bestand in gevaar ondanks en intensief politiek overleg Aanklagers van Watergate nemen geen genoegen met verdwijnen van bandjes TREPPER NAAR LONDEN 75.000 Opeis moeten terug in vogelvlucht in vogelvlucht ^ERDAG 3 NOVEMBER 1973 BUITENLAND [OET/TEL AVIV/CAIRO/DAMASC US De standpunten in het Israëlisch-Ara- Ie conflict schijnen zich te hebben verhard. In een regeringsgezind Israëlisch blad gisteren dat de gesprekken van premier Golda Merr in Washington niet het einde oorlog in het Midden-Oosten op het slagveld betekenen. Tegelijkertijd groeide in [bliciteitsorganen van de Arabische lan den de vrees voor een opnieuw grijpen naar pens. :e gaf te kennen dat het geen militaire posities zal opgeven die het ten westen van het maal inneemt. Dit zou het antwoord zijn op een voorstel van premier Meir inzake een we verdelingvan de Egyptische en Israëlische strijdkrachten ten westen van het kanaal ,ee er een betere wapenstilstandslinie zoukunnen komen. De Egyptische reactie viel sa- ,et een verrassende topconferentie van president Sadat in Koeweit voor onderhandelingen lijn ambtgenoten van Syrië en Koeweit. ïdingen ■aëlische minister van Han- Bar-Lev, die bij het be de oorlog als luitenant-gene- de generale staf werd op- èchter van mening 'ptenaren „geen kans" zou- iben mochten zij zich daad- n nieuwe oorlog voor in vraaggesprek met agblad „Maariv" zei hij: „Wan- Egyptenaren opnieuw het mden openen, en dat is niet 2 iten, dan zouden zij geen, V an ook geen enkele kans heb- nsluiting aan het onverwach- Koeweit is het Syri- yyj latshoofd, El-Assaad, in Bag- ngekomen waar hij met de leiders confereerde. Met het ran Assaad zijn voor het eerst jaren de leiders van beide rende Baath-regiems bijeen- Irak zou daarbij een nau- jolitieke samenwerking met lebben voorgesteld. es in Arabische landen voor uitbreken van strijd is in slopen dagen door verklarin- de regeringen in Damascus lad gevoed. Politici van beide spraken van de mogelijkheid !t opnieuw grijpen naar de daar niet zou kunnen wor- •ekend op het voldoen aan de 5 bke terugtrekking door Israël ln 1967 bezette gebieden, nks mededelingen van beide inzake schendingen houdt tand het nog steeds, zo deel- woordvoerder van de V.N. weigerde in te gaan op vra- de vredesmacht poogt de be- jnen vast te stellen naar de oals die op 22 oktober was, .grijk twistpunt van Egypte dafegyptische president, Sadat, <8 ©halve Koeweit, ook Saoedi- |9(bezocht. Sadat, die gistèrmid- Cairo terugkeerde, zou met Feisal gesproken hebben over ling van de olie-boycot als "'lom druk uit te oefenen en coördinatie van de Arabi- ilitiek zowel voor het geval ïgen zouden worden gemaakt komen tot vredesoverleg als !t geval opnieuw zou worden indien de Israëlische troe- !h niet terugtrekken tot de 22 oktober. üteit avond kwamen verdere mel- /an diplomatieke activiteit in lische wereld. President Bou- an Algerije arriveerde in besprekingen met Egyp- do autoriteiten. Zijn ambtgenoot mesië zette zijn telefonische met de Libanese leider, Gad- de situatie voort. Eerder beiden al overleg met pre- Boumedienne. Igyptische minister van Bui- Zaken, Ismail Fami, be vindt zich nog steeds in Washington, maar over zijn activiteit wordt zeer weinig bekendgemaakt. Na veel terug houdendheid maakte het statedepart- ment bekend dat hij een tweede nieuw onderhoud met minister Kis singer had gehad. Deze heeft hem vermoedelijk op de hoogte gebracht van het resultaat van zijn overleg met premier Meir die ook nog in Washington is. Minister Kissinger heeft gisteren 14 in Washington geaccrediteerde ambassadeurs van NAVO-landen op het ministerie van Buitenlandse Za ken bij zich geroepen om de situatie in het Midden-Oosten te bespreken. Voor het eerst sedert het