Sicco Mansholt
Een sombere
65-plusser
("Ik ben bereid om dag
en nacht te vechten")
j)AG 6 OKTOBER 1973
EXTRA
PAGINA 15
bezige 65-plusser die zich
mee bemoeit. Die indruk
dr. Sicco Leendert Mans-
sinds hij op 1 januari
cheid nam als voorzitter
Europese Commissie. Zelf
Mr. Europe" ook dat hij
ig thuis is. Thuis: zijn ka-
>oerderij in het Drentse
veen. waar de uit een rood
ezin stammende "super-
ie met zijn landbouwbe-
miljoen Europese keuter-
opdracht gaf te verdwij-
j lang niet toe lijkt aan
ie hem eigenlijk best zou
De rol van hereboer in
ertje bouwvakkers is al
ilang bezig de Mansholt-
haar oorspronkelijke glorie
■Hen. Dat lukt aardig, mits
zich er niet mee bemoeit,
dat wèl, zoals hij vorige
in een overmoedige bui
t, dan zit z'n wijsvinger
klem in de schaafmachine,
lukkig heeft Mansholt he
re dingen aan z'n hoofd,
ivingskansen van de mens-
maar wat te noemen. Die
an in het weidse Drentse
iar het milieu nog vrij
is, redelijk groot lijken,
weet wel beter,
tegenover hem in de op-
lerlijk eiken ronde boereta-
eke olielamp. Henny, zijn
ïeeft koffie en Drentse
lik neergezet.
laak
best mensen zijn die zeg-
msholt? Die heeft op z'n
in Drente makkelijk pra-
socialist is dat.."
„Daar wil ik graag op
k heb geen makkelijk pra-
zou makkelijk praten als
ggen: ze kunnen me nog
n. ik ga in Drente zitten
de rest heb ik er niets
maken. Integendeel, mijn
uist diegene, die in in de
'i. Of dat nou in Santiago,
ita of waar dan ook is, ik
id om dag en nacht te
te schrijven, te studeren,
itsje te doen dat z'n situa-
verbeteren. Het zou veel
!i er zijn ik heb een pen-
boekenkast. radio, tv, een
i te gaan lezen of harken
iht genoeg, maar dat ver-
begrijp best wat die men-
l( len: Mansholt heeft mak-
s ten. Maar in wezen is het
urnen t.
Als ik hier maar
kletsen en ik zou verder
n. dén zouden ze gelijk
Maar ik ben bereid me
in te zetten, dat heb ik
27 Jaar lang gedaan en
i dat een politicus zo'n
ibestaantje heeft."
de
te opmerking heeft Mans-
eüjk „geraakt". Hij praat
serd, maar hervindt zijn
.aide doceertoon snel. Nog
'*-en in het ruim een uur
ïsprek zal hij zich laten
we op Chili komen bij
en er kapot van, nu nog.
junta de macht greep was
York, voor een vergade-
de multinationals. Twee
i in mij af zat de vertegen-
van Chili (zet z'n naam
in de krant) die ik heel
Ik heb het van heel
ïeegemaakt. Als militairen
sgreep plegen, dan is dat
it geweld. Als de wapens
[eleverd zijn door een bui
macht, die z'n eigen ka
le invloeden wil veiligstel-
is dat een heel sombere
heeft mijn pessimisme
betreft de toekomst van
versterkt. Natuurlijk, Al-
ft fouten gemaakt, ieder-
fouten. Je moet er maar
ten, worstelen met een on-
sialistische beweging. De
rtremistische groeperingen
iet Allende eigenlijk nog
gemaakt dan de rechtse
[en. Je moet maar eens
wat voor druk van bui
invloeden kan worden
via het niet verstrek-
redieten, via tegenwerking
evend."
