Jver „vrijheid", cijfers,
boes en het onderwijs
Open antwoord op
een open brief
zers schrijven
warter dan zwart
-ompacta
tDAG 11 OKTOBER 1973
ÏOU 1
ra Je doen?", vroeg Har-
aan Rob, een van de
vrienden. Een typische
■nvraag natuurlijk (vertelt
"Algemeen Dagblad"),
moet iets zeggen als
emL school verlaat, en ik wil
3re ifeler voordoen dan ik ben.
zei hij dan ook nijdig.
Toen hij weg was vertel
lers dat hij inderdaad niks
anaal niks. Hij wou vrij
at aanrommelen. Hier wat
wat klusjes afwerken,
zen. Hij had z'n hele Jeugd
jten, nu wiilde hij vrijheid".
het meevoelen", aldus
ët Freezer verder. "In mijn
het mij ook sterk op hoe
ereld was en hoe klein het
wij op vastgeplakt za-
®®j)b heeft gelijk als hij vindt
en verantwoordelijk werk,
onvrijheid betekent.
at de mooie zomer eens
als Gerard Cox zingt. Je
en dan valt vaak de bo
lt soort vrijheid, en dat is
)an ontdekken ze een an-
rrijheid: waar mijn vader
ad ("als Je niets leert blijf
ondergeschikt en afhan-
n waar de feministen
de wereld van spreken als
luwen om een vak te leren
financieel op eigen benen
cht vrij"). En waar revo-
in honger gebieden over
ze roepen dat "ontwik
volk vrij van overheersing
ib wordt niet overheerst, en
Ii honger, dus nu kent hij
vrijheid eiog niet. Zo tegen
jste jaar komen er dan
zinnetjes als "Ze geven
werk aan Jongens met ti-
'Door mijn vrouw en kin-
ik niets bereiken", of"Het
oon is schandalig laag",
ouders hadden me moeten
dat soort dingen. Want on-
'oo d werk maakt ontevreden
moet de schuld hebben,
de eens een ontevreden
zuchten: "Hè, ik wou dat
»kt werd". "Hoezo?" vroeg
:e dan? Bespeelde ze een
Kon ze koorddansen, ge-
_.i of kamelen dresseren?
"Nou, ik wil ook wel
p poen verdienen voor de
mmige meisjes verdienen
gulden per avond!" "Wat
iieiti doen voor de teevee?",
moeten ze Juist ontdekken.
Je ze springen nog Jonger
'n liedje zingen, dat kan
el. Maar zij krijgen de
et".
het een verrasende wereld-
ng. Die Den Uyl, wat een
e wordt maar verkozen en
rt en Ko van Dijk, diebie-
rollen aan, en La Deute-
kom, die mag lekker in Italië zingen.
Wat een bofferds, die werden ont
dekt.
"Wat moet de wereld", zo eindigt
Harriët Freezer, "verschrikkelijk on
rechtvaardig schijnen, "nog veel on
rechtvaardiger dan zij al is, voor
mensen, die geen rekening houden,
met gaven ontwikkelen, studeren,
doorzetten en hard werken. Laten
we hopen, dat Rob dit soort ontevre
denheid bespaard zal blijven. Dan kan
hij levenslang, gezond maar arm,
feestelijk van de vrije hand in de
vrije tand leven".
Het ritselt weer van de cijfers in
ons land, dienende om allerlei aspec
ten van de landbegroting te belichten.
Maar vaak zijn de cijferaars het niet
met elkaar eens, zoals blijkt uit het
de PvdA beschikt niet over mensen
met zelfs een minimum aan sociaal
economische feitenkennis, hetgeen
we sinds lang vermoedden".
