"IK HAD GRAAG 1000 HUWELIJKEN VOLGEMAAKT "Gewesten staan dichter bij de mensen dan wij" Produktiegroei neemt af bij stijgende prijzen V ertegenwoor digei stal 11.000 kilo kaas bij werk geve Ds. De Tombe (77) nam afscheid als Leids ambtenaar van de burgerlijke stand PAGINA 4 VARIA VRIJDAG 16 NOVEMBER Iflj LEIDEN Eind 1961 werd de toen 65-jarige ds. Izak de Tombe beëdigd als ambtenaar van de burgerlijke stand in de gemeente Leiden. Een ongewone functie voor een predikant, ook al is hij dan emeritus. Twaalf jaar en 915 voltrokken huwelijken later zegt hij gelaten: "Je leeft bij termij nen, in episoden, aan alles komt een eind". Vandaag heeft ds. De Tombe zijn laatste huwelijk ge sloten. Vorig jaar stelde de Leid- se raad de verordening in dat ambtenaren van de burgerlijke stand op hun zeventigste jaar him taak dien-den neer te leggen. "Toen dat besluit werd voorbe reid, heb ik nog wel geprotes teerd", zegt ds. De Tombe. "Ik voel me nog erg goed en i'k had graag de 1000 huwelijken voLge- maakt. Een mooi getal om te zeggen: inpakken en wegwezen. Ik heb zelfs nog aangeboden om het werk buiten bezwaar van de gebmeentekas voort t>e zetten, ge zien Leidens precaire, financiële positie, maar dat 'kon niet". Na deze woorden neemt hij de pijp even uit de mond en laat 'n smakelijk gelach los. Het gesprek met hem vindt plaats in zijn woning aan de Drechtstraat. Een warm aange klede woonkamer, die de sfeer ademt van kalme, bedaagde tij den. Buiten huilt de wind om het huis, maar de kachel staat te snorren op vier en de kolenkit staat ferm paraat. Onder het in schenken van een glas cognac, vertelt ds. De Tombe iets over 't boeiende leven dat hij achter de rug heeft. Hij is in de jaren twintig nachtredacteur bij de Telegraaf geweest, vervolgens ambtenaar bij de gemeente Am sterdam, daarna hervormd predi kant in Leiden. Ambtenaar van de burgerlijke stand werd ds. De Tombe "om dat ik na mijn 65ste nog nuttig werk voor de samenleving wilde verrichten". Na deze opmerking zoekt hij enige tijd naar een voorwerp om de inhoud van zijn pijp in te deponeren. („Waar kan zo'n ding nou zijn, ik begrijp het niet, ik heb aanzienlijk meer as bakken dan geld"). Ds. De Tombe zegt dat hij bij elke huwelijksvoltrekking emo tioneel betrokken is. "Ik heb het nooit als een routine-karwei be schouwd. Dat zou ik niet eens kunnen. Voor elk huwelijk maak ik ook een aparte toespraak. Ik weet het, het is allemaal theore tisch gepraat de praktijk moet het allemaal uitwijzen. Maar Je wilt zo'n 'huwelijk toch iets mee geven". De sfeer op zo'n huwelijksslui ting vindt hij bijzonder belang rijk. "Bij de eerste woorden peil je al de stemming. Ik houd wel van een kwinkslag er zo tussen door. Maar Ja, zo'n gezelschap moet vatbaar zijn voor humor. Bij sommige bruidsparen lijkt t wel of ze bij de tandarts ziitben". Over het huwelijk in het alge meen raakt ds. De Tombe niet vlug uitgesprcken. „Het is een idieeël/ gemeenschap, een ethi sche verbintenis, een spel van compromissen. Je geeft je ten geschenke aan elkaar, daarom kun Je ook niet gauw te goed zijn voor elkaar. De intimiteiten zijn sacraal daar kan niet voldoende op ge drukt worden. Maar het huwelijk is niet het uitleven van carnale passies (sex). Als het dat alleen maar is, loopt het mis. Er moet een goed, sterk evenwicht be staan tussen de sexuele en de geestelijke band. Bereik je dat, dan gaat er van een huwelijk gro te beschuttende kracht uit, dan geeft het gezelligheid en warmte, dan is het iets schoons". Vindt u dat er te veel nadruk