NORIT:
Arabische kunst: een
twestie van gecijfer
'De blikopener\-
cabaretesk toneel
ONDERDAG 27 DECEMBER 1973
PAGINA 27
oor de tweede keer in de ge-
thiedenis, leren de Arabieren ons
(kenen ditmaal gaat het geo-
Tegelijkerti.id laat een ten-
instelling in Rotterdam zien dat
hun kunst een kwestie van
(cijfer is. Van Spanje tot in Pa-
jstan zijn moskeëen gesierd met
ucwerk en tegelmozaieken. De
;ewikkeld en prachtige patronen
ijn bovendien betekenisvol. Vijf
inge Britten hebben uitgeplozen
it het uitgangspunt een basispa-
is, dat gevonden wordt door
[n betrekkelijk eenvoudig gegoo-
.47. bel met getallen. De eerste be-
iselen kan iedereen zich eigen
laken.
tentoonstelling „Islamathe-
iatica", tot 15 april in 't R'dams
lueèum voor Land- en Volken-
iinde, kunnen zowel puzzelaars als
efhebbers van Oosterse tapijten
tegels hun hart ophalen. Voor
inderen is in dat museum ook
■el te beleven, maar niet op deze
jcumentaire expositie. Het patro-
onderzoek van deze Britse
oep „Vertex" heeft al veel be-
ngstelling gewekt onder ontwer-
trs. In het Westen denken wij,
s het over een patroon gaat, al-
:ht aan sierwerk zonder diepere
n niet meer aan de „nodistrani",
vreemde knopen als de enig
logelijke verbeeldingen van het
Uerhoogste volgens Dante.
„grote kunst is eeuwenlang
curatief geweest. Nog in de Re-
ïce was er niettemin enige
menhang tussen de verborgen
hema's van figuratieve composi-
en het streven om een kosmi-
he harmonie te verbeelden. In
?euw is dat streven door
ondriaan met puur abstracte
iddélenhervat.
expositie begint met duidelijke
orbeelden van het algemeen
enselijke streven naar ordening
ij komen daarbij al spoedig te-
cht jn de wiskunde. De Londe-
en ondervonden echter dat zij
Islamitische patronen met de
esterse wiskunde niet konden
ialyseren. Die patronen berusten
andere van oorsprong In-
sche methodiek. Deze is geba-
erd op cijferreeksen, soms ge-
oepeerd in een „magisch vier-
int".
t museum kan men deze
eksen ontvangen. Met niet meer
n lineaal en een passer kan
iereen volgens de grondbeginse-
patronen ontwerpen. Beteke-
svol werk kan ontstaan, als de
ethode tot „taal" wordt.
Islamitische gebouwen zijn
van buiten als aan de bin-
nkant bedekt met mozaieken.
doen ze ons tegenwoordig
nkeh" aan computerstructuren,
produceerd door moderne kun-
aars. zoals de Nederlander Pe-
Struijcken. Als onderdeel van
ignifieke architecturen, onder
leiden de patronen zich vanzelf
borduurwerk voor bejaarden,
papier daarentegen kunnen ze
iter decoratief lijken.
wijzen kunstenaars als
ruijcken voor hun werk elke
nbolische betekenis af. Maar
gebruiken van de computer
jst toch op hun streven tot re-
ltaten te komen die objectief
dus niet bepaald door hun
rsoonlijke voorkeuren en ge-
onten. Zij streven naar werk
een algemene geldigheid
:ft: zoiets als de wetmatigheid
we kunnen onderscheiden in
bloeiwijze van planten en in de
men van kristallen. Langs een
lisch westerse rationele weg
j iets dat een meer dan ui-
lijke overeenkomst heeft met
de Islamitische kunst, die een al
gemeen geldige visie op het uni
versum verbeeldt.
Vandaar belangstelling voor het
„Vertex"-onderzoek bij ontwerpers
die verlangen naar een zinvolle
motieven-taal. De Islamitische
motieventaal beperkt zich niet tot
geometrische vormen. Ze omvat
ook teksten in een zeer fraai sier-
schrift, alsmede arabeskenva
rianten van een niet in de natuur
voorkomende plantenvorm, een
strikt denkbeeldige plant dus.
Kennelijk liggen aan de arabesken
overeenkomstige grondpatronen ten
grondslag als aan de geometrische
vlechtsels.
De expositie omvat tegels uit Het
Prinsessehof in Leeuwarden en
boeken over wiskunde en naviga-
tie-instrumenten uit de Leidse
Universiteitsbibliotheek. Voor de
rest krijgt men fraaie reconstruc
ties van patronen te zien, waar
mee ook enkele fraaie ruimten
zijn gemaakt. Dit alles is toch
maar heel sober vergeleken bij de
pracht van de Islamitische bouw
kunst. Het is nu eenmaal een in
leiding maar dan ook voor het
eerst een inleiding die ons wat
greep geeft op de zin van die
Oosterse pracht.