Heit is in dit land lang niet altijd
mogelijk ronduit voor je mening uit
te komen. Daarvoor zijn voorname
lijk twee oorzaken. In de eerste
plaats aohten velen het ontoelaatbaar
er gedachten op na te houden die in
strijd zijn met de gangbare, met de
door partijen en kerken gesanctio
neerde, kortom, met de cliché- en
confectie-overtuigingen van een klei-
me spraakmakende gemeente, waar
in te vaak het hoogste woord gevoerd
wordt door half-, quasi- en weekblad
intellectuelen (deze laatste uitdruk
king gebruik ik voor de degenen
die hun kennis over bepaalde actue-
Door C. J. Rotteveel
volgende ingezonden stuk van J. van
Dam te 's Gravenhage in "Else
vier". "Tien procent van ons volk",
aldus de schrijver, "verdient zelfs na
aftrek van belastingen 10 a 15 maal
zoveel als de laagst betaalde groepen
van ons volk. Aldus de heer Van der
Louw op het PvdA-congres, geci
teerd in verschillende dagbladen. Is
dat waar? De laatst bekende CBS-ciJ-
fers (CBS is Centraal Bureau voor
Statistiek) zijn van 1967. Zij geven:
11.300 mensen ontvingen een ton of
meer; 41.900 ontvingen tussen 50.000
en 100.000; 113.300 ontvingen tussen
de 30.000 en 500.000 252.500 ontvingen
tussen de 20.000 en 30.000 terwijl nog
eens 399.500 tussen 15.000 en 20.000
verdienden. Deze laatste groep nog
buiten beschouwing latend, verdien
den dus in 1967 rond 419.000 van de in
totaal 5.625.700 inkomenstrekkers of
wel ca lVz% méér dan 20.000. Het
minimumloon was toen ca. 6.600. Bij
gebrek aan latere cijfers mogen we
op grond van deze cijfers een schat
ting voor 1973 maken. Vijf Jaar in
flatie zal deze groep gebracht hebben
op een inkomen van ruim 50% meer.
Heel ruim gerekend kan gesteld wor
den, dat nu dus ca. 10% van ons volk
30.000 of meer inkomen geniet (waar
van meer dan de helft tussen de
30.000 en 45.000). Stel het gemiddel
de inkomen van deze groep (weer
ruim gerekend) op 45.000. OAW-trek-
kers ontvangen ruim 8.600; het mi
nimumloon is ca. 12.000. Na belas
tingcorrectie ontvangt deze 10% der
halve ongeveer 4x zoveel als het mi
nimuminkomen.
Conclusie: er zijn twee mogelijkhe
den: of de heer Van der Louw heeft
glashard gelogen en demagogie ge
pleegd op het PvdA-congres, wat we
natuurlijk niet mogen aannemen; of
le onderwerpen uitsluitend aan arti
kelen in weekbladen van eeti bepaal
de kleur ontlenen en een diepere stu
die te veel moeite vinden).
De andere oorzaak werd dezer da
gen door mr, J. L. Heldring in NCR/
Handelsblad aan de kaak gesteld in
een artikel onder de titel "De taboes
van de taboebestrijders". Want het
is niet alleen ongewenst te denken
in een trant, die afwijkt van de gang
bare, men mag blijbaar 'óók niet
denken op een wijze, die verwant
schap vertoont met opvattingen van
lieden, die ter linker zijde in het ver
domboekje staan. Zelfs de schijn
van verwantschap dient zorgvuldig
vermeden te worden, wil Je tenmin
ste voor vol worden aangezien.
De heer Heldring wijst erop, dat be
paalde taboebestrijders zélf hevig
last van taboes hebben. Hij geeft en
kele voorbeelden, zoals van Aad van
den Heuvel, redacteur van KRO's
"Brandpunt", die in een artikel in
"Studio", het blad van de KRO zijn
collega's van de concurrerende ru
briek van de AVRO op de korrel
nam. Die hadden een reportage van
de hongersnood in West-Afrika ge
maakt, waaruit bleek dat de voed
selhulp de slachtoffers van de droog
te nauwelijks bereikte, omdat er ge
stolen is, het een en ander iis ver
kocht en de organisatie vam het
transport slecht geregeld is. Boven
dien was de president van het land
met vakantie.