op de sexuele kant in het huwe lijk wordt gelegd? Ds. De Tombe: "Dat niet di rect. Die lichamelijke aantrek kingskracht moet er wel dege lijk zijn, hoor. Het is van het grootste belang dat het sexuele leven in een huwelijk goed is. Als dat ernstige gebreken ver toont, komen er gauw psychische stoornissen. En dat leidt vaak tot grote problemen tussen de part ners. Als Jonge, getrouwde men sen geen grote lichamelijke aan trekkingskracht op elkaar uitoefe nen vind ik dat tegennatuurlijk. Platonische liefde is iets voor de oudere jaargangen". Terwijl ds. De Tombe forse rookpluimen aan zijn pijp ontlokt, zwenkt het gesprek naar de po sitie van de vrouw in het huwe lijk. Ds. De Tombe: "Volgens 't scheppingsverhaal is de vrouw uit de rib van de man ontstaan. Uit de rib. Niet uit de voet. Dat be tekent dat de vrouw niet de sla vin is van de man. De vrouw moet acht slaan op de huishouding, én op haar man. Ze zal hem in sommige opzichten moeten leüden, ja opvoeden. Als ze dat kan, is ze meer waard dan juwelen. Zon der grote vrouwen, géén grote mannen, zeg ik altijd maar". Voegt daar uitgelaten aan toe: "Als ik dat verhaal zo vertel aan een bruidspaar dan kijkt de brui degom meestal of hij een klap met een warm krentebrood heeft gehad". Hoe staat u tegenover huwe lijken die op zeer jeugdige leef tijd worden gesloten? Ds. De Tombe: "Dat is niet zo eenvoudig om daar op te antwoor den. Ik weet dat juist in de groep mensen, die in de leeftijd 16— 20 trouwen veel scheidingen val len. Dat stemt tot nadenken. Toch ben ik er bepaald niet te gen. Het huwelijk is 'n natuurge- geven, het straalt zoveel positie ve waarde uit dat ik vind dat je daar al jong van moet kunnen ge nieten. Als je er tenminste rijp voor bent". Korte stilte. "Ik trouwde zelf toen ik 23 was. Mijn vrouw was een Gro ningse; deugdzaam, spaarzaam en vroom. Ze steunde op me én ze gaf me leiding. Zonder haar was ik vermoedelijk geen predikant geworden, maar had ik mij overge geven aan wereldse geneugten. We zijn 51 jaar bijzonder geluk kig getrouwd geweest. Toen stierf ze, nu drie jaar geleden. Als ik terugkijk dan denk ik wel eens: ik had al op mijn achttien de met haar moeten trouwen". Hoe ziet u de toekomst van 't huwelijk. Vele jongeren beschou wen het als storend, overbodig. Ds. De Tombe: „Ik ben en blijf optimistisch. Ik weet dat de hippe jeugd het bed met elkaar deelt en meent het huwelijk niet nodig te hebben. Volgens mij is dat een voorbijgaande fase. Alles is terug te brengen op moraal en ethiek. En hier liggen de taken voor de ouders, taken die nogal zijn ver waarloosd. Ouders moeten gro te aandacht voor hun kind heb ben, voor zijn gedragspatroon voor zijn ontluikende sexuele ven. voor de gevaren die hem be dreigen. Ze moeten daarover niet zwijgen, zoals zo lang is gebeurd, maar praten. En dan lijkt het wel ondanks alle problematiek een gezonde ethische levens- moraal over te dragen". In die twaalf jaar heeft ds. De Tombe het een en ander mee gemaakt tijdens het sluiten huwelijken. Het meest geroerd heeft hem een huwelijksplechtig heid uit het begin van zijn car- rière" als ambtenaar van de bur gerlijke stand. „Kort voor dat hu welijk werd voltrokken, kwam de vader van de bruidegom naar mi] toe en zei: ,.U trouwt straks mijn zoon. ik heb hem ook opgevoed als mijn zoon, maar uit de pa. pieren zall blijken dat het niet in werkelijkheid mijn zoon is. Wilt u daarvan zo min mogelijk laiten blijken in uw toespraak?" Ik heb daar natuurlijk rekening mee houden. Een half Jaar later staat de