Lei
den,
wat
doe
je
met
die
nieuwe, grote kantoren?
iffiffümiiJ
sv Alphen voor
en jaar geschorst
District Leiden PvdA
MAROKKANEN UIT LEIDEN EN
OMGEVING VIERDEN FEEST
'ERDAG 3 NOVEMBER 1973
ADVERTENTIE
STADSGEHOORZAAL
Rrppstraat. firt
Grote kinder
voorstelling met
enorme kado's
NU ZONDAG
4 november
1 nieuw en groots jeugd-
•ogramma met schater-
chende tekenfilms, gieren
plezier. „DE JUNGLE
jOY" in Tarzan-stijl, enz.
is Donald Duck de
prijzen uitdeelt tracht
3rfeoris Boef" Donald te be-
■s;lvi
iemand gaat met lege han-
huisVoor
der kind, een hippe feesttas
et o.a. een geinig stripalbum,
n fantastisch sportalbum en
keuze een 2e stripalbum,
als de stripalbums Donald
uck, The Partridge Family,
n 8 Aristocats, De Flintstones,
ihnny Goodbye, Bessie Turf,
arfook, Godfried Bomans
irookjesverhalen, Winnetou
Iirzan, Laurel Hardy, enz.
i. Je staat er versteld naar
VOORSTELLINGEN
nvang ZONDAGMORGEN
HALF 11 en ZONDAG-
IDDAG om KWART vóór
HALF 3 en om 16.15
,e I (tot 17.45 uur).
'èj'oegangsprijs f 1.95
balkon - (alles inbe-
tpen)
lartverkoop heden, zaterdag
11 tot 5 uur en zondag
^pe n 9 tot 4.15 uur in de Stads-
ui Voorzaal,
et telefonisch in verband
:t de enorm vele kado's bij
t toegangskaartje.
Nederl. Jeugdccntrale in
amenwerking met de Ge-
llustreerde Pers en Am
sterdam Boek B.V.
■ft
!&8fe:
LEIDEN In ver vervlogen tijden werden boven de toegangspoort van het Amsterdam
se weeshuis deze woorden gegraveerd: „Wij groeien vast in tal en last Dat weeshuis be
staat niet meer, de poort met die onheilspellende woorden nog wel. En zij stralen een
bijna bizarre actualiteit uit, als je het woord weeshuis even doorhaalt en daar „randstad
voor in de plaats zet.
"Wij groeien vast in tal en last" de rijksoverheid zag dat aan
de hand van onverbiddelijk cijfermateriaal al vele jaren ge
leden aankomen. Om die benauwende aandacht voor het westen
wat weg te nemen, kondigde de regering indertijd een aantal
stimulerende maatregelen af voor het aanzienlijk beter in de
ruimte, maar veel slechter in de werkgelegenheid zittende
noorden en zuiden. Het hielp niet. Of in elk geval niet vol
doende. Daarom staat nu op stapel de vorige regering nam
er al de aanloop voor de Selectieve Investerings Regeling
(SIR). Een stelsel van vergunningen en heffingen om op de
langere termijn het bedrijfsleven laten we zeggen: wat minder
enthousiast te maken voor vestiging in de randstad. Een maat
regel die met van woede fonkelende ogen door gemeenten en
regio's in het westen wordt bekeken.
Door
Ruud Paauw
Foto's
Jan Holvast
In het haH van Leiden ven-ijzen
op dit moment twee Moeke, talrij
ke verdiepingen tellende panden
op het Schuttersveld (foto links) en
aan de Vondellaan (foto rechts). Bij
elkaar vormen zij duizenden vier
kante meters bedrijfsruimte (aan de
Morssingel komt straks nog zo'n in
zijn verdiepingen zwemmend ge
bouw).
Aan die panden is het bord ge
hecht van de Rotterdamse makelaar
drs. C. van Zadelhoff, tot wie Je Je
als ondernemer kunt wenden om die
ruimte, of een deel ervan, te huren.
De situatie bestaat al maanden zo.
Wat duidelijk wordt, is dit: de on
dernemingen die de grond kochten
en de gebouwen neerzetten, wisten
niet (en weten nu nog niet) wie er
gebruik van gaan maken. Een di
recte noodzaak tot bouwen lijkt, al-
van de Statistiek berekende dat Ne
derland in het jaar 2000 meer dan
20 miljoen inwoners zou tellen.
Maar die prognose is inmiddels al te
ruggedraaid naar zo'n 15 miljoen.
En alles wijst er op dat daarmee de
daling nog niet tot stand is gebracht.
De toekomst ziet er dus niet zo alar
merend uit als het tot voor kort leek.
