Strijdkreet van
een verontruste
rooms-katholiek
Kerkdiensten Leiden en omgeving
Wanneer is iemand katholiek? Tegenwoordig denken velen in de kerkelijke tegenstelling
protestant - katholiek, waarbij dan bij de laatste benaming gedacht wordt aan de kerk van
Home. In de vorige en in het begin van deze eeuw gebruikte men de tegenstelling rooms -
protestant en we vinden dit een juistere tegenstelling. Waarom? Wel, omdat de kerkhervor
mers van de 16e eeuw helemaal niet van plan zijn geweest een nieuwe kerk te stichten, maar
de bestaande te hervormen en te zuiveren van allerlei misbruiken die er waren binnengeslo
pen. Van rooms-katholieke zijde wordt tegenwoordig ronduit toegegeven dat hervormingen
toen broodnodig waren.
djjmjiiiimmi
ZATERDAG 20 OKTOBER m
De loop van de geschiedenis is zo
geweest dat het tot een kerkscheu
ring is gekomen. Daartoe hebben
allerlei factoren meegewerkt en dat
waren lang niet alleen kerkelijke.
De politiek van die dagen heeft een
hartig woordje meegesproken. West-
Europa had te maken met een
zwaar sociaal probleem. Heel de
maatschappelijke situatie verkeerde
in een tijd van overgang. We kun
nen de kerkelijke problemen nooit
alleen op zich zelf beschouwen. En
zo is er dan een kerkscheuring ge
komen welke dieper heeft ingegre
pen dan die van 1054, toen de ker
ken van het Oosten en Westen uit
elkaar gingen.
Maar men vergist zich toch wan
neer men denkt dat er met de kerk
hervorming geheel nieuwe kerken
zouden zijn tot stand gekomen die
de band met het verleden radicaal
hebben willen doorsnijden. Ook toen
de scheiding steeds meer definitief
begon te worden, heeft men aan re
formatorische kant een voortzetting
willen zijn van de kerk die er van
af het begin van onze Jaartelling
geweest is. Men heeft ook veel meer
uit de oude kerk meegenomen dan
gewoonlijk wordt gedacht. In de
formulieren zijn zeer oude stukken
terug te vinden. En bovendien heb
ben de reformatoren niet geaarzeld
de drie oude-christelijke belijdenis
geschriften over te nemen waarin
wij nog altijd o.a. belijden: ik ge
loof in een heilige katholieke (is:
algemene) christelijke kerk, de ge
meenschap der heiligen. Dat we met
die belijdenis wel eens verlegen kun
nen zitten wanneer we zien naar 't
zichtbare, is een andere zaak. Dit is
zo met alles wat wij geloof belijden
wanneer wij het met onze zintui
gen willen kunnen waarnemen en
het met ons verstand willen door
gronden. Maar, ook protestanten be
lijden die ene heilige katholieke
kerk.
1 angezien wij niet rooms- maar
protestants-katholiek zijn, zouden
we het boekje van prof. dr. C. J. d.
Vogel, "aan de Katholieken in Ne
derland, aan allen", dat aan de
krant ter beoordeling is toegezon
den. naast ons neer kunnen leg
gen als iets waarmee wij niet te
maken hebben, want met die kat
holieken bedoelt zij de rooms-kat-
holieken. De "trouw aan Rome" en
de wetenschap dat "katholiek zijn
betekent: staan op de basis van het
leergezag, en dat het leergezag zijn
centrum en basis heeft in Rome"
(bl. 56) vormt wel het centrale the
ma van dit geschrift. "De band met
Rome is Juist in deze dagen voor de
Katholieke Kerk in ons land en el
ders uitermate belangrijk. Een
plaatselijk episcopaat kan falen in
zijn beleid; dan is er Rome van
waar corrigerend kan worden opge
treden. Dat is een zaak om zeer
dankbaar voor te zijn", (bl. 60).
Zelfs lezen we dat het tenslotte
maar om één geloofspunt gaat: dat
wij staan op de basis van het leer
gezag, dat zijn centrum heeft in
Rome. (bl. 21). Deze kerk van Ro
me met haar hiërarchie en de paus
aan het hoofd, wordt in dit boekje
zo centraal gesteld, dat daarvan al
le andere geloofszaken afhankelijk
zijn. In Rome wordt nietgefaald.
De paus is immers ook onfeilbaar.
Dit is het enig en eeuwig houvast.
We menen te kunnen begrijpen,
gezien de geestelijke levensloop van
de schrijfster, die uit het protestan
tisme "gekomen is tot een in geloof
aanvaarden van een door de Heer
gewilde en ingestelde Kerk", (bl. 88).
