asals: mens en musicus
uitzend-da
...en gisteren
paanse cellist stierf in ballingschap
\J
->r randstad uitzendbureau
TV morgén]
DUITSE TV
flpAG 23 OKTOBER 1973
RADIO - TV - KUNST
PAGINA 5
^JUAN (Porto Rico) Pablo Casals is niet meer. De beroemde Spaanse cellist over-
gisteren op 96-jarige leeftijd in een ziekenhuis in San Juan op Porto Rico aan de
jgen van een hartaanval. Bij zijn sterfoed waren zijn vrouw, de 36-jarige Marta,
jjn 81 -jarige broer Enrique.
Salvador Casals De-
beter bekend als Pablo Casals,
niet alleen als de grootste he-
ijgse cellist,
door zijn consequente afwij-
van het regime van Franco en
irachtig ijveren voor de wereld-
december 1876 in Vendrell
i-zijn,
maakte ook Jose Garcia
rondreizende muzikanten maakte hij
kennis met de cello en op zijn elfde
Jaar begon hij met cellolessen
de stadsmuziek-
school in Barcelona, waar hij al
spoedig in verzet kwam tegen de
wijze waarop dit instrument werd
gehanteerd.
Nadat hij van koningin-moeder en
iirp bij de Catalaanse hoofdstad regentes Maria Christina een beurs terug naar Barcelona, waar Pablo
jona, geboren cellist, dirigent had gekregen, woonde hij met zijn muzieklessen ging geven aan de
moeder en twee Jongere broertjes in stadsmuziekschool. Hij speelde ook
heer van Maria Christina die wil
de dat Pablo Spaanse opera's ging
componeren, en zijn moeder, die er
op stond dat de cello nummer één
bleef, vertrokken de Casals via Brus
sel naar Parijs. Hij kwam daar aan
de kost door cello te spelen in een va
riététheater.
Na enige tijd keerden de Casals
vond Madrid. Hoewel hij met de konink- cello bij de opera en gaf concerten,
n kunstenaar niet afzijdig kan lijke familie bevriend raakte heeft Toen de Casals genoeg geld hadden
gespaard, vertrokken zij weer naar
de Franse hoofdstad. Daar gaf Pablo
op 12 november 1899 onder leiding
van Charles Lamoureux zijn eerste
In de Spaanse hoofdstad zette hij grote concert als solist.
In de volgende twintig jaar trad
van de politiek wanneer het dit nooit zijn politieke denken beïn-
de mensheid op het spel vloed.
VARIÉTÉ
een kleine man met een bui-
rone levenskracht ondanks zijn
il te sterke gezondheid, han-
overeenkomstig zijn opvattin-
Spaanse burgeroorlog van
lot 1939, die in een overwin-
roor Franco eindigde, ging hij
ballingschap naar
lijk en weigerde gedurende
aren te spelen in landen die 't
regime erkenden. En in
ïlde hij zich aan het hoofd
sn internationale "Kruistocht
ie vrede", waarbij hij zich een
voorstander van de Verenigde
toonde hij componeerde
traagd ook het lied van de
jgde Naties.
•1 hij zich verheugde over 't
m het tsarisme in Rusland,
:de hy uit protest tegen on-
jjjkheden van de nieuwe
ïebbers na 1917 in dat land op
Jen. Eenzelfde houding nam hij
Jaren dertig aan ten opzichte landse
fciitsland en Italië,
sis heeft de muzikaliteit
ader meegekregen. Deze
unist en een vurig liberaal ten komt al 32 procent
Stijgend aantal
buitenlanders
bij orkesten in
Nederland
DEN HAAG (ANP) Van de 1501
plaatsen by de Nederlandse orktesten
worden er 237 ingenomen door bui
tenlanders. Het leeuwendeel daarvan
is te Vinden by de strikers,
216 door buiten-
sici worden bezet. In de
rijen van de strijkers is het percen
tage buitenlanders opgelopen van 20
in 1969 tot 24 nu. By de eerste-violis-
buiten de
;<iblikein. De kleine Pablo, die landsgrenzen. Dit blykt uit een over
zicht van het Contactorgaan van Ne
derlandse Orkesten. Het aantal vaca-
o het praten. Op zijn vijfde tures dat, ondanks het toenemend
j hij al in een kerkkoortje.
vader kreeg hij piano-,
Door 'n groep
aantal buitenlandse musici, niet
vuld kan worden,
van 46 by de strikers.