Verkeer
"Ook het veel genoemde argument
van de verkeerscongestie (opeenho
ping) valt, als je het in een wat rui
mer kader bekijkt, wel mee. Laat je
Amsterdam even buiten beschouwing,
dan heerst in de randstad naar Euro
pese maatstaven geen verkeerscon
gestie"
Beter dan aan heffingen kun Je vol
gens de Kamer van Koophandel de
vestigingen binden aan een vergun-
het lekenverstand, niet ningstelsel. 'Dat is op dit moment
kante millimeter ruimte te sparen, stellen, heb je eerst een eigen regio
nale, economische planning nodig.
Om te kunnen zeggen: die bedrijven
willen we niet en die wel. Met die
planning zijn wij nu ook druk bezig".
De Kamer v. Koophandel voor Rijn
land gelooft dat de invoering van de
SIR in eerste instantie zal leiden tot
"een stuwmeer van achtergehouden
bouwopdrachten. Na een Jaar of zo
stroomt het over en wordt de extra-
dan zo maar een stel pan
den uit de grond gestampt?
Wie op deze simpele vraag een
even simpel antwoord verwacht, kan
nu beter deze kolommen verlaten.
Want wat hierna volgt is een exoti
sche dans van woorden, verschillen
in inzicht en mentaliteit, op muziek
van instanties, wier partituur niet
overeenstemt.
Eerst even een paar meningen pei
len over die befaamde (of beruchte)
Selectieve Investerings Regeling, die
onderweg is.
Wethouder Kret van stadsontwik
keling in Leiden: "Als we iets
willen remmen dan hanteren w
tijd het prijsmechanisme. Dat
klassieke methode. Ls er een par
keerprobleem, dan komen
keermeters. En
"We moeten nog iets bedenken:
de kosten van de doorgroei in het
westen zullen zeer hoog zijn. Om 'n
enkel voorbeeld te noemen: een weg
aanleggen in de randstad kost vele
malen meer dan elders in Neder
land. omdat je hier met allerlei bij
komende factoren rekening moet
houden. De opheffing van de nade
len, die gepaard gaan met een verde
re groei, zullen eveneens veel geld
kosten. En dat alles zal steeds grote
re claims op het overheidsbudget
gaan leggen. De centrale overheid,
die het geheel overziet en ook met
het geheel rekening moet houden,
dient dan in te grijpen".
Het werken met bevolkingscijfers
zegt de Rijksplanologische Dienst
weinig. "In het jaar 200 zullen er in
Nederland dan geen 20 miljoen,
maar volgens de laatste cijfers 16
miljoen wonen. Dat is toch altijd
drie miljoen meer dan nu. Maar stel
dat de bevolking in het westen sta
tionair blijft, dan is het nog onjuist
om daar zo maar een aantal zaken
uit te concluderen. Waar het name
lijk in eerste aanleg om gaat is ons
gebruik van de ruimte ons wensen-
patroon. We willen meer ruimte
hebben om te wonen, meer groen,
meer recreatieruimte in de naaste
omgeving, de fabrieken en bedrijven
willen ook meer grond, meer ruimte
per werknemer. Dat is iets dat veel
sterker stijgt dan de bevolkingstoe
name. Als je het ruimtegebruik per
inwoner op een bepaald getal stelt
dan zal het in het jaar 2000 door
welvaartsstijging drie keer zoveel
zijn".
Aan het argument van "de vor
ming van een stuwmeer aan bouw-
heffing gewoon betaald. Dat wordt opdrachten" hecht de Rijksplanolo-
dan als iets hinderlijks,
mijdelijks beschouwd. Daarmee is de
SIR teruggebracht tot een truc van
de rijksoverheid om meer inkomsten
te krijgen - een aardige melkkoe".
De Rijksplanologische Dienst neemt de enige tijd een soort windstilte zal
kennis van deze argumentatie en komen"
slikt haar vervolgens onbewogen
door. "Toen de SIR werd voorbereid,
gische Dienst geen geloof. "Je kunt
eerder verwachten dat ondernemers
nu nog snel tot aankoop van pan
den overgaan. En dat straks, als de
door is, op dit punt geduren-
het ook met stroomden uit de regio's van het i
deze regeling. De vraag is alleen of
de natuur niet veel sterkei; is dan de
leer. Er zijn ondernemers die liever
25% meer betalen om in Rotterdam
te zitten dan voor 25% minder in
Groningen.
Selectief moet zijn: bepalen wat
overbodige groei is en wat hoognodi
ge voorzieningen. Leiden moet wat
karakter betreft kunnen veranderen
van industriële sector, die we altijd
zijn
sector. Dat mag niet in de wielen
worden gereden. Zo selectief moet
het zijn".