Zij zal het echter van ons als pro-
testans-katholiek moeten kunnen
aanvaarden dat wij in het Nieuwe
Testament echt n iet die "hiërar
chisch geordende, in beginsel zo
door de Heer gewilde en bedoelde
Kerk" kunnen lezen en dat we die
ook niet kunnen aanvaarden. Daar
voor is het priesterschap van alle
gelovigen te diep in onze ziel ge
worteld en daarmee is reeds gege-
van dat haar ideaal van kerk de
mijne niet is.
"Ik geloof een heilige katholieke
(is: algemene) christelijke kerk".
Dat is en blijft een geloofsartikel en
iets wat wij in geloof belijden, kun
nen wij niet zomaar zichtbaar aan
wijzen. Ook bij Dr. De Vogel zal dit
artikel een stuk geloof zijn en blij
ven. Zij echter meent die ene kerk
waarom het hier gaat, wel concreet
te kunnen aanwijzen. Dat is voor
haar het geloofspunt geworden,
waaraan zij vast houdt met al de
vezelen van haar bestaan. Zij kan
er niet over zwijgen.
Wie met haar in aanraking komt,
moet er van horen: want haar
hart is er vol van. Dat blijkt ook
weer uit haar geschrift: Aan de
Katholieken van Nederland. Doch
alle geloof kent zijn moeilijkheden
en zo zit zij wel heel erg met dat
stuk van haar kerk dat de Neder
landse kerkprovincie heet, zoals zo
vele van haar mede-parochianen
verlegen zitten met het autoritai
re regiem van Rome en deze middel
eeuwse structuur niet meer aan
vaarden. Als eenmaail Debora roept
zij nu op tot de strijd, waarbij de
bisschoppen het nog al moeten ont
gelden.
Vooral na de benoeming van mgr.
Gijsen in Roermond is de stemming
tegenover het Vaticaan er in ons
land niet beter op geworden. Men is
niet zo spoedig meer geneigd het
hoofd te buigen, ook al zal men dit
uiteindelijk toch wel weer doen.
Maar dan ontbreekt het aan de
rechte geloofshouding inzake dat
ene artikel waaruit voor Dr. De
Vogel al de andere voortvloeien of
nauw mee samenhangen.
In een vraaggesprek heeft de
schrijfster zich eens openhartig uit
gesproken en gezegd dat de bis
schoppen die geroepen zijn "om het
katholieke geloof te handhaven, dit
niet doen", (bl. 15) Op verzoek van
kardinaal Alfrlnk heeft zij een
schriftelijke toelichting geschreven.
Deze toelichting, met latere toevoe
gingen, vult de bladzijden 16 tot 62.
Zij roept de bisschoppen op hun
taak te vervullen door "een duide
lijk woord te spreken betreffende
wat wel en niet katholiek is", (bl.
16). En dan komen er een hele
reeks punten waar schrijfster meent
dat dit hoognodig moet gebeuren.
Behalve het geloof in en de trouw
aan Rome en de paus. komen hier
ter sprake de sacramenten, de her
denking van de martelaren van
Gorcum ,de theologische achter
gronden van allerlei nieuwe ver
schijnselen in haar kerk, de leer
van de triniteit, de rk theologische
faculteiten, de OMO-cursus, het pas
toraal concilie en zoveel zaken nog
Het tweede gedeelte van het boek
je gaat in tegen de "open kerk" en
het stuk van haar adviesraad, zoals
dat in Januari 1973 is gepubliceerd.
Zoals we vroeger in deze rubriek
wel eens hebben vermeld, is die
"open kerk" in Limburg ontstaan na
de benoeming van mgr. Gijsen. De
bisschop van Roermond vindt in
schrijfster een warme verdedigster,
aangezien hij "tenslotte niet anders
is dan doodgewoon katholiek", wel
ke woorden ook door kapelaan Si-
monis (toen nog geen bisschop),
voor zich zelf zijn gebruikt op het
pastoraal concilie te Noordwijker-
hout. Mgr. Gijsen krijgt van schrijf-
Statenvoorzitter J. Lachmon van Suriname komt a.s. zondag
avond aan het woord in een thema-programma van IKOR.
radio dat gewijd zal zijn aan de verschillende problemen die in
dat land leven. In het kader van de Suriname Aktie 1973, die
vorige maand in ons land van start ging, zullen o.a. vragen aan
de orde komen rond de onafhankelijkheid, de buitenlandse
ondernemingen in Suriname en in het bijzonder
Nederland. Behalve Lachmon zullen ook de ministers van Eco
nomische Zaken en Opbouw in Suriname en diverse andere
autoriteiten een antwoord op deze vragen geven. Het thema
programma wordt uitgezonden op Hilversum I en duurt van
10.30 tot 12.00 uur.
ster een tien met een griffel.