zoon voor mijn deur. Hij „Mijn vader is overleden. Zoudt u hem willen begraven? Volgens de letter van de wet is het niet mijn echte vader, maar wilt u daar op de begrafenis niets van laten blijken?". Stilte. Ds. De Tombe: „Heeft u meer vragen?" „Nee". „Dan zou ik als ik u was naar huis gaan. Uw vrouw zal wel al leen zitten". De grootzegelbewaarder vs huwelijk kun je alleen op pa pensioneren. MINISTER DE GAAY FORTMAN IN BOSKOOP BOSKOOP „Het is niet mijn bedoeling dat er vier bestuurslagen komen die elkaar gaan betuttelen, maar dat er een aantal gewesten komt dat op een rechtstreekse lijn staat met de gemeenten. Colleges die dichter bij de mensen staan dan Den Haag". Dat zei do minister van Binnenland se Zaken De Gaay Fortman gister avond op 'n bijeenkomst in Hotel Flo rida in Boskoop, in antwoord op een vragensteller die een vierde bestuurs laag in de vorm van het gewest als weer een tijdrovend element in het toch al moeilijk werkende bestuurs apparaat in Nederland zag. De minister, die op uitnodiging van de Anti-Revolutionaire kiesver eniging een lezing had gehouden over de plaats van de ARP in de huidi ge politiek, zag in de gewesten voor al een uitbreiding van het lokale be- Gewesten kunnen taken opvangen die sommige gemeenten zelfstandig niet meer aankunnen. Hij noemde Spaanse douane vangt hasj smokkelaars ALGECIRAS De douane van de Zuidspaanse havenstad Algeciras heeft vier mensen aan de politie overgeleverd, die bij elkaar 138 kilo hasjiesj in hun bezit hadden. In een Nederlands bestel wagentje werd 66 .kilo gevonden. De inzittenden, de Nederlanders Franciscus O. en Ma rie T.R., kwamen uit het aan de overzijde van de straat van Gibral tar gelegen Tanger. In de auto van een Canadees werd 29 kilo hasj aangetroffen en in die van een Australiër 43 kilo. voorbeeld van de vuil verwerking". Zie de vier bestuursla gen echter niet direkt als mijn ideaal". De Gaay Fortman werd ook ge vraagd naar het plan om Nederland in vijf provincies onder te verde len. Dit is de uitkomst van een structuurschets, aldus de bewinds man. Zie het als een studiestuk dat planologisch, economisch en sociaal bekeken moet worden. Ook de zogenaamde „reuzen-ge meenten" vond de minister niet be paald bevordelijk. „Dat er bepaal de kleine gemeenten moeten sneuve len zal niet aan te ontkomen zijn. Ret is onvermijdelijk. Men verwacht tegenwoordig ook veel meer van ge meenten". Een vragensteller haakte in op een uitspraak van de minister dat sta kingen niet veel oplossen en alleen als uiterste middel aangegrepen zou den mogen worden. Hoe kan de mi nister dan voorstellen om het straf rechtelijke stakingsverbod voor amb tenaren op te heffen? De minister antwoordde hierop dat van genoemde wet, die dateert van 1903, bijna nooit gebruik is gemaakt, terwijl er wel contant overtredingen worden gemaakt. De minister zag weinig verschil in ambtenaren en werknemers uit het particuliere be drijf". We moeten dus terug naar de tijd dat én de ambtenaar én de men sen uit het bedrijfsleven stakings vrijheid hadden". Iemand was van mening dat re geren een louter technische aan gelegenheid was geworden. Hij vroeg zich af of de verschillen in de po litiek nog wel zo groot waren. Als Je kijkt naar de oppositie zoals die gevoerd is door de PvdA in het nog niet zo lange verleden en nu door de VVD, dan blijkt dat men maar wei- ning kanten op kan. De Minister haalde een uitspraak van Den Uyl aan toen deze nog op positieleider was. „De marges in de democratie zijn maar erg smal". Toch vond de minister