scène tussen Agnes en de huishoud
ster Anna. Agres hongert naar men
selijk (lees: lichamelijk) contact. An
na geeft haar dat. Zij is de moeder
lijke, de geefster. Een lesbienne.
Voor Agnes was dit ogenblik, zoals
ze erna in haar dagboek schreef:
„een menseli'ic contact, waardevol en
echt".
Lesbische motleven spelen ook een
rol in de verhouding tussen de twee
andere zusters, Karin en Maria.
Hoewel getrouwd, hunkeren ze er
beiden naar elkaar als „vriendin" te
kunnen zien. Karin, die hevige
schuldgevoelens koestert over haar
verlangens, kan niet over haar angst
heenkomen. Als ze dan eindelijk wèl
kan, is het te laat. Maria is een meer
oppervlakkig wezentje, meegaand en
aanhankelijk en daarnaast egoïstisch
en onnadenkend. Zij ontketent in
Karin een storm van gevoelens,
maair als puntje bij paaltje komt
laat ze haar in de steek.
Als Agnes is gestorven, volgt er een
spookachtige scène in de nacht die
volgt op haaT sterven. Waarschijn
lijk is het een droom van Anna. De
ze ontwaakt en ziet Karin en Maria
staan in de gang, beiden onbeweeg
lijk en als in droomtoestand. Ze
gaat kijken bij het bed waarin Agnes
ligt opgebaard, en dan blijkt dat deze
—omdat ze geen afscheid kan ne
men om hulp heeft geroepen. Ze
wil niet dood rijn, ze wil leven en
contact hebben
Als Karin bij haar bed verschijnt,
blijft deze onbewogen. Ze heeft nooit
van haar suiter gehouden. Maria is
bang en loopt schreeuwend weg. Dan
ls het weer Anna die de dode troost
en die bij haar blijft.
Er wordt in „Cries and Whispers"
weinig gesoroken. Het woord is on
dergeschikt aan het beeld.
Vanaf het begin tot het einde zijn
de beelden berekend op effect, uit
gebalanceerd. Dat effect blijft niet
uit. De toeschouwer wordt gemanipu
leerd in een bepaalde richting te
denken. Niemand zou een Bergman-
film kunnïn ervaren als „onafge
maakt" of oppervlakkig". Het is
Juist de diepte die mensen vaak af
schrikt een Bergman-film te gaan
zien. „Cries and Whispers" is dan
ook „moeililk," omdat Bergman de
kijker dwingt mee te gaan in die on
bereikbare diepte van hem. Van het
begin tot het einde, en nog lang
daarna.
ELISABETH TOLENAAR.
minmiiniinii'iiiininninniiRinnimininiiiniDniiiiiniiniiiitiniHifiiTiüTiifliiRRi
BLIJVERS
nniiinnninininimnninniRnniiiiiiminini!)i;!i!!:iiiii!!]inHniiniuiiiinrit!!)!!!i
Lido Jesus Christ Super
star. Het kon niet uitblijven dat
hij geprolongeerd zou worden
natuurlijk. Een mengeling van
kleur, zang, dans en goed
acteertalent wordt u geboden.
We hoeven het niet allemaal
nog eens te vertellen, u moet
hem gewoon gaan zien.
Luxor Blauwe bonen voor
twee binken oftewel hoe Bud
Spencer en Terence Hill zich
door de crisis en een aantal
niets goeds willende duistere fi
guren heenslaan, letterlijk.
Studio Live and let die.
Schande als u hem nog niet ge
zien hebt, Roger Moore en Ja
ne Seymour, al was het alleen
maar om die twee te bekijken.
Trianon Rabbi Jacob, de
kwetterende, klakkende, druk
doende specht rolt van de ene
dwaze situatie in de andere.
Heerlijk lachen met Louis de
Funes.
IIMM
KINDERMATINEE
iii!iiiniiiiiiiinieiiniiiiii!iiiiiiniiRinninnniiiinnnnnniniiiinniii:!!iKfiriti!ninff
Camera Circusvrienden.
Welk kind houdt niet van het
spannende, opwindende avon
tuur van het circus? Dieren en
mensen (kinderen) in een heel
aparte wereld.
HAAGSE
BIOSCOPEN
niiiiifiiiiiiiiminnimiiiiiinnfmniniiiiniiiinmniTniiifnniniirmTniHnfiinnEii
Apollo: "Kill", dag. 12.00, 2.30
7.00 en 9.30 uur, za. en zo. ook
4.45 uur. 18 Jaar.
