KLANDESTIENE GRAVERS
„ROVEN" ZEELAND LEEG
Uurghers: uitstervend clubje op Ceylon
1)114
RDAG 3 NOVEMBER 1973
Een -puntgaaf Romeins
uiterspoor: voldoende bewijs
oor een Romeinse weg?
RDENBURG Bij de opgravingen in Aardenburg het op historische schatten
rondveste plaatsje in Zeeuws-Vlaanderen is kort geleden een Romeinse weg blootge-
eml. Een vondst, die men niet had verwacht. Bij het afsteken van een sleuf in het profiel
het zoveelste onderzoekingsgebied stuitte men op een Romeinse verharding. En daar-
er die Romeinse weg.
A. Trimpe Burger, archeoloog bij de Rijksdienst voor Oudheidkundig Bodemon-
:oek, is er bijna zeker van: laat zeggen voor 95 procent. Vooral sinds Marien Kegel,
van zijn helpers, ter plekke een puntgaaf Romeins ruiterspoor opspitte. Nieuw bewijs-
B i naast ander materiaal als dakpannen met militaire stempels. „We hebben bij die weg
geen enkel middeleeuws scherfje aangetroffen. Maar het kan nog altijd, dat die weg
angelegd met gevonden materiaal van de Romeinen".
twijfel van de wetenschapper,
e die weg weghalen ga ik er met
opliggen: ik wil elk stro
de vastgrijpen om zeker te be-
n dat die weg Romeins is".
dat is nu het verschil tussen
pakkundige archeoloog en de
het wilde weg
schatgraven gaat. Van het
soort heeft Zeeland er maar
Trimpe Burger. Van het twee-
slirst het er. Ir. Trimpe heeft de
inii ;t der Domeinen en de Rijks
te water te hulp geroepen
deze klandestiene gelukszoe
zij verpesten het werk van
zijn collega's van nu en
renljje vakkundig opgraaft benader
Je gegevens kritisch. Ieder pot-
daterend
t vindt en iedere laag is date-
het potje. Dat is iets
geil dan domweg spitten naar pot
5
50.0
ijksdienst voor Oudheidkundig
nonderzoek -hoofdzetel Amers-
heeft te weinig mensen om
nan bodemvondsten in het
bij te houden. Ze komt alleen
noodopgravingen: daar
bouwactiviteiten, verkavelingen
fegenaanleg dreigen de sporen
15.0 let
ver eden voor de toekomst
mietigen. Die mogelijke vind-
hebben voorrang, hoewel
cheologen vaak liever thema-
zouden werken aan een belang-
Ibject, dat nog niet direct door
wordt bedreigd,
in het land zijn amateurs
landestien aan het graven
ïrknoeien daarmee ons later
zoek", treurt de heer Trimpe,
Door
Anton Pfeiffer
„het mag niet, maar wij noch de
monumentenwet heeft mensen om
voor politieagent te spelen".
Verboden
Die Monumentenwet zegt zo onge
veer dat het aan particulieren is
verboden om naar oudheidkundige
vondsten te graven en dat iedere
vondst van oudheidkundig belang
moet worden gemeld. Vooral met
dat laatste wordt gemakkelijk de
hand gelicht.
„Neem een bouwterrein. De aanne
mers kennen die verplichting tot
aangifte, maar ze zijn natuurlijk
Lrng. dat hun werk gaat stagneren.
Het ligt ook echt moeilijk voor die
mensen: zij hebben een heel werk
schema opgebouwd. Volgens de wet
mogen wij zo'n werk laten stilleg
gen als we de schade maar vergoe
den". Maar de Rijksdienst voor
Oudheidkundig Bodemonderzoek is
even arm aan mensen als aan geld.
Le laatste jaren worden oude bodem
schatten erg goed betaald. Een ge
wone tegel brengt honderd gulden
op, een tinnen kan of bord duizend.
En voor een ordinair Jacoba-kanne-
tje maak je in België altijd een
honderdje of drie.
Daarom zijn er de laatste tijd
steeds meer gravers uit louter
winstbejag gekomen. In Zeeland
geldt dit euvel heel sterk.
Op de Oosterscheldedijk, de zand
banken bij het Gat van Lodijke en
vooral langs het Verdronken Land
van Reimerswaal zijn ze niet weg
ce slaan. De verhalen over de werk
kampen van amateurgravers aldaar
I
ILOMBO De geschiedenis leert dat Ceylon het Sri Lan-
ran vandaag, van 1658 tot 1796 een Nederlandse kolonie
De overblijfselen daarvan zijn bijna twee eeuwen later
op het eiland in de Indische Oceaan terug te vinden. Ne-
andse forten getuigen er van de krijgshaftigheid van de
inigde Oostindische Compagnie, protestantse kerken van
[elovigheid van onze verre voorvaderen en een kaarsrecht
al van het vaderlands vernuft op het gebied van water-
een.
