Amerikaanse filmpionier
r/if.
Sam Goldwyn overleden
vandaag
I ...en gisteren
nacti in de
Dorpskerk
TV morgen]
Bekroonde roman in
Z.-Afrika verboden
DUITSE TV
Mevr. A. de G.-J.teH.
"U had dat nest
jonge boxers van ons
moeten zien.
Ik had ze wel
allemaal willen houden.
Maar ja. Ovorigens
waren we ze gauw
genoeg kwijt. Rippie had
wel 3 nesten mogen
leveren.
Eén zo'n kleine
advertentie onder de
rubriek "Dieren" en weg
waren ze. We hebben er
nog één. Maar die krijgt
u niet."
Het dagblad is ook voor
boxers het beste
VRIJDAG 1 FEBRUARI 1974
NEDERLAND I
18.40 Peil stand, algemene informatierubriek (NOS)
18.45 Ti-ta-tovenaar (NOS)
18.55 Journaal (NOS)
19.05 Waar of niet waar? (NCRV)
20.00 Journaal (NOS)
20.21 The Eddy Go Round Show (NCRV)
Eddy Becker ontvangt als gasten: Sonny Reeder („Can
you feel it": Art Sullivan (.Adieu sois heureuse");
Olivia Newton-John („Let me be there"); Cindy und
Bert; Bojoura („The Letter"); Springfield Revival.
Speciale gasten: Nino Templo en April Stevens („Deep
Purple" en .Love Story").
21.10 Ted en de Meesterkwissers (NCRV)
Een programma waarin Ted de Braak mensen die me
nen alles te weten en te kunnen, uitdaagt mee te din
gen naar de titel „Meesterkwisser 1974". Verder in dit
programma een concours met als inzet de „Grande
Coupe d'Operette" en een optreden van onder meer
The Walkers
22.40 Muzikale ontmoeting met Mozart (NCRV)
Violist Herman Krebbers, violiste Emmy Verhey en or
ganist Albert de Klerk spelen kerksonates van Wolf
gang Amadeus Mozart. Aan dit programma vanuit de
Geertekerk in Utrecht werken verder mee: Jean De-
croos (violoncel) en Tonny de Gruyter (contrabas)
22.50 Uit de kunst (NOS)
23.15 Journaal (NOS)
NEDERLAND II
18.45 Ti-ta-tovenaar (NOS)
18.55 Journaal (NOS)
19.05 Zorro, jeugdserie (TROS)
19.30 Wereld op wielen (TROS)
Fred v. d. Vlugt besteedt vanavoiid aandacht aan de
nieuwe kleine Datsun 120 Y
20.00 Journaal (NOS)
20.21 Alles of niets, spelprogramma (TROS)
21.10 Tatort, misdaadserie (TROS)
22.50 Interview met de minister-president (TROS)
23.00 Lessen voor levenden: Filmportret van de in Amerika
werkende psychiater dr. Elisabeth Kübler Ross (IKOR)
23.40 Journaal (NOS)
Willem Duys had het meest
gelezen lid van de Vereniging
van Letterkundigen op bezoek:
Jan de Hartog, 3300 Casey Key
Road, 33555 Nokomis, Florida,
USA. Bijna 60 jaar, maar nog
zo vitaal als een 50-jarige to
neelspeler, beeldde deze rasver
teller zijn sappige verhalen uit
an een one-man-show, waarin
Willem aan het slot alleen
even een brok hoefde weg te
slikken om zijn aanwezigheid
toch nog voelbaar te maken.
Je moet er van houden, zoveel
acteergeweld op je beeldbuis, ik
kan er vrij goed tegen, te meer
omdat De Hartog inderdaad
een paar aardige verhalen te
vertellen had, met als mooiste
de tirade van zijn Vlaamse be
lastingconsulent. Ook kregen
we enkele wijsheden toegediend
(kunst is het corrigeren van de
natuur, zei Renoir), hij gaf
jonge schrijvers de raad hun
boeken eerst helemaal af te
schrijven alvorens te gaan cor
rigeren, en hij verhaalde de
typisch calvinistische anecdote,
dat de a-muzikale koningin
Wilhelmina op de vraag waar
om zij wel naar concerten ging
maar nooit -naar de schouw
burg, had geantwoord: „Omdat
ik mij in de schouwburg wel
eens zou kunnen amuseren".
