jVordsee' bouwt
i een jaar zes
ibrieksscliepen
apitein Siegfried Kopp (38) vaart al 24 jaar ter visserij
Complete fabriek
drie maanden op
blijft
oceaan
pAG 13 OKTOBER 1973
PAGINA 15
OlaND Wanneer de
artgasten" de belastingvrije
es op Helgoland in en uit
tten wij met kapitein Sieg-
,pp (38 en reeds 24 Jaar
li ki de grote zeevisserij) op
de in de oktoberzon baden-
[jes te praten over de Duitse
Kopp, een gemoe-
visserman, heeft blijkbaar
p met al die drukte rond
en proefvaart van het enor-
igst- en fabrieksschip "Wies-
Het liefst was hij zonder al
itspiegingen naar zee gegaan,
fjcieel tintje mocht echter
breken nu in één Jaar tijds
"iepen aan de vloot van
Deutsche Hochseefi-
GmhB in Bremerhaven wer-
i. De "Wiesbaden" was
|te van een serie, die alle-
unen van Duitse steden dra-
emen, Hannover, Kiel, Mainz
tgart waren de voorgangers,
bouwprogramma was een
ig van 120 miljoen Duitse
imoeid.
gezelschap van kapitein Kop
zich ook hoofdwerktuig-
pritz Duhnsen (37 en 21
ende op de vissersvloot) en
[ficier Pranz Apholtz (39,
rissersjaren). Tot nu toe,
ze het trio, dat de hoogste
innam op het vangst- en fa-
'Kassel" gebouwd in
1966. Hen was de eer te beurt ge
vallen "over te stappen" op de
nieuwste aanwinst van de "Nord-
seevloot", het 3200 BRT metende
"Wiesbaden". Graag wilden ze iets
vertellen over hun nieuwe schip en
over de visgronden, die ze er mee
hopen aan te doen. Kopp had bij
de doopplechtigheid tegen me gezegd
"Aan boord is daar geen gelegen
heid voor. Dan moeten we voor
iedereen gereed staan. Beter is het
als we op Helgoland tijdens de onder
breking van de reis een rustig
plaatsje opzoeken. Dan hebben we
wel een uurtje voor u".
Kaptien Kop is er niet van op
zijn tenen gaan lopen nu hij over
een schip van rond 20 miljoen Duit
se Mark het bevel mag voeren.
Hij is dezelfde eenvoudige visser
man gebleven, die hij altijd is ge
weest, vertrouwde mij tijdens de
vaart een roerganger toe. Zelf zegt
de kapitein: "We vormen hier aan
boord een gezin van 62 personen. Ik
sta aan het hoofd daarvan en men
moet zich natuurlijk gedragen naar
de regels van het huis. Samen moe
ten we zorgen, dat dit gezin loopt.
Dat wil zoveel zeggen als: "Het
huishouden moet goed kunnen
draaien en we moeten als het even
kan ook nog een centje opzij kun
nen leggen".
Kopp kent het vissersvak door en
door. Hij werd in Bremerhaven ge
boren en ging al als Jongen van
veertien jaar naar zee. Alle rangen
doorliep hij. Het laatst was hij 12
jaar kapitein op de "Kassei". Op
onze vraag of hij de hogere zee
vaartschool had doorlopen antwoord
de Kopp: "Neen, ik heb alleen de
visserijschool gehad en me daarna
door zelfstudie bekwaamd om ook
op deze grote schepen te varen,
't Is me, zonder me op de borst te
slaan, wel voor de wind gegaan.
Trouwens de schippers, jullie noe
men ze meen ik geen kapiteins, op
de Hollandse vissersvloot hebben
toch ook niet meer dan de visserij-
school gevolgd? Op onze reizen zien
we die grote hekitreilers uit Katwijk
en Scheveningen vaak. Die Hollan
ders opereren ook dikwijls bij de He-
briden en St. Kilda. Neen, op de
Duitse visserijvloot kennen we geen
navigatie- en visserij kapiteins. Eén
man heeft de leiding op de brug.
Dat gaat goed".