uitbreken van de crisis in het Midden-Oosten, die ook moeilijkheden in het Ameri kaans - Europese bondgenootschap met zich bracht, nam Kissinger daar mee een initiatief om met de NAVO- partners in rechtstreeks contact te treden. Gevangenen Op het hoofdkwartier van de Ver enigde Naties ontving secretaris generaal Waldheim gisteren een Egyptische klacht dat Israël de be volking van zes bezette Egyptische plaatsen had verdreven en 600 bur gers in een kamp had gezet. Dit werd een schending van de conventie van Genève inzake de bescherming van burgers genoemd. Waldheim werd ge vraagd het opperbevel van de VN- noodmacht opdracht te geven de no dige maatregelen te nemen voor de vrijlating van de gevangen burgers en de terugkeer van de verdrevenen. Gelijktijdig beschuldigde Syrië Is raël van twee schendingen van het bestand in het gebied van de berg Hermon op 26 en 30 oktober. „Toen zond Israël per helikopter troepen naar dit gebied". Er werd een on middellijk onderzoek gevraagd dat moet leiden tot de terugkeer van de Israëlische militairen naar de posi ties die zij innamen toen het bestand van kracht werd. Wat de krijgsgevangenen betreft heeft Syrië zich volgens een doorzijn ambassade in Londen uitgegeven verklaring bereid verklaard lijsten van de Israëlische krijgsgevangenen vrij te geven mits Israël zich aan de bepalingen van de conventie van Ge nève zou houden. Verder werd geëist dat de Isra ëliërs de lijken van de gevallen Sy rische soldaten overdraagt. Boven dien, zo wordt gezegd, moet de bur gerbevolking die tijdens de oorlog uit hun dorpen werd verdreven, naar haar vaderland mogen terugkeren alvorens de krijgsgevangenlij sten worden overhandigd. Over de voor Israël zo belangrijke kwestie van de uitwisseling van krijgsgevangenen is vernomen dat de minister van Defensie, generaal Dajan, een onderhoud had met de Israëlische vertegenwoordiger van het internationale Rode Kruis, Mi chel Convers. In Genève heeft het internatio- VN erkend naai comité van het Rode Kruis eer dringend beroep gedaan op de be trokken partijen de conventie Genève onmiddellijk geheel uit te voeren zonder daaraan militaire, politieke of economische voorwaar den te verbinden. De landen zijn daartoe verplicht door het aangaan van unilaterale verdragen. WARSCHAU (AFP) Leopold Trepper, tijdens de Tweede We reldoorlog leider van het Russi sche spionagenet „Die Rote Ka- pelle", is gisteren uit Warschau vertrokken, na drie jaar te heb ben gewacht op een uitreis visum. Hij zal in Londen wor den behandeld voor een ernsti ge ziekte in de bloedsomloop. Trepper kreeg vorige maand om gezondheidsredenen een vi sum, nadat de Poolse regering hem dat Jarenlang had gewei gerd om „veiligheidsredenen". Intussen was vrijwel de hele fa milie van Trepper wel geëmi greerd, naar Israël, Denemar ken en Canada, zoals de bijna 70-jarige ex-spion alleen en ziek achterbleef in zijn appartement in Warschau. Van verscheidene kanten (onder meer Nederland se parlementsleden) is een be roep op de Poolse regering ge daan Trepper toch te laten gaan. Bij zijn vertrek vertelde Trep per dat hij deze week naar het hoofdkwartier van het centraal comité van de communistische partij was geweest om de auto riteiten voor zijn paspoort te be danken. „Ik ben blij dat dit voor mij tragische probleem nu voor bij is", zo zei hij. Leopold Trepper, een Poolse Jood, is al 50 Jaar actief lid van de communistische bewe ging. In de Tweede Wereldoor log leidde hij in Frankrijk en België een Russisch spionagenet dat vertakkingen had in 'n groot aantal door de Duitsers bezette landen, totdat het in 1942 door de Gestapo werd opgerold. Toen Trepper naar de Sowjet-Unie terugkeerde, werd hij door Sta lin van verraad beschuldigd. Hij