Als hoofdthema, kreeg ik de
indruk, had Willem Duys het
feit gepland dat Jan de Hartog
(„Neerlands grootste schrijver
aller tijden", zoals hij het eu
femistisch noemde) nooit een
literaire prijs had gehad en
dus miskend was en nog wordt.
Hij haalde als bewijs daaraan
enkele antieke kritieken te
voorschijn, onder meer van
Greshoff. De Hartog zei dat
die miskenning langzamerhand
overgewaaid was, dat de nor
men vroeger anders lagen aan
nu, maar uit zijn hele manier
van spreken merkte je toch
dat hij graag bij de „grote li
teratuur" zou worden gerekend.
De namen die hij, direct of in
direct, in dit interview liet val
len waren Zola, TolstoJ, Dic-
ke-ns, Somerset Maugham en de
Balzac, en hij noemde Gerard
Reve en zichzelf „allebei gere
formeerde rotjongens".
Het zou leuk zijn geweest ais
Gerard van het Reve als gast
was gevraagd, maar helaas had
Duys als bewijsstuk van Jan
de Hartogs literaire meester
schap de vlieger-schrijver A.
Viruly te voorschijn gehaald,
diie meende dat Jan de Hartog
eerder de nobelprijs verdiend
had dan onze Jarenlange kan
didaat Simon Vestdijk. „Dit is.
nou vriendschap", zei de Har
tog ontroerd.
Wat mij zo verdriet in zo'n ge
sprek is, dat Willem Duys niet
de moeite neemt of het benul
niet heeft om de argumenten
voor of tegen zo'n literaire
prijs voor De Hartog nu eens
goed op een rijtje te zetten.
In de eerste plaats zijn er wel
meer schrijvers die de Nobel
prijs nooit gekregen hebben:
behalve Vestdijk en de Hartog
bijvoorbeeld Tolstoj, Tsjechow,
Gorki, Ibsen, Strindberg, Zola,
Schnitzler, Rilke, Brecht, Joyce,
Lorca, zelfs Couperus niet.
Winston Churchill daarentegen
kreeg hem wel, voor zijn oor-
logsirremoires, dit moge De
Hartog tot troost strekken.
In de tweede plaats: waarom
wil De Hartog toch zo graag
een groot literator zijn en
waarom knoopt hij aan zijn
oplagecijfers de conclusie vast
dat hij literatuur schrijft?
Willy Corsari, Jacqueline Su-
sann, Toon Kortooms en Ar
thur Hailey bereiken1 ook gi
gantische oplagen, en toch re
kent niemand ze tot de litera
tuur. Komt dat omdat zij „ver
tellers" zijn, net als De Har cog,
en is de verteller iemand die
niet tot het literaire walhalla
wordt toegelaten? Onzin na
tuurlijk. Tsjechow, TolstoJ en
Dostojewski waren ook grote
vertellers, Graham Greéne
idem dito en om dichter bij
huis te blijven: waren Multa-
tuli en Couperus soms geen
vertellers. Was Vestdijk geen
verteller? En nog dichter bij
het huis van Jan de Hartog: is
Theun de Vries soms geen ver
teller? Toch kreeg hij de be
langrijkste staatsprijs, de P.C.
Hooft-prijs. Waarom hij wel en
Jan de Hartog niet? Zij zijn
toch beide vertellers? Jazeker,
maa'r vertellen en literatuur
kunnen samengaan. Dat doen
zij bij Theun de Vries wel en
bij Jan de Hartog niet.
Wie beslist daar dan wel over?
De kenners van de literatuur.
Het is uiteraard moeilijk om in
enkele regels uiteen te zetten
waarom het ene proza wel lite
ratuur is en het andere niet,
maar zo goed als Willem Duys
als platenman weet dat er
meer platen worden verkocht
van de zang van de Zangeres
Zonder Naam dan van Cristina
Deutekom, zo goed weet hij
ook dat als er een prijs voor
klassieke zang moet woraen
uitgereikt die eerder haar La
Deutekom zal gaan dan naar
de Zangeres Zonder Naam.
Daarmee is niets kwaads ge
zegd van de Zangeres Zonder
Naam (en evenmin van Jan de
Hartog), integendeel, ik zou de
Zangeres Zonder Naam niet
graag missen, maar daarmee is
wel iets kwaads gezegd van
Willem Duys,. die een op zich
zelf interessant onderwerp,
waar meer mensen dan alleen
Viruly mee tobben, nu eens
aardig had kunnen uitpraten,
maar het Jammerlijk verzuim
de.