ADVERTENTIE
Casals in de gehele wereld op. Hij
raakte bevriend met componisten als
Maurice Ravel en Camille Saint-
Saens, de filosoof Henri Bergson en
de politici Leon Blum en Georges Cle-
menceau. Met de pianist Alfred Cor-
tot en de violist Jacques Thibaud
vormde hij een trio dat wereldbe
roemd zou worden.
Na de Eerste Wereldoorlog concen
treerde hij al zijn aandacht op zijn
geboorteland. In 1919 richtte hij in
Barcelona het Pau Casals orkest op.
Hij dirigeerde dit tot 1936, toen de
burgeroorlog uitbrak. Hij koos de zij
de van de republikeinen en gaf con
certen ten behoeve van de slachtof
fers van de oorlog. Na de overwin
ning van generaal Franco in 1939
vaa vestigde hij zich in Prades, een Frans
dorp aan de voet van de Pyreneeën.
Hier hielp hij gevluchte republikei
nen en riep een jaarlijks internatio
naal muziekfestival in het leven
waarop veel werk van J. S. Bach
werd uitgevoerd.
In de Tweede Wereldoorlog weiger
de hij Frankrijk te ontvluchten on
danks aanbiedingen naar de Vere
nigde Staten te komen.
Na 1945 ergerde Casals zich er he
vig aan dat de landen die Hiltler en
Mussolini hadden verslagen. Franco
bleven erkennen. Hij kwam tot de
slotsom dat hij geen applaus of ho
noraria meer kon ontvangen in lan
den die het Spaanse volk in de steek
hadden gelaten. In 1947 staakte hij
zijn optreden in het buitenland en
beperkte zich tot het geven van mu
zieklessen en concerten in zijn huis
in Prades.
In 1962 leidde hij in New York per
soonlek het door hem gecomponeer
de Catalaanse oratorium "El Pesebre"
Casals woonde sinds 1957 op Porto
Rico, het geboorte-eiland van zijn
moeder, waar hij in augustus van
dat jaar in het huwelijk trad met de
zestig jaar jongere celliste Marta
Montanez. Zijn twee eerdere huwe
lijken waren - in 1906 en 1914 - door
echtscheiding ontbonden. Casals had
geen kinderen.
ACTERENDE
MUSICI:
MOEILIJKE
KWESTIE
ADVERTENTIE
1956 stond hij weer op een
concertpodium en wel in Mexico. In
de volgende Jaren maakte hij vele
reizen, onder meer naar de Verenig
de Staten, waar hij in het hoofd
kwartier van de Verenigde Naties en
in het Witte Huis zijn cello liet horen.
LEIDEN Het LAK-theater aan
het Levendaal was maar matig be
zet tijdens het optreden van de In
stant Composers Pool. Aankondigi-
gen en voorbesprekingen bestonden
voornamelijk uiit opwekkende kre
ten in de trant van"Dit moet u ge
zien hebben", en inderdaad, men
moest dit gezien hebben om te be
grijpen, dat een dergelijk theatenge-
beuren zich moeilijk laat verwoor
den.
Acterende musici: dat is altijd al
een moeilijke zaak geweest, men
vergelijke de opera, de operette, de
musical en de nevenvormen van dit
genire. Olbre Tcanba van WJllem
Beuker bleek een moderne versie
het Meistersinger-verhaal, met
weinig diepte, maar met zeer bruik
bare muziek, die eerder Stravins-
kiaans dan jazzy aandoet. De mid
deleeuwse kostuums deden het uit
stekend, en de uitvoering ademde
de sfeer van vroegere adele spelen.