ukken uit een roemrijk ver-
ie eeuwen doorstaan. Of de Door
s echter, een exclusief
nazaten van de Nederlandse Daan Overhoff
alen op Sri Lanka nog lang
eertje van die goede oude tijd
kunnen bewaren is zeer de
zegenrijke gebruiken van Hollandse
voorvaderen" zoals haar doel wordt
ghers, nog net meer dan omschreven, „het behartigen van
moreel, intelectueel en sociaal wel
zijn van Hollandse nazaten in Cey-
daarvoor zijn teveel Ion, het bevorderen van een gevoel
toeren met inlandse meisjes of
er gekomen Engelse deernen haven van een n
wd. Maar de huidskleur is sen de gezinnen"
het wapen van de Het duidelijk enthousiasme, waar
mee dat doel wordt nagestreefd
heeft de Burghers echter tot een
Eendracht, die Macht hoogst merkwaardige, geïsoleerde
gemeenschap in een sterk nation a-
ciëteit van de brave Burghers listisoh denkend land gemaakt. Sri
nog duidelijk de koloniale Lanka is uitgekeken op een brokje
De heren Van Cuylenberg, historie, dat zich vrijwel uitsluitend
Loos, Koch en Schokiman, nog feestend manifesteert,
maar eens een paar te hoe- De Burghers zonderen zich niet al-
ezen tussen bruine muren in leen in huidskleur en gewoonten,
tóe boeken over de heldenda- maar ook in taal (Engels tegenover
de eerste takken van de Singalees) en godsdienst (katholiek en niet meer in het Engels les ge
il. of gereformeerd tegenover het geven, waardoor de opvoeding van
ij daarmee klaar dan wacht Boeddhisme) duidelijk af. Dat is Burgher-kinderen onmogelijk is ge-
„snooker" Sri Lanka zat en onder leiding van worden,
eerste minister, mevrouw Bandara-
•artij onvervalste
et biljart, waarbij de bedien-
score noteren en „his mas-
Irink" aandragen. De dames
en zich aan de bridgetafel
naike, wordt dit excentrieke clubje Steeds
i gediscrimineerd.
'aarbij hij hen met sadistisch ge-
nog amper 10.000 noegen de nagels uit liet trekken en
over. de wonden met hete was liet over-
Wat overblijft zijn de geschiedenis- gieten.
boeken, waarin de Hollanders Cey- Aan de andere kant staan wij be-
vooral Jongere Burg- Ion op de Portugezen veroverden, kend als goede bestuurderen. Wij
hers vluchten dan ook weg van Sri
het land op him beurt weer brachten op Ceylon bijvoorbeeld het
Wie het Nederlands bloed nog Lanka,. Zij 'emigreren vrijwel alle- aan de Engelsen moesten afstaan. Romeins vaderlandse recht, dat nu
fheel wordt omlijst door met door de aderen vloeit wordt op Sri maal naar Australië,
Die bestuurlijke gaven van de Ne
derlanders deden het goed bij onze
opvolgers, de Britse kolonialisten.
Zij zagen in de Hollandse Burghers
vlijtige en gezagsgetrouwe mensen,
die prompt de beste baantjes in het
overheidsapparaat kregen aangebo
den.
Sinds de onafhankelijkheid van
Cejlon in 1948 is aan die status ge
knaagd. Onder het bewind van me
vrouw Bandaranaike wordt die po
sitie nu volledig ondergraven. Jonge
Burghers nemen de benen. De ou
deren zouden hen graag volgen,
maar in de financiële politiek van
Sri Lanka mogen zij het eiland al
leen verlaten met achterlating van
al hun bezittingen.
Dat zijn de aandelen in thee- en
rubberplantages, erfenis voor vele
generaties. Daar afstand van ie
doen. platzak een vreemde wereld
binnen te stappen, dat gaat de ou
dere Burghers te ver. Bovendien Is
Sri Lanka mooi en het klimaat is
er lekker. Dus blijven ze maar han
gen, de biljartkeu in de ene. het
glas in de andere hand.
Het zal hun tijd wel duren. Het
enige, waar zij zich nog over kun
nen opwinden is de stamboom van
de familie. Alleen zij. die in de di
recte lijn van de VOC of andere
Nederlanders afstammen kunnen lid
worden van de Burgher Unie. Dat
zi)n er nog maar een kleine hon
derdvijftig. De overige Burghers
Nederlandse fortificaties funTl: als zlJn pr!Js
plus oer-Hollandse vuurtoren in buitengewoon l d worden
Galle. Dit bolwerk zal het langer -Maar daar heb Ik geen trek in"
uithouden op Sri Lanka dan de zegt 6611 Burgher. hoteleigenaar In
Burghers. een dorp boven Colombo ...mijn va
der mocht geen lid vrorden omdat
zijn huidskleur te donker was. Dan
ter zoals wij die kennen, inclusief hoeft het voor mij ook niet meer.
aanklager en verdediging. Hij oor- De Burgher Unie Isoleert zichzelf.