Op dit punt dat van het geestelij
ke leven, zijn het Westen en de
Islam (ook blijkens deze expositie)
doende weer wat dichter bij el
kaar te '-omen. Voor wie verder
kijkt dan zijn tank en zijn porte-
Victor Lanoux en Pierre Richard
zijn twee gisse Parijse knapen, die
de Parijse cabarets aan de zuid
kant van de Franse hoofdstad on
veilig maken met hun snedig
amusement in overmoedige com
mentaren op het gebeuren daar
omheen. Lanoux presteerde dit
jaar zijn eerste avondvullende to
neelstuk „Le tourniquet" en daar
is de cabaretafkomst wel van af
te proeven.
Dat wil. zeggen, dat de inhoud ze
ker op het lijf geschreven is van
genoemde twee smeuige persoon
lijkheden, die er in wisselende si
tuaties mee konden jongleren in
aanvulling op hun eigen persoon
lijkheid
Het is dan ook een gedurfde keu
ze van de Haagse Oomedie geweest
dit grappige gegeven en dito uit
werking op het repertoire te
plaatsen, want bij zoiets lijkt het
al spoedig een opgave van speel
de conferences van Wim Kan eens
avondvullend na. Maar 't kon toch
bleek eind vorige week in het HOT,
waar „De blikopener" in première
ging. Natuurlijk mede bij de zorg
vuldige behandeling van de tekst
door Bert Voeten, die er stellig
meer toneel van zal hebben ge
maakt dan er in de Parijse versie
aan af te kijken was. Aleen diens
titelvertaling roept vraagtekens op,
want een blikopener zorgt alleen
maar voor het knal effectje (ge
lijk in een ouderwetse sketch) van
het eerste afgeronde deel van deze
olijke parodie. Ook al blijft men
wel een beetje aan elkaar opvol
gende sketches denken, toch zit er
wel één lijn in het gegeven, na
melijk de meester-knecht-situatie,
welke als machtsverhouding ook
de laatste dagen de mensheid
(van twee personen) onvermijde
lijk volgt.
Maar laten we er niet zwaarwich
tig over doen, want zo is het stuk
gelukkig niet. Lanoux overviel
waarschijnlijk walt buikpijn by
hetgeen zwartgallügar toneelfiloso
fen als Beckett, Pinter en Sartre
ons voorschotelden en „De Bliko
pener" werd zijn snaakse ant
woord: Joop en Joost zijn in een
keldergewelf met een klein ham
stervoorraadje de laatste overle
venden na de bom.
De eerste is een wat asociale in
tellectueel, di'e voor het contrast
een dommig kereltje als metgezel
naar zijn schuilplaats heeft
meegenomen. Kees Coolen en
Wim van der Heuvel vormden als
de aangever en onnozele hals een
amusante tandem, dat in de
speelse regie van Jules Royaards
precies de duwtjes kreeg, die naar
opluchtend plezier stuurden.
ADVERTENTIE
December ...feestmaand. Gezellig. Leuke gelegenheid
Iets extra's te eten o» te drinken. Als maag en darmen
op gaan spelen is de gezelligheid ineens verdwenen.
Maar... snel weer terug als u direct NORIT neemt.
Zorg dat u dit zuiverende natuurprodukt altijd in huis hebt. Voor 't geval dat.
ntoonstellingen
Vllst (Botermarkt
Hak schilder'
- (grafiek) Hulb Vugi i
rijen), KoeD Mertens (keramiek),
ke Blanken voort (keramiek) t/m
december)
sociëteit Burgers (Burchtsteeg 2a,
Pentekeningen en aquarel-
Openlngstyden
instzaal Heuff (Hoflaan 7. Wasse-
Dorry Kahn (monotypes, aqua-
Has Noordhoek (wandkleden),
£ondo (sprookjespoppen) t/m 5
ari.
rtgaiiery (Jerard Rytsstraatweg
Wassenaar (DIJ Dep Deljl) za
a van 11—5 uui 8D verder vol-
tei afspr 01751—691. of 1714
ismusttum van oudheden (Ra-
urg 28) Werkd^lO uui vuurm.—
ase prentkunst uit eigen bezit
- ÜUI OJ I6 UU! nam
lano zonder honger Uagel
Zon en feestdag
de geschiedenis
etenschappen- dag 10
aag id6 uur Zondag
Leidse bioscopen
CAMERA: "Lady sings the blues".
