Wie
bekommert
om
„Gipsies
vooral
onge
wenst in
lidstaten
Raad van
Europa
rpDAO* NOVEMBER 1973
r-1
werk vinden. In landelijke gebieden
worden zij per uur betaald als sei
zoenarbeiders op coöperatieve boer
derijen. waar zij dan 's winters
weer moeten verdwijnen.
Maatregelen
Tsjechoslowakije. Hier leven
300.000 zigeuners. In de Jaren vijf
tig werden drastische maatregelen
genomen om een eind te maken aan
het nomadische bestaan. Men haal
de de wielen van de wagens van
zigeuners en schoot de paarden
dood. Maar al zijn armoede en ach
terlijke omstandigheden blijven be
staan, toch is aan zigeuner-gemeen
schappen nieuw leven ingeblazen. Zij
hebben het recht economische on
dernemingen op touw te zetten. Die
liggen het meest op het terrein van
de bouwnijverheid, alwaar hele ge
zinnen contracten plegen af te slui
ten voor sloopwerkzaamheden en het
maken van greppels en funderingen.
Met hun eigen spaarcenten en lenin
gen van de staat hebben zigeuners
huizen gebouwd. De meeste van
hun dorpen hebben elektriciteit en
water, hoewel een bad of een tuin
nog zeldzame luxe zijn. Zij zijn ver
tegenwoordigd in de eenheidscoalitie
van politieke partijen en in rege
ringslichamen. Ook maken zij deel
uit van regeringscommissies die
zich speciaal met zigeuner zaken be
zig houden.
Joegoslavië: 650.000 zigeuners; de
grootste zigeunerbevolking van Euro-
oa. Meer dan de helft van de kost
winners werkt in de Industrie of in
dienst van de steden. Bijna 20 pro- -
cent zijn boeren en de meesten van
hen bezitten eigen land. Maar op
scholen wordt de zigeunertaal niet
onderwezen. Toen het rapport werd
samengesteld bezochten nog geen
twaalf zigeuners universiteiten, ter-
wijl er naar schatting slechts twee
honderd betrekkingen hadden als
dokters, advokaten of ingenieurs. De
zigeuners hebben als zodanig nog
geen vertegenwoordiging in het Joe
goslavische parlement, maar zi1 ne-
men in toenemende mate deel aan
de plaatselijke politiek. Elke grote J
gemeenschap heeft zijn eigen sociale
en culturele verenigingen.
Het Wereld Zigeunercongres. dat
voor het eerst na de oorlog in 1971 J
in Londen bijeenkwam, mobiliseert
thans zijn leden voor een cam-
pagne om een eind te maken aan
discriminatie en zich van de voor
naamste mensenrechten te verzeke-
ren. Zigeunerorganisaties in alle de- j
len van Europa zijn met elkaar
verbonden in een secretariaat met
zetel te Parijs. Dat wordt duide
lijk beheerd door socialistische ld*>a-
len. "Het eerst nodige", aldus het I
rapport, "is dat de Raad van Euro- l
pa oproept een einde te maken aan j
het hinderen van zigeuners en tot
de aanleg van een serie goed uitge- f
ruste kampementen verspreid over 't
hele continent. Maar Grattan Puxon
de samensteller van het rapport, die
een jaar door Europa reisde om met j
zigeuners te praten kon.t tot de f
conclusie dat de niet-zigeunerwereld 1
tot een akkoord moet komen met
de zigeuners en hun huidige gema-
tigd socialistische leiding en dient in
te zien dat daardoor de hele maat
schappij krachtiger zal worden. Als
dat niet gebeurt zullen de zigeuners j
ongetwijfeld terugvallen in apathie
en zelfs wanhoop.
OBS ER VER-DIENST.
>R.