Moet de kerk uniform zijn, of kan
zij ook pluriform wezen? Dat lijkt
mij de kernvraag van het tweede
gedeelte, (bl. 6492). Mag er in de
kerk maar één mogelijkheid zijn,
(die dan in Rome wordt bepaald),
om het christelijk geloof te beleven,
of zijn er meer mogelijkheden? Het
is een vraag die zo oud is als de
kerk. Het apostelconvent in Jerusa
lem, waarvan Handelingen 15 ons
vertelt, is uitgelopen op een compro
mis en ieder compromis (zoals er
op het tweede Vaticaans concilie zo
vele gemaakt zijn) bergt verschillen
de mogelijkheden van denken in
zich. Mgr. Gijsen is een zeer uniform
denkend man, voor dr. De Vogel
de beste bisschop die zij zich zou
kunnen begeren. Daarover wordt er
echter in Limburg weer pluriform
gedacht.
Hebben wij als protestants-katho
liek te maken met alles wat er in
een boekje als het hder besprokene,
over hoop wordt gehaald? Vroeger,
zeg maar 15 Jaar geleden, zouden
we het naast ons neer hebben ge
legd. Dat doen we nu niet. In de
eerste plaats omdat de kerken sinds
het tweede Vaticaans concilie weten
dat zij niet los van elkaar kunnen en
mogen verder gaan en men er in de
R.K. Kerk begrip voor heeft gekre
gen dat een hoogmoedig zich stellen
boven andere "geloofsgemeenschap
pen" niet meer kan. Daarom komt
er bij ons verzet tegen eigenlijk heel
de gedachtengang die uit dit ge
schrift ons tegen komt. Hier is geen
gesprek meer mogelijk.
In eigen kerk mag dr. De Vogel
dan veel bijval krijgen, zoals zij
zelf getuigt, er zal niet minder ver
zet rijzen, ook daar. Het is goed voor
protestants-katholieken van dit
boekje kennis te nemen, om zich
des te meer bewust te 'kunnen wor
den dat, indien in de lijn van dr. De
Vogel wordt gedacht, een oecume
nisch contact en gesprek geen enke
le zin meer heeft. Dit is een wijze
van denken, die ik bij haar misschien
wel kan verklaren als voortgekomen,
uit een eenmaal ingenomen stand
punt, maar die ik toch nooit zal
kunnen aanvaarden.
Verscherpende werking
In de tweede plaats lijkt het mij
goed toch van het boekje van dr.
de Vogel kennis te nemen, omdat
we daarin kunnen lezen hoe de tegen
stellingen in de r.k. kerkprovincie,
die Nederland heet, steeds groeien.
We hebben nooit geloofd in een kerk
scheiding, dit tegen vele profeten
in die logische gevolgtrekkingen
maakten uit hetgeen ze hoorden en
lazen. Een boekje als dit zal zonder
twijfel verscherpend werken en wie
de komende ontwikkelingen zal wil
len volgen, doet goed eens iets te le
zen van het monocratische denken,
waardoor blijkbaar nog veel rooms-
katholieken worden beheerst. Dit le
zende vragen we ons af of er bin
nen de R.K. Kerk in ons land nog
wel een gesprek mogelijk is.
Er is nog een derde reden om van
dit boekje kennis te nemen. Al le
zende komt men tot de overtuiging,
WOORD VAN BEZINNING
Het ligt niet in mijn bedoeling
mij als leek bezig te houden met
de tweekamp tussen de groot
meesters van het damspel Sy-
brainds en Andrei'ko: daarbij ver
baas ik mij alleen een beetje
over het feit, dat die twee zo
goed weten wat remise is.
Nee, ik wil vandaag stilstaan bij
wat ik van de week gelezen heb
im een boek over de grate Jood
se denker Martin Buber (te le
nen in de openbare bibliotheek,
Breestraat). Ik vond daarin op
pag. 11/12 een prachtig chassi
disch verhaal van Rabbie Na-
choem, die zijn leerlingen aantrof
in het leerhuis, terwijl ze aan 't
dammen waren. Hij vroeg hun of
ze de wetten van het dampel
kenden. Toen zij zwegen, ver
volgde hijIk zal jullie de wetten
van het damspel vertellen. De
eerste (wet) is: je mag geen twee
stappen in één keer doen. De
tweede: je mag alleen vooruit-
De regels van
het damspel..
gaan en je niet achterom wenden.