De Kamer van Koophandel en Fa
brieken voor Rijnland: "Wij krijgen
de indruk dat het een besluit is, ge
nomen op politieke en niet op
lijke gronden. De achterban V£
aantal politieke partijen maak Je er
vermoedelijk wel gelukkig mee, maar
in de praktijk zal 't weinig uithalen.
Voor het westen niet en ook niet voor
de wat werkgelegenheid betreft pro-
brieven bij Economische Za
ken en Volkshuisvesting binnen.
Men vond de maatregel overbodig,
het hoefde niet. En als hij dan toch
komt, zo was de redenering
meeste instanties, dan moet onze re
gio er buiten blijven. Een reactie zo
als uit Leiden verbaast ons dan ook
niet.
Maar laten we nu toch wel zijn,
we moeten iets gaan doen in het
dienstverlenende westen twi5ten 0VCT de
De Rijksplanologische Dienst legt
er voorts de nadruk op, dat het be
paald niet de bedoeling is de norma
le groei en ontwikkeling in het wes
ten tegen te gaan, maar dat het er
om gaat op de langere termijn re
de gelend op te treden. "We mogen niet
meer morsen met de ruimte".
Over Leiden kan de Rijksplanolo
gische Dienst niet in details treden,
de Kamer van Koophandel en wet
houder Kret doen dat des te meer.
vraag of de randstad vol is of niet.
Zolang de laatste hectare nog niet is
volgebouwd, zal een aantal mensen
volhouden dat er nog ruimte is. Wij
gaan daar niet van uit. Voor ons is
het ruimtegebrek nu al schrik
barend. Kijk naar de steeds voort-
een gaande woningbouw, naar de be
drijfsvestigingen, naar de ver
keersinfrastructuur en de ruimte
die het vraagt. En dat knabbelt
voortdurend aan het groene hart
de randstad, het groene hart.
Dienstverlening
bleemgebieden i
land. Ondanks dat we willen houden
alle maatregelen de afgelopen Jaren
voor het noorden is daar nog geen
procent van de achterstand ingelo
pen".
"Het besluit om de SIR te gaan in
stellen komt naar onze mening
hard nodig hebben. De gegevens en
de ermee samenhangende proble
men waren al eerder bekend dan in
1968. Wat de maatregelen versneld
op gang heeft gebracht is niet de
CBS-telling. maar de milieucri-
Kret: "Vrijwel alles in het onder-
wijspatroon wijst er op dat we in Lei
den de richting uitgaan van een
dienstverlenende sector. Dan moeten
we ook nu bouwen voor de mensen
die straks werk zoeken. Uitgebreide
kantoren hebben we hier nooit ge
had, wel industrie. En dat zal dus
een omschakeling inhouden. Ik ben
over de ontwikkeling zeer optimis
tisch gestemd. We liggen strategisch
uitstekend, zo tussen Den Haag en
Amsterdam in. Het is logisch dat de
werkgelegenheid daar komt, waar de
vervoersstructuur voorhanden is. In
dat opzicht beschikken we in Leiden
over een schitterende mogelijkheid:
bet Schuttersveld, een leeg terrein,
vlakbij het station. Straks komt
daar de Schiphollijn nog bij. Dus wat
Iet ons? Gepland voor de komende
jaren is een kantoorruimte van
100.000 vierkante meter - ongeveer
6000 arbeidsplaatsen.".
De Kamer van Koophandel deelt
die hoopvolle toekomstverwachting.
"Er zal eerst wel een vestigingsmoti
vatie-onderzoek moeten komen en we
dienen ook wat meer te weten over de
expansie van de hier al gevestigde
kantoren.
Maar Leidens positie lijkt inder
daad tamelijk gunstig voor de
steeds meer aan kracht winnende
"informatiesector", hoogwaardige ar
beid die mede het beleid bepaalt, het
management. Je zult hier in de toe
komst niet zozeer 't topmanagement
aantreffen, maar bijv. mogelijk wel
de regionale hoofdkantoren van ban
ken, die hun servicepunten in stad
en regio willen behouden, maar een
ander kantooradres zoeken. En ver
der management dat dat tegen Den
Haag "aanleunt". Wat hier zeer we
tot de mogelijkheden behoort is he
z.g. Rijswijk-effect: de kachtige wer
king die uitgaat van kantoorvestigin
gen met aansluitend winkelcentrum.
Want de binnenstad is hier immers
dichtbij".