Kopp, Duhnsen en Apholtz zijn
mannen van de zee. Ze hebben nu
Cuxhaven verlaten. Op weg naar
Groenland en misschien naar het
noord-westelijk deel van de Atlan
tische Oceaan. Voor mogelijk drie
maanlden. Ze keren niet eerder te
rug voor de ruimen vol zijn. Dat wil
zeggen niet voor er zo'n 900 ton aan
visfilets in de diepvriesruimen zijn
geborgen en 400 ton vismeel in ds
daarvoor bestemde bunkers. Lange
reizen dus. Ze zijn, in tegenstelling
tot onze Nederlandse vissers, die
drie weken al heel erg lang vinden,
niet anders gewend.
Eerste officier Apholtz nadrukke
lijk: Met de "Wiesbaden" gaan we
vissen rond de Shetlands, Groen
land, Labrador, St. Johnsen zelfs bij
de Georges-Bank voor de Aerikaan-
se oostkust niet ver van Boston en
New York. Er zijn andere vangst
en fabrieksschepen van onze rederij
die de steven wenden naar de kust
voor Brazilië en Argentinië en naar
de Zuid-Afrikaanse wateren. Zo rond
de 3000 tot 6500 zeemijlen van Cux
haven. Dan heb Je die drie maanden
De drie officieren, die het te
zeggen hebben op het vangst- en
fabrieksschip 'Wiesbaden'In het
midden kapitein Siegfried Kopp,
rechts hoofdwerktuigkundige
Fritz Duhnsen en links eerste
officier Franz Apholtz. Zij zijn
respectievelijk al 23, 24 en 21 jaar
werkzaam op de verre visserij.
hard nodig. Voor zo lang hebben we
proviand en olie aan boord, 't Is dus
een hele tijd, dat we van huis zijn.
Niet zo erg leuk voor onze vrouwen.
Dat is echter het risico van met een
zeeman getrouwd te zijn".
Duhnsen voegt daar aan toe: "Als
Je er voor staat lijkt het een heel
lange tijd, maar wanneer Je een
maal aan het vissen bent dan gaat
het hard. Het voordeel is, dat we, in
tegenstelling tot onze Poolse en Rus
sische collega's, ook zelf vangen en
daarna direct de vis verwerken. Die
Russische en Poolse fabrieksschepen
hebben een hele vloot van kleinere
treilers om zich heen. Deze brengen
op gezette tijden de vangst naar het
moederschip. Daar wordt de vis
verwerkt. Als de vriescellen vol zijn
wordt de steven naar huis gewend en
blijven de treilers achter".
Kapitein Kopp onthult: "Om de
kosten van zo'n visserij-motor-schip
als de "uiesbaden" eruit te halen,
moeten we per jaar voor 9 tot 10
miljoen DM aan vis vangen. Dat is
per dag en dan reken ik de vaar-
dagen mee - een 25.000 DM. Begrijp
me goed, dan hebben we nog geen
winst gemaakt. We vissen met de bo-
demtreil en het pelagische net. Die
netten kunnen in tien minuten wor
den verwisseld. We vangen allerlei
soorten vis, zoals kabeljauw, koolvis,
schelvis, haring en roodbaars. Alles
is welkom. We kunnen een 15 ton
per dag verwerken.
Een hele hoeveelheid. Er zijn ook
wel dagen, dat we zoveel niet boven
water halen. We zijn, evenals uw
Hollandse collega's, afhankelijk van
wat de zee geeft. Juist door die wis
selvalligheid hebben we zo'n boeiend
beroep. Haring verwerken tot maat
jes doen we niet. Dat is een spe
cialiteit van de Hollanders. Niemand
kan dat beter".
Drie stoten van de scheepsfluit van
de „Wiesbaden" zijn het sein, dat we
ons weer aan boord moeten begeven
voor de terugvaart naar Cuxhaven.