Vooraf bracht men het melodra
ma Hé, hé, hé, waar is de mare
chaussee van Misja Mengelberg. Na
een wat te lang uitgesponnen begin,
kon men de geestelijke vader van
dirt werk op uitnemende wijze de rol
vervullen. In muzikaal opzicht
sprak slagwerker Han Bennink, die
(een modepop) verklankte
op zijn uitgebreid instrumentarium,
tot de verbeelding, dat de ge
projecteerde tekst mijns insziens
overbodig was. Overigens zou Misja
Mengelberg eens een muzieklexicon
kunnen naslaan op de term "melo
drama".
RON HARMS.
Samenvattingen
van cupvoetbal
HILVERSUM (ANP) De NOS-
televisie zal komende woensdag
avond in "Studio Sport" (van 22.15
tot 22.40 uur op Nederland 1) samen
vattingen uitzenden van de Europa
cupwedstrijden AJaxCSKA Sofia en
FeijenoordGwardia Warschau.
Van de wedstrijd Panathaiki Patras
FC Twente, die woensdagmiddag
in Griekenland wordt gespeeld zul
len geen beelden door de NOS wor
den uitgezonden.
Wel zal de NOS-radio woensdagmid
dag van 15.33 tot 16.15 uur op Hilver
sum 2 een rechtstreekse reportage
uitzenden van de tweede helft van
deze wedstrijd.
De beide andere Europacup
wedstrijden zullen door de NOS-radio
van 20.15 tot 22.15 uur in een recht
streeks schakelprogramma op Hil-
3 worden verslagen.
ADVERTENTIE
het Marokkaanse Tiznit op ongeveer negentig kilometer afstand van de vakantiebadplaats
Mir zijn televisie-opnamen gemaakt voor de twaalfdelige serie "Pipo in het land van Marïbia"
volgend jaar door de VARA zal worden uitgezonden. Pipo (Cor Witsche) de Clown heeft voor
1opnamen op zijn ezel door de woestijn moeten rijden en zich tegen dit kale decor gewillig
•w fotograferen. De kinderen uit Tiznit vonden Pipo maar een hele vreemde vogel zoals de
laat zien.
NEDERLAND I
18.45 Ti-ta-tovenaar (NOS)
18.55 Journaal (NOS)
19.05 De Stratemakeropzeeshow (VARA)
19.25 Daar komen de Schutters, filmserie (VARA)
20.00 Journaal (NOS)
20.20 De Onedin Lijn, tv-filmserie (VARA
21.10 2 voor 12, quiz (VARA)
21.55 Achter het nieuws (VARA»
22.45 Journaal (NOS)
22.50 Dammen (TELEAC)
NEDERLAND II
18.45 Ti-ta-tovenaar (NOS)
18.55 Journaal (NOS)
19.05 Voor Achten, KRO's praatuur
20.00 Journaal (NOS)
20.20 Waar houdt Europa op?: een filraverslag over Italië als
partner in de Europese Gemeenschap (KRO)
21.10 Oorlog en Vrede, tv-filmserie (KRO)
21.55 Waar gebeurd: verhalen (KRO)
22.25 Den Haag vandaag (NOS)
22.35 Journaal (NOS)
22.40 Spaans, les 15 (TELEAC)
Ik heb gisteren voor de tweede
keer naar Boerin in Frankrijk
gekeken, de serie waarin die
zorgelijke vrouw steeds emmers
met water liet vallen omdat zij
zwanger is. Ze komt aamsjou
wen met twee volle emmers,
stort ineen, maar weet het al
tijd zo te versieren dat de em
mers niet rechtstandig op de
grond komen te staan, maar
omkiepen, zodat ze daarna ook
nog de vloer moet gaan dwei
len.
Kortom: allemaal ellende. Van
haar man heeft ze ook al wei
nig steun, al is het een harde
werker. Maar ik betrapte hem
er gisteren opnieuw op dat hij
ook nu weer, voor de tweede
keer, zijn Jongstgeborene geen
blik waardig keurde by het be
zoek aan het kraambed.