zat tien Jaar in Russische gevan genissen, en keerde na zijn vrij lating en rehabilitatie in 1957 terug naar Polen, waar hij voor zitter werd van de culturele en sociale vereniging van Poolse Jo den. Hij trad af tijdens de golf van anti-Joodse gevoelens, die in 1967 door Polen ging. Achtereenvolgens emigreerden zijn drie kinderen en zijn vrouw, maar zelf kreeg Trep per, ondanks herhaalde verzoe' ken, geen uitreisvisum. Frankrijk wil kernproeven ondergronds PARIJS (Reuter» Frankrijk is bezig met het boren van een schacht in het atol Fangataufa. ongeveer 40 km van het atol Moeroeroa waar het al zes jaar kernproeven in de atmo sfeer neemt. Het wil daarmee de mogelijkheid krijgen kernproeven ondergronds te nemen. Het werk aan de schacht zal nog wel enkele Jaren duren, aldus Franse functionarissen. Frankrijk wü „ondergronds gaan na de steeds groeiende internationale kritiek op de kernproeven die het in de atmosfeer heeft genomen. YORK (Reuter) De Alge- ergadering van de Verenig- iaJes heeft met grote meerder- Rti stemmen een resolutie aan- ee,a waarin van Portugal wordt icxzich terug te trekken uit jJj-Bissau en geen "daden van tegen deze "onafhankelij- bliek" meer uit te voeren. De Vergadering vraagt de Jidsraad voor uitvoering qs resolutie te zorgen. I resolutie werd aangenomen stemmen voor, 7 tegen (on- de Verenigde Staten, En- Spanje) en 30 onthoudin- 1 andere wester- Veroverde SAM-raketten van Russische makelij werden gisteren met grote zorgvuldigheid door de Israëliërs via een pontonbrug over het Suezkanaal vervoerd. Zij vormen een oorlogsbuit waar van niet alleen dankbaar gebruik wordt gemaaakt door de Israëliërs maar waarvoor ook Ame rika grote belangstelling heeft. RUSSELSHEIM Alle Kadetts van het type C die Opel tot dps- ver heeft geproduceerd (het zijn er ongeveer 75.000) moeten naar de dealers terug wegens een mogelijk de fect aan de vooras. De fabriek heeft haar dealers opgedragen een bepaald onderdeel op zijn deugdelijkheid te onderzoeken. Volgens Opel gaat het om een onderdeel dat van een toe leveringsbedrijf komt en dat een verborgen gebrek heeft dat mogelijk schade aan de spoorstangen kan veroorzaken. Dat heeft trillen van het stuur en een onstabiele weglig- ging tot gevolg. De Westerse wereld in heit alge meen en Europa in het bijzonder zijn tengevolge van de Jongste oorlog in het Midden-Oosten in een neteli ge positie geraakt. Het gevaar dreigt, dat de Sowjet-Unie, nog ailtijd be dacht op „vernietiging van het kapi talisme" een zo invloedrijke macht in het Midden-Oosten wordt, dat via de Arabische omweg in het Kremlin over de welvaart en zelfs over de vrijheid van West-Europa wordt beslist. Dat zou onze capitu latie-zonder-oorlog betekenen. Ame rika en Sowj et-Rusland mogen dan in een toestand van atomair even wicht verkeren, in feite zou dat even wicht op bedenklijke wijze worden verstoord als Moskou e'r, door zijn weer toegenomen invloed in de Ara bische wereld en door het manipu leren met olieleveranties, in slaagt West-Europa naar zijn hand te zet ten. Den Haag en andere Westeuro- pese regeringscentra behoeven niet eens meer rechtstreeks door Sowjet- russische raketten, tanks en vliegtui gen te worden bedreigd om toch in hoge mate afhankelijk te zijn van wat Moskou wenst. De Jongste ge beurtenissen hebben dan ook de zeer dringende noodzaak van een nieuw energiebeleid in het licht gesteld. Het Is te gek om erover te praten, dat niet slechts het materiële bestaan maar ook de politieke opvattingen van honderden miljoenen Europea nen bepaald worden door de inzich ten van enkele tientallen oliesjeiks. Waar dan nog bij kan komen, dat die op hun beurt ..bestuurd" worden door het Kremlin. Een dergjelijke afhan kelijkheid, sterker