Snel verlaten we het zonnige terras
op Helgoland en begeven ons naar
de kade, waar de slopen alweer ge
reed liggen om het tweehonderd gas
ten tellende gezelschap naar de op
de rede liggende nieuwe „Nordsee"-
aanwinst te brengen. Kopp, Duhsen
en Apholtz stappen in de eerste. Zij
moeten hun gasten aan boord begroe
ten. Op de valreep zegt Kopp nog:
„Zulke grote schepen zijn voor de
Nederlandse rederijen niet rendabei
te maken. Dain moet je een concern
als Unilever achter Je hebben staan
met allerlei vestigingen in het bin
nen- en buitenland, zoals speciale
visrestaurants, vis-quicks en zaken
waar diepvriesvisfilet worden ver
kocht. De Hollandse visserij is ge
specialiseerd op de produktie van
gezouten haring en verse vis. Met,
wat die haring betreft, grote buiten
landse afnemers. Reken erop, dat
hier in West-Duitsland wat van die
maatjes worden verkocht. Ze sma
ken fantastisch. Als ik er aan denk
begin ik te watertanden. Misschien
krijgen we ze straks aan de wal
nog".
IMERHAVEN Een doop van een schip in de avond en Hoogcarspel: "Momenteel be-
van champagne met Rijnwijn doet een Nederlander fchikt Duitsiand in totaal over 31 fa-
aan. Wel waren er veel belangstellenden en speelde de bnplfSRrhpnp"
ee"-harmonie, gestoken in witte uniformen, vrolijke
uziek en na de doop het Duitse volkslied. Dat maakten
Rickmers Werf in Bremerhaven. Daar werd het
•motorschip ,Wiesbaden, van "Nordsee" Deutsche Hoch-
ei GmbH een dochter van Unilever door burge-
Schmitt (45) van Wiesbaden rijkelijk besprenkeld
beste wijn van de Rijn. Toen dat gebeurd was stond er
lorme hektreiler niets meer in de weg om naar de verre
[ronden te gaan. Dat ging echter nog niet door. Er
eerst twee proefvaarten met gasten van de rederij en deel van die vangst voor zijn reke-
op het programma naar Helgoland. Tijdens de eerste lune heeft genomen. De Duitse trei-
iet gigantische 92 meter lange vangst- en fabrieksschip
dragen.
blieksschepen. Deze brachten door
ae ongunstige omstandigheden op
de visgronden in 1972 36.800 ton diep
gevroren rondvis en visfiets aanland
tegen 45.500 ton in 1971. Door de
internationale overeenkomsten, ter
beperking van de haringvangst in
de West-Atlantische Oceaan liep de
hoeveelheid aan de wal gebrachte
diepgevroren haringprodukten te-
lug van 24.500 ton in 1971 tot 19.100
ton in 1972. Uit al die cijfers blijkt
wel, dat "Nordsee" het leeuwenaan-
lijk kwamen tijdens deze
overdrachtsvaart ook de
eden van het vissen in de
rond IJsland ter sprake,
•directeur Marx-Henning
47): "Er is mij ter ore ge-
at de Duitse regering bij-
ifzonderlijke regeling met
had bewerkstelligd toen
week weer moeilijkheden
marineschepen en trei-
en fabriekschepen: "Dit object, dat
120 miljoen D.M. heeft gekost, is 't
grootste nieuwbouwprogramma voor
usserijschepen van na de oorlog.
De Duitse regering heeft wel steun
verleend in de vorm van een rente
loze lening, dlie we in tien tot twaalf
1aar moete aflossen. Dus anders dan
ln Holland, waar nu kort na elkaar
twee series van twaalf hektreilers
zullen worden gebouwd met een re-
lei vloot bracht in 1972 102.300 ton
*erse vis aan de wal tegen 125.800
ton in 1971: Verse haring liep terug
van 4500 ton tot 200 ton. Oorzaak de
vei minderde capaciteit. De produktie
van gezouten vis steeg van 300 ton
ln 1971 tot 1400 ton in 1972. On
danks het grotere aanbod door di-
ïtcte buitenlandse aanvoer toonden
ook de prijzen voor verse vis in t
0 itemden. Hoe het allemaal geringssubsidie van 25 procent in de
>en weet ik nu nog niet.
iland éénzijdig met ingang
(itember 1972 en met schen-
de bestaande verdragen de
tot 50 mijl uit de
heeft de bondsrepu-
in deze voor de
fsserij zo vitale kwestie te-
uitbreiding geprotesteerd en
t ingediend bij het Interna-
ierechtshof in Den
de protesterende landen
ling voorlopig in het ge
ijld. IJsland stoorde zich
aan en accepteerde ook
van Engelse en Duitse zij-
voorstel tot aan de defi-
van het Hof de vis-
IJslandse wateren minder
te beoefenen".