0
Zi8fl
Ij iie bekommert zich om zigeuners? Niet het welgestelde
ot' Pa- Dat maakt zich weinig zorgen over de arme, zwakke
lerheid in zijn midden: de Rom zoals de correcte, maar
Ier bekende naam van de zigeuners luidt. De slechte be-
leling die de zigeuners moeten ondergaan is geworteld in
vooroordelen en is nog zeer algemeen verspreid. De Mino-
[X Rights Group in Londen heeft een studie doen verschijnen
de zigeuners, getiteld "Europe's Gipsies", en is tot de
lusie gekomen dat terwijl Joegoslavië en Tsjecho-Slowa-
goed zorgen voor het miljoen zigeuners in die landen, de
Ttjï onverdraagzaamheid gevonden wordt in de lidstaten
Rijde Raad van Europa.
m India en Zuidoost-Azië le-
be Ina acht miljoen zigeuners,
over de wereld. De sleutel
chijnbaar eindeloze vervolgin-
laraan zij blootstaan, ligt in
ardeoordeel dat de niet-zigeu-
reirer hen hebben. Voor de mid-
,ol%en waren de zigeuners, die
Turkse kant van Europa af-
en, of van nog veel ver-
rdachte, inferieure figuren. De
i'erwierp hen omdat ze gekant
igen waarzeggerij en tegen
»e he praktijken. Weldra wer-
P J de eerste "zwarten" van
kregen te maken met 't
van de zuilen van de middel-
latschappij: de kerk. de
gilden.
isnfceersende klassen beschouwde
o mafhankelijke. graag rond-
mensen, die het produkt
migratie en aanpassing
3, omdat zij niet makke-
ïjfcjgebuit konden worden. De zi-
alj stonden buiten de feodale en
kapitalistische en zelfs so-
«he maatschappijen. Zij wer-
ri( en slaven en ook geen confor-
vo he loontrekkers,
apport is wat betreft een aan-
Men tot de volgende conclu-
minatie
^r, krijk. Dit land heeft 190.000
)i rs. De wet discrimineert hen.
zich langs de weg bevinden
l een persoonsbewijs bij zich
i. dat steeds door de politie
jj oleerd wordt. Zij kunnen niet
waar zij willen. Prefecten of
menten kunnen beslissen of
blijven of niet. Overal in
departementen kan men op-
fl lezen; "Zigeuners worden
ingelaten".
Daar leven 14.000 zigeu-
politie verhindert dat no-
he zigeuners het land binnen-
ike Net als in Frankrijk moeten
a toonsbewijzen hebben. Gezin-
ogen niet langer dan een dag
nacht langs de weg blijven,
on dersterfte is 20 procent hoger
reei t nationale gemiddelde.
Duitsland. "Niet In staat hen
oiteren", aldus het rapport,
taitsland het gif van rassen-
de zigeuners toe en nam zijn
it tot massamoord. De
>artijen en deportaties bereik-
3^ D verschrikkelijke, maar toch
5, logische climax in de alge-
'achting door de nazi's,
daag de dag". aldus het
LOjjt. "lijkt de politiek Jegens de
zigeuners in de Bondsrepu-
i zijn beperkt tot het in toom
houden van een aantal half- geves
tiade gezinnen en loslopende indivi
duen die zijn overgebleven uit de na-
z)l eriode en thans leven in veertig
vervallen kampen en kleine getto's.
Sommige hiervan liggen op dezelfde
plaatsen als de concentratiekampen
van de oorlogstijd."
Italië. Hier leven 80.000 zigeuners
maar er bestaan slechts zeven offi
ciële kampementen. "De politie let
m de meeste districten streng op 'e
naxeving van plaatselijke verorde
ningen tegen de vestiging van woon
wagens.
Spanje: 500.000 zigeuners. De poli
tie heeft zigeunerkwartieren in brand
&t stoken. "Toen de toeristenindustrie
een aantal Jaren geleden van
grond kwam, werden er officieel
maatregelen genomen, om de vesti
gingsplaatsen te vernietigen, omdat
die er zo onooglijk uit zouden zien.
Hutten werden in brand gestoken en
toen vrouweh daartegen protesteer
den. schoor de politie hun hoofden
knal.
Nederland
Nederland. Hier wonen 30.000 zi
geuners. "De Nederlanders hebben
een heel netwerk opgericht van keu
rig uitgeruste caravan-kampemen
ten. maar aldus het rapport, "de
daden van de overheid worden wat
G' rrschaduwd door het officieel ge
stelde doel alle nomadische gezinnen
order te brengen in huizen in de ste
den en na verloop van tijd de kam
pementen te sluiten".