NICO SCHEEPMAKER
HILVERSUM III
NCRV
Pers Ver. 9.03 (S)~ Tot uw dienst
klass verzoekpl progr 1003 Muz bij
vast .1403 (S)
.02 (S) Uitgeslapen. 8.02 (S) Dr, L A
rast .1403 (S)
je eigen 16.03 (S)
familieprogramma. NOS: 18.45 (K) Ti-
ta-tovenaar. 18.55 (K) Journ. VARA:
19.05 (K) Coronation Street, tv-serie.
NOS: 20.00 (K) Journ. VARA: 20.20
(K) Arsenicum en oude kant, tv-spel.
22.30 (K) De Ombudsman. NOS:
23.00 (K) Journ. 23.05-23.40 Kunstrij
den op de schaats voor Dames in Za-
18.55 (K) Journ. KRO: 19.05 (K)
Voor een briefkaart op de eerste rang.
NOS: 20.00 (K) Journ. KRO: 20.20.
(K) MIK: muzikaal amusementspro
gramma. 21.20 Brandpunt. 22.00" (K)
Jasper ma's Grote Ego-Trip: hoogte-
In de Leiderdorpse Dorpskerk wordt
zondagmiddag a.s. het laatste con
cert gegeven van de Bach-cyclus die
K en O dit seizoen met zoveel suc
ces heeft georganiseerd. In het Tref
punt, naast de Dorpskerk wordt bo
vendien gelijktijdig een voorstelling
van kinderfilms gegeven waar de
allerjongsten zich kunnen amuseren
als de anderen naar het concert luis
teren.
Het belangrijkste werk dat zondag
op het programma staat is zonder
twijfel de trio-sonate uit "Das Musi-
kalische Opfer", die Bach schreef,
naar aanleiding van een bezoek aan
Frederik de Grote
De uitvoerenden zijn evenals de
vorige keren Ra en die Reede fluit,
Peter Doberitz cello, Bob van As-
peren clavecymbel, ditmaal aan
gevuld met Hugo Sanders viool.
Hugo Sanders is de eerste violist
van het Concertgebouworkest en was
voorheen concertmeester van t Eind-
hovens Barok Ensemble,
Tot op hoge leeftijd heeft hij zich
gehouden aan zijn strenge werksche
ma en bleven zijn liefhebberijen wan
delen en crocquet spelen. Zijn echt
genote sinds 1925, de vroegere actri
ce Frances Howard, leidde met hem
het bedrijf en had haar eigen kleine
bureau direct naast zijn grote, en
smaakvol ingerichte werkkamer.
Hun zoon, Samuel jr., 43, is even
als zijn vader in het filmbedrijf ge
gaan zowel als producent als regis-
LEIDEN Neerlands Hoop
Express komt woensdag in de
Leidse Stadsgehoorzaal aan. De
machinisten zijn Bram Vermeu
len en Freek de Jonge die de tra
dities van het vaderlandse cabaret
in hun Bange Dagen' met veel
succes hébben doorbroken en via
Panamaeen nieuwe bestemming
hebben bereikt. Het duo is sinds
kort elektrisch versterkt en dat
betekent een belangrijke toene
ming van het aantal decibels
waarme de shows van dit 'Paar
Apart' gèwoonlijk al is omgeven.
Bram en Freek schijnen al lang
met het plan te hébben rond ge
lopen om met een band op het
podium te staan. Ze moeten in elk
geval de ambitie hébben gehad
om de muzikale mogelijkheden
van hun héle theateroptreden
verder uit te diepen dan alleen
met de vertrouwde begeleiding
van Brams elektrische piano. Nu
is het dan zo ver. Bram en Freek
zijn met drie musici onder de
naam 'Neerlands Hoop Express'
eind vorig jaar een tournee van
drie maanden door Nederland en
België begonnen, die ook naar
Leiden voert. De nieuwe gezich
ten op het toneel zijn van: Thé
Lau, een gitarist van de jongste
lichting die eerder ervaring op
deed bij de intussen ontbonden
groep Tortilla, Jan de Hont, een
van de Nederlandse popgitaristen
van het eerste uur die jaren gele
den bij de Maskers pionierswerk
verrichtte en nu de basgitaar be
speelt en Harry Heeren die in de
loop van meer dan tien jaar als
professioneel slagwerker onder
meer deel uitmaakte van de Lords
en van Euson Stax. Bram Ver
meulen blijft in deze nieuwe show
achter de elektrische piano en
Freek de Jonge blijft zijn komi
sche voordrachten achter de mi
crofoon houden. Wie zo gelukkig
is geweest om een kaartje voor de
komende voorstelling in Leiden te
bemachtigen kan er van verze
kerd zijn dat de show in sneltrein
vaart zal voort denderen!