Asta"Doctor Zhivago", dag.
I.45 en 7.45 uur 14 Jaar.
Bijou: 'n Moordspel", dag.:
2.00, 7 00 en 9.30 uur, zo. 1.45,
4.15, 7.00 en 9.30 uur 18 jaar
Camera: "The Canterbury ta
les", dag. 2.15 en 7.30 uur 18
Jaar.
Cineac: "101 Dalmatiërs", dag.
9.30, 11.30. 1.30, 3.30 zo. vanaf
II.30 uur. AL. "Het loon voor
geweld", dag. 5.30, 7.30 en
9.30 uur. 14 Jaar.
Corso: "Live and let die", dag.
2.00, 7.00 en 9.30 uur, za. en zo.
1.30, 415, 7.00 en 9.30 uur, 14
Jaar.
Du Midi: "The Poseidon adven
ture", dag. 8.15 uur, za. en zo.
7.00 en 9.30 uur. 14 Jaar.
Euro: 't Is een gekke, rare,
dolle, dwaze wereld", dag.
1.45 en 7.45 uur, za. en zo. en
woe. o 45 en 7.45 uur. AL.
Flora: "Jong geleerd, oud ge-
aan", dag. 2.00, 7.00 en 9.15
uur, zo. ook 4.30 uur. 18 Jaar.
Kriterion: "La nuit Americai-
ne". dag. 3.00, 7.00 en 9.30 u.
14 Jaar.
Metropole: "Jesus Christ Su
perstar", dag. 2.00, 7.00 en
9.30 uur, zo. ook 4.15 uur. AL.
Odeon: "De avonturen van
"Tabbi" Jacob", dag. 2.00 6.45
en 9.15 uur, zo. 1.45, 4.15, 0.45
en 9.15 uur. AL.
Olympia r "Een slippertje met
allure", dag. 2.00 en 8.00 uur.
18 Jaar.
Passage: "Live and let die",
dag. 2.30. 7.00 en 9 30 uur, za.
en zo. 1.30, 4.00, 7.00 en 9.30 u.
14 Jaar.
Rex: "De avonturen van "rab
bi" Jacob", dag. 9.30 11.30,
1.30, 3.30, 5.30, 7.30 en 9.30 u.
zo. vanaf 1.30 uur. AL.
Royal '70: "Het monsterlijke
brein van dr. Trenton" dag.
2.30 en 8.00 uur, vr. en zo. 2.30
7.00 en 9.30 urn*, za. 2.00 en
9.30 uur, 18 Jaar.
Studio: "Vrolijke ontucht in Ti-
rol", dag. 2.15, 7.15 en 9.30 u.
zo. 1.30, 4.00, 7.15 en 9.30 uur.
18 Jaar.
Studio 2000: "O, lucky man!"
dag. 8.00 uur (di. en woe. be
sloten voorstelling). 18 Jaar.
De Uitkijk: "L'amour l'apres-
midi", dag 2.30, 7.30 en 9.45
uur, zo 1.45, 4.00, 7.30 en 9.45
uur. 18 Jaar.
NACHTFILMS
lïiMiiiiiiiimmiMin*
Camera If met in de hoofd
rol Malcolm McDowell, bekend
ran a Clockwork Orange. Een
zwart-wit film over de zwart
wit wereld op een Engelse kost
school. Beklemmende gebeurte
nissen onder een ijzeren-hand-
regime worden op sublieme wij
ze tot een climax gevoerd.
Rex Het bos der begeerte.
Bosnymfen, dartelend tussen
dennen en sparren proberen hit
sige boskabouters te veroveren.
Het bos trilt- en rilt ervan.
Kill»
hsb
GOEDE FILMS IN
ANDERE STEDEN
Macht th: van Roman Polans-
ki met John Finch. Francesca
Annis en Martin Shaw .Krite
rion, Roeterstraat, Amsterdam.
Cabaret: met Liza Minelli en
Joel Grey. De Uitkijk, Prinsen
gracht, Amsterdam.
Hitier: de laatste tien dagen:
met Alec Guiness, Lijnbaan-
theater, Rotterdam.
Hell's fighters: met Lee van
Cleef, Rotterdam.
The Canterbury tales: Ca
mera, Den Haag.
L'amour l'après midi: Uitkijk
Den Haag