Dat de hier gebouwde kantoren
wellicht enige tijd leegstaan, beang
stigt wethouder Kret absoluut niet:
"Daar zit ik helemaal niet over in. Al
zouden ze drie Jaar leegstaan. Er
wordt gebouwd voor de nabije toe
komst. Op zeker moment moet je een
aanbod aan kantoorruimte hebben.
Het ene bedrijf trekt dan het andere
Buffervoorraad
De Kamer van Koophandel: "Het
is noodzakelijk een zekere buffer
voorraad aan kantoren in de rand
stad te hebben. Die informatiesector
vraagt een gevarieerd aanbod opdat
er een wisselwerking tussen bepaalde
diensten en kantoren kan zijn (in
het buitenland wel de „ideeënmarkt"
genoemd). Als Je in een plaats maar
één leegstaand kantoorgebouw kunt
aanbieden, dan komt men daar niet
zo gauw op af, omdat men geïso
leerd blijft".
Gezien het voorgaande is het nut
tig om te weten hoe makelaar Van
Zadelhoff reilt en zeilt als tussen
persoon voor de verhuur van de
kantoorpanden aan de Vondellaan
en Schuttersveld.
(Volgens sommige ingewijden is
de huurprijs per vierkante meter
zeer, zeer hoog, "ongeveer op Haags
peil"). Van Zadelhoff kan' weinig
mededelingen doen. 'Ik ben voor de
twee panden in vergevorderde on
derhandelingen met een viertal be
drijven van buiten Leiden. Meer
mag ik niet zeggen, want ik ben
maar tussenpersoon. De opdrachtge
vers hebben mij ewijgplicht opge
legd".
Of dat nu lukt met die vier of
niet, ook drs. Van Zadelhoff schetst
het klimaat voor Leiden als "gun
stig".
Verloren generatie
Er is één groep in Leiden die wei
nig zijde zal spinnen bij de ontwik
kelingen die gaande zijn. En dat
zijn de huidige werklozen. Onder
hen bevindt zich immers maar heel
weinig kantoorpersoneel. De Kamer
van Koophandel: „Inderdaad voor
de nu bestaande werkloosheid bete
kent het allemaal niet veel. Want
daarbij gaat het voor een niet gering
deel om structurele werkloosheid,
moeilijk plaatsbaren enz. Hoe triest
dat ook klinkt, het betreft hier meer
een sociaal dan een economisch pro
bleem. In dit verband is wel eens de
term van "verloren generatie" ge
vallen". Wethouder Kret: ,We moe
ten er voor kunnen zorgen dat de
kinderen van de huidige werklozen
deze ellende wordt bespaard".
ing Leiden en omstreken
DEN Hoe moeilijk het is om
eD n aantal subjectieve meningen
ig (Jectief oordeel te vormen, bleek
1 wond in de vergadering van de
lkring Leiden. Voormalig pen-
eester Van der Poel zou wor-
I sschorst uit het bestuur en het
te eenieder, zeker de betrok-
toen Van der Poel bij aanvang
vergadering de deur werd
Afc- De voorzitter was niet te
rwen en oordeelde: „Eruit en
DH jens afspraak om kwart voor
terugkomen". Ook Van Kla-
van de afdeling Alphen, ook
nominatie voor schorsing,
als vertegenwoordiger van Al-
buiten wachten tot „de zaak"
nmtftam.
"zitter Breedevelt van de wan-
1501lg Leiden las hierna een brief
fkomstig van de heer Lam, die
de buitenlandse toch-
sver zou zien in handen van
t 2 mmissie. Breedevelt: „Kijk, Je
12 epartemeintaal heel ver gaan.
/er", en daarmee bedoelde hij
„buitenlandse reizen" in één
moeten blijven.
slag half negen mocht Van
"en uit Alphen opnieuw zijn
maken in de vergadering. De
jtter nam en behield het woord:
„is in het belang van de kring
lphen te schorsen. Als sanctie
- verzuim van de afdeling Af-
de extra-prijzen te laten ver-
zoals reglementair vastgesteld,
wy voor Alphen gedurende
het jaar 1974 deelname aan activi
teiten van de kring te onthouden".
Zes stemmen spraken zich uit te
gen tijdelijke schorsing, de rest van
de vierendertig aanwezigen werd
verondersteld vóór te zijn en aldus
werd besloten.
Klokslag kwart voor negen mocht
Van der Poel, op voorwaarde van de
voorzitter „dat hij de vergadering
niet in elkaar zou trappen", de zaal
betreden.
„Van der Poel krijgt straks, mits
hij zich netjes gedraagt, twee minu
ten tijd om iets aan te voeren tot zijn
verdediging", aldus de voorzitter.