dat het niet leuter een technische aangelegenheid was". We hebben weliswaar een graad van ontwikkeling bereikt die weinig grote verschillen meer ople vert, maar toch zal de Nederlander altijd zijn eigen ideeën naar vo ren moeten kunnen brengen. Geza menlijk moet dan een oplossing ge zocht worden voor problemen". Polarisatie wees de heer De Gaay Fortman van de hand. „Een afschu welijke zaak". De vele vormen van inspraak noemde hij erg waardevol. Minister De Gaay Fortman, die Florida in Boskoop met veel moei te had kunnen vinden, sprak in zijn inleiding over de politieke situatie vanaf 1971. „We zitten sinds die tijd in een impasse. Om vóór verkie zingen te zeggen met die partij wil ik wel regeren en met die niet niet, was volgens hem volstrekt on-Neder- lands. Dat klopt niet met de regels van ons spel", meende hij. Hij vertelde over zijn motieven (als ook die van minister Boersma) om als AR politicus in het progres sieve kabinet zitting te nemen. „Een belangrijke volksgroep als de socia listen mogen we op dit moment niet uitsluiten van regeringstaken. Het Zwitserse boeren boos op minister BERN Meer dan 8000 boeren hebben in de stromende regen een "mars naar Bem" gehouden om uiting te geven aan hun ontevreden heid over de officiële landbouwpoli tiek van Zwitserland. Op spandoeken eisten de demon straten hun "deel van de koek" op. De Zwitserse minister van Econo mische Zaken, Ernst Brugger, werd voor "verrader" uitgekreten en eni ge jonge boeren hadden zelfs galgen voor hem op borden geschilderd. was noodzakelijk hen weer rege- rings verantwoordelijkheid te laten dragen". In een extra- parlementair kabinet zag hij eerder vóór- dan nadelen. „Het levert een gemakkelijker over gang naar nieuwe verhoudingen bin nen de Nederlandse maatschappij. Voorwaarde was dat de program ma's van beide combinaties als gelijkwaardig werden erkend en zo ook de ministers. We hadden geen zin om voor lakeien te spelen. In die korte tijd dat deze regering nu aan het werk is moet ik zeggen dat ik hoop en vertrouwen heb dat het een duurzaam kabinet zal zijn". DEN HAAG (ANP) De econo mische situatie wordt dit Jaar ge kenmerkt door een sterke afneming van het groeivolume der produktie en een toeneming van de prijzen. Dp produktie-ontwikkeling valt te gen: zowel de particuliere consump tie als de particuliere investeringen ontwikkelen zich minder snel dan werd aangenomen. Dit zei minister Lubbers gister middag in de Tweede Kamer tijdens de begrotingsbehandeling van Eco nomische Zaken. Bovendien moet de revaluatie dui delijk in een ander licht worden be zien dan op het ogenblik van af kondiging. De opwaardering van de gulden heeft niet meer dan een stabiliserende werking op de prijs ontwikkeling, maar heeft niet het beoogde resultaat tot gevolg gehad. De stijging van het prijsindexcijfer zal dit Jaar "zeker acht procent" be lopen. De nieuwe internationale si tuatie vraagt om een nieuw beleid. Minister Lubbers wilde niet voor uitlopen op de mogelijke effecten van het aangekondigde pakket maatregelen. Vast staat dat dit na- Jaar de stijging van de invoerprij zen aanzienlijk groter is dan was voorzien. Hij signaleerde stagnatie in de produktie als gevolg van de fysieke aspecten die aan de olie-in voer zijn verbonden. Alternatieven hiervoor worden uitgewerkt. Er is sprake van een inflatiedrift ten aanzien van een aantal grond- stoffenprijzen, waaraan de con flictsituatie in het Midden-Oosten niet vreemd zal zijn. Enkele verge lijkende cijfers tussen mei en okto ber van dit