Op de foto v.l.n.r. Jan de Hont.
Harry Heeren, Freek de Jonge,
Thé Lau en Bram Vermeulen.
VRIJDAG 1FEBR. NA 18 UUR
HILVERSUM I
18.00 Nieuws. 18.11 Vandaag dit
KVïP
18.30 VPRO-Vrij<
liturgie. 20.00 (S) In
uw schrijven, verzoekplatenprogramma.
22.00 (S) Wie niet kijken wli: caba-
retprogr. 22.25 Overweging. 22.30 Nws.
22.40 (S) Hits. 23.55-24.00
HILVERSUM II
KRO: 18.00 (S) Licht orkest
Nws. 18.41 Echo.
18.50 Verkenning:
koormüz. 23.55-24.00 Nws.
HILVERSUM III
NOS: 18.02 Joost mag niet eten. 19.02
Rock and Roll methode. 20.02: Gevol
machtigd: verzoekpl. VPRO: 21.02
VPRO-Vrljdagavond Show: gevar.
Med AVRO: 2.02-7.00 Frijn Torringa
en Cees van Zijtveld.
ZATERDAG 2 FEBR. VOOR 18 UUR
HILVERSUM I
7-11 Ochtendgymn.
7.20 (S) Z.O. (7.54 VPRO: Deze dag.
8.00 Nws 8.11 Dingen v.d. dag. 9.35
Waterst. 10.10 Voor nu en later, inf
progr.) 10.30 (S) Z.I.: muz- en
(U.00 Nws.). 13.00 Nws.
13.11 (S) In de Rooie Haan. VARA's
zfterdagmiddagGafé. NOS: 14.45 (S)
NÓS-Jazz-Michiel de Ruyter. 16.1
Progr. v.d. buitenl. werkn.' (16.00
Nws.) 17-40 Uitz. v.d Vrije Gedachte.
19.00 (S) Nova Zembla FM: leugens,
verwarr.. strijd en goed nws. (20.00
Nws; 20.05-20.15 Vandaag dit, morgen
dat) NOS: 20.50 Den Haag vandaag.
VARA: 21.00 (S) A'danis Nonet:
In de pauze
TROS: 7.00 Nws. 7.02 (S) Ontbijt-
Soos, met 7.30 Nws; 7.41—8.00 Aktua
8.30 Nws. en 8.36—8.45 Gymn. v.d.
huisvr. 10.00 (S) Tien om: minima-
gazine voor en met jonge luisteraars.
10.30 Nws. 10.33 (S) Route A;
Amusem.progr. 11.55 Med. 12.00 Ak
tua. 12.16 Overheidsvoorl.Exportivi-
terten: nws. wenken en adviezen op
exp.geb. 12.26 Med. t.b.v. land- en
tuinb. 12.30 Nws 12.41 (S) Troos-
Country. 13.30 (S) Steiger-B: gevar.
Drocr. 15.30 Nws. 15.33 (S) Als dat
verzoekpl. 17.30 Nws.
LOS ANGELES De Ameri
kaanse filmpionier Sam Goldwyn
is gisteren op 91-jarige leeftijd in
Los Angeles overleden. Hij was
producent van talrijke beroemde
films, zowel uit de tijd van de
stomme film als daarna. Onder
zijn produkties komen klassieke
films voor als "Van het westelijk
front geen nieuws", „De woeste
hoogte", „De beste jaren van ons
leven", „Hans Christian Ander
sen", „Guys and dolls" en „Porgy
and Bess".
Goldwyn wiens eigenlijke naam
Goldfish was, werd in Warschau ge
boren uit Joodse ouders. Op 11-jari-
ge leeftijd vertrok hij naar Engeland
waar hij in een smederij werkte. Na
twee Jaar reisde hij door naar de
Verenigde Staten. Daar werkte hij
aanvankelijk 'n een handschoenen fa
briek. In 1902 werd hij Amerikaans
staatsburger. Elf jaar later begon hij
zijn loopbaan in de filmindustrie.
Goldwyn gaf acteurs als Gary Coo
per, Will Rogers, David Niven, Dan
ny Kaye en Ronald Colman interna
tionale bekendheid. Onder de mensen
die scenario's voor hem schreven wa
ren beroemde schrijvers als Sinclair
Lewis. Ben Hecht, Robert Sherwood
en Maurice Maeterlinck.