roei
i pessimisme en de wereld,
m de bek niet open. We
maar wel en een lange
onderbrekingen wuift
kerd weg met „daar kom
is het onverbiddellijke
mijn mening allesbeheer-
mgstuk is het vraagstuk
jvolgen van de groei in de
>pij. e bevolkingsgroei, de
he groei, de Jacht naar
erieel gewin die in een zo
Ik hoog tempo plaatsvindt
spanningen niet meer de
ton. Tenzij wij ons reali-
er werkelijk gaande is en
het grootste deel van de
niet. Een jaar of .zeven
,en ik tot de conclusie ge-
't als wij doorgaan op de
oals wij nu leven wij de
gen aar een catastrofale
Dat ben ik steeds duide-
h zien. in 1970, In Brussel,
pleit voor een nieuw socia-
socialisme van de toe-
ertuigd als ik was en ben
maatschappij vormen die
Toch werd ik nog ge-
tor het rapport van de
ft°me, geschokt omdat ik
hoe urgent die nieuwe
WJ is.'
koffie en een hap krente-
dati is er het vraagstuk
«ttere armoe in viervijfde
Macht
van de wereld. Een vijfde is rijk.
Rijk wordt steeds rijker en arm
blijft ver achter. Dat probleem
wordt op het ogenblik niet opgelost.
Ik vind het een ongelooflijke zaak
dat de mens in het rijke deel van
de wereld niet werkelijk bereid is
om daaraan te doen wat nodig is.
We doen wat in de handel, we ple
gen ontwikkelingshulp, ik zou haast
zeggen de aflaat van 3/4 procent
van een bruto nationaal produkt, 't
is een fooi, op geen stukken na vol
doende. Nu culmineert dat vraag
stuk van de uitputting der aarde
per hoofd van de bevolking putten
wij het meeste uit. Als we zo door
gaan blijft er onvoldoende over
voor de totaliteit. Ik zie de moelijk-
heden dan ook op ons afstormen.
En daar komt bij dat we uitermate
traag zijn om ons als mensheid te
organiseren. De mensheid organi
seert zich praktisch niet op wereld
niveau, zelfs in Europa gaat het
bijzonder langzaam. Waar we ons
goed georganiseerd hebben dat is op
het gebied van de economische
groei, één markt maken, de indus
triële ontwikkeling. Het bedrijfsle
ven gaat geweldig z'n gang, barst
haast uit z'n voegen. Als Je het ge
weld ziet waarmee de grote wereld
wijde bedrijven, de „multinationals"
bezig zijn te investeren als Je ziet
hoe er een geweldige expansie plaats
vindt een expansie in de hand
van zo'n 400 a 500 ondernemingen
dan is het duidelijk dat we alles
op alles moeten zetten om de boel
in de hand te houden. Daar ligt
dan ook de hoofdmoot van mijn
bezigheden. Wat Europa betreft heb
ik nog hoop dat het nog gelukken
kan onder de voorwaarde dat we
snel politiek bedrijven in Europa.
En dat hangt natuurlijk af van do
vraag of de mensen in Europa be
reid zijn om zich politiek te organi
seren op Europees vlak".
Een slok, een hap. „Die politieke
organisatie bestaat niet. De partij
en, de machtsdragers van de poli
tieke wil van de mensen, zijn natio
naal georganiseerd, terwijl de
vraagstukken waar het hier om
gaat, de vraagstukken van milieu,
van meer of minder groei, van be
scherming van de mens, behoud
van de natuur, besteding in de
openbare sector, het vraagstuk ook
van rijk en arm in de wereld, hele
maal niet meer op nationaal niveau
liggen. We kunnen die problemen
niet meer nationaal oplossen, ze
zouden wel de stoot kunnen geven
tot een Europese aanpak, maar dan
moeten we kiezen, politiek bedrij
ven, precies weten wat wij daar
nou eigenlijk voor over hebben.