Geschiedenis in het kort: Van der
Poel kreeg in 1971 maagklachten.
Toen al heeft hij het bestuur van de
kring Leiden gewaarschuwd dat hij
op den duur, op korte of iets langere
termijn, minder zou kunnen gaan
doen voor de kring. Na vele persoon
lijke strubbelingen onder het bestuur
en „vreemd gedrag" van de toen
malige penningmeester, besloot men
deze te royeren. Bij de meeste be
schuldigingen die blijkens het
hardnekkig hoofdschudden van Van
der Poel niet alle klopten bleek
dat er vermoedelijk een meer per
soonlijke „vete" bestaat in het be
stuur tegen de penningmeester-in-
ruste.
Met meerderheid van stemmen be
sloot men tenslotte Van der Poel te
schorsen als lid van het bestuur,
maar hem het lidmaatschap van de
kring te laten behouden.
LEIDEN De Turken vierden al eerder feest en gisteravond waren de Marokkanen aan de beurt
om de periode van vasten en onthouding vaarwel te zeggen. De Stadsgehoorzaal was het onder
komen van de buitenlandse werknemers uit Leiden, Rijn- en Bollenstreek. Twee Marokkaanse
gezelschappen traden er op. (Foto Jan Holvast)
LEIDEN In De Burcht werd
gisteravond een vergadering belegd
door het distriotsbestuur van de
Partij vaai de Arbeid die betrekking
had op het provinciaal verkiezings
programma. Tevens bestond voor de
leden de gelegenheid kennis te ma
ken met de kandidaten voor de Pro-
vinicale Staten. Dit waren: Marietje
van der Molen, Engbert Drenth, J.
A. v. d. Horst, Cees Waal en Leen-
dert Jonker.
De vergadering stond onder voor
zitterschap van P. Bordewjjk, dis
trictsvoorzitter Leiden van de PvdA,
Bijgestaan door secretaris J. Bezemer
en het lid van bestuur A. Groos wist
de voorzitter de aangedragen amen
dementen op het Ontwerp-Verkie-
zingsprogramma Statenverkiezingen
1974" adequaat in te passen in de
reeds op schrift gestelde uitgangs
punten van het beleid.
Het ontwerp-verkiezingsprogramma
geeft na een inleiding over de socia
listische politiek een centrale doel
stelling voor de komende periode. De
party legt hierby vooral de nadruk
op het verbeteren en herstellen van
een levensvatbaar woon- en leef
milieu. dat moet zyn afgestemd op
de behoeften van de bevolking. Prio
riteiten, die hierby gesteld worden
zyn, behalve het openhouden van de
nog aanwezeige groene ruimte en be
perking van de vervoersbehoefte,
geen verdere uitbreiding van milieu-
bedervende industrie en tevens een
drastische sanering van de nog steeds
toenemende milieuvervuiling.
Bovendien hecht men grote waarde
aan een verdere verbetering van de
kwaliteit van de woonomgeving. Hier
by staat een vergroting van de re-
creatiemogeiykheden centraal. Naast
een verhoogde aandacht voor de
ruimteiyke ordening is van veel be
lang de aandacht, die het ontwerp-
verkiezingsprogramma besteedt aan
de woningbouw en de stedeiyke leef
omgeving. Men is ervan overtuigd,
dat de provincie eraan zal moeten
meewerken, dat de bewoonbaarheid
van de steden niet verder terugloopt.
Voorts is van belang het by dragen
aan de ontwikkeling van nieuwe ty
pen goedkope, maar kwalitatief goede
woningen. Speciaal voor de oude
binnensteden zal de provincie meer
regulerend op moeten treden dan
voorheen het geval was. Een onder
zoek naar het maatschappeiyk func
tioneren van de huidige binnen stads
kernen is hierby een eerste vereiste.
Met betrekking tot de ruimteiyke
ordening en het verkeer vermeldt het
ontwerp-verkiezingsprogramma een
integrale visie op ruimteiyke ontwik
kelingen. waardoor bereikt wordt, dat
Zuid-Holland een leefbare provincie
blijft. Wil men de onrustbarend toe
nemende belasting van het milieu
tegengaan, dan zal men een beleid
moeten voeren, dat erop ks gericht
de verkeersbehoefte zoveel mogeiyk
te beperken door de afstanden tussen
„wonen", „werken" en „recreatie" zo
klein mogelyk te houden.
KLOKKEN
Friese Staart en Stoeltjes.
Zaanse en Sallanders. Echte
antieke Franse en Comtolse
klokken.
Uw specialist met vak-service
v. d. WATER
Haarlemmerstraat 181, Leiden
