Vla is
de vlaai
niet meer
De muziek kan weer
in Breda terecht...
Opereren
Over tijd?
Predictor
De laatste jaren wordt er
in enkele landen in Ame
rika en in Zweden steeds
meer toe overgegaan een ge
deelte van de dunne darm
operatief wen te halen. Dit
ter behandeling van erg dik
ke mensen, die alle andere
mogelijkheden om te verma
geren zonder resultaat heb
ben geprobeerd.
De behandeling berust op
het gegeven, dat na de weg
neming van een deel van de
dunne darm, niet meer alles
wat gegeten wordt in het li
chaam wordt opgenomen en
dat men dus afvalt.
Daar dit een hele ingreep
in de lichaamshuishouding
betekent moet er aan strenge
voorwaarden worden vol
daan: de patiënt moet goed
gezond zijn, niet ouder dan
50 jaar zijn, geen stoornissen
in de stofwisseling hebben
en geestelijk stabiel zijn
Verder moet de patiënt
voor en na de operatie
langdurig begeleid worden
door een team van specialis
ten, omdat het gevaar om in
een slechte voedingstoestand
te raken niet denkbeeldig is.
Ook dient men extra vitami
nen en mineralen te krijgen.
Limburgse
vlaaibakkers
krijgen klanten
uit het hele land
Beatrix en
Claus in
kruissteek
FERWERD— Als Klaaske
Groenia-de Haan de tel niet
is kwijt geraakt dan bestaat
haar geborduurde portret
van prinses Beatrix en Claus
precies uit 75.580 halve kruis-
steekjes.
Mevrouw Groenia, die door
gewrichtsreumatiek al vijf
tien jaar invalide ts, heeft
van handwerken haar hobby
gemaakt. Vandaar dat zij er
niet tegenop zag om een 130
cm hoog en één meter breed
portret van het prinselijk
paar te borduren. Ze deed er
acht maanden over. Een pe
riode waarin zij dagelijks
vier a vijf uur draad en naald
hanteerde. Ze gebruikte 155
strengen wolgaren in veer
tien verschillende kleuren.
Maar omdat zij in huis al zo
veel borduurwerkjes heeft
hangen besloot zij om het
portret te verkopen. De prijs?
Op zijn minst een cent per
kruissteek je of om precies te
zijn f 750maar mevrouw
Groenia doet het portret van
het prinselijk paar liever
voor een hogere prijs van de
hand. Wie wil komen kijken
is hartelijk welkom in het
Friese Ferwerd, waar het
huis een soort plaatselijk
handwerkmuseum is. Maar
ze krijgt dan van te tevoren
wél graag eerst een telefoon
tje 05181—724.
Nu kunt u zelf als eerste
weten of u wel of niet in
verwachting bent.
Doe de eenvoudige, betrouwbare
Predictor Zwangerschapstest.
Thuis en op uw gemak.
Al 9 dagen na het uitblijven van
de menstruatie kunt u 't weten.
U vindt de Predictor
Zwangerschapstest bij apotheker
en drogist.
Zwangerschapstest
voor thuisgebruik.
DAMESMODE
li
in exclusief jonge stijl
l\
wiMMs
BREESTRAAT1080-112 LEIOEN
Limbricht De Limburgse vla, is
de Limburgse vlaai niet meer. Werd
de vlaai vroeger door de boerin of
de plaatselijke bakker met de hand
bereid en op de vloer gebakken, te
genwoordig komen in de broodfabrie
ken honderden vlaaien per minuut
van de 'lopende band.
Bij veel Limburgse gezinnen werd
vroeger een stuk vlaai als afsluiting
van ene stevige koffiemaaltijd geser
veerd. Nu heeft de vlaai in veel ge
vallen de plaats van het gebak inge
nomen. Maar het versnelde produk-
tieproces is jammer genoeg wel ten*
koste van de smaak gegaan. Want
wie ooit een ouderwetse vlaai heeft
geproefd, zal een vlaai uit de brood
fabriek maar een povere imitatie
vinden.
De klanten van de gebroeders
Jacques en Guus Dende uit het Zuid
limburgse plaatsje Limbricht kun
nen hierover meepraten. Zij komen
uit alle delen van het land en daar
om is het voor hen geen overbodige
luxe om de bestelling tevoren telefo
nisch op te geven. Er zijn mensen
uit Rotterdam en Den Haag die zo'n
tien vlaaien tegelijk kopen en ze dan
in de diepvries leggen. Maar meer
dan tien vlaaien krijgen zelfs de bes
te klanten niet mee, want bakker
Denie wil voorkomen dan sommige
smulpapen zelf een handeltje gaan
beginnen.