En de derde is: wanneer Je bo
venaan bent, dan mag je gaan
waarheen je wilt.
We doen er naar mijn mening
goed aan, naar deze Joodse wijs
heid te luisteren. En ik kan het
gebruiken in deze rubriek, waarin
ik mij de laatste twee keer heb
beziggehouden met het leven dat
steeds verandert, niets op zijn
plaats blijft staan, maar alles
verschoven wordt. Dat leven is
te schetsen als een spel. Dat is
wat anders dan een spelletje, in
tegendeel, het leven is (soms bit
tere) ernst.
In dat leven geldt ook allereerst,
dat je maar één Stap tegelijk mag
en kan doen. Je mag en moet
soms lang nadenken over die stap
die zet, maar Je móet zetten, Je
móet de stap zetten, het spel
gaat door, alleen stap voor stap
en zet voor zet, zó gaat het naar
het einde. Je kunt en mag niet in
één zet alles "slaan" of in één zet
een dam halen. Je moet ook de
zet van degene met wie Je speelt
afwachten.
Zo is het ook in het leven ten
- aanzien van de veranderingen: je
moet en mag één zet tegelijk
doen. Die stap en die zet is in
het kader van het gehele spel wel
belangrijk, maar het is er maar
één. En hoe belangrijk Je ook
bent of jezelf voelt, je mag er
maar één tegelijk doen. Niet
twee in één keer. En de anderen
spelen ook mee!! Dit is levens
wijsheid. waarnaar we moeten
luisteren, of we nu vóór of tegen
de veranderingen zijn: we leven.
Voorts: je mag alleen maar
vooruitgaan en Je niet achterom
wenden. Je kunt niet terug, maar
je mag ook niet terug. Je weet
welke stellingen Je tevoren hebt
ingenomen, maar je weet niet in
welke stand je terecht kan komen.
De vorige stand mag je alleen
maar gebruiken om de toekom,
stige stand te bereiken. Je mag
niet terug. Je mag niets over-
doen of verbeteren, de ander mo*
zijn zet doen of heeft zijn zet al
gedaan, waardoor het hele ta
bleau verandert of veranderd ia
Het is soms een teleurstellend?
gedachte niet meer terug te mo
gen. het niet over te mogen doen
Aan de andere kant is het ver-
lossend en bevrijdend, dat
alleen maar vooruit mag, kan en
moet gaan. Je behoeft niet in de
put te blijven zitten over 'n ver
keerde zet of stap. je moet alk
aandacht besteden aan en Je ge-
heel Inzetten voor wat komt. jt
mag alleen maar vooruit en ]e
niet achterom wenden. Je kunt
wel je lessen leren vanuit dat ver-
leden en je hoeden voor fouten
die je voorheen gemaakt hebt.
De derde wet krijgt pas geldig,
heid, wanneer aan het voorgaan-
de is voldaan, wanneer Je zet
voor zei en stap voor stap boven,
aan bent gekomen: dan mag je
gaan waarheen je wilt, althans
voor een deel. met de verworven
dam. Dan mag je voor- en achter
uit gaan en slaan, dan heb je "n
stukje van de overwinning
nen. Maar laten we oppassen,
dan gaat het spel dóór en ook dèn
geilden er, zij heit andere, weken
en regels. Die zijn dan ruimer,
en bieden meer mogelijkheid het
spel te winnen. Als je bovenaan
bent. Nee, dat betekent niet
eindstand: die is er, wanneer *n
speler opgeeft of wai
spelers tot remise overeenkomen,1
En ik vind dat laatste eigenlijk
geen beslissing.
Wanneer ik de laatste wet
overbreng naar het leven e:
veranderingen, dan heb ik
de situatie op het oog. die men
gewoonlijk aanduidt met "de he
mel". Hoé het daar toegaat m
welke wetten daar en dan gelden1
weet ik niet. Nee, de wetten gel
den zolang het spel gespeeld
wordt en zolang het leven geleefd
wordt, hier en nu. Wanneer je bo
venaan bent. dan krijg Je de vrij
heid om te gaan waarheen
wilt. Welke vrijheid wordt hier
aangegeven en waardoor (welke
wetten en regels) wordt die vrij
heid dan begrensd? Om welke
vrijheid gaat het dan? En wil
betekent het dat, wanneer je bo
venaan bent, je dan mag gaan
waarheen Je wilt?