t
burgemeester Schmitt,
rek volgende zei: "Naar
ïheiden mening is het no-
er vrijheid komt om de
bevissen. Natuurlijk met
van reeds gemaakte,
:en bepalingen, die be
nd op peil te houden,
oor een vrije zee en beslist
ïstander van het feit, dat
ld zijn eigen visserij grenzen
ar eigen goeddunken kan
dat nu door de Wa
rn Waar gaan we
toe? Wel sta ik achter in
de regelingen, die door
king met en goede harmo-
D de visserijlanden in de
y irden gemaakt".
ins bleek uit het gesprek met
11'dat de schepen van "Nord-
het noordwestelijk en zuid-
deel van de Atlantische
zelfs naar de Zuid-Afri-
ateren. Wel achtte hij een
ossing van het conflict met
Venselijk, want er wordt
eenheden van de Engelse
vloot, die dit IJslandse ge-
dentallen Jaren bevissen,
hcieel nadeel geleden. Het
grootte van de treilers,
.Blijk alternatieve gron-
ken.
recteur Rehder en commer-
fcteur Anton Dirk Hoogcar-
ln Vlaardingen geboren)
18 of de Duitse regering
subsidies heeft verleend
T>ouw van deze zes vang-
nieuwbouwkosten. Voorlopig zijn we
r.iet van plan tot verdere nieuwbouw
over te gaan. Eerst moeten we het
geïnvesteerde bedrag terugverdienen.
Hoelang dat zal duren weten we
niet. Om bij te blijven moet Je Je
schepen en de verwerkingsmogelijk
heden steeds aanpassen aan de ge
wijzigde omstandigheden".
Omzet
Hoewel de vangsten teruglopen,
stijgt de omzet nog steeds. Enige
cijfers van "Nordsee" en "Norda"
Heringshandels GmbH.: in 1970 485
miljoen DM, in 1971 515 miljoen DM
en in 1972 570 miljoen DM en voor
ait Jaar is de kans groot, dat de 600
miljoen DM zullen worden over
schreden. "Nordsee" heeft momen
teel 22 fabrieksdiepvriesschepen en
eenheden voor het vangen van
Door
Cees
Combee
Foto's
Peter
Kroehnert
vierde kwartaal een duidelijk waar
neembare opwaartse trend. Toch
kon na de zorgwekkende verliezen,
d'e de vloot in 1971 leed, vorig Jaar
geen winst worden gemaakt".
Afzet
De vangsten van de "Nordsee"-
vloot worden voornamelijk via eigen
afzetkanalen van de hand gedaan.
De resultaten van de handelsonder
neming "Nordsee", waaronder de
veise vis. Vorig jaar bedroegen de visgroothandel, visspeciaalzaken en
vmgsten van de "Noordsee"-vloot:
22.800 ton diepgevroren rondvispro-
oukten, 10.000 ton diepgevroren ha
ringprodukten, 51.600 ton verse vis
en 700 ton gezouten vis".
Visrestaurants vallen, werden in 1972
door de koele zomer gunstig beïn
vloed. Men beschikt thans over 271
visspeciaalzaken en 75 "Nordsee-
Quick"-visrestaurants,
De nieuwste aanwinst van de
'Nordsee' Deutsche Hochfischerei
GmbH, het 3200 BRT metende
vangst- en fabrieksschip 'Wies-
baden' in volle zee. Het is de
laatste van een serie van zes
schepen, die in een jaar tijds wer
den gebouwd. Er was een inves
tering van 120 miljoen DM mee
gemoeid. Met deze schepen, die
een volledige diepvriesinstallatie
aan boord hebben, worden reizen
van drie maanden gemaakt naar
de noordelijke en zuidelijke At
lantische Oceaan.
binnen niet al te lange tijd ook een
in Leiden zal worden gevestigd. Bo
vendien heeft men 38 groothandels
depots. Er wordt vis in diepgevroren
en conservenvorm verhandeld. Op het
gebied van de maatjesharing is men
aangewezen op Nederland. Grote za
ken worden onder meer gedaan met
de B.V. Rederij en Haringhandel
Parlevliet en Van der Plas in Kat
wijk aan Zee.