Verbaasd
Wie bij de gebroeders Denie in het
Zuidlimbungse Limbrigt op bezoek
komt, zal verbaasd over de piepklei
ne bakkerij zijn, die voor een groot
deel in beslag wordt genomen door
een ouderwetse vier meter lange
oven. Door het open deurtje zijn rijs
tevlaaien van ongekende grootte te
zien, die door Guus Denie met een
lange spaan uit de oven worden ge
schept.
Er gaan zo'n dertig vlaaien tege
lijk in, die zo'n acht centimeter hoog
zijn als zij er uit komen.
Hout
De oven van de gebroeders Denie
werd al zeventig Jaar geleden door
hun vader gebouwd en moet nog
steeds met hout worden gestookt,
want de broers voelen niets voor het
overschakelen op aardgas, omdat
dat desastreus voor de smaak van
hun Limburgse vlaaien zou zijn. Ze
namen het bedrijf jaren geleden van
hun vader over. Toen kwamen er
nog boerinnen uit de omtrek 'om hun
zelf gemaakte deeg voor brood en
taarten in de oven te laten bakken,
maar dat kan tegenwoordig niet
En de gebroeders Denie hebben
ook geen tijd meer om zelf de
viuohten voor hun beroemde vlaaien
te wekken. En dus behelpen zij zich
met ingemaakte vruchten uit Marok
ko.
De specialiteit van de gebroeders
Denie is de rijstetvlaai, die oorspron.
keiijk uit Luik komt. Het recept heb
ben zij zelf van een leermeester uit
die stad meegenomen, maar zij heb
ben het sindsdien zorgvuldig geheim
gehouden. En het is dan ook nog geen
enkele collega van hen gelukt om
even heerlijke rijstenvlaaien te bak
ken.
Wat de werktijden betreft zijn de
gebroeders Denie echter geen ouder
wetse bakkers. Ze beginnen 's-mor-
gens pas om half acht met bakken en
gaan als zij 's-avonds om een uur of
zeven nog niet klaar zijn de volgende
dag weer verder. Wij kunnen wel dag
en nacht werken, zeggen zij, maar
wat koop je er voor?
e uniformfabriek in
i draait weer.
onder de 125 Jaar ver-
naam van J. P. Mol, maar
bv. Mol ging vier maan-
|eleden failliet. Het bedrijf is
ht door de Belgische petten-
Indian Caps Van Kootsen
^twerpen. Deze was de groot-
ndeelhouder in Mol bv en
jnu de volledige eigendom. De
pad al een onderneming in
Henca Uniformpetten. Dit
jnet zijn twintig werknemers
Breda. Het faillissement
j het gerennomeerde bedrijf
lol zeer snel in zijn greep ge-
_L nadat twee Jaar geleden
K aankoop van een tweede fa-
In Nieuwerschans zwaar boven
cht was getild.
staande kraag, die kan een
B kleermaker niet doen. En er
haar één in het land, die een
an maken. Dat zijn
wij".
J. Zodenkamp: „Een hy-
ime fabriek, waarbij verge-
Breda een oude schuur is.
"^roduktie in aantallen, waar-
je nog nooit hadden gehoord,
«as veel te groot voor ons, er
jn 240 man Aanloopmoeilijk
en produktieverlles: het was
ppiept".
kind
hhandelbare stiefkind is nu
)ten naar de Duitse uniform-
i Bawl, die de mensen in
Brschans tot 1 september aan
Jrk kan houden op de lopende
vertrouwt men er nu op
werk weer op de oude voet
trden aangepakt. De fabriek
rendabel geweest,
ton '25 Jaar geleden in uni-
ten, voornamelijk voor het
leger. Verder was de tropenhelm
een enorm artikel. Nog van dat de
gelijke werk, gemaakt op de ouder
wetse mallen van kurk. In tropen
helmen is Mol niet veel meer. Om
dat het tegenwoordig plastic en
hardschuim is en omdat we niet zo
veel tropen meer hebben. Zo nu en
dan een ordertje. Van muziekkorps
Eendracht uit Best of van het
Kamper Trompetterkorps. En van
de praalrijders van de Haagse
paardenpolitie, als het feest is.
Later ging Mol er boorduurwerk bij
doen. Vaandels en vlaggen. Alle le-
gervaandels, waarvoor zelfs de ko
ningin moet neigen, komen van de
meisjes van Breda.
Passementen
Verder werd het passementswerk
ter hand genomen, tressen en epau
letten, waar de militaire gala-uni
formen mee worden opgetut. In een
garnizoensstad als Breda zat Je
daarmee net zo goed als met water
in de Sahara.