Wel stak hij het dramatische
verhaal af over de gruwelijke
dood van een van zijn knech
ten, geen verhaal dat je in alle
details aan Je vrouw vertelt als
zij zojuist een kind heeft ge
baard, en zeker niet in de boe
kentaal waarin het gisteren ge
beurde.
Was er gisteren dan geen soe
laas by Televizier Magazine,
zult u vragen, de actualiteiten
rubriek die vroeger altijd voor
een luchtig onderwerp zorgde?
Nee, dat zit er de laatste we
ken niet meer in. We werden
telefonisch doorverbonden met
Cairo, Tel Aviv en Genève.
Hiltermann gaf als een soort
thuis zittende oorlogsverslagge
ver een duidelijke explicatie
van de situatie aan het Suez-
kanaal, en Nixon werd vanuit
Amerika nader toegelicht door
prof. Henkin.
Ook kregen we een gironum-
Het gironummer was 23434
voor de Kollektieve Israël Ak-
tie, die nu vier miljoen gulden
binnen heeft. De heer Palach,
die deze aktie leidt, zei tot
slot: „Als Je Israël niet wilt
helpen, help dan de Palestij-
nen, maar doe in ieder geval
iets". Het adres was van de
stichting Terre des Hommes,
Sweelinckstraat 45 in Den
Haag, waar men zich kan mel
den als verpleegster voor een
medisch team naar hongerend
Ethiopië.
Het beste en langste onderdeel
kwam van Will Simon, Fons
van Westerloo en camaraman
Dick Kool, die Israëlische sol
daten te velde hadden geïnter
viewd, en daarna ook hun
vrouwen thuis.
Voordat Televizier van start
ging hadden we overigens de
koninklijke Hier en Nu al op
het scherm gehad Eerst een
beeldverbinding via de satelliet
met'Paul Hollaar in Tel Aviv,
daarna een gesprek met prof.
Landheer die Nixon uitlegde,
en vervolgens de eerste prins
in het programma, prins Bern-
hard, die verklaarde tevreden
te zijn teruggekomen van een
gesprek met een Spaans mi
nister over een befaamd na
tuurgebied Cota de Donana,
waar 50.000 vogels war enomge
komen.
Prins Claus kwam aan het
eind van het programma, over
Opper-Volta en de Aktie-Sahel.
Giro 100200. Het interessantst
was echter het (beschaafde)
twistgesprek tussen een Israëli
sche studente en een Palestijn
se student: twee vertegenwoor
digers van de jongere generatie
die blijkbaar tot lichte verba
zing van Hier en Nu even on
verzoenlijk tegenover elkaar
stonden als aan de fronten,
waar het overigens ook de Jon
gere generaties zijn die elkaar
naar het leven staan.
En toch dacht ik onwillekeu
rig: hoe zou het na afloop van
het gesprek zijn gegaan? Zou
hij haar uitgenodigd hebben
voor een etentje? Zou hij haar
daarna hoffelijk naar huis
hebben gebracht? Zou zij hem
toen gevraagd hebben nog even
een kop koffie te komen drin
ken op haar kamer? En zou
hij toen? En zij? Veel te veel
programma's worden voortijdig
afgebroken.
NICO SCHEEPMAKER
HILVERSUM I
DINSDAG 23 OKT. NA 18 UUR
AVRO: 18.00 Nws. 18.11 Radlojour-
22.50 (S) Nederl. ork.
bles. 23.05 (S) Er
Nws. 10.03 (S)
(11.00 Nws). 12.00 Nws. 12.03 Radio-
Journaal. 12.06 (S) Zet 'm op. <13.00
Nws; 13.06-13.06 Cup Communie.)
14.00 Nws. 14.03 Cup-Comm. 14.06
Hlt-vlsser: top-pop. 15.03 Cup-Comm.