nog: 'zelfs de drei ging van een zodanige gebondenheid, is volstrekt onduldbaar. Dat de Ara bische olierijken hun kostbare grond stof zo duur mogelijk trachten te ver kopen, is begrijpelijk. Aangezien de voorraden niet onbeperkt zijn, is dat punt van hun eigen voortbestaan on- punt van hun eigenvoortbestaan on ontkoombaar. Over de prijs van de olie zal men dan ook niet kunnen vallen, al zal die voor de Westeuro- pese economie een zware tegenvaller zijn. Overigens zullen die prijzen ook weer niet zodanig kunnen stijgen, dat daardoor de „concurrentie" in de hand wordt gewerkt. En die concur rentie is er wel degelijk: vergroting van de aardgasproduktie, exploitatie van de voorraden onder de Noord zee. heropening van nu nog te dure kolenmijnen, bouwen van kerncen trales en wat dies meer zij. Derhalve zullen de Aarabieren de olieprijzen nooit op de spits kunnen drijven, an ders snijden zij in eigen vlees. Toch Is, voor het ogenblik, een radicale op lossing van dit vraagstuk nog niet binnen ons bereik. Een lapd als Ame rika kan een vuist maken, omdat het in slechts zeer geringe mate olie uit het Midden-Oosten betrekt en over ruime mogelijkheden beschikt zelf in de groeiende behoeften te voor zien. Dit geldt echter niet voor de landen van West-Europa, hetgeen niet alleen materieel maar ook poli tiek een ernstige situatie kan schep pen. De enige uitweg uit deze im passe voert naar het technische in strumentarium met zijn mogelilkhe- den de thans bestaande onvrijheid snel te verminderen en binnen rede lijke tijd op te heffen. Het is te ho pen, dat de Westerse wereld is wak ker geschud door de Arabische „strafmaatregel" van de olieboycot. Want ook als die boycot voorbij is, blijft een zeer gevaarlijke mate van afhankelijkheid bestaan, die voor een werkelijk vrije wereld onver draaglijk mag heten. Ten onrechte is de indruk ont staan, dat de twee supermachten er door hartelijke samenwerking in geslaagd zijn de oorlog in het Mid den-Oosten tot een voor beide strij dende partijen niet al te onbevredi gend einde te brengen. Er dreigde namelijk op zeker ogenblik een con frontatie tussen de twee groten, die door het Amerikaanse "alarm" ge keerd kon worden: Moskou werd daardoor weerhouden van het zen den van gereedstaande militairen en materiaal naar het middenooste- lijk strijdtoneel. Uit de voorhanden gegevens mag geconcludeerd wor den, dat het Kremlin op het punt stond de Egyptische legerleiding bij te springen, die door het oprukken van de Israëliërs over het Suezka naal in de grootste moeilijkheden was geraakt. Door zware druk te oefenen op Israël en de Israëlische opmars tot staan te brengen de Joden verspeelden daardoor op het nippertje een nieuwe grote overwin ning slaagde Washington erin de Egyptische vrees te verminderen en algeheel gezichtsverlies te voorko men. Door het instellen van de alarmtoestand kon het, in die si tuatie, tevens de Sowjet-Unie bin nen de perken houden, aangezien die zich de reden om „bij te sprin gen" zag ontnomen. Zou Israël re calcitrant zijn geweest en het been stijf hebben gehouden, dan zat de wereld op het ogenblik midden in de derde wereldoorlog. De mensheid heeft dus een zeer spannende en ge vaarlijke episode achter de rug, die alleen door krachtig ingrijpen van Washington en "berekend risico" in de hand kon worden gehouden. In een artikel over 'Tweeërlei Rus sische poltiek" wees de Londense "Ti mes" dezer dagen op de dubbelzinni ge indruk die de koers van het Kremlin maakt. Grote aantallen Jo den hebben gelegenheid gekregen de Sowjet-Unie te verlaten en zich in Israël te vestigen; aan Egypte wer den wapens met grote reikwijdte ont houden; het bestaan van Israël werd, officieel althans, erkend al geldt dit