Ook deed Mol een tijdje rouwarti-
kelen. Voor het beslag van de lijk
kisten werd zelfs een gieterij inge
richt. Dat is verleden tijd. „Tegen
woordig zetten ze een platte pet op
en klaar is Kees", treurt de heer
Zodenkamp, „echte Kraaien zie Je
haast niet meer'.
Het uniformenwerk werd 25 Jaar
geleden de hoofdzaak. Als Je alles
maakt wat bij een uniform hoort is
dat een logische stap. Er werd ge
start met het Rijk. De mannen van
het Loodswezen, de douane, de be
geleiders van gevaarlijke stoffen, de
bodes van ministeries.
„Het Rijk betaalt wel snel, maar
het Rijk betaalt nooit veel", bere
kende men. n order voor het rijk
gaat op inschrijving. „En inschrij
vingen zijn uitgeknepen dingen".
Negen Jaar geleden is Mol zich toen
helemaal op de muziekkorpsen gaan
werpen. Er zijn een stuk of zes fa
brieken in het land, die een harmo
nie kunnen helpen. Maar Mol was
de enige, die de hele ratteplan als c
hoofddeksels en leerwerk erbij le- Schutterij
verde.
korpsen lopen die eigenlijk hetzelf
de gekleed zijn. Maar ze hebben
niet hetzelfde pak aan".
Zesduizend
Het was gewoon een kwestie van
rekenen: er stappen door Nederland
ongeveer zesduizend muziekkorpsen
rond. Om de tien Jaar willen die
eens een ander pakje. Dat zijn zes
honderd serieuze klanten per Jaar.
Met twintig procent van die vraag
kleedde Mol per jaar zo tussen de
100 en de 150 korpsen aan. Precies
genoeg om dat fabriekje met 65
man draaiend te houden.
Na de oorlog is het uniformwerk
pas serieus geworden. Daarvóór was
Je geüniformeerd als Je allemaal
ongeveer dezelfde pet en stropdas
had. Het kan nu allemaal zoveel
feestelijker omdat de korpsen subsi
die krijgen en geld vragen voor hun
optreden, dat vaak tot ver in het
buitenland gaat.
„Dat aankleden kost twintig mille,
de instrumenten minstens evenveel.
Voor het weet sta je met een ton
op straat. Als Je dat spul in tien
Jaar wil afschrijven moet Je rede
lijk verdienen", zegt de heer Zoden
kamp.
Hij heeft altijd een agenda vol met
afspraken, die hij 's avonds moet
honoreren. „Het zijn hobbyisten, die
overdag werken en 's avonds toete
ren. Ik moet letterlijk achter de
muziek aan".
De fabriek heeft een collectie uitge
bouwd van zeventig hoofddeksels en
25 uniformen. Een beperkte keus,
die toch oneindig blijkt.
„Iedere broek heeft twee pijpen en
elk jasje twee mouwen. Maar Je
kan kiezen uit driehonderd kleuren,
uit kolbakken en petten in alle
soort, uit steeds andere uitmonste
ring. In Den Haag heb ik drie
Soms komt een korps met een eigen
tekening of een plaatje uit een
boek. Dat willen ze hebben en dat
moet dan maar worden benaderd.
Schutterijen zijn het meest exact in
hun eisen: We willen de schutters
van Maastricht uit 1894". En niets
anders. De bibliotheken van de Ko
ninklijke Militaire Academie en het
Legermuseum moeten dan uitkomst
brengen.
Die hele wereld van klatergoud
wordt in Breda bij elkaar getoverd
door veertig ateliermeisjes en 25
mannen. Daarbij een tiental onver
vangbare oude vakmensen, van die
kleermakers die nog in de eóhte
kleermakerszit op tafel werken.
Na de angstige dagen van het fail
lissement gaan die 65 nu bij Henca
weer aan de slag. Het moet moge
lijk zijn aan de kost te komen. Een
optimistische directeur Zodenkamp
berekent het zo: er is voor dit werk
geen concurrentie uit het buiten
land, Je kan steeds op Je oude basis
doorwerken omdat die uniformen
niet modisch zijn gericht en Je hebt
geen groot verkoopapparaat nodig
omdat ze vanzelf naar Je toekomen.
„Het liefst doen we natuurlijk een
doodgewone muziekkorps. „Dit mo
delletje vinden we leuk en het moet
die kleur zijn". Dan komt zoiets
compleet met hoofddeksel op een
gulden of driehonderd", zegt de di
recteur, „Maar we maken ze ook
van vijfhonderd en van zevenhon
derd".
Want ais het moet gaan ze in Bre
da voor geen tierelantijntje uit de
weg.
DIRECTEUR ZODENKAMP
staande kraag
(Foto Piet de Nijs)