"De gevolgen van een dergelijk
werkje", aldus Van den Heuvel, "zijn
maar al te duidelijk, in vakkringen
wordt dan het woord "gouden-bed-
effect" gebruikt. Hand op de porte
feuille, hulpverlening aan de derde
wereld, ontwikkelingssamenwerking,
ach mijnheer, praat me er niet van.
Het vooroordeel is weer, op wankele
gronden, bevestigd". Ja, zegt mr.
Heldring na dit citaat, "dat is heel
naar. Maar stel dat het waar is wat
die televisieploeg van de AVRO heeft
"ontdekt": dat de voedselhulp de
slachtoffers nauwelijks bereikt, dat
er wordt gestolen, het transport ter
plaatse slecht is geregeld. Zouden
die feiten die Van den Heuvel ove
rigens niet bestrijdt dan moeten
worden verzwegen?
Met andere woorden: is de Journa
list die waarheidsgetrouw te werk
gaat, verantwoordelijk voor de gevol
gen van zijn werk? Ja, is het de taak
van de verslaggever om een bepaald
effect te bereiken? Zo ja, hoe kunnen
de lezers of 'kijkers of hoorders er
dan zeker van zijn dat hij de feiten
niet rangschikt, doseert, manipuleert
naar dat bepaalde effect toe? Wat
blijft er van zijn geloofwaardigheid
over?
Het andere voorbeeld haalt mr. Hel
dring aan uit de Volkskrant van 10
september, waarin de recensent het
portret bespreekt, dat de NOS van
Drees sr. gaf. "De recensie is over
het algemeen waarderend ook wat
Drees betreft. Maar dan komt het:
"Overigens zei de heer Drees wel iets
griezeligs over het grote aantal werk
lozen in Nederland en het feit dat
zij een bepaald soort werk niet meer
willen doen, hetgeen nu door de gast
arbeiders moet worden verricht. Met
andere woorden: hij constateert een
te gemakkelijk terugvallen door
werklozen op de sociale uitkeringen,
en dan zit je heel dicht bij Wiegel".
Alweer: stel dat iemand vindt dat
de werklozen inderdaad te gemakke
lijk terugvallen op de sociale uitke
ringen. Moet hij dan zijn mond hou
den, omdat Wiegel dat ook vindt?
Sterker nog: stel dat de werklozen
inderdaad te gemakkelijk terugval
len op de sociale uitkeringen, moet
dan een socialist zijn mond houden,
omdat Wiegel daar een politiek
strijdpunt van maakt? Zo Ja, dan
wordt iemand beoordeeld, niet op wat
hij zegt, maar op grond van het
feit dat tegenstanders het óók zeg
gen. Mensen die bang zijn,
hetzelfde te zeggen als hun politieke
tegenvoeters toevallig ook zeggen, la
ten zich in hun vrijheid door die te
genvoeters beperken".
De plannen voor een z.g. "midden
school" hebben tot uiteenlopende
reacties geleid. Mevrouw drs. N.
Smit-Kroes, lid van de VVD-fractie
in de Tweede Kamer, verklaarde:
"Minister Van Kemenade wil het
schoolgaande kind als een politiek in
strument gaan gebruiken om tot een
maatschappelijke omwenteling te ko
men". Waaraan dr. R. ten Kate
(Groningen) in een ingezonden stuk
in het "Nieuwsblad van het Noor
den" toevoegde: "We behoeven er
geen geheim van te maken dat de
minister via het creëren van de
middenschool zijn veranderingen wil
doorvoeren, een school, waar "demo
cratisering" en "integratie" schering
en inslag zullen zijn, omdat daar de
mogelijkheid bestaat door een sy
steem van keuzevakken naar hun
aard uiteenlopende eindniveaus te
bereiken en waar geen leerstofjaar-
klassen-systeem meer bestaat.