Egberts gestopte pijpen, lan- Lanka uit leidinggevende posities
nu al Even vriendelijk zijn we op Ceylon nog langs vrijwel de hele kust van deelt over echtscheiding of erfenis. Het ls een aflopende zaak" In ge-
i "7" Sri Lanka wordt gehanteerd. Vooral over diefstal of moord. Het enige drag en gedachtengang wordt daar
dertigduizend Burghers een lang niet altijd geweest. Wij
grote glazen bier. geweerd. De Jonge generatie Burg- voortvarend bestaan hebben opge- volgden de katholieken en staken het personenrecht is er gelijk aan
Unie houdt zich op die hers komt er niet
behoorlijk bouwd. Op Sri Lanka sterft de nog hun kerken in brand. Met
vrijwel dagelijks bezig met aan de slag. Bovendien wordt op de levende Nederlandse geschiedenis in gouverneur Petrus Vuyst vond het Wie op Sri Lanka
men moet
cel, die uitkijkt op de rechtszaal,
rechtzaal Alle verdachten voor die dag wach-
herleven en bewaren van scholen alleen nog in het Singalees recordtempo uit: waren er drie Jaar aardig gevangenen te martelen, binnenloopt treft er de kantonrech- ten er achter de Jralies op hun lot.
op de sociëteit dagelijks van ge
tuigd. Het leven staat niet stil. ook
niet voor een lid van de Burgher
Unie.
Marien Kegel (die van het
Romeinse ruiterspoor) is er eigen
lijk een. Tuinder van beroep, maar
hij graaft al veertig Jaar, helpt in
lus-vaste dienst bij de opgravingen.
,.RiJ heeft een enorme kennis van
het materiaal. De munten kent hij
otk heel goed: beter dan ik", zegt
ir. Trimpe.
Jn zijn strijd tegen de klandestiene
golddigers heeft de provinciale ar
cheoloog -(functie die Trimpe er bij
heeft gekregen)- de beheerder van
de Rijksdomeinen en het bestuur
van de provincie gealarmeerd. Er
moeten borden worden geplaatst,
vindt hij.
„Niet met „Verboden toegang",
want ze mogen hier gerust recreatie
bedrijven. Wel met „Beschermd ter
rein, verboden te graven". En dan
moeten de domeinen maar toezicht
houden. En de Rijkspolitie, die let
ook op de mosselpercelen".
Er is een moeilijkheid: gelden de
bepalingen van de monumentenwet
ook voor de buitendijkse gronden?
Onlangs heeft een promovendus in
Mjn proefschrift gesteld dat in deze
gevallen niet de monumentenwet,
maar de wet op de strandvonderij
van toepassing is. Het blijft Trimpe
om het even, als er maar iets ge-
Leurt.
Ontfutselen
„Het gaat mij er niet om die men-
son zo'n potje te ontfutselen. Het is
de bedoeling die grote vernielingen
tegen te gaan. Bijna altijd mogen
ze hun vondsten houden. Als het
erg belangrijk is dan vraag je ze of
ze het willen laten aankopen door
een museum of willen schenken.
Dan werk Je op hun gemoed. De
helft van de waarde is in elk geval
voor de vinder".
Ais de Oosterschelde straks wordt
aigesloten ligt het Land van Rei
merswaal voor goed onder water.
Weidt de Schelde niet gedicht dan
Llijft het twee uur per dag boven
kernen. Voor ir. Trimpe Burger is
het in belde gevallen een onbegon
nen taak om daarginds met zware
graafmachines en al aan het werk
to gaan. Hij blijft daarom werken
oij Aardenburg: goedkoper en met
zeker hetzelfde resultaat.
„Maar misschien ontwikkelen de
machines zich in de toekomst zo,
uat er daar over vijfhonderd Jaar
aog iets gebeuren kan. En dan mag
uat land niet zijn leeggeroofd".
Een kleine kans. voorwaar. Maar
Burger calculeert hem in. Daarom
ook gaat hij met zijn neus boven
op het werk aan die pas ontdekte
weg liggen: wie weet is het toch
cn wetenschapsman als Trimpe
géén Romeinse!
2'«jn aan het bekend worden van
deze laatste vindplaatsen niet
vreemd. „Dat land valt twee tot
<trie uur per dag bloot. In die twee
uur komen ze met speedbootjes van
Antwerpen en voor je het weet zijn
er twintig man aan het graven", zo
ls de ervaring van ir. Trimpe Bur
ger, „en dan steken ze ook nog over
vsn de camping aan de vaste wal".
Hij maakt wel onderscheid tussen
de schatgravers, verdeeld ze in twee
groepen.
Sport
„Je hebt er die het al Jaren doen
voor de sport. Ze melden hun vond
sten en stellen ons in staat die over
ie nemen of aan te kopen. Maar
ook dan blijft het vernielen van de
sporen een kwalijke zaak. De ande
ren zijn de echte rovers, mensen
waar je nooit wat van hoort",
liTrimpe kent ze bij name en
hteft met sommigen ook een goed
rontact. Zoals de man van de zil-
verfabriek op Tholen, verwoed ama
teur, met wie op voet van redelijk
heid is te praten. Maar er is ook
uie jongeman in Sluis, die een hele
kloostertuin heeft weggespit, zeker
voor tienduizend gulden oudheid
kundige vondsten.
Trimpe Burger
geen potje ontfutselen