Die laatste vragen kan ik niet
beantwoorden. De laatste wet l<
de moeilijkste. Maar Je mag niet m
alleen naar de Joodse
luisteren, Je moet er o
nadenken. Je moet ook met
laatste wet het spel verder spe
len. En zolang het spel duurl
gelden de regels en is men gebon J d
den aan de wetten. Al met al eer
mooi verhaal, een diepe wijsheli
en een levensgrote ondracht,
W. v. d. Zwaai
Leiden
dat alle kerken meer gemeen hebben
dan dr. De Vogel kan erkennen, en
daardoor toch dichter bij elkaar
staan. Zij wijst op een verderfelijke
protestantse Invloed in haar kerk,
waarbij centrale fundamentele ge
loofspunten worden losgelaten, als
de triniteit, de opstanding, de eucha
ristie (bl. 11). Zij waarschuwt tegen
anarchie in de kerk, als ieder maar
doet wat goed is in zijn ogen (bl.
Het zijn vragen die eveneens
protestantse kerken mogen wör *n
gesteld. De rechte leer blijft i
iedere kerk de basis van haar
staan. Over die rechte leer zal Ik I
met dr De Vogel wel niet eensk
nen worden, hoewel wij het op so ;r
mige onderdelen weer wel eensr rerl
S. J. M. HULSBERC 11
Langenbach. Jeugddienst (n
se CantoriJ) 11.45 u. Oecumenische stu-
Zendingswerk Middernachtsgr. Zoe-
Ds. J. erwoudsestngel 21. 6 u. dhr. Ernste.
.xnlngskerk 10.00 u. Dhr. J. Hen-
Bevrijdingskerk 9.00 en 10.30 u.
Dr. G. P. D. Locher (gem. diensten m.
Gereformeerden en bediening van het
Heilig Avondmaal).
Vredeskerk 10.00 u. Ds. A. J. Lam-
plng.
Ver. Vrljz. Hervormden (aula Asser
straat) 10.30 u. Ds. M. J. Wagen
voorde.
Eglise Wallone 10.30 u. Pasteur D.
Diaconessenhuis 10.30 u. Ds. H. W
Hemmes.
Oecumenische werkplaats (Gereform
Jeugdhuis, Breestraat 19) 11.6 u. Sa-
bandrecorderd.).
Jehova Getuigen (Hogewoerd 175),
A. H. Agtereek.
Leonarduskerk (zat.
Oud Kath. Kerk Zoeterwoudsesin
;ti(zat.av. 7 u. zondag geen mis).
Vrije Kath. Kerk Vreewijkstr. 19).
ciuskerk (zat. 7 uur) 8.30, 10 Nederl.
koorzang en 11.30 uur Pred. F. Wust.
RK. Pius X kerk (zat. 7 uur) 9, 10.30
6 uur: Ds. J. VroegindeweiJ. Ichthus-
kerk: 10 uur Ds. D. W. Koelman 5 uur
Ds. C. Treure. Pniëlkerk 9.30 uur Ds. J.
VroegindeweiJ. 6 uur: Ds. L. Boer.
hospitium: 8.45 uur Gereform. dienst
Ziekenhuis "Overduin": 2 uur Ds. _J.
G. van Ieperen WIJkgebouw
W. P. H. Pouwels te Hillegom 7
drs. W. Bakker te Amstelveen. R.K. kerk
(zat. 7 uur) 9. 10.45 en 5 uur. Veren. xu en u.xu u,
Vrijz. Hervormden 11.15 uur ds. G. ref. Kerk_9.30
v. d. Linde. Immanuëlkerk 9.30 uur Ds
v. d. Linde, 5 uur Ds. Huisman. Mara-
nathakerk: 9.30 uur Ds. Huisman 5 u
Ds. Baayen. Geref. Kerk (vrijgemaakt)
Jeugdkapel (1214 Jaar) Deylerhi i',
10.00 uur Jeugdkerk. Geref. Kerk II «u
ds. Van der Meulen 5 uur dr. Gltt
te Den Haag (Zuid) 10 en 5 uur
Ge- Bech. Ned. Prot. Bond (Lange Ki ten
Ned. koorzang 11.45 en 1730
Bron" Ridderveld. R.K. H. Geestkerk,
(zat. 6.30 uur) 9 en 11 uur Lat. koor
zang Pred. J. Seijsener. Volle Evange
lie Gemeente (Kindervreugd) 10 uur:
Ds. F.
Halsema.
Trïumfatorkerk9.30 uur Ds. R. de
Th. Hoff. Geref. Kerk Vrijgemaakt
Dr. W. Balke (H.A.)
Roelof sen Zeist (H.A.) 6.30 u. Ds. L.