"Wanneer de minister nu nog van
plan was dit type school als de zo
veelste mogelijkheid in het leven te
roepen", aldus gaat dr. Ten Kate
verder, "dan zou men er nog vrede
mee kunnen hebben, maar nu de
bedoeling schijnt te zijn dat dit
nieuwe produkt de andere typen
scholen na het basisonderwijs weg
zal vagen, vraagt men zich af, hoe
het mogelijk is, dat dit allemaal zo
maar kan en of men op het minis
terie blind en doof is voor de erva
ringen die men in het buitenland
met dit type school heeft opgedaan:
in Rusland, in Zweden (na 10 Jaar
middenschool zijn er inderdaad meer
academici, maar velen zijn werkloos,
terwijl de z.g. democratisering niet
beduidend gevorderd is; op de scho
len zelf grote problemen: lusteloze
leerlingen en leraren, enorme aantal
len spijbelaars, vandalisme en a-so
ciaal gedrag), in Amerika (waar men
zich zorgen maakt over het rende
ment van dit onderwijs, omdat blijkt
dat lees- en schrijfvaardigheid eerder
achteruit ctan vo:oruit gegaan zijn), in
Engeland (waar na 10 jaar de be
langstelling voor particuliere scholen
weer sterk toeneemt)
Of, om dicht bij huis te blijven: in
Franeker draait sinds augustus 1972
de christelijke scholengemeenschap
Anna Maria van Schurman, een sa
menstelling van een mavo, een lts
en een lagere landbouwschool: eerst
2 Jaar een brugklas en dan één ven
deze drie typen. Bij ouders en docen
ten is de vraag opgekomen of de "be
tere" leerlingen wel genoeg aan hun
trekken komen. Daar deze vraag ont
kennend moest worden beantwoord,
is er toch maar een speciale groep
gevormd (in strijd met het principe
van dit type school!) van deze cate
gorie leerlingen. Ook het huiswerk,
da't aanvankelijk zo veel mogelijk ach
terwege bleef is weer ingevoerd, om
dat de ouders zich zorgen maakten of
hun kinderen er wel genoeg leerden.
Laat Franeker een teken aan de
wand zijn: de Hogeschool van vroe
ger eeuwen is nu een psychiatrische
inrichting. Het is te hopen, dat de
middenschool aldaar niet een gek-
kenboel wordt".
Tot zover dr. R. ten Kate uit Gro
ningen, die dus in het bijzonder aan
dacht besteedde aan de kwaliteit van
dit soort onderwijs. Maar er is nog
een ander facet, waarover prof. dr.
A. Heertje uit Amsterdam in een ar
tikel in het weekblad "Accent" de
zer dagen o.m. het volgende schreef.
„Sommigen hebben ui't de toelichting
op de begroting van minister Van
Kemenade menen te lezen, "dat hij
via het onderwijs de socialistische
dogma's aan de ontvangers van het
onderwijs wil opleggen. Wanneer dit
inderdaad zo zou zijn, kan er niet
genoeg tegen worden geprotesteerd.
Maar de vraag is of de heer Van
Kemenade dit werkelijk heeft be
oogd. Op deze vraag kan een ant
woord komen via de nadere gedach-
tenwisseling in het parlement maar
in eerste instantie doet men verstan
dig eens kennis te nemen van de door
de heer Van Kemenade geschreven
tekst".
Prof. Heertje is van mening, dat
minister Van Kemenade beoogt door
het onderwijs een belangrijke bij
drage te leveren tot de mondigheid
van de burger, een beleid, waarvoor
men alleen maar waardering kan
hebben. Hij ontleent dat aan de na
druk, die de minister legt op de
eigen verantwoordelijkheid van de
ouders, docenten en leerlingen in 't
kader van de vernieuwing van het
onderwijs. Wel geeft prof. Heertje
toe, dat er zinsneden zijn, die niet
helemaal de uitleg uitsluiten dat in
doctrinatie vanuit bepaalde gezichts
hoek door de overheid wordt beoogd
maar toch meent hij dat deze inter
pretatie niet door minister Van Ke
menade is bedoeld.
De minister heeft het namelijk niet
Minister Van Kemenade
over de inhoud van het te geven on
derwijs maar over het onderwijsbe
leid ("Uitgangspunten voor onder
wijsbeleid dienen daarom dan ook
uitdrukking te zijn van de verande
ringen die men inde samenleving
noodzakelijk acht"). "Zou de over
heid voorschriften uitvaardigen over
de inhoud van het onderwijs, waarbij
een bepaalde politieke visie wordt
geïmpliceerd met uitsluiting van an
dere, dan zou men inderdaad op de
verkeerde weg zijn".