niet voor de tegenwoordige grenzen. Dit alles maakt een vriendelijke, ob jectieve indruk. Anderzijds echter voorzag de Sowjet-Unie de Arabi sche landen op grote schaal van wa pens en stelde zij een luchtbrug in toen nieuwe aanvoer nodig bleek. Tot zover de "Times". Het Amerikaanse weekblad "Time" vult die laatste ge gevens uit het Engelse blad nog als volgt aan: kort voor Grote Verzoen dag verlieten de gezinnen van de Sowjetrussische adviseurs Egypte en Syrië, waaruit afgeleid mag worden dat zij van de komende aanval op de hoogte waren. In dezelfde richting wijst de snelle leverantie van niet minder dan 63.000 ton aanvullend oorlogsmaterieel (dat kennelijk ge reed stond) en voorts ook het snel achtereen lanceren van "Kosmos"- satellieten als 'spionnen' boven het gevechtsterrein. Pas toen Israël op het punt stond het Derde Egyptische leger te omsingelen en uit te schake len en een grote hoeveelheid moder ne wapens uit de Sowjet-Unie buit te maken, draaide Moskou om en bleek het bereid de strijd een halt toe te roepen. Zoals eerder te dezer plaatse op gemerkt: Moskou heeft de Arabisch© landen als facade gebruikt om zijn eigen doeleinden na te streven. En die zijn nog altijd: beheersing van de olie in het Midden-Oosten en, via een omweg, van de Westeuropese in dustrie. RL >_i solutie houdt in dat de Alge- ;se ergadering de republiek Gui- !Bau, waar de onafhankelijk- in september de zelf- leid uitriep, officieel erkent. »fi sm de helft van de 135 VN- zijn al overgegaan tot of- iplomatieke erkenning. igenstemmers menen dat Bissau niet voldoet aan de 'ipe criteria" voor diploma- kenning, onder meer omdat 'fftuizenden Portugese militai- eniet land zijn. 'ortugese ambassadeur bij noemde de "republiek Gui- Bau" in zijn rede in de alge- ta 'ergadering een "imaginaire k" zonder hoofdstad, grond- n of bevolking. De zelfstandig- Peging zegt driekwart van 't 1 der controle te hebben. el SNNEN Gerben Karstens toeren met zijn Italiaanse Kloot Felice Gimondi de lei- sesdaagse van Grenoble Ki. De rest van het veld staat Itens één ronde. WASHINGTON (UPI/Reuter) De aanklagers in de Watergate- affaire hebben verklaard dat het Witte Huis niet heeft bewezen dat twee geheime Watergatebandjes van president Nixon nooit heb ben bestaan en dat ze een diep gaand onderzoek zullen instellen om erachter te komen wat er is gebeurd. Richard Ben-Veniste, een raads man van het openbaar ministerie in de zaak-Watergate, zei aan het begin van de hoorzittingen op de derde dag, dat het Amerikaanse volk "verwacht en recht heeft op" een verklaring. Om erachter te komen wat er pre cies aan de hand is, zei Benveniste, zal het o.m. de voormalige chef van de medewerkersstaf van het Witte Huis, H. R. Haldeman, oud-mede werker van Haldeman Larry Higby, onderminister van justitie Henry Petersen en administrateur van het bureau voor de burgerluchtvaart Alexander Butterfield, als getuigen oproepen. Buititerfield was de man die op 16 juli het bestaan van de geheime bandopnamen van de pre sident onthulde. President Nixons rechtskundige adviseur, Fred Buzhardt, vroeg het hof de zaak te verdagen tot maan dag om hem tijd te geven zijn zaak voor te bereiden, maar rechter John Sirica zag geen reden waarom de zittingen gisteren niet voortge zet zouden worden. Buzhardt was donderdag komen aandragen met twee agenten van de geheime dienst en een historicus van het Witte Huls, om uit te leg gen dat één bandopname niet be stond omdat het ene gesprek plaats had in een deel van het Witte Huis waar de telefoon niet is aangesloten op de centrale bandopnameappara- tuur, en het andere omdat de band vol was. Het ging om gesprekken van president Nixon met John Mit chell toen zijn campagnemana ger en John