15.06 Cees van ZIJtveld. (16.00 Nws.
16.03 Cup-Comm.) 17.00 Nws. 17.03
Radiojournaal. 17.06 Postbus 700:
verzoekpl.progr.
KRO: 18.00 (S) Dansmuz, uit de 16e
eeuw. 18.19 Ultz. v.d. PP.R. 18.30
Nws. 18.41 Echo. 18.50 Progr. voor-
besch. 19.00 (S) Zin
20.05 Overweging. 20.15 (S) Kompo-
radlo 1,3: Jesus-Movement:
TELEVISIEPROGRAMMA S
(S) Howl, liter, progr.
i Nws. 20.02 (S) Nashville.
Beusekom en Kees van Maasdam.
5.00-7.00 Hans Hamburger.
WOENSDAG 24 OKT.
HILVERSUM I
VARA: 7.00 Nws. 7.11 Ochtendgymn.
7.20 (S) Akt.show met 7.45 VPRO:
Deze dag en 8.00 Nws. 9.35 Waterst.
9.40 Schoolradio. 10.00 (S) Radlo-
weekblod. 11.00 Nws. 11.03 v.d. Kleu
ters. 11.15 (S) Melodleënboeketlicht,
muz. progr. 11.35 (S) VARA-Dansork.
Schooltelevisie. TROS: 17.00-17.45 (K)
Kinderprogramma. NOS: 18.45 (K) Ti-
ta-tovenaar. 18.55 (K) Journ. 19.05
(K) Van gewest tot gewest. 19.50 iK)
Uitzending Stichting Socutera. 20.00
(K) Journ. Politieke Partijen: 20.20
Uitzending D '66. NOS: 20.30 (K) Mr.
Rolls en Mr. Royce, gefilmd TV-spel.
21.50 (K) Panoramiek achtergrond
Informatie over akt gebeurtenissen ln
binnen- en buitenland. 22.15 Studio
Sport. 23.00 Den Haag vandaag. 21.10
-23.15 (K) Journ.
Nederland II
18.45 (K) Ti-tf
TROS: 7.00 Nws. 7.02 (S) Ontbljt-
Soos: gevar. progr.
Aktua; 8.30 Nws. f
hulsvr. 10.00 (S) Kaboutertijd. 18.30
matlef progr. over wijn. IKÖR-KRO/
RKK; 22.15 (K) Kenmerk de we
kelijks Informatierubriek over kerk
en samenleving. NOS: 22.40 (K) Journ.
TELEAC: 22.45-23.15 Dammen.
DUITSLAND I
Nws. 10.33 (S) v.d. vrouw. 11.30 Ak
tua. KRO: 11.45 Bejaardenprogr. 11.55
Med. 12.00 (8) Van twaalf tot twee;
pauzeprogr. met o.a.: 12.26 Med. t.b.v.
land- en tulnb.; 12.30 Nws; 12.41-
12.50 Echo; 13.00-13.05 Raden maar
14.00 Huisbezoek. NOS: 14.10 Onder
de groene linde: oude liedjes en bal
laden. 14.30 (S) Aspecten v.d. kamer-
muz. 15.30 Nws. 15.33 Spiegel van
Duitsland, lnf. en muz. uit de BRD.
16.00 Meer over minder: de stem v.d.
sprekende mlnderh. 17.20 Overhelds-
voorl.: Tekst en uitleg, driewekelijkse
rubr. v. h. min. van Onderwijs en We-
tensch. 17.30 Nws. NCRV: 17.32 (S)
Hier en nu.
18.00 Rep. 18.30
Zaudmann. 18.55 Nordschau-Magazl-
19.20 TV-serle) 20.00 Jour
naal en weerber. 20.15 Was bin lch.
21.00 TV-spel. 22.15 Journaal, comm.
en weerber. 22.35 TV-fllm. 23.20
naai en akt. 19.30 Eben vor Gericht.
21.00 Journaal en akt. 21.15 Duits uit
Oost en West. 22.00 Akt. uit de Film-
branche. 22.45 Journaal.