Prof. Heertje gaat vrij uitvoerig in
op een passage inzake het weten
schappelijk onderwijs, die "niet he
lemaal past in de zojuist ontwikkel
de positieve beoordeling van de be
groting van Van Kemenade". Tegen
deze passage heeft hij duidelijke be
zwaren, maar tenslotte schrijft hij:
"Wanneer ik aanneem dat de betrok
ken passage niet past in de geeest
van de begroting van Van Kemenade,
dan kan alleen maar de conclusie
zijn, dat de debatten in het parlement
omtrent de oogmerken van de minis
ter met vertrouwen dienen te worden
afgewacht. Voorlopig is er geen grond
voo. de mening, dat Van Kemenade
uit is op een massale indoctrinatie
in socialistische zin via het door
hem beheerde departement van On
derwijs. De heer Van Kemenade kan
dus best blijven"
Opnemen van brieven in De redactie behoudt zich
deze rubriek behoeft niet te daarenboven het recht voor
betekenen dat de redactie om bijdragen te weigeren dan
het met de inhoud eens is. wel in te korten.
aanleiding van het Zwart
en "INAS" in uw krant
oktober Jl. wil ik de mede-
era aan dat artikel compli-
en met de Juiste weerga
de situatie in het INAS-le-
tun Je geloof ik aJlleen maar
Je zelf als INAS-sta-
werkzaam bent geweest en
situaties van nabij of zelf
leegemaakt. Ik zou er ech-
nadruk op willen wijzen,
veel te veel INAS-stagiai-
Pbatst worden in de beter
gezinnen, waar-
ievrouw ook dikwijls bui-
is werkzaam is, met als ge-
dat de stagiaire het zelf
uit moet zoeken, terwijl 't
eling is dat mevrouw
idt. Het werkelijke
an de stage wordt dus niet
Naast het zeer geringe
Jaris werden bovendien
skosten in het gezin niet
J (sommigen wonen 15 20
het stage-adres vandaan),
mevrouw vond het wel
at Je 'n brommer had want
°n Je daarmee in de goed-
e winkel (enkele kiloma
erder op) haar boodschap
pen, wat haar geld bespaar
de maar Jou Je arme INAS-geld
kostte. Daar werd niet aan ge
dacht, in elk geval niet over ge
sproken.
En als INAS-stagiaire durfde Je
niets te zeggen want in het groe
ne boekje kon er wel eens 'n
aanmerking over komen, dus: Je
zweeg. Bovendien hoefde Je ook
niet bij de stage-leidsters aan te
komen, want die hadden geen tijd
om naar klachten te luisteren.
Er konden volgens deze leidsters
geen klachten zijn, daar ze de
desbetreffende mevrouw persoon
lijk hadden uitgezocht.
Maar dat was soms al tien Jaar
geleden; toen waren die kinderen
nog klein, nu was dat meisje-van
acht achttien Jaar en kon ik de
troep opruimen terwijl zij op de
bank lag te lezen. Dit zijn dan
enkele van de vele belevenissen,
als INAS-stagiaire waarin Je het
idee kreeg dat Je als onderbe
taalde werkster gebruikt werd.
MARGREET v. DIEMEN
Weipoortseweg 94,
Zoeterwoude.
P.S. Voor andere belangstellen
den volgt hier het adres van het
"Nationaal INAS-Komitee": Ha
venplein 3, Leiden, tel. 01710-21139.
ADVERTENTIE
ADVERTENTIE
van
-WENSTEIN
ein, licht, handig,
ó-zo-kompleet
'VESTERDUIN
WSMANSTEEG 8
LEIDEN
EL 01710 -20 685
°P'm nu en win een vakantie op Mallorca
Enige werk- en actiegroepen heb
ben vorige week aan een veelheid
van organen een open brief ge
stuurd, waarin zij him verontwaardi
ging uitten over een programmaon-
deideel uit de introductietijd van
Minerva.