Zijn wij bereid om het autoverkeer
te verminderen en naar publieks-
vervoer over te gaan, zijn wij be
reid om de grote bedragen die no
dig zijn voor bescherming van
mens, natuur, milieu uit belasting
verhoging te putten? Dan staan we
voor het feit dat we ons politiek
zullen moeten opstellen en zeggen
HOE het gebeuren moet. Wij zijn
nu in het stadium van de kreten,
Goedwillende mensen vind Je ove
ral, mensen die precies zeggen wat
er allemaal gebeuren moet, maar de
politieke krachten die het moeten
doen en de bereidheid om een
maatschappij met minder materiële
groei te accepteren homaar, die
vind je nauwelijks."
Contacten
We slagen er met veel moeite in iets
tussen te krijgen. Een klein vraagje
maar: wat denkt Mansholt te kun
nen bijdragen om Europa, om de
wereld te kunnen redden?
„Ik concentreer me op die alles
overheersende vraagstukken van rijk
en arm, van de uitputting van onze
bronnen. De rust van Wapserveen
is wat dat betreft stimulerend weg
van het westen, Je wordt er niet
voor ieder wissewasje uitgehaald. De
nasleep van de Europese Commissie
zit er nog niet helemaal op, maar
toch heb ik van hieruit al ongeloof
lijk boeiende contacten. Geestelijk
contact met gelijkdenkenden en
zoekenden over de hele wereld, uni
versiteiten, media, kerken, politieke
groeperingen, etc. Wekelijks gaan er
zo'n 50 a 60 brieven uit".
Hij beperkt zich in het aannemen
van vergaderingen en uitnodigingen
om te komen spreken. Wil geen
functies meer, zeker niet in de ac
tieve politiek.
„Ik ben wel bereid om de FAO bij
te blijven staan in het streven de
voeding van de mens te verbeteren.
Ook de UNCTAD heeft met succes
een beroep op mij gedaan. Op ver-
zoe& van de Verenigde Naties zit ik
in een college van mannen die
voorstellen moeten doen ter controle
van de multinationals."
De multinationals. Is het mogelijk
om de macht van wereld concerns
aan banden te leggen?
..Er zijn bedrijven die op zich een
goede bijdrage leveren aan de ont
wikkeling in de wereld, maar na
tuurlijk zijn ze gericht op materiële
groei. Dat zou niet erg zijn als die
groei grotendeels ten goede kwam
aan het minder ontwikkelde deel
van de wereld, maar de ellende is
dat het tegendeel waar is. Wat doe
Je daar aan? Internationale over
eenkomsten tussen landen, maar
dan met bevoegdheden in de natio
nale wetgevingen van deze landen
om voorschriften voor deze bedrij
ven te kunnen handhaven. En alles
hangt natuurlijk weer af van de
politieke wil of het zal gebeuren.
Met het slaxen van uitroepen ko
men we er niet. Zich politiek orga
niseren en macht uitoefenen, daar
komt het op aan."
Kan Nederland ook wat doen?
,Daar kan Nederland ook aan bij
dragen, maar dan zullen we méér
moeten doen dan ons alleen bewe
gen in de kringetjes van de nationa
le partijen. Er zullen partijen zijn
die dat wel willen, ik neem aan al
les wat links staat, er zijn er ook
die dat niet willen."
Wat is zijn rol in de Nederlandse
politiek?
„Ik ben lid van de PvdA, ik beu
voor de regeringsformatie door Den
Uyl gevraagd of ik adviseur van de
regering zou willen zijn en dat heb
ik toegezegd".
Zegt tot nog toe geen adviserende
gesprekken met de regering te heb
ben gehad.
„Nee, in de miljoenennota staat
niets van mij, zelfs geen komma."
Afblijven
Terug naar heel weinig pessimisti
sche kijk op de toekomst van de
wereld. Is er geen redding meer?