Bijleveld. Rijnsburg. Nieuwerbrug 9.30
Ds. J. Bijleveld, Rijnsburg 6.30
"Volle Evangeliegemeente Katwijk".
Voorstraat 100. 9.45 uur. Soefi-l?eweg.
Universel (kerk voor allen) Sportlaan.
Katwijk: 3 uur bijeenkomst voor be
langstellenden: 4 uur Universele ere
dienst.
Koudekerk Herv Gem. 10 i
Cadéè Ern. Pred. te Maassluis.
Nieuw Vennep Herv. Gem. 9.30 en
11 uur (kinderdienst) ds van Winters
wijk te Zeist 7 r
lm (jeugdu.
jur ds WIJng
Kerk 9.30 en 3 uur ds. De Graaf.
Noordwljk Binnen Herv. Gem. (in
geref. kerk) 10.30 uur kand. J. Pronk 7
vur Ds. D. Keuning Geref. Kerk 9 uur
ds C. Warner (H.A.) 5 uur ds. R. S. El-
gersma (H.A.) (v. d. Berghstichting)
11 uur ds. Warner. R.K. Kerk (zat.av.
7 uur) 8, 9.30 11 en 12.15 uur.
Noordwijk aan Zee Herv. Gemeen
te 10 uur ds E. M. Pannekoek te Lel
den 5 uur ds R. Steenstra te Leiden
(Le Rank) 10 uur ds D. Keuning 3.30
Eyck te Gouda (Ichtus)
meente (mavo)
eek. R.K, Kerk tuinbouwschool (zat,
7 uur) 10.30 uur.
Sassenheim Herv. Gem. 9 en 10.30
u. ds. A. Westra 5 uur (in Gereform.
Kerk) ds. H. v. d. Berg (gemeenschap-
dam) 10.30 uur prof dr. G
Kerk De Goede Herder (zat.av.
ds. A. H. Agter- 9.30 10.30 12 en 6.30 uur H. Willi! e 8
dus (zat.av. 7 u.) 9.30 11 11.16 ei
Woubrugge Herv. Gei
3C
Kerk 9.30 u. ds. D. W. Geslnk 5
ds. H. v d. Berg (gem. dienst): Chr.
Geref. Kerk 10 en 5 uur stud. W. F.
Kruis te Apeldoorn. R.K. Kerk St.
Pancratlus (zat. 7 u) T
Valkenburg Herv. Gem. 10 u. Ds.
H. Rooze 6.30 u. Ds. J. van Ieperen,
Katwijk aan Zee. Geref. Kerk f
ds. Zonneveld, 6.3
ds. Rooze. Geref.
r ds. Elgersma (HA)
(HA) Ned. Protestanten
Feenstra. Geref. Gem..: 10. 6.30 u. lees-
J. Voordouw. Geref. Kerk 10 en 6.30
i der Tas te Boskoop. Chr.
Maassluis. R.K. Kerk (zat. 7 uur) 7.30
Jeugdkapel "De Goede Herder" 10.30
u. MeJ. A. Burggraaf.
Gemeenschap van Kerken (Meren-
wijk) 10 uur oecumenische dienst ds.
Eekhof.
«ieref. Kerk
Zulderkerk (Lammenschansweg 15)
Beloftekerk (Robijnstraat) 10 i
i uur Ds. H. J. Heerslnk, Wapenveld.
Bevrijdingskerk (A T|jj f
Ter Aar Dorpshuis
6.45 u. M. Plomp. Verg.
Gelovigen: 10 u. eredienst 6.30 u.
Woordverkondiging.
Boskoon Herv. Gem. 9.30 u. ds. W.
L. Heijmans. 6.30 u. ds. A. de Leeuw.
Geref. kerk 9.30 en 5 u. ds. N. Dijk-
student R. Kok van Apeldoorn Ge
ref. Gem. 9.30 en 6 u. ds. A. Bac Vrijz.
Huize "Groenhoven" 10
«••andingskerk Prinses Marljkestraat 10 Verwoerd" Verg v gelovigen I
uur ds. P. A. Lefeber, 6.30 uur ds. A. -° -
Franken te Woubrugge. Gebouw Nabij
Van Lennepstraat 10 uur Gezlnsdienst R Kprk /„ftt „v 7v a45 10 en i,3o
pe' de heer G. Sampiemon. Martha- 1U'JU
Stichting "Rijnstroom" 10.30 uur in Hazerswoude Herv. Gem. 9.30 uur
'De Horst" de heer van der Cingel. ds. P. van Harten te Dinteloord voor
Kerkgebouw Oudshoornseweg 10 u ds. de G.B. 6.30 uur Jeugddienst ds. De
R Oort. Hervormde Slonskerk Hooft- Graaf te Harmeien. Geref. Kerk 9.30,
candidaat Geuze te O'-
Ds. S. W. Verploeg. De
geest 6.3
ds.~N."J."m" Hoogendijk.
diensten, Goede Herderkerk Ter Harmsenstraat
Herv./Geref. Kerk
kerk Menswording (zat.av. 7.30 uur) 9.