De afgelopen kennismakingstijd
bad niet als enige doel kennismaking
met Minerva, maar ook werden pro
gramma's georganiseerd over Leiden,
de Universiteit, de man-vrouw relatie
en vele andere onderwerpen. Zo ook
net programma „blikopener," dat be
oogde de adspirantleden te confron
teren met tal van buiten Minerva
otstaande bewegingen in de maat
schappij, zoals die o.a. tot uiting ko
men in de werkzaamheden van de
werk- en actiegroepen waarvan we
de medewerking gevraagd hebben.
Organisatorisch was dit program
ma-onderdeel als volgt opgezet: zoals
gebruikelijk hebben de aankomende
leden kennis gemaakt met de orga
niserende commissie. Tijdens deze
bijeenkomsten is hun gevraagd een
voorkeur te geven uit de uitgebreide
lijst van werk- en actiegroepen, zoals
otze vorig Jaar in Acta et Agenda
is gepubliceerd en ook in het Vade
mecum te vinden is. Daarna zijn we
begonnen om van die groepen, waar
voor belangstelling bestond, iemand
Ce vragen in een gespreksgroep Je in
formatie te verschaffen over de
actie- en werkgroep en eventueel te
discussiëren over de ideologie achter
de activiteiten. Een avond dus met
ten informatief karakter voor men
sen, die veelal net van de middelba
re school komen.
Gebleken was, dat sommigen van
deze aankomende leden niet in
staat waren geweest 'n bewuste keu
ze te maken. Dit leek ons eens te
meer reden hen te helpen, op de een
of andere wijze hun „blik te openen,"
maar dit had het gevolg dat niet ie-
dueen naar een eigen voorkeur kon
worden ingedeeld. Bij het verzoek om
medewerking aan de actie- en werk
groepen is inderdaad een voorstelling
van zaken gegeven, waaruit men zou
hebben kunnen afleiden, dat Miner
va er voor garant stond, dat de ad
spirantleden al belangstelling zouden
hebben voor de werkzaamheden van
de betreffende werk- of actiegroep.
Zoals bij ale andere programma
punten, werd ook bij het programma
„blikopener" door de aankomende le
den een adres in hun programma
hoekje genoteerd, maar helaas was
door de organisatoren verzuimd het
gespreksonderwerp bekend te maken.
Weliswaar was de opzet van de
aiond van tevoren uitgelegd, maar
het onderwerp zijn met het gespreks
onderwerp is zeker een oorzaak van
de moeilijkheden geweest.
Wij betreuren zeer, dat, in ons
tireven naar gezichtsveldverruiming
ADVERTENTIE
bij de adspirantleden door ons, ge
maakte fouten geleid hebben tot
deze onplezierige gang van zaken.
Namens de Introductietijdcom-
missie,
JAN MICHIEL OTTO
ROLAND VAN ROOSMALEN.
Leiden.
Stel: vanmorgen belt uw
vrouw huilend op dat
ze uw auto in de prak heeft
gereden. Stuur een expert
voor de schade. En een
Fleurop-bloemist als troost.
Niemand woont te ver weg...
om bloemen te krijgen.
Raadpleeg uw Fleurop-bloemist.
Weet u dat de Goudsbloem vroeger als g
werd gebruikt?
U leest erover in het Fleurop-bloeménboek. Spaar de
gratis Fleurop chrysal- en pokonzakjes van uw Fteurop
bloemist.
maak meer gebruik
van onze
uitgebreide service
Prins Bemhard heeft vandaag een bezoek gebracht aan het Internationaal Centrum voor de
verkeersleiding in het hogere luchtruim in Beek bij Maastricht. Het centrum behoort tot Euro
control, de Europese organisatie voor de veiligheid van de luchtvaart. Links de technische direc
teur van het hoofdkwartier Brussel dr. Flentje, rechts dr. ir. H. van Villiz, directeur van het
Eurocontrolcentrum in Beek