,,Ik zie maar heel weinig mensen
die bereid zijn om zich in te zetten
voor datgene dat naar mijn mening
nodig is. Vraagstukken van milieu
en natuurbescherming regel je niet
zomaar even. De zuiverheid van
lucht en water, het evenwicht in de
natuur behouden, gebieden bescher
men tegen ingrepen, laten we bij
Nederland blijven, de Waddenzee.
Een stuk of vijftig plannetjes om
dat brok natuur te redden zijn er
zeker, maar het is een kwestie van
mentaliteit. Er is tenslotte maar
één oplossing voor de Waddenzee:
afblijven!
Neem de vervuiling. De vervuiler
betaalt zeggen ze. Akkoord, akkoord,
de vervuiler betaalt, maar in gods
naam, het probleem ligt veel dieper.
In de eerste plaats betaalt de ver
vuiler natuurlijk niet en in de
tweede plaats gaat het proces door
omdat ik de mentaliteit niet zie
uitgedrukt in de politieke wil om
naar een maatschappij zonder groei
te gaan. een maatschappij met
minder materiële groei. Vergeet het
maar! Ook de Europese commissie
weigert de noodzaak ervan in te
zien. Met name onder Franse druk
schrijft de Europese commissie groei
voor. groei, groei en nog eens
groei".
Tinbergen
Waar hij zich ook zo aan geërgerd
heeft: aan het onlangs gepbliceer-
de rapport van de werkgroep Toe
komst, waaraan dertien Nederlandse
geleerden hun naam leenden.
„De maatregelen die ze voorstellen
zijn allemaal marginaal. Het is het
cureren van symptomen, het is niet
fundamenteel. De groei moet door
gaan, zeggen ze en bovendien zeg
gen ze. we hebben geen rekening
gehouden met het vraagstuk van
rijk en arm in de wereld. Hoe is
het mogelijk? Hoe kun Je een rap
port schrijven waarin je zegt dat de
groei moet doorgaan, de groei hier.
Ik ben bereid de groei in Brazilië
of in Argentinië, in Chili, hl Indo
nesië of in Pakistan te aanvaarden,
natuurlijk, maar hier... nee. En dat
daar dan de naam van een Tinber
gen onder staat, of van een Pen,
nou over pessimisme gesproken, ja
daar word ik pessimistisch van.
Diep teleurstellend. Bovendien acht
ik de waarde van dergelijke rappor
ten zeer betrekkelijk. Kijk eens.
hier spreekt het bedrijfsleven, een
deel van het bedrijfsleven, zelfs de
vakbeweging is er niet bij. Laten
we nou toch ophouden. Ik geloof
dat het tijd wordt dit probleem in
z'n breedheid aan de orde te stel
len. op Europees niveau. Ik heb er
geen enkel bezwaar tegen dat on
dernemingen zich hiermee bezighou
den en het is prachtig dat ze tot
conclusies komen, maar hier zullen
in de eerste plaats de politieke par
tijen zich moeten opstellen in een
gezamenlijk streven naar een maat
schappij die werkelijk koerst in de
richting van een oplossing".
Schuifla
Mansholt, zo krijgen we de indruk,
gelooft er zelf él niet meer in. Zijn
geroep om 'een nieuw socialisme' en
'een nieuwe Marx' ten spijt, lijkt
hij de hoop al een beetje te hebben
opgegeven.
De teleurstellingen hopen zich op
en er zijn weinig lichtpuntjes. „Vo
rig Jaar april in die werkgroep van
zes, hebben de linkse partijen in
Nederland in een soort brainstor
ming de elementen op tafel gelegd
om tot een politiek* machtsvorming
te komen opdat er werkelijk iets
gebeurt. Nou er is zekere aandacht
aangeschonken en ze SDeelt nog wel
een rolletje in de politiek van alle
dag maar het ligt alweer in de
schuifla. Kijk om dat soort dingen
word Ik nou pessimistisch".
Een sombere Mansholt daar in
Wapserveen. Maar de rust werkt sti
mulerend en hij zit er nog maar
pas...