10.30 en 12 uur.
Leimui den Herv. Gem. 9.30 uur ds.
J. H. de Vree 7 uur ds. H. C. van Itter-
Llsse Herv. Gem. Grote Kerk 10
en 7 u. Ds. J. van der Velden H.A. Pau-
luskerk 10 u. Ds. H. G. Oosttnga Gezlns
dienst Geref. Kerk 10 en 5 u. Ds. H. D.
de Wit. Chr. Geref. Kerk 10 en 4 30 u.
Ds D. H. Biesma Geref. Gem. 10 en 4
u. Ds. D. Hakkenberg (woensdag 7.30 u.
de heer G. H. Kieviet, evangelist te
Mersem (België). Geref. Kerk (vrljge-
oond (Huis
l. V
7 uur) 8. 9.30 11
Noordwijkerliout Herv. Gem. 10 u.
Th. Hoff.
Voorhout Herv. Gem. 10 u. Ds.
Hoogenkamp 7 -u._Ds. _H. v. d. Berg,
Waddinxveen. R.K. Kerk (zat.
Chr. Dlenaarkerk (zat. 7 uur) 85]
11.30 en 6 uur. R.K. Kerk Meert r\
(zat. 7 uur) 8.45. 10.30 12 e
Zwam merdam Herv. Gem. 10
ds. A. de Leeuw te Boskoop. 6.30
de heer Christ te Gouda. Geref.
10 uur drs. Houtman te Lelmulden
dhr. Knotters te Oudewater,
(zat. 7 ur) 8, 10, 11."
LI
10.00 uur. H. Hart
ï"n De ZÜk (zat.av 7 u.) 8.30. 10.00 en
11 30 uur.
Oegstgeest Herv. Gem (Groene
Voorschoten Herv. Gem. Dorpskerk
10 u. ds. v.d. Schoot 7 u. Ds. v.d. Schoot
(zangdienst) Hulp en Heil: 10 u. Ds.
Verheule Aula Noord-Hofland 9.45 uur
ds De Zeeuw Rijndijk 10 u. Ds. Caze-
mier. De Werf: 10.16 u. Jongerendlenst
Geref. Kerk 9 en 10.30 u. Ds. P. Ree
dijk 7 uur dienst in Herv. Kerk (zang-
10 30 uur pastoor H. J. Kooi|man dienst), Geref. Kerk (vrijgemaakt) 8.
- - en 3 uur ds j v_ d> Haar, Leiden. R.K.
Kerk H. Laurentius (zat.av. 7 uur) 8.30
10.30 en 12.00 u. Moeder Godskerk (zat.
av. 7 u.) 8. 10. 11.30 en 6 u. Noord
Hofland 11.30 u.
Waddinxveen Herv. Oem. Brug-
kerk: 9.30 uur Ds. W. Verboom. 6.30
uur Ds. D. van Vliet de Hoeksteen9.30
uur de heer J. Nijenhuis te Voorburg
Spijker Gerei". Kerk (vrijgemaakt bul
ten verband) GemeenteceiV-"™
"De Mirt" Dhr. Kroon 10
,.„r ds. J. H. Carller.
Geref. Gem. 10 en 4.30 u. leesdienst.
Geref. Kerk (vrijgem.) 10 en 5 uur
Baptistengem. (Oude Rijn) 10 u ds.
i dienst. Geref.
kerk Raadhuisstraat 10 uur ds. Fr. de
Jong 6.30 uur ds. G. den Heeten, te
Nieuw Vennep. Salvatorikerk W. de
Zwijgerlaan 10 uur ds. M. van Harme
ien. 6.30 uur ds. M. van Harmeien. De
Gf ede Herderkerk Ten Harmsenstraat
Kerk der Engelbewaarders Dorp (zat. 7
uur) 8. 10 en 11.30 uur.
Hoogmade Herv. Gem. 10 uur ds
P. Schoonenboom Dankstond voor ge
was en arbeid. R.K. Kerk (zat. 7 u) 9
Evang. Luth. Gem. 10.15 u. ds. F. C.