18 jr.. vrij t/m woe. 7.00. 9.30 uur;
oudejaarsavond gesloten.
Kindermatinee: "Knock on wood",
a.l. dag. 2.30, zo en nieuwjaarsdag
2.00, 4.15 uur.
Nachtfilm: "Catch 22", 18 Jr., vrij. en
zat. 12.00 uur.
LIDO: "Live and let die". 14 jr.,
dag. 2.30, 7.00, 9.15 uur. zo. en
nieuwjaarsdag ook 4.45 uur; oude
jaarsavond geen voorstellingen.
LUXOR: "Vuisten, bonen en kara
te", 14 jr., dag. 2.3Ó, 7.00. 9.15 uur;
zo. en nieuwjaarsdag ook 4.45 uur;
oudejaarsavond geen voorstellingen.
REX: "Plppi zet de boel op stel-
tot 19 45 uur kinderafdeling dag
16 tot 18.30 uurr 3e klasse, dag v 14
tot 14 45 uur »d V 18 46 tot 19.46 u
Kraamafdellng dag 16 tot 16 uur
vrijdag 18—
Voor alle patiënten (behalve kinde
ren) n.Jn f
Elke dag
15.00-16.00
ipkuren als volgt:
7.00 9.15
Nachtfilm:
ters", 18 Jr.. vrij.'en zat. 11.30
TRIANON: "Op de Hollandse toer
a.l., dag. 2.30, 7.00 9.15 uur; zo. e
nieuwjaarsdag 2.15, 4.30, 7.00, 9.15 t
Bezoekuren Ziekenhuizen
i kj dageiyks va
11 00 12 00 t
i 13 16-14 00
Ueopend, op
met vrijdag 9 uur
18.45- 19.80 uur 2e klas dagelijks van
t3 15-14 00 uur eD vudI8 45I9 30 uur
Kinderafdeling
olgende bezoekuren (alleen
18 30 18.45
Zaterdag en zondag:
Alphen aan den Rijn
Rijnoord. ie en 2e klasse 10.30—
1100 14.00—14 46 en 18 00—19 00 u.
3e klasse 14 00—14 46 en 18.0b—19.00
Kinderafdeling 15 00—16.80
PANDA EN DE MEESTER-STER
12123. Omdat Bonnie een belangrijke filmster was, bleef
de regisseur op het vliegveld om haar uit te wuiven. Maar daar
kreeg hij nauwelijks gelegenheid voor, want tot zijn verbijste
ring startte het vliegtuigje meteen en rolde onmiddellijk met
toenemende snelheid weg.
„Ze moet de vlugste piloot hebben gevonden, die er bestaat
mompelde hij. „Of moet er eerst nog wat aan het toestel gere
pareerd worden? Waarom gaan ze anders recht op die hangar
af? T-trouwens die is nog gesloten!"
Hij sloeg de handen vor de ogen om niet te hoeven zien
wat voor akeligs er ging gebeuren. En vreemd genoeg, deed piloot
Goedbloed hetzelfde.
„Wat knap!" riep de filmster achter hem bewonderend uit.
„Opstijgen met dichte ogen! Zo'n stuntvlieger zouden we in de
film kunnen gebruiken!"
„Ja", zei Panda bedrukt. „Maar ik hoop toch, dat ze die deu
ren op tijd. open maken!"
Eend uit Navarre
Zet afval, zoals nekjes,
vleugeltjes, maagje van
2 wilde eendjes, op met
liter koud water 1 glas
witte wijn, stukje winter
wortel en prei, een afge
streken theelepel tijm F
blaadje laurier, een stukje
rode paprika en zout naar
smaak. Laat de bouillor
2 uur trekken en daarna
zonder deksel op hoog
vuur tot de helft inkoken.
Zeef de bouillon daarna.
Braad de licht gezouten
eendjes in 2 eetl. boter en
2 eetl. olie. Keer ze nu
en dan met de braadboter.
Temper na 15 min. heb
vuur en voeg aan het
braadvocht een gesnip
perd stukje ui en winter
wortel toe 100 g fyngesne-
den rauwe ham en een
fijngesneden rode paprika
Laat dit alles even mee
fruiten op laag vuur. Ver
warm een eetlepel cognac
boven de gasvlam, houd
hem schuin zodat de vlam
erin slaat en laat de bran
dende cognac over de eend
jes lopen. Laat de vlam
rustig uitbranden.Voeg de
warme bouillon toe en
laat de eendjes nog 30 a
45 min. zachtjes sudderen.
Bind het stoofvocht met
wat maizena.
WINA BORN
We Jock! Daar
heeft-ie me een knap
staaltje camouflage
techniek weggeven!.