Sinds het rapport werd geschre
ven hebben de Nederlanders zich ge
bogen over nieuwe plannen, om
rampzalige uitbarstingen van geweld
te verhinderen, die zijn voorgeko
men op zigeunerkampementen. Toen
er 26 van de 52 ontworpen regionale
centra op poten waren gezet eisten
de Nederlandse autoriteiten dat de
zigeuners niet meer zouden trekken,
nur kleine vestigingsplaatsen zou
den verlaten en vervolgens naar de
regionale centra gaan.
Daar echter voelden zij zich met
geweld opgesloten. Oude vete's barst
ten los tussen families, die toen ze
uog aan zichzelf waren overgelaten,
eivoor oppasten niet op elkanders
terrein te komen. Een zegsman van
dc zigeuners zei tot onthutste Neder
landers; "Als we onze kleine kam
pen niet terug krijgen, zullen we Jul
lie concentratiekampen binnen een
jaar in brand steken".
Engeland: 50.000 zigeuners. Vroe
ger heeft men genocide (massa
moord) op hen toegepast. Later
vend men het voordeliger zigeuners
naar de koloniën te transporteren.
Thans stelt een wet uit 1959 het nog
stafbaar als een zigeuner langs de
weg zijn kamp opslaat "zonder wet
tige vergunning of excuus". Er
schijnt thans een verandering op
komst te zijn met de aanleg van
kampementen maar de onzekerheid
voor de zigeuners is aan de andere
kant toegenomen, omdat plaatselij-
xe autoriteiten de bevoegdheid heb
ben gekregen bestaande particulie
re kampementen te sluiten die zi
geuners als winterkwartieren had
den gekocht.
Tenminste wanneer de betrokken
gezagsdragers deze kampementen
„beneden de maat" achten. „Het
komt geregeld voor dat zigeuners
van openstaande terreinen of uit
Kiottenbuurten worden gejaagd. Dit
gaat vaak gepaard met pijnlijke
scenes en geweld".
Britse zigeuners hebben thans ge
dreigd bij het Bureau voor Rassen-
reiaties, dat als waakhond tegen dis
criminatie optreedt, te zullen klagen
over elke café- of restauranthouder
die een bord met "Zigeuners worden
r.;et toegelaten" op zijn deur heeft
staan. Het Bureau heeft verklaard
al dergelijke klachten te zullen on
derzoeken.
Vijandschap
In Ierland, met zijn 10.000 zigeu
ners bestaat overal vijandschap Je
gens "rondtrekkende personen".
In Zweden raken de 80000 zigeuners
steeds meer geassimileerd en trekken
in huizen of andere appartementen,
al was het alleen maar om de ikou-
de, noordelijke winter te ontvlucht
ten.
De mannen zijn gaan werken in
fabrieken of als vrachtautochauf
feurs en zijn behoorlijk gehuisvest.
De afbrokkeling van hun identiteit
wordt nog versneld omdat er op on
derwijscentra geen plaats is voor de
cultuur, taal en de eigen levens
gewoonten van de zigeuners. Wegens
de hoge levensstandaard emigreert
een groeiend aantal zigeuners uit
andere delen van Europa naar Zwe
den en dit land aanvaardt een jaar
lijks quotum van 50 gezinnen.
In andere delen van Scandinavië
krijgen de zigeuners echter een min
der gunstige behandeling,
In Finland bezoekt slechts een op
de vijf kinderen een school.
In Noorwegen zijn er reisbeperkin
gen voor zigeuners en gezinnen moe
ten soms in geïsoleerde kampen ver-
blij ven.
In Denemarken mogen pas gehuw
de paren niet op kampementen gaan
wonen en worden daardoor gedwon
gen zich in huizen te vestigen.