Rem. Doopsgezinde gem. (Lokhorst-
Evang. Chr. Gem. (Middelstr.) 10 u.
ds. Fr. de Jong. Geref. Kerk (Vrij
gemaakt) 9.30 uur leesdienst 6.30 uur
os. Feenstra. Chr. Geref. Kerk Jeruza
lem kerk Grijpenstelnstraat 9.30 en 4.30
uur ds. P. Sneep Oud Geref. Gemeente
kerkgebouw Hooftstraat, 240 9.30 A
J Verleur. Oud Geref. Gemeente 9.30
en 3.00 uur Leesdiensten (donderdag
avond 7.30 uur Ds. P. J. Dorsman v.
Staphorst voor Maruba-zending)Ak
tie Kruistochten Nederland: maandag
avond 8 uur Ds. J. Gravendeel in Wel
kom. Bondstraat. R.K. Kerk St. Agatha
parochie (zat.av. 7 u) 10. 11.30 en 7 u.
Dependance PoelDolder (zat.av. 7 u.) 10
en 11.30 uur. Maria Parochie (zat.av.
7 u) 8.30 u 10.30. 12.00 en 5.30 uur. HH
Engelbew. Parochie (zat. va. 7 uur).
IRijnlands lyceum) 7.30 u. evang. N. v.
d. Brugge R.K. Kerk (zat.av. 7 u.) 9.
10.30 12 en 5.30 u. (Bonaventura zat.
6.30 u.) 8. 10 en 11 uur.
Oudewetering Herv. Gem. 9.30 u.
ds. Lalleman (HA) Geref. Kerk 9.30 u.
en 6 30 u ds. J. Czirla Viering H.A.
Rem. Geref. Gem. 10 uur de heer C.
Kolkman te Leiden. R.K. Kerk Meer-
kreuk (zat. 7 uur) 8.15, 9.45 11.30 en 7
Rijnsaterwoude Herv. Gem. 9.30 u.
ds. T. H. Oostenbrug 7 u. ds. J.^D. P.
Spiering
Geen dienst. Baptisten Gemeei
Triomfatorkerk Molenwerfstraat 10 u.
Ev. A. Ramaker 6.30 u. ds. A. Agter
eek. Leger Des Hells Corn, de Vlaming-
fctiaat 10 en 7.30 u. R.K. St. Bonifa-
5 u. Ds. R. de Vries. R.K. Kerk St. Jan
de Doper (zat. 7 uur) 9.30 en 11.15 uur
Mgr. Bekkerschool 6 uur.
Katwijk aan Zee Herv. Gem Nwe
7.30 9.30 uur 11 en 5.45 x
Nieuwkoop Herv. Gem. 9.30 uur
Ds. Groenenberg Utrecht Lit. dienst.
6 30 uur Ds. G. van Doorn. Geref Kerk
Dienst des Woords 2.1
3 Gouda. 7.00 uur Ds N.
J. Flink. Geref. Kerk Kruiskerk 9.50 u.
Ds. D. J. Modderaar 6.00 uur Ds. W.
Barendrecht te Amsterdam; Ontmoe-
tingskerk 9.60 uur Ds. A. M Brouwer te
Rotterdam. 5.00 uur Ds. D. J.
Modderaar. Chr. Afgesch. Gem. 9.30 u.
en 5.00 uur Ds. A. P. Verloop Rem.
Ger. Gem geen dienst. Oud Geref Gem
in Ned. Zuidkade 15J 10.00 uur en 6.30
uur (zat. av. 7.00 uur) St. Victorkerk.
10 uur (zat.av. 7 uur).
Warmond Herv. Gem. 10 u. Ds. A
J. Den Tonkelaar Oogstdienst met me
dewerking van de zondagsschool 7 uur
Ds. A. J. den Tonkelaar en Ds. J. te
Winkel (H.A.)R.K. Kerk (zat.av. 7 u)
9.30 en 11.30 uur.
Herv. Gem (Grote Post. Arnemutden. 7,
helkerk) 9.30
R.K. Kerk (zat. 7 uur) 7.30 9 10.4
Alphen aan den Rijn,
ds. Wuis-
Schevenïngen". Geref. Kerk Petra-
kerk 9.30 uur: Ds. Baayen 6 uur: Ds.
Ds. R.
Lelden. Klevïetkerk 9.00 u. Jeugd
kapel (11 t.e.m. 13 Jaar) 9.00 u. Jeugd-
Hanemaaijér. te kerk. 10.00 u. Ds. J. T. Wiersma Mes-
ilaskerk 10 u. Ds. J. A. G. van Zanten,
Dorpscentrum: 9.30 u. Hr W. L. Ka
merling, Rotterdam Geb. Shalom: 10 u