Je 2ou niet gauw raden,
dat hier een sappig,
vers mergbeen s
/UEU- LAlArUlT. C.PJB
teuws
X DECEMBER 1973.
Honderd jaar geleden stond in
ie krant:
- Van Reuter's Office is uit
Penang bericht ontvangen,
iat de Nederlandsche militaire
m maritieme strijdkrachten,
coorzien van zwaar geschut,
ien kraton van Atjeh hebben
omsingeld. Generaal v. Swie-
len heeft den Sultan voor het
laatst aangemaand zich on
voorwaardelijk over te geven.
- Ook de tweede poging tot
het gieten der „Ke'zerklok"
voor den Dom te Keulen is
mislukt. Men zal zich herinne
ren, dat de vorm niet volgego
ten was en dat men toen ge
tracht heeft met een tweede
gietsel dit nog aan te vul
len. Bij het verbreken van den
vorm is echter gebleken dat
de twee gietsels zich niet ver-
eenigd hebben. De eigenaar
der gieterij, de heer Hamm, wil
tegen het voorjaar een derde
poging wagen.
Vijftig jaar geleden:
Volgens een mededeeling
van den algemeenen veilig
heidsdienst in Madrid is er 'n
samenzwering ontdekt, die ten
doel had op 28 December een
revolutionaire communistische
beweging te ontketenen in
Spanje en Portugal. Er zijn
in Madrid en in de provincie
verscheidene personen gear
resteerd en tal van papieren
zijn in beslag genomen.
De Grieksche politicus Ve-
nizelos heeft na lang beraad
besloten gehoor te geven aan
het beroep, dat van verschil
lende zijden op hem is ge
daan. Hij zal tijdelijk naar
Griekenland terugkeeren om
mede te werken aan de rege
ling van zaken, doch hij zal
niet weer op het politieke too-
neel verschijnen.
Monteverdi bij
Operastichting
Van onze kunstredactie
De activiteiten van de Nederland
se Operastichting zullen volgende
maand in het teken staan van
Claudio Monteverdi (1567-1643), de
belangrijke Italiaanse componist
op de grens tussen Renaissance en
Barok. Met een nieuwe produktde
van diens opera „Orfeo" onder
leiding van Nikolaus Harnoncourt
wordt op 4 januari het project ge
opend dat tot 20 Januari zal du-
Ook wordt de oude produktie van
Momteverdi's laatste opera Tln-
cornazione di Poppea" onder mu
zikale leiding van Gustav Leon-
hardt weer op het repertoire ge- spro della Beate Vergine" en v
nomen. een programma van madrigalen
Het Monteverdiproject dat ons te
wachten staat is mede geïnspi
reerd door het onverwachte suc-
dat ons te wachten staat is mede
ces dat deze opera (altyd als
een zeer moeilijk werk beschouwd)
in de afgelopen jaren bij het pu
bliek had.
De belangstelling voor deze mu
ziek, vooral van de kant van de
jongeren, blijkt eo groot te zijn
dat de Operastichting zich al bij
voorbaat weet verzekerd van een
grote toeloop voor de voorstellin
gen en concerten binnen diit pro
ject. Het accent ligt daarbij op
Amsterdam.
Beperkte financiële middelen zijn
er de oorzaak van dat deze pro
gramma's niet in andere steden
verschijnen. In het 6cheveningse
Circustheater wordt wel naast de
twee genoemde opera's op 14 Ja
nuari een scènische uitvoering ge
geven van drie belangrijke werken
van Monteverdi: „II oombattimen-
to di Tancredi e Clorinda",
het „Laimento" uit de opera „Aria
na", het ballet „D ballo dell In-
grate".
De enscènering is van de Italiaan
se regisseur Filippo Sanjust, die
met Gustav Leonhardt en Niko
laus Harnoncourt het drieman
schap vormt dat de artistieke rea
lisatie van dit Monteverdi-project
op een historisch zo authentiek
mogeiijxe wijze verzorgt. Het is
ook Sanjust die de opera's regis
seert.
Harnoncourt brengt zijn eigen
Weense ensemble Concern us Musi
cus mee dat in „Orfeo en de Ve-
spro" met aanvulling van Neder
landse musici de instrument ie
partijen voor z'n rekening neemt.
De balletacademie van het Rotter
dams Conservatorium zal met oen
choreografie van Michael Holmes
meewerken aan de opvoeringen van
„II ballo deül Ingrate".
„Orfeo" wordt op 4 en 6 Januari
in het Circustheater opgevoerd en
op 8 Januari in de Rotterd- r>e
Schouwburg. „L'Incoronazione dl
Poppea" verschijnt op 11 Januari
in het Circustheater.