Dean, toen zijn Juri dische adviseur. De Sowjet-Unie toonde gisteren toenemende twijfel aan de politieke toekomst van president Nixon. Voor het eerst in Moskou schreef een in vloedrijk blad over buitenlandse politiek wat het voor president Nixon zou betekenen als het tot zijn "impeachment" zou komen. Het tijdschrift schreeft dat be schuldigingen die in het Congres te gen Nixon zijn ingebracht over ern stige vergrijpen tegen de wet, tot 't ontslag van de president uit het Wit te Huis zouden kunnen leiden. Hoewel er totnutoe niets over is gezegd, kan het Kremlin niet an ders dan onaangenaam getroffen zijn door het nieuws dat president Nixon gedwongen werd een deel van de handelswet die voorziet in voor deliger tariefmuren voor import uit de Sowjet-Unie, in de ijskast te moeten zetten. De wet zal op een opportuner ogenblik weer tevoorschijn worden gehaald. Het heeft het Kremlin te denken gegeven dat president Nixon het Congres op dit 6tuk niet mee heeft kunnen krijgen, waar de wet beschouwd wordt als een punt van psychologische betekenis bij de consolidering van de Amerikaans Russische ontspanning. Het in de ijskast leggen van een deel van de wet volgt op de dreun die de betrekkingen tussen Witte Huis en Kremlin kregen naar aanleiding van de jongste oorlog in het Mid den-Oosten. In de Sowjetpers verschenen gis teren enkele artikelen die kritiek in hielden op het Midden-Oosten- en binnenlandse politiek van de Ver enigde Staten. Waarnemers in Moiskou vragen zich af of het Kremlin niet is gaan Vrezen dat het ten onreohte is gaan geloven in Nixons bekwaamheid om Watergate te boven te komen, poli tiek plausibel te blijven en zijn handelsbeloften aan Moskou na te komen. De Amerikaanse columnist Joseph Alsop die president Nixon doorgaans goedgunstig is gezind, heeft gisteren gevraagd om het aftreden van de president en zyn vervanging door vice-president-elect Gerald Ford. "Het tijdstip voor Nixons aftre den, afhankelijk van snelle bevesti ging door het Congres van Ford als vice-president, is aangebroken", schreef Alsop. James Restonvande New York Ti mes schreef dat het aftreden van Nixon ln het beste belang van de Verenigde Staten zou zijn. Maar, voegde hij hieraan toe toe: "Er is geen aanwijzing dat hij dit van plan is of zelfs maar om raad vraagt aan de conservatieve partij-oud sten". De Wall Street Journal schilder de de president af als een man die aan de genade van zijn critici is overgeleverd en die weinig kan doen om de algehele vernietiging van zijn regime te voorkomen als zij alles wat hij hen op een presenteerblaad je heeft aangeboden, uitbuiten. "Kortom, de president is een mee lijwekkende, hulpeloze reus gewor den. Hij heeft dat grotendeels aan zichzelf te wijten", aldus dit blad. Perschef Gerald Warren van het Witte Huis voor het weekeinde van Washington verplaatst naar Key Biscayne heeft op een pers conferentie .meegedeeld dat presi dent Nixon e en memorandum van het gesprek dat hij op 15 april van dit jaar had met zijn ontslagen rechtskundige adviseur John W. Dean, zal afstaan aan de rechter in de Watergate-affalre. Warren zei dat de president een memorandum van wat hij zich van het gesprek herinnerde dicteerde, kort nadat Dean bij hem was ge weest en dat dit memorandum er nog steeds was. De persohef kon niet zeggen ui dergelijke onofficiële pre^dentiële notulen ook bestonden van het ge sprek van 10 Juni 1972 met John N. Mitchell. De gesprekken met Dean en Mit chell waren de twee waarvan net Witte Huis in het begin van de week meedeelde dat ze niet waren onder gesprekken met betrekking tot Wa tergate op negen banden die aan rechter John J. Sirica zijn afge staan.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1973 | | pagina 9