In het algemeen is de politiek van
de landen van Noord-West-Europa
Jegens de zigeuners voortgekomen uit
de houding van de bevolking dat zij
als prijs voor toelating tot de zoge
naamde normale maatschappij hun
identiteit en eigen levenswijze dienen
op te geven. Hinderlijke maatregelen
en assimiliatie zijn hierdoor facetten
geworden van een en de zelfde poli
tiek.
De communistische landen van
Oost en Zuidoost-Europa gaan uit
van het beginsel, dat het de plicht
van de staat is onderontwikkelde
gToepen te helpen. Toch ontkomen de
zigeuners ook daar niet aan sommi
ge drukkende maatregelen die zij in
het westen en noorden moeten
verduren.
Lezen en schrijven
De Sowjet-Unie (414.000 zigeu
ners). Het rapport haalt een com
mentaar uit Moskou aan van een
zigeuner-schrijver, Lajko Tsjeren-
kow: "Men komt thans in de Sowjet-
Unie zelden meer een zigeuner tegen
die niet kan lezen eai schrijven. Vroe
ger, voor de oorlog, kon onder bepaal
de groepen zigeuners, bijvoorbeeld
die in Bessarabië, niemand dit.
De meeste leden van de jongere ge
neratie brengen het tot de achtste of
tiende klas eti wat dat betreft kan
men in de steden geen onderscheid
meer zien tussen zigeuners en leden
van andere nationaliteiten. Ik be
twijfel of het behoud van de zigeu
ner-nationaliteit wel afhangt van
een nomadisch bestaan en traditio
nele bezigheden.
Vrijwillig hebben zij deze aspecten
van hun leven opgegeven. Men moet
hier evenwel aan toevoegen, dat een
nomadisch bestaan verboden is in de
Sowjet-Unie. hoewel de betrokken
wet niet strikt wordt toegepast.
Polen: 53.000 zigeuners. Pogingen
om een einde te maken aan het no
madisch bestaan omdat dit hinder
lijk was en te beginnen met de in
tegratie van de zigeuners zijn begon
nen in 1952 op basis van vrijwillig
heid, maar in 1964 ging men tot
dwangmaatregelen over. Binnen de
twee Jaar hielden de zigeuners op
met trekken.
Maar de ingewikkelde sociale- en
gezondheidsproblemen bleven be
ten ruzie met hun zigeuner-buren en
een op de zeven kinderen bleek te
lijden aan tuberculose. Een Jonge zi
geuner schreef in de krant Szandar
Ludu: „Vandaag hebben de zigeuners
vaste baantjes, maar zij denken nog
terug naar het leven in de bossen
Zij wonen nu in huizen, hun kinde
ren gaan naar school, maar de bos
sen leven nog in hun gedachten".
Hongarije: 480.000 zigeuners. Veer
tig procent van de zigeunerfamilies
leeft in armelijke onderkomens en
houten hutten verspreid over 2100
vestigingen. De helft van de fami
lies heeft geen water en twee derde
geen electricieit. Beter hebben het de
Hongaarse zigeuner-musici. „Van
daag de dag" aldus het rapport, spe
len er misschien wel 10.000 musici
in negentig zigeunerorkesten, alleen
al in Boedapester restaurants en ho
tels. Zij hebben hun eigen beroeps
organisatie om contracten en sala
rissen te regelen.
Roemenië: 540.000 zigeuners. Hier
waren de zigeuners tot het midden
van de negentiende eeuw slaven.
Veel zigeuners hebben er thans nog
geen beter baantje dan dat van
schoenpoetser of straatveger. In lan
delijke gebieden hebben zij weinig of
geen geregeld werk. Er bestaat 'n ver
bod op de handel in paarden, maar
niettemin is het opvallend dat men
in Roemenië meer door paarden ge
trokken woonwagens terugkomt dan
in enig ander Oosteuropees land.
De rondreizende zigeuners maken
lepels, manden en koperwaren en
verdienen wel eens wat met het ge
geven van voorstellinkjes.
Bulgarije: 363.000 zigeuners. De
meeste zigeuners wonen evenals in
andere Balkanlanden al generaties
lang, in grote gemeenschappen. Maar
er heerst hevige werkeloosheid onder
hen. Zij kunnen Slechts tijdelijk