7n de schepen heeft "Nordsee" zo'n
235 miljoen DM geïnvesteerd. Het
stamkapitaal bedraagt 77 miljoen
DM, waarin Unilever een belang
heeft van 69 procent. Veel van de
visprodukten worden in Nederland
onder het merk "Iglo" in de han
del gebracht. De aan boord verwerk
te en diepgevroren vis, wordt in de
fabrieken in Cuxhaven verder ver
werkt en verpakt voor de verkoop.
In het "Nordsee"-bedrijf werken
ruim 9000 mensen, waarvan rond
2600 op de vloot. Men heeft in Ne
derland en Oostenrijk op het gebied
van de visverwerking en groothandel
d ochter ondernemingen
De door de 'Wiesbaden' ge
vangen vis wordt aan boord ver
werkt. Benedendeks is een com
plete fabriek met fileerstraten en
diepvriesruimten. Hier zijn vak
bekwame visverwerkers bezig met
het nalopen van de machinaal
gefileerde vis en daarna gaan ze
in pakken in de diepvriescellen.
BREMERHAVEN De zes nieu
we vangst- en fabrieksschepen, dde
"Nordsee" in één jaar tijds aan zijn
vloot heeft toegevoegd zijn juweel
tjes op gebied van techniek en ver
nuft. Complete vangst-, verwer-
kimgs- en diepvriesbedrijven. De
moderne Nederlandse hektreilers
zijn maar "kleintjes" als men ze
vergelijkt met gigantische heksche
pen als de serie, waarvan het F.M.
S. „Wiesbaden" als laatste werd af
geleverd. Trouwens ze zouden niet
passen in het beeld van de Neder
landse visserij, die in het bijzonder
gespecialiseerd is op het aan wal
brengen van gezouten haring en
verse rondvds. Wie van de Neder
landse vissers zou er voorts voor
voelen drie maanden van huis te zijn.
Drie weken worden al lang gevon
den.
De serie van zes "volvriezers" -
met de bouw was een jaar gemoeid
en de kosten bedroeg 120 miljoen
DM - was de grootste doir een Duit
se visserijrederij gegeven naoorlog
se opdracht. Enige uren hebben we
„gedwaald" over en door de „Wies-
baden". Of we alles gezien hebben
betwijfelen we. Het was een gewaar
wording. We hadden al eens Russi
sche en Poolse fabrieksschepen ge
zien. Doch deze Duitse "vangers en
vriezers" spannen de kroon. Ze heb
ben een lengte over alles van 92 me
ter, de breedte is 15 meter, de hoog
te tot het bovendek 9,55 meter en de
diepgang 5,40 meter. Twee viertakt
dieselmotoren zorgen met hun in to
taal 4800 paardekrachten voor de
voortstuwing. De snelheid bedraagt
in uitreistoestand bij 3000 WPS 15,5
knoop of zeemijl. In de brandstof
tanks kunnen 1060 ton dieselolie wor
den opgeslagen, genoeg voor een reis
van 100 dagen. Wanneer men de
thuishaven verlaat bevat het voedsel-
ruim proviand voor een reis van 120
dagen voor 75 bemanningsleden. Men
kan dus eventueel zusterschepen,
die door hun voedselvoorraad heen
zijn, op zee aan leeftocht helpen.