Behalve door zijn films was Gold
wyn ook bekend door zijn humoristi
sche uitspraken, die des te meer op
vielen doordat hij nooit het Engels
helemaal meester was geworden.
Een van zijn opmerkingen was:
"Iedereen die naar een psychiater
gaat, moet zich eens laten nakijken".
Goldwyns gezondheid liet veel te
wensen over sinds hij vijf jaar gele
den een beroerte kreeg. Eind vorig
jaar bracht hij enige tijd in een zie
kenhuis door wegens een nierkwaal.
Drie jaar geleden kwam president
Nixon naar zijn woning in Berverly
Hills om hem de "Medal of Free
dom" te overhandigen, de hoogste
burgerlijke onderscheiding van de
VS.
De eerste film die Goldwyn destijds
maakte, nadat hij met Jesse Lasky.
een produktiemaatschappij had op
gericht, was "The Squaw Man". De
ze rolprent werd opgenomen in het
toen nog onbekende gehucht Holly
wood bij Los Angeles.
Samuel Goldwyn was een onver
biddelijk individualist die het zijn
concurrenten niet gemakkelijk
maakte en die met zijn vrouw zijn
bedrijf leidde zonder een raad van
bestuur of andere "pottekijkers".
Zijn films werden niet alleen be
kroond met Academy Awards maar
wonnen ook vrijwel alle andere prij
zen die Hollywood te vergeven heeft.
JOHANNESBURG De Zuidafri-
kaaaise raad van toezicht op publica
ties heeft een bekroonde Afrikaans-
talige roman, die op weg was een
bestseller te worden, verboden. Vol
gens de auteur, Amdré Brink, heeft
minister van Binnenlandse Zaken,
Connie Mulder, haast gemaakt met
het verbod om te voorkomen dat er
L't zou worden
Wim Kan boekt
record met lp
HILVERSUM Van de elpee van
de Oudejaarsavondconference van
Wim Kan, uitgebracht door platen
maatschappij Polydor, zijn in één
maand tijd 250.000 exemplaren ver
kocht. Volgens de maatschappij is
een dergelijk hoge score, in zo'n korte
tijd, niet eerder geregistreerd. De
platenmaatschappij wil voorlopig met
het persen van deze plaat doorgaan
tot de 320.000 exemplaren zijn be
reikt.
voorgelezen op een protestbijeen
komst in Kaapstad.
De roman, .Kennis van die aand"
(Kennis van de avond), werd be
kroond als de beste Afrikaans-talige
roman van het Jaar. Het boek gaat
over een liefdesgeschiedenis tussen
een blanke vrouw en een kleurling-
man en beschrijft onder meer marte
lingen door de Zuidafrikaanse vei
ligheidspolitie en hartstochtelijke
liefdesscènes.
Brink zal bij het hooggerechtshof
in beroep gaan tegen het verbod. De
regering heeft onlangs bij het parle
ment een wetsontwerp ingediend om
een dergelijk beroep in de toekomst
onmogelijk te maken. Het hoofd van
de Nederduits Gereformeerde Kerk
in Zuid-Afiuka, dominee J. D. Vor-
ster, heeft scherpe kritiek geleverd
op het boek. „Als dat literatuur is,
is een hoerenkast een zondagsschool",
zei hij in een gelukwens aan de raad
die het verbod uitvaardigde. Hij
noemde de inhoud van het boek een
„Belediging voor het Afrikaans".
VRIJDAG 1 FEBR. NA 18 UUR
DUITSLAND 1
NDR. 18.00 Sportjournaal
De Italiaanse componist Davide
Anzaghi en de Vietnamese compo
nist Ngoejen Thien-dao krijgen sa
men de componistenprijs Olivier
Messiaen, die dit jaar voor het eeret
wordt toegekend. Hij is f. 15.000,-
groot. Anzaghi is 38 jaar en woont
in Parijs. Zijn bekroonde werk heet
.„Ausa". Ngoejen Thien-dao, 34 jaar
oud, heeft gestudeerd aan het Parijse
conservatorium. Zijn bekroonde werk
is getiteld „Mauvahoa",
19.45 Zwei Schauspieler -
Viele Gesichter) 20.00 Journaal
22.30
Tatort detektiveserie 23.50 Journaal.
DUITSLAND II
18.25 Vater der Klamotte 19,00_Jour-