Jaar: de koperprijs steeg in die periode met ruim honderd procent, tin met vijftig procent, zink met tweehonderd procent en wol eveneens met tweehonderd procent. De winst en verliesrekening van de bedrijven zal dit Jaar sterk beïn vloed worden door de manier waar op zij zich op de grondstoffenmarkt hebben weten te dekken. Twee nota's kondigde de minister aan: zomer '74 verschijnt een eerste energienota, die zeker van belang voor de Kamer is om meer concreet op het energiebeleid in te spelen. Rond de jaarwisseling verschijnt de nota kernenergie. Het grootste pro bleem bij de kernenergie-opwekking lijkt de minister het radioactieve af val te zijn. VOORSCHOTEN Het grofvuil wordt woensdag 21 november opge haald in Adegeest (met uitzondering van het gedeelte Oud Adegeester- laan tussen de Prins Bernhardlaan en de Nassaukade), aan de Leidse- weg (het gedeelte tussen Raadhuis laan en Voorschoterweg), Voorscho- terweg, Hofweg (het gedeelte ten oosten van de Voorschoterweg), Prof Boerhaaveweg, Krimkade, J. P. Coenstraat, Vondelstraat, Marnix- straat en Beresteynstraat, op don derdag 22 november in de wijk Noord-Hofland aan de Hofweg (het deelte tussen Voorschoterweg en de de Leidseweg), Leidseweg (het ge deelte tussen Vooschoterweg en de Vinkweg) Schaaldieren In Italië is giste ren de verkoop van schaaldieren vrijgegeven. De verkoop was verbo den, in augustus, nadat zich, voor al in de buurt van Napels, gevallen van cholera hadden voorgedaan. In Italië zijn 24 mensen aan de ziekte gestorven, voornemenlijk in en bij Napels. Volgens een aantal artsen was de cholera veroorzaakt door mos selen. Noodtoestand Het Engelse La gerhuis heeft zich vannacht met 297 tegen 278 stemmen akkoord verklaard met de noodtoestand die de conser vatieve regering van premier Heath heeft afgekondigd met het oog op de energiecrisis. Krachtens deze nood toestand is een reeks maatregelen be kendgemaakt tot beperking van het elektriciteits- en brandstofgebruik. In Duitsland zijn al Jarenlang bij de fietsers tweewielige bagage aan- hangwagentjes populair. Sinds zeer kort brengt een fabrikant in Zoeter - woude van eigen ontwerp een solide en sterk verbeterde uitvoering op de markt, aangepast aan de in ons land geldende wettelijke eisen. Het wagen tje is gedoopt Fietskruier en kan een goede functie vervullen bij bood schappen doen, bij mini-verhuizin gen en bij het gaan kamperen en tij dens het verblijf op de camping. Ook is er een uitvoering van de Fiets kruier voor het gebruik op het plat teland, waarbij de constructie vooral is aangepast aan het vervoer van melkbussen. De Fietskruier wordt geproduceerd door Handelsonderne ming „Het Wapen van Zoeterwoude". Verzet tegen de nv-vorm DEN HAAG (ANP) De samen werkende fracties van de PvdA, PSP en PPR in de provinciale sta ten van Zuid-Holland hebben bij gedeputeerde staten bedenkingen ge uit tegen het voorstel van de com missie energievoorziening Zuid- Holland om in deze provincie tot 'n elektriciteitsbedrijf te komen in de vorm van een naamloze vennoot schap. De statenleden hebben met name bezwaar tegen de structuur van een NV voor dit bedrijf, "die 'n zo evident belangrijke zaak als de aan de directe controle van een ge kozen volksvertegenwoordiging", al dus de fracties. Zij wensen een rechtsvorm, die directe controle door een volksver tegenwoordiging mogelijk maakt. Hun voorkeur gaat uit naar een door het parlement gecontroleerde nationale conceptie. Weer ontvoering in Duitsland CUXHAVEN De Westduitse po litie heeft de ontvoering