Nog enige cijfers van opslagruim
ten - elk hoekje is gebruikt van deze
3200 BRT metende schepen - laten
we graag volgen: een diepvriesruim
van 1205 m3, een vismeel opslagplaats
van 660 m3, dieselolietanks van to
taal 1210 m3, een smeerolie-voor -
raadtank van 28 m3 en zoetwater
tanks van 60 m3. Geen kleinigheid
dus. Het is daar onder het bovendek
een waar doolhof, waar Je wel de
weg moet weten om niet te verdwa
len. Een complete fabriek. Nu pra
ten we nog maar niet eens uitvoerig
over de brug. Deze heeft veel weg
van die van een groot vrachtschip of
grote tanker met dien verstande, dat
men ook nog beschikt over de mo
dernste soorten visopsporingsappara-
tuur. Vanuit die brug - met automa
tische piloot - kan alles worden ge
regeld. Ook de werking van de win
ches voor het uitzetten en binnenha
len van de enorme netten. We gaan
ook niet al te zeer in op de keiudg in
gerichte hutten voor de bemannings
leden, de eetzalen en de recreatie
ruimten. Met alles is rekening gehou
den. Natuurlijk ook met de omstan
digheid, dat de opvarenden zo'n drie
maanden op het schip moeten door
brengen.
Wanneer men dicht onder de wal
vaart of vist kan men televisie-uit
zendingen uit Canada, Amerika of
Zuid-Afrika ontvangen en als dat
niet lukt beschikt men aan boord
over „ingeblikte" programma's, zoals
films. Kapitein Siegfried Kopp vertel
de, dat de navigatie- en opsporings-
apparatuur op de brug een waarde
heeft van ruim 1 miljoen DM. Aan
alles is dan ook gedacht.
Gaan we nu even de „fabriek"
rond. Door een vernuftig mechanis
me kan bij het vissen de dubbelnet-
methode worden toegepast en boven
dien kan men in zeer korte tijd
tien minuten van de grondtreil
op de pelagische visserij overscha
kelen. Zijn de netten met vis bin
nengehaald dan leegt men deze via
een groot luik boven het, wat de
Duitsers noemen, slachtdek. Daar be
gint de eerste fase van de verwer
king, namelijk het strippen en sorte
ren naar soort. Men heeft de beschik
king over vier sorteerbunkers, waar
in de vis naar soort wordt opgesla
gen: kabeljauw, schelvis, makreel,
roodbaars, leng en haring om maar
enkele te noemen.
Vanuit die bunkers wordt de vis
met maar liefst vier straten voor
wit- en roodvis via een ingewikkeld
lopende bandensysteem naar de fi
leerafdeling gevoerd en naar de ha-
ringontgraatafdeling, waarin drie
machines staan. In die vier bunkers
kan men zo'n 15.000 tot 20.000 kg ber
gen en via de banden afvoeren. In
de fileerafdeling wordt de gevangen'
vis bewerkt en daarna verpakt in
grote blokken doorgevoerd naar het
diepvriesruim. Van het afval wordt
vismeel en olie gemaakt. Dat ge
beurt ook allemaal in die onderdekse
fabriek. Alle bewerkingen geschieden
afzonderlijk, waarbij de hoogste prio
riteit aan de hygiëne is gegeven. Men
heeft een vriescapaciteit van 50 ton
filet per dag. Deze pakken filet wor
den diepgevroren tot -30 graden Cel
sius.
Er zou nog veel meer over vis
serijschepen als van het type „Wies-
baden" te zeggen zijn. Het zijn won
deren van techniek, waarmee „Nord
see" optimale resultaten hoopt te
bereiken. Commercieel-directeur-
Hoogcarspel was daarover zeer opti
mistisch: „De vijf vangst- en fa
brieksschepen, die sinds vorig laar
29 september in de vaart zijn ge
bracht en die precies gelijk zijn aan
de „Wiesbaden" hebben in de noor
delijke en zuidelijke Atlantische wa
teren tot nu toe tot tevredenheid ge
opereerd. Over de resultaten van
deze nieuwe aanwinsten van onze
vloot twee werden er gebouwd
bij Schichau Unterweser A. G. en
vier bij Rickmers Werft in Bremer
haven zijn we bepaald niet onte
vreden. De aan de wal gebrachte
diepgevroren vis wordt verder ver
werkt in ons bedrijf in Cuxhaven.
Daarna gaan ze diepgevroren veroakt
of als visconserven naar de „Nord-
see"-viswinkels en restaurants en
naar talloze levensmiddelenzakeo ln
Duitsland en onder ondere naar Ne
derland. We hopen dit Jaar een om
zet van meer dan 600 miljoen DM
te bereiken. Deze investering was no
dig om een zo goed mogelijk orodukt
aan de markt te kunnen brengen".