bekendge maakt van een zevenjarige zoon van een industrieël uit Cuxhaven in de deelstaat Neder-Saksen. Nadere bij zonderheden werden niet meege deeld. Na de ontvoering van Evelyn Jahn, de 22-jarige dochter van de eigenaar van een reeks restaurants die inmiddels ongedeerd is vrijgela ten, is dit het tweede ontvoeringsge- val in de Bondsrepubliek in drie da gen tijd. Frankrijk heeft de Beaujolaisprimeur voor dit jaar in de a lopen nacht in Rotterdam vrijgegeven voor verkoop. He f voor het eerst dat de jaarlijkse presentatie in het buitenk plaatsvond. De presentatie geschiedde door de 21-jarige Josii Crozet, een wijnkoningin uit het Franse Jullie, DEN HAAG/BODEGRAVEN Ver tegenwoordiger Gerrit (28) uit Hoofddorp nam tussen Juni 1972 en Juni 1973 ruim 11.000 kilo kaas weg uit het pakhuis van zijn werkgever in Bodegraven. Hij verkocht de kaas aan particulieren en stak de op brengst, een goede 50.000 gulden, in eigen zak. Toen de verduistering eenmaal aan het licht kwam bleek van het geld niet veel meer over te zijn. Gerrit had er twee winkels in zuivelproduk- ten mee laten opknappen, die hij er buiten medeweten van zijn baas op na hield. Gisteren stond de vertegenwoordi ger voor de Haagse rechtbank: een goed in het pak gestoken man, die een beetje verlegen aandeed. Nauwe lijks verstaanbaar vertelde hij de hoeveelheid kaas in de loop van het jaar te hebben weggenomen om wat ruimer te kunnen leven. Financiële problemen kende hij niet, maar in het bezit van twee pas- geopende winkels waarop geld toege legd moest worden kwam hij met zijn salaris net uit. "We kregen van het bedrijf wel eens opdracht om kaas zwart te verko pen. Zonder facturen of bonnen en dat bracht mij eigenlijk op het idee", vertelde Gerrit. "Ik liet de kaas door onze chauf feurs naar klanten brengen, onder schepte het gedeelte van de vracht brief dat terugkwam en ging later persoonlijk afrekenen. Ook bezorgde Gerrit de kaas wel eens persoonlijk. Als vertegenwoordiger kreeg hij altijd een hoeveelheid monsters mee, die hij verkocht of aan zijn eigen winkels le verde die op deze manier gratis aan een voorraad kwamen. "Maar u moest toch weten dat de zaak eens uit zou komen?" stelde pre sident mr. J. C. de Mol van Otterloo. "Ja, dat wel" zei Gerrit zacht. Toch werd het kort na dit antwoord op de zitting duidelijk dat de verduis tering niet aan het licht zou zijn ge komen als de vertegenwoordiger in een Jaar niet zo'n grote hoeveelheid had gestolen. Ieder Jaar gingen er namelijk in het pakhuis een aantal kilo's verloren door indrogen van de kaas. Dat het percentage van 1.2 pro cent naar 2,7 procent was opgelopen moest de aandacht wel trekken. "Heeft u al wat van het geld' heeft verduisterd teruggegeven', de officier van justitie mi ten. "Het grootste gedeelte wel' woordde Gerrit, die inmiddels I van zijn eigen zaken werkt. "Ik heb mijn huis verkoi daarvan 40.000 gulden kunnen len. Bovendien heb ik met ml]ü gere werkgever een overeenkom sloten dat ik voortaan alleen kaas bij hem afneem". "Maar" zo vulde de vertegen diger aan", ik kan de restn geld alleen maar terugbetalen1 de kans krijg om in mijn zaak d blijven werken." President mr. De Mol i las een reclasseringsrapport waarin ook werd gesteld dat financieel opzicht gewenst Gerrit door bleef werken. Officier van Justitie Mr. hield daar rekening mee en t voorwaardelijke gevangenisst vier maanden met een proeft twee Jaar en een geldboete vo zend gulden. Uitspraak 29 nofi

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1973 | | pagina 4